372 Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực của Công ty May 10

Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
Lời mở đầu
Trong thời đại ngày nay, khi khoa học đã thực sự trở thành lực lợng sản
xuất trực tiếp những yếu tố của kinh tế tri thức đã xuất hiện, sự phát triển các
hoạt động kinh tế chủ yếu dựa vào tri thức, tức là dựa vào thành tựu mới nhất
của khoa học công nghệ. Quyền sở hữu tri thức chiếm vị trí ngày càng quan
trọng dần trở thành tài sản quí hơn cả vốn và tài nguyên. Trong cạnh tranh, ai
chiếm hữu nhiều tài sản trí tuệ hơn ngời đó sẽ thắng.
Vì vậy, đào tạo và phát triển là một nhu cầu không thể thiếu đợc đối với
bất kỳ một loại hình tổ chức nào. Một xã hội có tồn tại đợc hay không là do
có đáp ứng đợc với sự thay đổi đó không. Một doanh nghiệp có đứng vững và
phát triển đợc hay không thì cần phải có chính sách đào tạo và phát triển cho
lực lợng lao động của mình để đuổi kịp với xu hớng của xã hội .
Do đó vai trò "con ngời" trở nên rất quan trọng quyết định đến sự thành
công của doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh.
Đề tài: "Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực của công ty May 10"
xem xét, đánh giá công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực của công ty
và đa ra những biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác đào tạo và
phát triển.
Bài viết đợc thực hiện nhờ sự giúp đỡ của cô giáo TS. Vũ Thị Mai. Nhng
còn nhiều hạn chế, thiếu sót. Em rất mong nhận đợc sự đóng góp, giúp đỡ
của cô nhằm hoàn thiện hơn đề tài nghiên cứu.
Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của cô.
Nguyễn Ngọc Hng
1
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
Phần I
Cơ sở lý luận về vấn đề đào tạo và phát triển
nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp.
I- Khái niệm và các nguyên tắc đào tạo và phát triển
nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp.

1. Khái niệm.
Phát triển và đào tạo nguồn nhân lực là một loại hoạt động có tổ chức,
đợc điều khiển trong những khoảng thời gian, xác định và nhằm đem đến sự
thay đổi nhân cách. Việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực có liên quan
đến công việc, cá nhân, con ngời và tổ chức.
- Đào tạo là quá trình học tập làm cho ngời lao động có thể thực hiện
chức năng, nhiệm vụ có hiệu quả hơn trong công tác của họ, giúp họ nâng
cao tay nghề hay kỹ năng của mình.
- Phát triển là quá trình học tập nhằm mở ra cho cá nhân những công
việc mới dựa trên những định hớng tơng lại của tổ chức hay nó giúp cho ngời
lao động thực hiện đợc những công việc trong tơng lai và phát triển trình độ
nghề nghiệp cho ngời lao động nói chung để có thể theo kịp với cơ cấu tổ
chức mới khi nó thay đổi và phát triển.
2. Nguyên nhân có nhu cầu đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.
Nhu cầu đào tạo và phát triển nguồn nhân lực ngày nay, ngày càng phát
triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Đó là do sự tác động mạnh mẽ của cách
mạng công nghệ, nó làm thay đổi tính chất và nội dung của lao động. Mà nội
dung lao động đợc thể hiện về mặt số lợng và chất lợng của các thao tác lao
động, nó đặc trng bởi đối tợng lao động, công cụ lao động, quá trình công
nghệ và trình độ lành nghề của ngời lao động. Và một trong những chỉ tiêu
để đánh giá nội dung lao động của ngời lao động là mức độ phức tạp của
công việc. Mức độ này thể hiện ở mức độ cơ giới hoá, tự động hoá và mức độ
nặng về trí óc hay lao động chân tay. Cách mạng khoa học tác động đến việc
sử dụng những công cụ, phơng tiện hiện đại phức tạp nên đã làm tăng dần
tính chất của lao động trí óc, giảm các thao tác lao động chân tay tóm lại, do
Nguyễn Ngọc Hng
2
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
sự phát triển của công nghệ sản xuất, kỹ thuật sản xuất để có thể điều hành,
sử dụng đợc dây chuyền công nghệ máy móc hiện đại cần phải đào tạo, phát

