Sáng kiến và giải pháp thực hiện Phương pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4

Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
I - đặt vấn đề:
Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII đã xác định Nâng cao mặt bằng dân
trí, đảm bảo những tri thức cần thiết để mọi ngời ra nhập cuộc sống xã hội, kinh tế, theo
kịp tiến trình đổi mới và phát triển của đất nớc. Do đó ngày nay sự nghiệp giáo dục đợc
Đảng, Chính phủ và toàn dân đặc biệt quan tâm, thúc đẩy. Trong đó ngành giáo dục có
nhiệm vụ đào tạo ra những chủ nhân tơng lai của đất nớc, để theo kịp đà đổi mới và phát
triển mạnh mẽ của đất nớc, của nhân loại thì cần phải có những con ngời có trình độ văn
hoá, khoa học kĩ thuật, sức khoẻ, đạo đức, làm chủ đợc vận mệnh của mình và đất nớc.
Trớc nhiệm vụ cao cả và yêu cầu phát triển của thời đại, ngành giáo dục trong những
năm gần đây đã liên tục chuyển mình và phát triển mạnh mẽ. Thể hiện rất rõ qua các năm
cải cách giáo dục. Qua đó đã đổi mới mạnh mẽ phơng pháp dạy và học trong các bậc học.
Phơng pháp dạy học mới chú ý đến vai trò của ngời học. Ngời giáo viên chỉ là ngời tổ
chức, hớng dẫn học sinh, qua đó phát huy tính tích cực , chủ động, sáng tạo, kích thích t
duy của học sinh, thực hiện phơng châm giáo dục tích cực hoá hoạt động của học sinh.
Chính vì vậy là ngời giáo viên đợc phân công trực tiếp giảng dạy lớp 4 ngay từ đầu năm
học đợc tham dự các lớp tập huấn của Sở giáo dục, của chuyên môn Phòng giáo dục, Ban
giám hiệu, chuyên mônm nhà trờng đã hớng dẫn, chỉ đạo rất sát xao về nhiệm vụ của năm
học. Cùng với việc nắm vững nhiệmvụ của năm học thì việc xác định rõ vị trí, tầm quan
trọng của mỗi môn học cũng là yếu tố hết sức cần thiêt của ngời thầy. Bởi có xác định đợc
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
1
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
rõ mục đích, yêu cầu thì mới có hớng để thực hiện, đi sâu vào nâng cao hiệu quả của giờ
học. Ơ đây tôi thực sự quan tâm đến vị trí, tầm quan trọng của phân môn Tập đọc. Biết đọc
là có thêm một công cụ mới để học tập, để giao tiếp. Đây là công cụ mà chỉ những ngời ng-
ời biết chữ mới có. Thông qua đọc mà các em tiếp xúc với các môn khác một cách dễ dàng.
Nhờ có đọc mà các em tiếp xúc trau dồi những kiến thức ngôn ngữ, kiến thức văn học, kiến
thức đời sống và rèn luyện kĩ năng: đọc, nói, viết, giáo dục tình cảm, mỹ cảm, phát triển
năng lực trí tuệ, khả năng t duy Do tầm quan trọng của phân môn nên trong quá trình dạy
học, vấn đề đặt ra đối với ngời giáo viên là phơng pháp giảng dạy nh thế nào để học sinh

