KINH NGHIỆM SÁNG KIẾN MỘT SỐ KINH NGHIỆM Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy hình học ở lớp 4

Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
I: Phần mở đầu
I.1: Lí do chọn đề tài:
Trong hệ thống giáo dục của mỗi quốc gia thì giáo dục Tiểu học giữ vị trí rất
quan trọng. Nó đặt cơ sở vững chắc, nền móng cho toàn bộ hệ thống giáo dục ở nớc ta,
trong quyết định số 2957/GD- ĐT của Bộ trởng Bộ giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ vị trí
tính chất của giáo dục Tiểu học Tiểu học là cấp học nền tảng vững chắc cho giáo dục
phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân.
Trong các môn học ở Trờng Tiểu học hiện nay thì môn toán có ý nghĩa và giữ vị
trí rất quan trọng, toán học với t cách là môn khoa học nghiên cứu một số mặt của thế
giới hiện thực nó có một hệ thống khái niệm quy luật và phơng pháp riêng. Hệ thống
này luôn luôn phát triển trong quá trình nhận thức thế giới và đa ra kết quả là những tri
thức toán học. Học sinh trong quá trình học tập ở nhà trờng cần nắm vững các tri thức
cơ bản và những phơng pháp nhận thức, từ đó trang bị cho mình một công cụ cần thiết
để nhận thức thế giới, thông qua đó nhân cách của mỗi học sinh đợc hình thành và
phát triển.
Trong chơng trình toán ở Tiểu học, cùng với việc học các kiến thức về số học,
đại lợng .học sinh còn đ ợc học các kiến thức về hình học. Các kiến thức về hình học
ở Tiểu học không phải đợc dạy và học thành một môn riêng mà nó là một bộ phận gắn
bó mật thiết với các kiến thức số học, đại lợng, đại số, đại lợng giải toán tạo thành một
môn học thống nhất. Các kiến thức này hỗ trợ bổ sung cho nhau góp phần toàn diện
năng lực toán học cho học sinh.
Nh chúng ta đã biết hình học luôn gắn liền với đại lợng, độ dài, diện tích, thể
tích. Do vậy mà khi lĩnh hội hội các tri thức về một hình, hình học nào đó thì đồng
thời các em cũng đợc lĩnh hội các tri thức về đại lợng liên quan nó, ngợc lại để thể
hiện hiểu biết của mình về một hình học nào đó thì phải thông qua các đại lợng gắn
liền với hình học đó.

Bùi Thị Viên - 1 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán

*******************************************************************************************
Tóm lại: Yếu tố hình học với vai trò là một trong những nội dung cơ bản của
môn toán ở tiểu học vừa góp phần xây dựng cơ sở ban đầu cho phân môn hình học
riêng ở Trung học. Vì vậy các yếu tố hình học ở Tiểu học nói chung và ở môn toán 4
nói riêng có tầm quan trọng nh vậy lên việc tìm hiểu và lựa chọn phơng pháp dạy học
cho phù hợp nhằm nâng cao chất lợng dạy học, nội dung này là một việc làm cần thiết
mà tôi cho rằng mỗi ngời giáo viên Tiểu học cần phải có và nắm vững nội dung đó.
Theo đặc điểm cấu trúc nội dung chơng trình toán thì các yếu tố hình học nói
chung và chu vi, diện tích các hình nói riêng lại nằm rải rác, xen kẽ các nội dung khác
trong chơng trình toán 4. Chính vì vậy khi học một hệ thống kiến thức có lôgic chặt
chẽ nhng không sắp xếp liên tục học sinh sẽ gặp khó khăn nhất định trong việc liên hệ
giữa các kiến thức cũ và mới. Nh vậy một tiết hình học không đơn thuần, có thể kiểm
tra bài cũ và truyền thụ kiến thức mới mà mỗi khi ngời giáo viên phải mất thời gian để
nhắc lại kiến thức cũ có liên quan rồi mới có thể tiếp tục thực hiện các yêu cầu của bài
mới.
Chúng ta đều biết rằng đặc điểm của học sinh Tiểu học là t duy cụ thể vẫn còn
chiếm u thế. Vì vậy các em thờng gặp khó khăn trong việc lĩnh hội các kiến thức hình
học mang tính chất trừu tợng mới. Do đó là khó khăn chung trong việc dạy các yếu tố
hình học ở Tiểu học nói chung và chu vi, diện tích ở lớp 4 nói riêng.
Để giải quyết các khó khăn đó đòi hỏi trong quá trình dạy học ngời giáo viên
không những chỉ có trình độ kiến thức tốt về hình học, có lòng yêu nghề mà còn phải
biết sử dụng hợp lí các phơng pháp và hình thức dạy học sao cho phù hợp nhất. Có nh
vậy kết quả của quá trình dạy học mới đợc nâng cao. Trên thực tế do thói quen hoặc
trình độ còn nhiều hạn chế, nên ngời giáo viên chỉ sử dụng phơng pháp truyền thống,
áp đặt kiến thức cũ một chiều tới học sinh và coi đó là phơng pháp tối u trong quá
trình dạy học nội dung này. Cách dạy đó dẫn tới tình trạng học sinh lĩnh hội kiến thức
hình học một cách gò ép, máy móc cha phù hợp với xu thế đổi mới và mục tiêu giáo
dục hiện nay đã đề ra.