triển cho ngời lao động.
Cách mạng công nghệ đã từng bớc quốc tế hoá một số lĩnh vực của sản
xuất quan trọng và sự cạnh tranh gay gắt về năng suất, chất lợng, giá thành
sản phẩm giữa các quốc gia, giữa các doanh nghiệp đòi hỏi doanh nghiệp
phải luôn không ngừng cải tiến mẫu mã, chủng loại, sản phẩm, nâng cao chất
lợng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trờng. Muốn vậy,
doanh nghiệp phải có đợc chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực để
phù hợp với sự phát triển của qui mô sản xuất.
Ngoài ra, các chơng trình đào tạo và phát triển, phát triển còn đáp ứng
nhu cầu học tập, tự hoàn thiện của con ngời.
3. Các nguyên tắc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.
Để có đợc đội ngũ cán bộ công nhân viên giỏi, có trình độ và năng lực
phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thì hoạt động đào
tạo và phát triển nguồn nhân lực cần dựa trên một số nguyên tắc sau:
Thứ nhất, con ngời hoàn toàn có năng lực để phát triển. Mọi ngời trong
tổ chức đều có khả năng phát triển và sẽ cố gắng thờng xuyên phát triển để
giữ vững sự tăng trởng của doanh nghiệp cũng nh cá nhân họ.
Thứ hai, mỗi ngời đều có giá trị riêng. Vì vậy mỗi ngời là một con ngời
cụ thể, khác với những ngời khác và đều có khả năng đóng góp những sáng
kiến.
Thứ ba, lợi ích của ngời lao động gắn liền với lợi ích chung của doanh
nghiệp. Vì vậy, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là những phơng tiện để
đạt đợc sự phát triển của doanh nghiệp có hiệu quả nhất. Muốn vậy doanh
nghiệp phải:
- Thu hút và sử dụng tốt những ngời có đủ năng lực, trình độ.
- Đạt đợc giá trị lớn nhất thông qua những sản phẩm của ngời lao động
làm ra để bù lại những chi phí bỏ ra cho đào tạo và phát triển họ.
Về phía ngời lao động họ mong đợi:
- Có sự ổn định để phát triển
- Có cơ hội để thăng tiến

Nguyễn Ngọc Hng
3
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
- Có Vị trí việc làm thuận lợi để đóng góp cống hiến đợc nhiều nhất.
- Đợc cung cấp những thông tin về việc đào tạo có liên quan đến họ.
Thứ t, phát triển nguồn nhân lực và đào tạo ngời lao động là một hoạt
động đầu t sinh lời đáng kể.
II- ý nghĩa, tiến trình và các phơng pháp đào tạo và phát
triển nguồn nhân lực.
1. ý nghĩa của đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.
Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là điều kiện cho sự tồn tại và phát
triển của mỗi doanh nghiệp. Trớc đây các doanh nghiệp không mấy chú trọng
đến chất lợng lao động mà chỉ quan tâm đổi mới trang thiết bị dẫn đến việc
hoạt động không có hiệu quả. Ngày nay, họ nhận ra rằng hoạt động của
doanh nghiệp sẽ không có hiệu quả nếu nh ngời lao động không đợc đầu t
phát triển. Do đó, doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì phải đầu t vào
con ngời.
Với ngời lao động đào tạo và phát triển sẽ giúp họ nâng cao đợc năng
suất lao động, nâng cao đợc hiệu quả thực hiện công việc, giảm tai nạn lao
động, giảm sự giám sát không cần thiết của ngời quản lý. Khi ngời lao động
đợc thực hiện công việc một cách độc lập sẽ tạo cho họ tâm lý thoải mái dẫn
đến hiệu quả công việc tăng, đồng thời tiết kiệm đợc chi phí quản lý.
Hơn nữa đào tạo và phát triển nguồn nhân lực góp phần thực hiện mục
tiêu "Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dỡng nhân tài" của Đảng và
Nhà nớc ta.
2. Tiến trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong doanh
nghiệp.
Bất kỳ kiểu cơ cấu nào về tổ chức đào tạo và phát triển nguồn nhân lực,
tiêu chuẩn chính phải thoả mãn hay phải góp phần một cách có hiệu quả vào
quá trình kinh doanh của doanh nghiệp. Để thực hiện mục tiêu này, doanh