lĩnh hội kiến thức một cách dễ dàng nhất và thực sự phát triển t duy, chủ động, sáng tạo thì
quả là không đơn giản.
Trong giảng dạy tôi luôn suy nghĩ, trăn trở: Làm thế nào để học sinh đọc thành tiếng,
đọc trôi chảy, đọc diễn cảm và hiểu văn bản? Làm sao giờ đọc phải thật sôi nổi, nề nếp,
các em tự giác học tập, chủ động lĩnh hội kiến thức và là nhân vật trung tâm trong giờ học.
Bản sáng kiến này chỉ xin đề cập đến một vấn đề nhỏ trong phạn vi rộng lớn của chơng
trình Tiếng Việt ở Tiểu học, đó là một số kinh nghiệm về rèn đọc cho học sinh lớp 4 . Khối
lớp bản thân tôi đang trực tiếp giảng dạy, trên tinh thần quan điểm tích cực hoá hoạt động
của học sinh theo phơng pháp giảng dạy mới.
II- Nội dung
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
2
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
A- Cơ sở đề xuất sáng kiến.
1/Cơ sở lý luận:
Môn Tập đọc là môn học có tính chất khởi đầu nhằm cung cấp cho học sinh một món ăn
tổng hợp đó là:
* Về kiến thức: Bao gồm kiến thức ngôn ngữ, kiến thức văn học, kiến thức đời sống. Tuy
nó cung cấp kiến thức nhiều mặt cho các em nh vậy song ta không nên quan niệm rằng đây
là môn học nặng về lý thuyết. Trái lại, đây là môn học luyện tập thực hành, giúp các em
đọc tốt, đọc hiểu, đọc hay.
* Về tình cảm, mỹ cảm: Qua môn học giáo dục các em tình cảm nh yêu ông bà, cha mẹ,
anh chị em, thầy cô giáo, bạn bè Thêm yêu đất n ớc, yêu cuộc sống, con ngời. Ngoài ra
còn biết yêu Đảng, yêu Bác, yêu cái đẹp Có thể nói rằng: Môn tập đọc là con thuyền chở
kiến thức khoa, sử, địa, đạo dức đén với học sinh.
2/Cơ sở thực tiễn:
Đối tợng học sinh là con em nông thôn thì việc quan tâm đến việc học tập của các em nói
chung, việc rèn đọc cho con cái họ nói riêng rất hạn chế. Thông qua thực tế giảng dạy tôi
thấy dạy tập đọc không chỉ truyền đạt nội dung trong sách giáo khoa mà việc rèn cho các
em có thói quen đọc đúng, đọc lu loát, trôi chảy mới là cốt lõi của giờ đọc. Có nh vậy các

em mới cảm nhận đợc cái hay, cái đẹp của thơ văn của các tác phẩm nghệ thuật khác. Thực
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
3
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
tế những em đọc tốt thờng rất thích đọc truyện, sách, báo và ham học tất cả các môn học
khác. Trái lại, những em đọc ngắc ngứ, ê a thì
rất sợ đọc và thờng là học yếu tất cả các môn. Bởi vậy tôi luôn chú trọng khâu rèn đọc
trong giờ tập đọc và tôi đã thực hiện một số biện pháp sau:
B - Triển khai
1/Khảo sát chất lợng đầu năm:
Tổng số học sinh
Đọc đúng chính tả
Đọc thành tiếng
Đọc diễn cảm
Ngắt nghỉ hơi
Cha đọc đúng
Cha diễn cảm
18 5 4 9
2/Biện pháp thực hiện.
a/ Hớng dẫn đọc thành tiếng.
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
4
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
Trớc tiên tôi quan tâm đến việc đọc mẫu của giáo viên. Muốn luyện cho học sinh đọc tốt
thì ngời thầy phải đọc chuẩn, đọc hay, có giọng đọc thu hút đợc học sinh, kích thích sự chú
ý của các em ngay từ đầu giờ học. Trong khi các em đọc cá nhân nên nhắc nhở các em đọc
rõ ràng từng tiếng, tuyệt đối không đọc ê a kéo dài, kéo liền tiếng này sang tiếng khác. Ba
tuần đầu tôi tập trung luyện đọc thành tiếng, chỉ ba tuần chấm dứt đợc kiểu đọc ê a.
2/ Hớng dẫn đọc đúng chính tả, ngắt nghỉ chính xác
Đọc đúng chính tả sẽ giúp các em mạnh dạn hơn khi thể hiện văn bản. Giúp các em hàng