Bùi Thị Viên - 2 - Trờng Tiểu học Thuỷ An

Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
Để nâng cao chất lợng dạy học hình học ở lớp 4 trong thực tế ở Trờng Tiểu học
Thuỷ An - Đông Triều đã áp dụng phơng pháp dạy học mới nhằm phát huy tính tích
cực hoạt động của học sinh. Từ lí do trên cũng nh trong thực tế giảng dạy, qua dự giờ
thăm lớp. Tôi đã quyết định chọn và viết sáng kiến kinh nghiêm về: Một số biện
pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy hình học ở lớp 4
I.2. Mục đích nghiên cứu:
Bản thân tôi nghiên cứu đề tài này để tìm ra những biện pháp tốt nhất, những
kinh nghiệm thiết thực để giúp học sinh biết cách áp dụng các phơng pháp, nhằm nâng
cao hiệu quả trong việc: dạy - học các yếu tố hình học thông qua môn toán lớp 4.
I.3 Phơng pháp nghiên cứu:
- Tìm hiểu phơng pháp dạy hình học ở lớp 4.
- Phơng pháp nghiên cứu tài liệu lí luận và thực tế. Sử dụng những hiểu biết về
vấn đề nghiên cứu.
- Phơng pháp quan sát: Dự giờ, thăm lớp.
- Phơng pháp điều tra: Tìm hiểu trao đổi với giáo viên và học sinh về vấn đề
nghiên cứu.
- Phơng pháp thực nghiệm: Thông qua các tiết dự giờ và dạy tiết thực nghiệm để
đánh giá vấn đề nghiên cứu.
I.4: Thời gian, địa điểm:
- Thời gian nghiên cứu: Nhận đề tài từ tháng 9 2008 đến tháng 5 2009
- Địa điểm nghiên cứu: Học sinh lớp 4A và 4B Trờng Tiểu học Thuỷ An - Đông
Triều Quảng Ninh.
I.5: Đóng góp mới về mặt lí luận, về mặt thực tiễn:
Tìm hiểu nghiên cứu nội dung chơng trình và phơng pháp dạy học các bài toán
về hình học ở lớp 4.
- Phân loại các bài tập và phơng pháp nhằm rèn luyện kỹ năng giải các bài
toán hình học ở lớp 4.

Bùi Thị Viên - 3 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
- Đóng góp một số phơng pháp nhằm hoàn thiện về phơng pháp dạy học các
bài toán về hình học ở lớp 4.
- Tích cực dự giờ trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp nhằm nâng cao
chuyên môn dẫn tới việc giảng dạy đạt hiệu quả cao.
II: Phần nội dung
II.1. Chơng I: Tổng quan
* Việc dạy học toán ở Tiểu học:
Môn toán đợc đa ngay vào chơng trình Tiểu học là một môn học quan trọng.
Nhằm mục đích đào tạo học sinh thành những nhà toán học và góp phần giáo dục học
sinh thành những con ngời mới, phát triển toàn diện.Với t cách là một môn học trong
nhà trờng, toán học có thể cung cấp cho học sinh một hệ thống tri thức và phơng pháp
riêng để nhận thức thế giới. Do vậy trong quá trình học tập ở nhà trờng, học sinh cần
nắm vững kiến thức toán học và phơng pháp nhận thức đa đến các tri thức đó để tiếp
tục nhận thức các tri thức khoa học khác.
+ Đối với học sinh Tiểu học lần đầu tiên đến trờng hoạt động học của các em là
hoạt động chủ đạo thì việc dạy toán cho các em ngay từ những năm học đầu tiên
là việc làm cần thiết. Vấn đề đặt ra là phải lựa chọn nội dung, phơng pháp sao
cho phù hợp với đặc điểm tâm lí của học sinh Tiểu học
+ Về phơng pháp giảng dạy theo tinh thần đổi mới khi dạy toán ở tiểu học nói
chung và dạy học toán nói riêng là cần tạo ra các tình huống để học sinh tự khám phá
và lĩnh hội tri thức. Điều quan trọng là dẫn dắt các em đi đến khái niệm, tự mình khám
phá những mối quan hệ, giữa mối liên hệ giữa các yếu tố có tính chất khoa học. Học
sinh bằng những hoạt động của mình dới sự hớng dẫn của giáo viên tự chiếm lĩnh tri
thức cho mình.
* Việc dạy và học hình học ở Tiểu học:

Bùi Thị Viên - 4 - Trờng Tiểu học Thuỷ An

Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
Sự phát triển của hình học đã trải qua nhiều thời kì từ chỗ còn mang trực giác,
kinh nghiệm cha có lập luận chặt chẽ đến việc nghiên cứu các không gian vật lí và mô
hình của không gian đó.
Tuy nhiên trong việc giảng dạy ở Tiểu học thì các kiến thức về hình học mang ý
nghĩa thực. Do vậy ở Tiểu học khi học hình học vẫn dựa trên cơ sở trực giác, cha đòi
hỏi lập luận chặt chẽ. Nh vậy việc dạy các yếu tố hình học ở Tiểu học mới dừng lại ở
việc cung cấp cho học sinh những hiểu biết cần thiết về hình dạng, vị trí kích thớc của
các vật trong không gian, đồng thời chuẩn bị cho việc học hình học ở lớp trên. Chính
vì thế mà chơng trình hình học ở tiểu học bao gồm giới thiệu một số hình học đơn giản
là: điểm, đoạn thẳng, đờng thẳng, đờng gấp khúc một số hình nh hình tam giác, tứ
giác, hình vuông, hình chữ nhật các hoạt động hình học chủ yếu là vẽ hình, nhận
dạng hình, cắt ghép hình. Bớc đầu làm quen với toán chu vi, diện tích, thể tích Mặc
dù vẫn khẳng định và chuẩn bị cho việc học hình học một cách có hệ thống nhng việc
dạy hình học ở Tiểu học vẫn thể hiện đợc hai phơng diện của việc dạy hình học nh
sau.
Quan sát và thực hành trên các đồ vật, thu thập thông tin có liên quan nhằm
hình thành một số kĩ năng thao tác với các đối tợng hình: Vẽ hình, cắt ghép hình, đo
đạc, biến hình.
Bớc đầu trừu tợng hoá dẫn tới mô hình toán học đồng thời làm quen với ngôn
ngữ hình học.
Xuất phát từ định hớng đổi mới phơng pháp dạy học ở Tiểu học, có nhiều giải
pháp để triển khai một cách có hiệu quả việc đổi mới phơng pháp dạy học. Một số giải
pháp có liên quan đến vấn đề nghiên cứu cụ thể là: dạy học cá nhân, dạy học theo
nhóm, trò chơi học tập .mặc dù ở hình thức nào thì ng ời giáo viên vẫn là ngời giữ vai
trò chỉ đạo điều khiển tổ chức hoạt động còn dới sự dẫn dắt của giáo viên sẽ tìm kiếm,
chiếm lĩnh tri thức mới theo khả năng của mình, từ đó phát triển t duy sáng tạo năng
lực kiểm tra và đánh giá.

Bùi Thị Viên - 5 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
Nội dung chơng trình toán Tiểu học nói chung, toán lớp 4 nói riềng gồm đầy
đủ kiến thức về: Số học, đại số , đại lợng giải toán có lời văn, hình học. Kiến thức về
hình học bao gồm những nội dung sau
- Góc nhọn, góc tù, góc bẹt.
- Hai đờng thẳng song song, vẽ hai đờng thẳng song song
- Thực hành vẽ hình vuông, hình chữ nhật.
- Hình bình hành, diện tích hình bình hành.
- Hình thoi, diện tích hình thoi.
Về phơng pháp giảng dạy theo tinh thần đổi mới khi dạy toán ở tiểu học nói
chung và dạy học toán nói riêng là cần tạo ra các tình huống để học sinh tự khám phá
và lĩnh hội tri thức. Điều quan trọng là dẫn dắt các em đi đến khái niệm, tự mình khám
phá những mối quan hệ, giữa mối liên hệ giữa các yếu tố có tính chất khoa học. Học
sinh bằng những hoạt động của mình dới sự hớng dẫn của giáo viên tự chiếm lĩnh tri
thức cho mình.
Thật vậy: Những biện pháp tổ chức dạy học nhằm nâng cao các phơng pháp dạy
hình học ở lớp 4 sẽ có tác dụng tích cực nhằm nâng cao chất lợng dạy học môn toán ở
Tiểu học nói chung và ở lớp 4 nói riêng.
II.2. Chơng II: Nội dung vấn đề nghiên cứu.
Năm học 2008- 2009 tôi đựơc nhà trờng phân công chủ nhiệm lớp 4A trờng
Tiểu học Thủy An qua giảng dạy và tìm hiểu tôi thấy một số u điểm và một số tồn tại
sau:
II.2.1. Thực trạng dạy và học môn toán về yếu tố hình học của
học sinh, giáo viên lớp 4.
* Về giáo viên:
+ u điểm:

Bùi Thị Viên - 6 - Trờng Tiểu học Thuỷ An

Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
- Giáo viên đi đúng các bớc trong quy trình dạy học ở các dạng bài tập nói
chung tiết dạy hình học nói riêng
- Giáo viên nhiệt tình giảng dạy, có ý thức đổi mới phơng pháo dạy học theo
hớng tích hợp.
- Các giờ dạy đều hớng dẫn học sinh làm bài tập thực hành.
+ Tồn tại: Trong một số tiết dạy của giáo viên còn gò ép, cha sáng tạo hình thức
dạy học còn đơn điệu, cha có sức hấp đẫn, hiệu quả cha cao.
* Về học sinh: Kiến thức thực tế về hình học của các em còn hạn chế. Việc
quan sát , nắm bắt kiến thức về quy tắc, về công thức các hình còn hay lẫn lộn.
- Học sinh chỉ vận dụng kiến thức vào làm bài tập ở mức độ đơn giản, theo quy
tắc công thức có sẵn, nếu một dữ kiện ẩn, cha cụ thể thì học sinh lại lúng túng, bài tập
chỉ giải quyết hết ở một học sinh khá giỏi.
II.2.1. Dự giờ đồng nghiệp:
Từ việc tìm hiểu thực tế của trờng mình đang công tác tôi đã mạnh dạn đề xuất
với tổ 4 + 5 do đồng chí Vũ Ngọc Bích trực tiếp dạy lớp 4B.
Tôi xin đợc trình bày tiết dự giờ hình học lớp 4.
Ngời dạy: Vũ Ngọc Bích: Lớp 4B.
Tiết 40: Hai đờng thẳng vuông góc
I: ổn định tổ chức;
- Lớp hát một bài
II: Kiểm tra bài cũ(3 )
? Nêu tên các góc đã học và đặc điểm của chúng?
- HS chữa bài SGK.
- Gv nhận xét chung và cho điểm.
III: Bài mới:
1. Giới thiệu bài:(1 ). Hai đờng thẳng vuông góc

Bùi Thị Viên - 7 - Trờng Tiểu học Thuỷ An

Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
2. Giới thiệu hai đ ờng thẳng vuông góc:(10 )
- GV vẽ hình chữ nhật ABCD :
? Hãy cho biết hình trên bảng là hình gì?
Đọc tên?
? Các góc A, B, C, D của hình chữ nhật
trên là góc gì?
- GV thực hiện thao tác vẽ và giảng: Cô
kéo dài cạnh CD thành đờng thẳng DM,
kéo dài BC thành BN. Khi đó ngời ta đợc
hai đờng thẳng DM và BN vuông góc với
nhau tại D
? Góc BDC, góc CDN, góc NDM, góc
BDM là góc gì?
? Các góc này có chung đỉnh nào?
- GV kết luận:
? Hãy tìm ví dụ trên thực tế về hai đờng
thẳng vuông góc.
- GV hỡng dẫn HS vẽ hai đờng thẳng
vuông góc bằng ê ke:
+ Vẽ đờng AB.
+ Đặt ê ke trùng với đờng AB, vẽ đờng
CD dọc theo cạnh kia của ê ke. Ta đợc 2
đờng thẳng AB và CD vuông góc với
nhau.
- HS thực hành vẽ hai đờng thẳng vuông
góc.
A B
C D N

M
Hai đờng thẳng BN và DM vuông góc với
nhau tạo thành 4 góc vuông có chung
đỉnh D
- C
A O B

D
3. Thực hành:

Bùi Thị Viên - 8 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
* Bài 1: Dùng ê ke để kiểm tra rồi khoanh vào chữ đặt trớc câu trả lời đúng:
- HS đọc yêu cầu.
- HS làm bài cá nhân, một HS làm
bảng.
- Chữa bài:
? Giải thích cách làm?
? Hai đờng thẳng vuông góc với nhau
có đặc điểm gì?
? Muốn kiểm tra hai đờng thẳng
vuông góc ta cần đo mấy góc?
- Nhận xét đúng sai.
- Đổi chéo vở kiểm tra.

Hình 1 Hình 2 Hình 3 Hình 4
Trong các hình bên, hình vẽ hai đờng thẳng
vuông góc với nhau là:

A. Hình 4 B. Hình 3 C. Hình 2
D. Hình 1
* GV chốt: HS dùng ê ke để xác định đợc hai đờng thẳng vuông góc với nhau.
* Bài 2: Viết tiếp vào chỗ chấm:
- Gv goi HS đọc yêu cầu.
- Gv yêu cầu HS làm trong nhóm
bàn, một nhóm đại diện chữa bài
bảng.
- Chữa bài:
? Giải thích cách làm?
- Nhận xét đúng sai.
- Một HS đọc, cả lớp soát bài.
- Hs đọc yêu cầu
- Hs làm theo nhóm bàn rồi chữa bài
A B
D C
Các cặp cạnh vuông góc với nhau có trong
hình chữ nhật ABCD là:
* GV chốt: HS nhận biết hình chữ nhật có 4 cặp đờng thẳng vuông góc với nhau.
* Bài 3: Dùng ê ke để kiểm tra rồi viết tên từng cặp cạnh vuông góc với nhau có
trong mỗi hình vẽ:
- HS đọc yêu cầu.
- HS làm trong nhóm bàn, một
- Hs đọc yêu cầu
- Hs thảo luận

Bùi Thị Viên - 9 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
nhóm đại diện chữa bài bảng.