nghiệp cần xây dựng cho mình một chơng trình đào tạo và phát triển nguồn
nhân lực một cách phù hợp, năng động, linh hoạt, tạo hiệu quả cao nhất.
Quá trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực gồm các bớc sau:
Nguyễn Ngọc Hng
4
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
Trớc hết cần xác định rõ nhu cầu đào tạo và phát triển, ấn định các mục
tiêu cụ thể, lựa chọn các phơng pháp và phơng tiện thích hợp, thực hiện ch-
ơng trình đào tạo và phát triển sau này cũng là đánh giá chơng trình đào tạo
và phát triển.
2.1. Nhu cầu đào tạo và phát triển.
Nguyễn Ngọc Hng
5
Môi trờng bên ngoài
Môi trờng bên trong
Định rõ nhu cầu đào tạo
và phát triển
ấn định các mục tiêu cụ thể
và xây dựng chơng trình
đào tạo và phát triển
Lựa chọn các phơng pháp
thích hợp
Lựa chọn các phơng tiện
thích hợp
Thực hiện chơng trình đào
tạo và phát triển
Đánh giá chơng trình
đào tạo và phát triển
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
Bớc đầu tiên trong chơng trình đào tạo và phát triển kỹ năng cho ngời

lao động cần phải xác định rõ nhu cầu đào tạo và phát triển. Các chi phí đào
tạo và phát triển tơng đối lớn do đó cần tiến hành đào tạo một cách hợp lý
đúng mực với nhu cầu đào tạo trong doanh nghiệp. Nếu đào tạo không hợp lý
dẫn đến bỏ ra chi phí đào tạo lớn, không đem lại hiệu quả gì. Bên cạnh đó
nếu đào tạo không đảm bảo chất lợng, phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp
sẽ gây lên những lãng phí và tác động tiêu cực đối với ngời lao động, không
khuyến khích họ lao động, vì vậy, trớc khi đào tạo ta cần xem xét tới nhu cầu
đào tạo của cá nhân và nhu cầu đào tạo của doanh nghiệp.
Đối với cá nhân: Ngoài những nhu cầu thiết yếu nh ăn, mặc, ở, đi lại...
còn có những nhu cầu về văn hoá, tinh thần đó là những điều kiện để tồn tại
và phát triển về mặt trí lực. Chính vì thế mà mỗi cá nhân đều mong muốn
mình có đợc năng lực và địa vị cao, đợc xã hội và cộng đồng tôn trọng từ đó
nhu cầu đào tạo và phát triển là nhu cầu thiết yếu cho mỗi cá nhân vơn lên để
hoàn thiện mình và làm tốt nhiệm vụ của mình.
Đối với doanh nghiệp: Tiến hành đào tạo và phát triển nhằm
- Chuẩn bị bù đắp vào những chỗ thiếu, chỗ bị bỏ trống.
- Chuẩn bị cho những ngời lao động thực hiện đợc trách nhiệm và
nhiệm vụ mới khi có sự thay đổi.
- Để hoàn thiện khả năng cho ngời lao động khi tiến hành đào tạo phải
nắm đợc nhu cầu đào tạo, xác định đợc mục tiêu và xây dựng chơng trình đào
tạo thực tế trên cơ sở nhu cầu sử dụng lao động. Cần phải nghiên cứu đánh
giá những kết quả đào tạo và có đợc thông tin phản hồi để kiểm tra lại chơng
trình đào tạo (theo sơ đồ).
Nguyễn Ngọc Hng
6
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
Tiến trình đào tạo trong tổ chức
2.2. Mục tiêu đào tạo và việc xây dựng chơng trình đào tạo
Việc phân tích nhu cầu một cách hiệu quả sẽ chỉ ra mục tiêu đào tạo
góp phần vào chất lợng của việc phát triển hoạt động đào tạo và thuận tiện

cho việc đánh giá quá trình đào tạo. Xét cho cùng việc xác định mục tiêu đào
tạo là đạt đợc hiệu quả cao nhất trong hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp. Vì vậy, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực liên quan chặt chẽ đến
quá trình phát triển của doanh nghiệp. Mục tiêu của việc phát triển doanh
nghiệp là:
- Nâng cao thành tích của doanh nghiệp thông qua những chỉ tiêu về lợi
nhuận, doanh thu, thị trờng mà doanh nghiệp chiếm lĩnh là trình độ kỹ năng
để thực hiện công việc hiệu quả của ngời lao động.
- Tăng sự thích nghi của doanh nghiệp với mọi hoàn cảnh, kể cả ý thức
tự giác của mọi thành viên tronh doanh nghiệp, đơng đầu với mọi khó khăn
và tìm ra những giải pháp tốt nhất để vợt qua những khó khăn đó.
Trên cơ sở những mục tiêu đề ra của doanh nghiệp, chúng ta tiến hành
xây dựng chơng trình đào tạo và phát triển. Việc xây dựng chơng trình đào
tạo và phát triển nguồn nhân lực chỉ là một trong những bớc đầu tiên nhng
đồng thời nó là một trong những bớc tơng đối quan trọng trong quá trình đào
tạo và phát triển.
Nguyễn Ngọc Hng
7
Nắm
được
nhu
cầu
đào
tạo
Xây
dựng
chương
trình
đào
tạo