ngày càng yêu thích môn học. Song ở lớp còn có một số em do thói quen từ nhỏ, do ảnh h-
ởng của tiếng địa phơng đọc sai phụ âm đầu : (l/n ; v/d ;ch/tr), đọc ngọng vần (ang/âng),
đọc không đúng dấu thanh (?/~)
Ví dụ : Ngả lng Ngạ lng
Chiến sĩ Chiến sí
Những đối tợng này trong giờ học đợc chú ý, thờng xuyên đợc đọc nhiều hơn. Chọn
những đối tợng đọc tốt ở lớp phát âm để cho bạn sửa, bạn làm theo. Theo cách này các em
đọc ngọng dễ dàng sửa cách đọc của mình hơn.
Tìm trong bài những từ khó đọc, dễ lẫn? Khi các em đã tìm đợc, tôi ghi lại các từ đó ở
bảng lớp, gọi một em đọc chuẩn đọc toàn bộ các từ đó (to, rõ ràng) sau đó gọi các em đọc
còn sai, nhầm lẫn nhiều lần.
Ví dụ: Khẩn khoản, lối nào, nảy lộc, nở hoa, lã chã, lạnh lẽo
Học ở lớp cha đủ, tôi thờng xuyên nhắc nhở các em luyện đọc ở nhà. Đối với các em đọc
quá yếu không thể đọc đúng ngay tại lớp, tôi yêu cầu đánh dấu bằng bút chì vào ngay sách
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
5
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
giáo khoa để về nhà đọc lại, giờ học sau giáo viên kiểm tra ngay. Nếu giờ đọc sau em đó
vẫn cứ đọc sai tôi chọn bạn phát âm chuẩn kèm thêm sau giờ học. Luyện đọc trên lớp,
luyện đọc ở nhà, luyện cho các em ở cả trong các giờ học khác nh giờ chính tả. giơ ftập làm
văn, thậm chí cả trong lúc trò chuyện (giờ giải lao) . Ngoài ra kết hợp cùng cha mẹ giúp đỡ
thêm, sau một thời gian 4 tuần các em đều phát âm đúng, rõ ràng (trừ có một em không đọc
đợc vì bị dị tật về bộ máy phát âm). Sau khi các em đã đọc đúng, tôi rèn cho học sinh đọc
ngắt nghỉ hơi, đọc đúng nhịp điệu bởi có đọc đúng, đọc tốt thì mới tạo đà cho việc đọc diễn
cảm. Hớng dẫn tỉ mỉ : Ngắt hơi sau các dấu câu (dấu phẩy, dấu chấm, dấu hai chấm, dấu
chấm lửng, nghỉ hơi sau dấu chấm )
Ví dụ : Trong bài Ông ngoại có câu: Tiếng trống buổi sáng trong trẻo ấy/ là tiếng
trống trờng đầu tiên/ âm vang mãi/ trong đời đi học của tôi sau này
Với câu này khi luyện đọc cho các em, tôi đã chép sẵn ở bảng phụ. Tôi đọc trớc cho học
sinh theo dõi để phát hiện cách đọc, cách ngắt nghỉ hơi, sau đó các em luyện đọc. Cũng có

khi có những câu khác, học sinh lại tự đọc, tự phát hiện sau đó đi đến thống nhất chung.
Các biện pháp đó đợc áp dụng linh hoạt, tuỳ từng câu, từng đoạn, từng bài. Ơ những bài học
khác, khi gặp các câu dài, khó đọc, cô - trò cùng tiến hành tơng tự nh vậy, kết quả đọc ngắt
nghỉ của học sinh tiến bộ rõ rệt.
Đối với các bài thơ thì lại hớng dẫn các em ngắt nghỉ trong mỗi dòng thơ, bởi vì trong
cùng một bài thơ, nhịp thơ có khi thống nhất, có khi lại thay đổi.
Cùng là thể thơ 5 tiếng mà mỗi dòng thơ lại có sự ngắt nhịp khác nhau, bởi khi luyện đọc
tôi cho học sinh đọc thầm, sau đó nêu cách đọc của mình cho hợp lí nhất (dòng 1 đọc liền
mạch, dòng 2 nhịp 2/3, dòng 3 đọc nhịp 1/4, ), sau đó cho học sinh luyện đọc.
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
6
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
Còn đối với thể thơ lục bát thì việc luyện đọc cũng cần chi tiết, cụ thể. Bởi vì thể thơ thơ
này luôn có sự thay đỏi về nhịp thơ. Cụ thể câu 6 tiếng ngắt nhịp : 2/2/2 ; 2/ ; 4/2 ;
Ví dụ: Công cha / nh núi Thái Sơn
Bầu ơi / thơng lấy bí cùng
Những ngoi sao thức / ngoài kia
3/ Luyện đọc thầm, đọc hiểu, đọc phân vai.
Trong giờ đọc giáo viên yêu cầu đọc thầm, một số em cha có sức tập trung cao để đọc
bài. Thờng các em đọc bỏ sót từ, bỏ dòng hoặc đọc có tính chiếu lệ. Bởi vậy, để hạn chế các
nhợc điểm trên tôi đã tiến hành hai lần đọc thầm. Lần thứ nhất đọc thầm (đoạn, khổ thơ) có
ấn định thời gian. Lần thứ hai có định hớng nội dung cần tìm để học sinh phấn khích chú ý
vào yếu tố cần thiết bài học. Định hớng này có tác dụng kích thích nhu cầu đọc thầm thờng
là các câu hỏi nhỏ về một khía cạnh của nội dung bài.
Ngoài hai hình thức trên tôi còn có biện pháp yêu cầu bất kì học sinh nào đang đọc thầm,
đọc to một câu mình đang đọc thầm đến. Làm nh vậy cũng có tác dụng, các em sẽ không
đọc lớt, hoặc di chuyển mắt mà không đọc thầm. Thờng xuyên kiểm tra việc đọc thầm của
từng cá nhân trong lớp trong giờ đọc, nhất là trong giờ đọc thuộc lòng. Tôi hớng dẫn các
em đọc nhẩm, đọc thầm, đọc thuộc bài trên cơ sở nắm vững mặt chữ (tránh thuộc vẹt, thuộc
truyền khẩu), cách đọc mau nhớ, chóng thuộc đó là nhớ máy móc câu chữ đầu nội