- Chữa bài:
? Giải thích cách làm?
- Nhận xét đúng sai.
- Một HS đọc, cả lớp soát bài.
a) b)
A B H I
C
E D E G K
* GV chốt: HS biết nhận ra các cặp đờng thẳng vuông góc với nhau bằng ê ke.
* Bài 4: Viết tiếp vào chỗ chấm:
- HS đọc yêu cầu.
- HS làm trong nhóm bàn, một
nhóm đại diện chữa bài bảng.
- Chữa bài:
? Giải thích cách làm?
? Các cặp đờng thẳng nh thế nào là
không vuông góc với nhau.
- Nhận xét đúng sai.
- HS đọc, cả lớp soát bài.
A
B
D C
a) Các cặp cạnh cắt nhau mà không vuông
góc với nhau có trong hình bên là: .
b) Các cặp cạnh vuông góc với nhau có trong
hình bên là:
4. Củng cố:(1 )
? Nêu đặc điểm của hai đờng thẳng vuông góc?
GV nhận xét giờ học, Giao bài tập về nhà.
* Nhận xét chung:

1. u điểm:
- Giáo viên đã truyền thụ đầy đủ kiến thức của bài, làm hết số lợng bài tập đã
quy định. Lời giảng nhẹ nhàng, gần gũi, quan tâm đến học sinh.
- Giáo viên chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, trình bày bảng khoa học.

Bùi Thị Viên - 10 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
2. Nhợc điểm:
- Giáo viên cha thay đổi hình thức dạy học cho học sinh mà chỉ là học sinh
chữa bài giáo viên nhận xét và chốt lại.
- GV cha tạo không khí sôi nổi và sự sáng tạo của học sinh.
Từ tiết dạy dự giờ trên tôi xin đa ra khảo sát chất lợng sau giờ dạy
+ Giỏi 2: 8% ; + Khá 6: 24% ; + Trung bình 13: 52% ; + Yếu 4: 16%
3. Góp ý chung
Nh vậy để giảng dạy một tiết dạy về hình học lớp 4 có hiệu quả thì mỗi ngời giáo
viên cần có sự chuẩn bị kỹ về đồ dùng dạy học cũng nh nắm chắc kiến thức nội dung
của bài học để từ đó có sự vận dụng sáng tạo vào trong các giờ học cụ thể của mình.
Qua tìm hiểu học sinh, giáo viên của nhà trờng cùng dự giờ thăm lớp tôi đã tìm
ra những nguyên nhân của tồn tại trên nh sau:
II.2.2. Những nguyên nhân khó khăn khi dạy và học hình học:
Trong quá trình học tập học sinh cha phân biệt đợc các khái niệm về đờng
thẳng, khái niệm về chu vi, diện tích khác nhau nh thế nào.
Biểu tợng về diện tích đối với học sinh Tiểu học là khái niệm trừu tợng. Chính
vì vậy mà khi dạy về các tiết học này giáo viên khó diễn tả trên một số hình vẽ gợi ý
của sách giáo khoa do đó các em khó hình dung đợc khái niệm này sau khi giáo viên
nêu nội dung.
II.2.3: Đề xuất biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả khi dạy hình học ở lớp 4:
- Trên cơ sở dạy theo sách hớng dẫn tài liệu giảng dạy. Tôi muốn đa ra một số
biện pháp góp phần vào việc đổi mới phơng pháp dạy hình học ở lớp 4.

- Để giảng dạy tốt cần phải thực hiện theo các nguyên tắc sau:
+ Khái niệm và biểu tợng về hình học phải rõ ràng, chính xác.
+ Lựa chọn các phơng pháp: Quan sát, đàm thoại, vấn đáp . phải phù hợp với
từng nội dung kiến thức của bài.

Bùi Thị Viên - 11 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
+ Đảm bảo đợc tính vừa sức chung và chú ý khuyến khích sở trờng riêng của
học sinh. Phát huy tốt khả năng sáng tạo của các em.
+ Đảm bảo tính trực quan tạo chỗ dựa cho hoạt động nhận thức của yếu tố hình
học về chu vi, diện tích nói chung.
* Qua quá trình giảng dạy cũng nh dự giờ thăm lớp. Tôi thấy để giảng dạy tốt
các yếu tố hình học thì nội dung thể hiện cần phải có sự hỗ trợ của các phơng tiện trực
quan nh hình vẽ, sơ đồ, vật thật nhằm giúp học sinh tri giác các biểu tợng hoạt động
trực tiếp với nội dung trực quan làm cơ sở để dạy học chuyển từ trực quan sinh động
sang t duy trừu tợng của học sinh phù hợp với nội dung chơng trình mới.
II.2.4. Dạy thử nghiệm:
Giáo án thử nghiệm lớp 4A:
Tiết 124: Diện tích hình thoi
I- Mục tiêu:
Giúp HS
- Hình thành công thức tính diện tích hình thoi
- Bớc đầu biết vận dụng công thức tính diện tích hình thoi để giải các bài tập có
liên quan.
- Học sinh yêu thích môn học, tạo khả năng t duy vận dụng vào giải toán nhanh
II- Đồ dùng :
Giáo viên: - Bảng phụ .
- Mảnh bìa, giấy kẻ ô vuông , thớc kẻ , kéo
Học sinh: Giấy kẻ ô vuông, thớc kẻ, eke, kéo

III- Các hoạt động dạy học
A. Kiểm tra bài cũ (3)
- Kể tên 1 số hình mà các em đã học:
Hình chữ nhật, hình vuông, hình bình hành, hình thoi.