Lập
kế
hoạch
đào
tạo
Thực
hiện
việc
đào
tạo
Đánh
giá
kết
quả
đào
tạo
Thông tin phản hồi
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
2.3. Lựa chọn những phơng pháp đào tạo.
Qua việc xác định rõ mục tiêu đào tạo và xây dựng chơng trình đào tạo
phát triển nguồn nhân lực, chúng ta cần phải lựa chọn những phơng pháp phù
hợp.
Có hai loại phơng pháp áp dụng cho từng đối tợng
+ Phơng pháp phát triển cán bộ quản lý.
+ Phơng pháp đào tạo và phát triển công nhân viên.
2.4. Lựa chọn những phơng tiện thích hợp.
Căn cứ vào việc lựa chọn chơng trình, đào tạo và điều kiện của doanh
nghiệp để có đợc hớng lựa chọn phơng tiện thích hợp.
2.5. Thực hiện chơng trình đào tạo và phát triển.
Trên cơ sở của các bớc chuẩn bị, trong quá trình thực hiện công tác đào

tạo thì vai trò của ngời thầy rất quan trọng. Do đó phải lựa chọn đợc những
ngời có kiến thức chuyên môn tốt, có trình độ, có kinh nghiệm lâu năm và
khả năng s phạm tốt. Ngời thầy đợc lựa chọn có thể là các giáo viên ở các tr-
ờng đại học, trờng dạy nghề,... hoặc những kỹ s, thợ cả có kinh nghiệm trong
doanh nghiệp.
2.6. Đánh giá chơng trình đào tạo và phát triển
Đánh giá chơng trình đào tạo và phát triển để rút ra đợc những bài học
lợi ích cho công tác đào tạo phát triển, tìm ra những mặt còn tồn tại và tìm
cách giải quyết. Từ đó đa ra đợc mô hình đào tạo có hiệu quả chất lợng cao
hơn. Việc đánh giá chơng trình đào tạo, mặt mạnh mặt yếu của chơng trình
và hiệu quả kinh tế của cac.
3. Các phơng pháp đào tạo và phát triển.
3.1. Phơng pháp phát triển cấp quản trị
Trên thực tế thế giới và ở Việt Nam đã cho thấy rằng tơng lai của các
doanh nghiệp đợc quyết định bởi các nhà quản lý. Doanh nghiệp nào có đợc
đội ngũ những nhà quản lý giỏi biết sử dụng, thu hút những ngời có tài về
cho doanh nghiệp mình thì doanh nghiệp đó sẽ tồn tại và phát triển vững
chắc. Do đó nói tới sự thành công của doanh nghiệp thì không thể không
nhắc đến vai trò của các cán bộ lãnh đạo doanh nghiệp.
Dới đây là một số phơng pháp cấp quản trị
Nguyễn Ngọc Hng
8
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
3.1.1. Phơng pháp dạy kèm
Đây là phơng pháp đào tạo tại chỗ để phát triển cấp quản trị trên cơ sở
một kèm một trong doanh nghiệp ngời kèm cặp có thể là thủ trởng trực tiếp,
ngời cố vấn hay ngời quản lý khác lành nghề hơn, ngời học có thể là phụ tá,
hay trợ lý. Để đạt đợc kết quả, cấp quản trị dạy kèm phải có một kiếm thức
toàn diện về công việc liên hệ với mục tiêu của doanh nghiệp. Họ phải là
những ngời có nhiệt huyết với công việc, mối quan hệ này phải dựa trên lòng