Bùi Thị Viên - 12 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
- Hình thoi có đặc điểm gì ?
Gv nhận xét cho điểm.
B. Bài mới
1. Giới thiệu bài(1 )
Giờ trớc chúng ta đã biết đợc đặc điểm của hình thoi. Vậy để tính đợc diện tích hình
thoi. Bài học hôm nay cô cùng các con đi tìm hiểu bài 124 Diện tích hình thoi
GV ghi tên đầu bài lên bảng lớp.
2. Nội dung bài mới (30 )
- GV cho HS quan sát 2 hình thoi ABCD
nh SGK.
- Dính 1 hình lên bảng
+ Để tính đợc diện tích của hình thoi
ABCD ta làm thế nào?
- HS quan sát và cắt ghép theo nhóm ;
trình bày.
- GV cắt ghép hình thoi ABCD thành
hình chữ nhật MNCA.

? Em có nhận xét gì về diện tích của 2
hình trên?
? Để tính đợc diện tích hình thoi ta dựa
vào đâu?

? Diện tích hcn MNCA bằng bao nhiêu?
? Vậy diện tích hình thoi là bao nhiêu?
1) H ớng dẫn cách tính diện tích hình
thoi. (10) B
* Hình thoi A C
D
* Ghép thành:
M B N
2
n
A O C
- Diện tích 2 hình bằng nhau.
-Dựa vào diện tích hình chữ nhật
MNCA.
- Diện tích hcn MNCA = m x
2
n
=
2
m nì
- Diện tích hình thoi =
2
m nì


Bùi Thị Viên - 13 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
? m là gì?
? n là gì?

? Vậy muốn tính diện tích của hình thoi
ta làm thế nào?
-> Chốt : Diện tích hình thoi bằng độ dài
2 đờng chéo chia 2 ( cùng 1 đơn vị đo.)
- HS viết công thức tính diện tích hình
thoi
? Muốn tính đợc diện tích hình thoi ta cần
biết gì ?
- Gọi hs nêu yêu cầu
? BT cho biết gì. BT hỏi gì?
- Cho hs làm VBT phần a , 1 em làm bài
trên bảng lớp ( phần b cho VN).
- Chữa bài:
? Nêu cách làm.
- Nhận xét Đ, S .
- Đối chiếu kết quả
*GV: Củng cố tính diện tích hình thoi.
- m là đờng chéo hình thoi
- n là đờng chéo hình thoi
2) Quy tắc: (sgk/ 142)


3) Công thức:
S =
2
m nì

( S là diện tích của hình thoi; m ,n là độ
dài hai đờng chéo hình thoi)
- Biết độ dài 2 đờng chéo ( Lu ý: cùng 1

đơn vị đo).
4) Luyện tập(20 )
Bài 1:(142)
Hs đọc yêu cầu
- Bài toán cho biết độ dài hai đờng chéo
- Bài toán yêu cầu tìm diện tích của hình
thoi.
Bài giải
Diện tích hình thoi ABCD là:
3 x5 : 2 =
15
2
(cm
2
)
Đáp số:
15
2
c m
2

Bùi Thị Viên - 14 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
- Gọi hs nêu yêu cầu
? BT cho biết gì. BT hỏi gì?
- Cho hs làm VBT phần b , 1 em làm bài
trên bảng lớp ( phần a cho VN).
- Chữa bài:
? Nêu cách làm.

? Vì sao phải đổi đơn vị đo m ra dm .
- Nhận xét Đ, S .
- Đối chiếu kết quả
*GV: Củng cố tính diện tích hình thoi
( Lu ý: 2 đờng chéo cùng 1 đơn vị đo)
- Gọi hs nêu yêu cầu
- Cho hs làm VBT, 1 em làm bài trên
bảng lớp .
- Chữa bài:
? Nêu cách làm.
? Tại sao em điền a) là S ; b) là Đ .
? Hình thoi có 1 đờng chéo bằng chiều
rộng HCN, 1 đờng chéo bằng chiều dài
HCN thì diện tích hình thoi đó thế nào
với HCN?
- Nhận xét Đ, S .
- Đối chiếu kết quả
*GV: Củng cố cách tính diện tích hình
thoi và diện tích hình chữ nhật .
Bài 2:
Bài giải
Ta có: 4m = 40 dm
Diện tích hình thoi là:
40 x 15 : 2 = 300 (dm
2
)
Đáp số: 300 dm
2
Bài 3 :
* Kết quả:

a) S
b) Đ
c. Củng cố, dặn dò(1 )
? Nêu cách tính diện tích hình thoi?

Bùi Thị Viên - 15 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
? Để tính đợc diện tích hình thoi em cần biết yếu tố nào?
- Nhận xét giờ học, giao bài tập về nhà.
* Nhận xét chung:
- Giáo viên truyền thụ đầy đủ kiến thức trong bài,tổ chức tốt các bài tập đã quy
định, hình thức dạy học thay đổi phù hợp với nội dung bài, tác phong s phạm nhẹ
nhàng, gần gũi với học sinh trong từng đối tợng.
- Giáo viên sử dụng phơng pháp đặc trng của bộ môn.
- Giáo viên chuẩn bị đồ dùng dạy học chu đáo.
- Học sinh: Say sa và hứng thú làm các bài tập thực hành tốt.
- Lớp học sôi nổi.
II.3. Chơng III: kết quả đạt đợc và bài học kinh nghiệm
II. 3. 1. Kết quả nghiên cứu:
- Dự giờ một tiết tại lớp 4B trờng Tiểu học Thuỷ An - Đông Triều: Sĩ số 23 em
Tiết trình nh dự giờ.
- Tôi trực tiếp dạy 1 tiết tại lớp 4A: Sĩ số 25 em
Tiến trình giờ dạy. Nh giáo án.
- Kết quả: học sinh nắm chắc kiến thức biết vận dụng quy tắc, công thức vào
giải toán.
* Để có kết quả thực nghiệm khách quan tôi đã tiến hành kiểm tra, cho cả hai
lớp cùng làm một đề, một phiếu trắc nghiệm và cùng chấm một lúc để sắp xếp phân
loại và so sánh kết quả.
Đề kiểm tra

Bài 1( 5 đ) Một miếng kính hình thoi có độ dài các đờng chéo là 14cm và 10cm. Tính
diện tích miếng kính đó.
Bài 2: (5đ) Khoanh vào diện tích của hình thoi PQRS có độ dài hai đờng chéo là 16cm
và 14cm.
A. 142cm
2

Bùi Thị Viên - 16 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
B. 122cm
2
C. 112cm
2
Tôi đã chọn lớp 4A làm thực nghiệm và lớp 4B làm đối chứng. Tôi đã tiến hành
dạy ở lớp 4A theo phơng pháp đã đề xuất. Qua quá trình khảo sát ban đầu thì hai đối t-
ợng mà tôi chọn có trình độ ngang nhau. Để thu đợc kết quả thực nghiệm tốt, tôi tiến
hành dạy thực nghiệm ở lớp 4A đã thu đợc kết quả là.
- Tạo cho học sinh có kỹ năng t duy về hình học
- Học sinh hiểu bài nắm vững kiến thức, phát huy năng lực cá nhân đồng thời
tạo không khí sôi nổi trong giờ học, giờ học đạt hiệu quả.
- Bên cạnh đó còn rèn đợc trí thông minh cho học sinh, học sinh ghi nhớ kiến
thức không máy móc.
- Tạo thêm niềm vui yêu thích môn học và đợc mong muốn khám phá kiến thức,
thế giới tri thức đầy thú vị.
* Qua việc dạy thực nghiệm và khảo sát ở hai lớp có kết quả nh sau:
- Đối chiếu hai lớp.
* Kết quả bài kiểm tra:
Tiết 1: Lớp 4B- Lớp đối chứng: Sĩ số: 23 em
Điểm Điểm 9 - 10 Điểm 7 - 8 Điểm 5 - 6 Điểm dới 5

Số h/s: 23 2 em = 8,6% 6 em = 25,8% 11 em = 48,4% 4em = 17,2%
Tiết 2: Lớp 4A- Lớp thực nghiệm: sĩ số 25 em
Điểm Điểm 9 - 10 Điểm 7 - 8 Điểm 5 - 6 Điểm dới 5
Số h/s: 25 7 em = 28 % 10 em = 40% 8 em = 32 % 0
* Qua hai tiết dạy trên tôi thấy việc sử dụng một số biện pháp nhằm nâng cao
chất lợng dạy hình học ở mỗi giáo viên cần khai thác nội dung và tìm hiểu phơng pháp
dạy học giả các bài toán về hình học phải phù hợp với khả năng tiếp thu của học sinh.
Giúp cho học sinh có khả năng hứng thú và say mê học tập.
* Từ kết quả trên tôi thấy rằng để nâng cao phơng pháp dạy học, các bài toán
về hình học là rất phù hợp với học sinh và mang lại hiệu quả cao hơn.

Bùi Thị Viên - 17 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
II.3.2: Bài học kinh nghiệm:
Để đạt đợc kết quả mà mình mong muốn trong công tác giảng dạy và giáo dục
thế hệ trẻ trớc hết ngời giáo viên phải thực sự yêu nghề. Bằng tâm huyết với nghề
nghiệp, đầu t thời gian nghiên cứu tạo ra những hứng thú cho học sinh trong học tập
tôn trọng và hết lòng thơng yêu giúp đỡ học sinh. Phải biết tự học, tự rèn luyện mình
là chính, luôn luôn tiếp cận với xu thế đổi mới phơng pháp dạy học.
Không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, thờng xuyên thăm lớp
dự giờ, học hỏi kinh nghiệm của cá nhân tiên tiến điển hình, biết dựa vào sự chỉ đạo
của các cấp để hoàn thành tốt nhiệm vụ vì sự nghiệp trồng ngời !
III: Kết luận Kiến nghị
III.1 Kết luận:
Là một giáo viên trong trờng Tiểu học trực tiếp giảng dạy lớp 4 tôi nhận thấy
muốn nâng cao chất lợng dạy học nói chung và nâng cao hiệu quả dạy học các yếu tố
hình học nói riêng. Ngời giáo viên phải thực sự tâm huyết với nghề có tinh thần trách
nhiệm cao, yêu nghề mến trẻ luôn có ý thức vơn lên, luôn tìm hiểu nghiên cứu phơng
pháp, hình thức hoạt động của thầy và trò phải thuần thục mới đem lại hiệu quả cao.