tin tởng lẫn nhau. Hai bên học hỏi lẫn nhau trên tinh thần hợp tác. Tuy nhiên,
nếu cấp dới không sàng lọc đợc những mặt tốt để học tập thì dễ mắc phải
những sai lầm, những quan điểm còn bị hạn chế của cấp trên. Do đó việc lựa
chọn những ngời dạy kèm có năng lực phù hợp với mục tiêu của đào tạo là
rất cần thiết.
3.1.2. Phơng pháp hội nghị
Phơng pháp hội nghị hay còn gọi là phơng pháp thảo luận. Trong đó các
thành viên có chung một mục đích thảo luận và cố gắng giải quyết vấn đề.
Ngời điều khiển sẽ là một cấp quản trị nào đó. Ưu điểm của phơng pháp này
là các thành viên tham gia không nhận thấy mình đang đợc huấn luyện, họ
nh đang giải quyết các vấn đề khó khăn trong các hoạt động thờng ngày của
họ. Các giải pháp họ đa ra rất phong phú và đa dạng. Trong khi thảo luận họ
cảm thấy tự tin hơn và họ sẽ quen dần với công việc.
3.1.3. Phơng pháp luân phiên công tác.
Luân phiên công tác hay là phơng pháp chuyển công nhân viên hoặc
quản trị từ công tác này sang công tác khác nhằm mục đích cung cấp cho họ
những kinh nghiệm rộng hơn kiến thức thu hoạch đợc qua quá trình này rất
cần thiết để họ sau này đảm nhiệm những công việc cao hơn. Phơng pháp này
giúp cho cán bộ công nhân viên trở thành ngời đa năng, đa dụng có thể xử lý
đợc mọi tình huống phức tạp xảy ra sau này.
3.1.4. Điển cứu quản trị
Điển cứu quản trị hay nghiên cứu trờng hợp điển hình hay còn đợc gọi
là trờng hợp điển hình là một phơng pháp đào tạo tạo sử dụng các vấn đề
kinh doanh nan giải đã đợc mô phỏng theo thực tế để cho các học viên giải
quyết. Từng cá nhân sẽ nghiên cứu kỹ các thông tin cho sẵn và đa ra quyết
định.
Nguyễn Ngọc Hng
9
Khoa Kinh tế Lao động & Dân số Đề án môn học QTNL
3.1.5. Các trò chơi kinh doanh.

Các trò chơi kinh doanh còn đợc gọi là các trò chơi quản trị là sự mô
phỏng các tình huống hiện hành.
3.1.6. Kỹ thuật nghe nhìn.
Ngày này nhiều doanh nghiệp đã sử dụng kỹ nghe nhìn nh: Phim ảnh,
truyền hình khép kín, băng nghe nhìn trong các chơng trình đào tạo huấn
luyện.
Ngoài ra còn một số phơng pháp khác nh:
- Phơng pháp đào tạo tại bàn giấy
- Phơng pháp đào tạo ngoài công việc
- Phơng pháp đóng kịch
- Phơng pháp mô hình ứng xử
- Phơng pháp giảng dạy nhờ máy vi tính
- Phơng pháp bài giảng thuyết trình trong lớp
3.2. Các phơng pháp đào tạo công nhân.
Song song với việc đào tạo cán bộ quản lý, các doanh nghiệp còn tổ
chức đào tạo công nhân cho công việc theo những phơng pháp riêng phù hợp
với họ, bởi họ là lực lợng trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp. Để nâng cao kinh nghiệm, kỹ năng của công nhân
có thể áp dụng một số phơng pháp đào tạo sau.
3.2.1. Phơng pháp đào tạo tại chỗ.
Đào tạo tại chỗ hay đào tạo tại nơi làm việc. Công nhân đợc phân công
làm việc chung với một công nhân khác có kinh nghiệm và trình độ lành
nghề hớng dẫn, ngời công nhân học, nghề vừa học vừa quan sát, nghe những
chỉ dẫn và làm theo. Ưu điểm là thời gian học tập ngắn chủ yếu vừa học tập
vừa sản xuất, nhợc điểm nhiều hạn chế trong việc học tập do kiến thức lý
luận không có trình tự, hệ thống.
3.2.2. Phơng pháp đào tạo học nghề.
Đây là một phơng pháp phối hợp giữa học lý thuyết với học nghề tại nơi
làm việc, ngời đợc đào tạo, đợc học lý thuyết sau đó xuống cơ sở làm việc d-
ới sự chỉ dẫn của ngời công nhân có kinh nghiệm và trình độ hớng dẫn.

Nguyễn Ngọc Hng
10