Kết quả đó thu lại ở học sinh là: Học sinh ham học và học thành kĩ năng, kĩ xảo. Ngời
giáo viên cũng phải lựa chọn phơng pháp hấp dẫn, thuật ngữ toán học phải ngắn gọn,
dễ hiểu, sau mỗi tiết học giáo viên cần phải rút kinh nghiệm, những hạn chế còn tồn
tại để tìm ra nguyên nhân đề ra biện pháp khắc phục cho tiết dạy sau.

Bùi Thị Viên - 18 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
Qua quá trình nghiên cứu và thực tế giảng dạy ở trờng Tiểu học cũng nh công
tác chủ nhiệm lớp. Tôi thấy rằng việc nâng cao biện pháp dạy học các bài toán về hình
học ở lớp 4 là vô cùng cần thiết.
Trên đây là một số kinh nghiệm đợc rút ra khi sử dụng biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả dạy học các yếu tố hình học ở lớp 4 mà tôi thực hiện, áp dụng và thu đợc
kết quả khả quan góp phần nâng cao chất lợng dạy học và giáo dục trong nhà trờng.
III.2.Kiến nghị:
2.1. Đối với nhà tr ờng:
- Cần tích cực hơn nữa trong việc bồi dỡng đội ngũ, nâng cao vai trò ý thức tự
bồi dỡng trong giáo viên để nâng cao vốn hiểu biết và chuyên môn nghiệp vụ.
- Tăng cờng đầu t cơ sở vật chất thiết bị dạy học nhất là việc ứng dụng công
nghệ thông tin vào dạy học.
2.1. Đối với cấp trên
- Tôi hy vọng rằng có nhiều chuyên đề, kinh nghiệm, cách tổ chức dạy học các yếu tố
hình học qua môn toán lớp 4 nhằm phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh.
- Phòng giáo dục tổ chức đợc giao lu toán tuổi thơ đối với lớp 4.
Trong qúa trình nghiên cứu tôi không tránh khỏi sự thiếu sót, hạn chế. Tôi
mong đợc sự đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp để đề tài đạt hiệu
quả cao hơn, áp dụng rộng rãi tới tất cả các lớp trong bậc học.
Vậy tôi xin chân thành cảm ơn!
Thuỷ An, ngày 15 tháng 5 năm 2009
Ngời viết

Bùi Thị Viên

Bùi Thị Viên - 19 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
V: Nhận xét của hội đồng khoa học các cấp.
1. Nhận xét của hội đồng khoa học cấp trờng












Bùi Thị Viên - 20 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
2. Nhận xét của hội đồng khoa học cấp phòng

IV. phần tài liệu tham khảo - mục lục
1. Tài liệu tham khảo
1.1. Hớng dẫn dạy học môn Toán lớp 4 - Nhà xuất bản GD- 2006.
1.2. Thiết kế bài giảng môn Toán lớp 4 - Nhà xuất bản GD- 2007.
1.3. Sách giáo khoa môn Toán lớp 4 - Nhà xuất bản GD- 2007
1.4. Tập san giáo dục Tiểu học
1.5. Phơng pháp dạy học môn Toán
2. Mục lục
Đề mục Trang
Phần I: Phần mở đầu
I.1. Lý do chọn đề tài
1
I.2: Mục đích nghiên cứu
3
I.3: Thời gian và địa điểm nghiên cứu.
3

Bùi Thị Viên - 21 - Trờng Tiểu học Thuỷ An
Sáng kiến kinh nghiệm môn Toán
*******************************************************************************************
I.4: Những đóng góp về lý luận, thực tiễn
3
Phần II: Nội dung của đề tài.
II.1. Chơng 1: Tổng quan
3

II.2. Chơng 2: Nội dung của vấn đề nghiên cứu
5
. II.2.1. Thực trạng.
7
II.2.2. Nguyên nhân của những tồn tại trên.
11
II.2.3.Những biện pháp để nâng cao chất lợng dạy học
11
. II.2.4. Dạy thực nghiệm.
11
II.3. Chơng 3: Phơng pháp nghiên cứu Kết quả nghiên cứu
15
II.3.1. Phơng pháp nghiên cứu
15
II.3.2. Kết quả nghiên cứu
19
Phần III: Kết luận và kiến nghị 20

Bùi Thị Viên - 22 - Trờng Tiểu học Thuỷ An