dung đoạn bài
Trong giờ học, khi một em đợc chỉ định đọc to, đồng thời tôi yêu cầu các em còn lại nhất
thiết phải theo dõi đọc thầm. Nh vậy, một giờ học theo lối phân vai. Trong thực tế hàng
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
7
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
ngày giảng dạy bài đọc có nhân vật, học sinh rất hứng thú học. Với loại bài này tôi cho học
sinh thấy rõ đâu là lời của tác giả, đâu là lời của nhân vật : Ví dụ: Bài đầu tiên trong chủ
điểm: Những ngời quả cảm với bài đọc Ga - vrốt ngoài chiến luỹ tôi hớng dẫn rất cụ thể ,
các em diễn xuất cũng rất đạt. Tiếp đến các giờ đọc sau có nhân vật, các em học rất sôi nổi,
giờ học đem lại hiệu quả rất cao, rất phấn khởi.
Trong lúc đọc phân vai cũng cần thể hiện giọng điệu cho phù hợp, cũng trong một bài
đọc cùng là lời củ ngời dẫn truyện mà mỗi đoạn lại thể hiện giọng điệu khác nhau.
Thông qua cách rèn đọc phân vai tôi có thêm cơ hội để rèn đọc hiểu, đọc diễn cảm
(đối với học sinh khá). Ngoài ra việc đọc cá nhân cũng là một vấn đề tôi rất coi trọng.
Trong một giờ đọc thờng có từ 18 - 20 em đợc đọc cá nhân. Thông qua đọc cá nhân,
giáo viên mới nắm bắt đợc kịp thời mức độ tiến bộ của học sinh, để khuyến khích kịp thời
hay mức độ chậm tiến của các em để có biện pháp uốn nắn, bồi dỡng.
Ngoài những biện pháp rèn đọc ở trên, tôi còn thờng xuyên giao bài tập về nhà đó là:
- Đọc lại bài học 2 - 3 lần
- Đọc trớc bài hôm sau 2 lần
- Tích cực đọc báo Thiếu nhi
- Đọc truyện về Đảng, Bác
- Đọc sách ca ngợi cảnh đẹp quê hơng, mái trờng, gia đình, bè bạn.
- Thi đua học tốt.
Khuyến khích các em tích cực luyện đọc mọi nơi, mọi lúc, không nhất thiết chỉ giờ đọc
mới luyện, mới rèn mà kể cả (ở nhà, ở trờng, giờ ra chơi, trong các môn học khác nh: Toán,
chính tả, luyện từ & câu, các môn tự nhiên - xã hội, giờ học hát), đều đợc cô - trò lồng ghép
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
8

Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
một cách linh hoạt. Chính nhờ có các biện pháp vận dụng trên đây, qua một năm học chất l-
ợng đọc của lớp đã đạt đợc kết quả rất cao. Cụ thể nh sau:
Sĩ số học sinh
của lớp
Đọc thành tiếng,
đọc hiểu (phân vai)
Ngắt nghỉ đúng
rõ ràng, lu loát
đọc ngắc ngứ,
ngắt nghỉ cha đúng
18 8 8 1
3/ Kết quả
* Ưu điểm: Qua những kinh nghiệm vận dụng vào luyện đọc cho thấy:
+ Số lợng học sinh đọc tốt tăng lên rất rõ rệt kể từ tuần thứ 4.
+ Học sinh rất yêu thích môn học, thích đợc đọc mẫu, đọc thể hiện, thích đợc nhận xét,
phát hiện bạn đọc và nêu cách đọc của mình.
* Tồn tại: Vẫn còn học sinh đọc yếu, một số em đọc rất rụt rè, nhút nhát, đọc bé (lí nhí)
c- Bài học rút ra
a)Học sinh:
- Chăm chỉ, chịu khó, có ý thức kỉ luật tốt.
- Tích cực chủ động trong giờ học
- Luyện đọc kết hợp với hiểu nội dung bài
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
9
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
- Có ý thức rèn đọc trong mọi tiết học.
b) Giáo viên:
- Nắm chắc phơng pháp dạy tập đọc.Vận dụng linh hoạt, sáng tạo các biện pháp, phơng
pháp đối với mỗi bài, mỗi đói tợng.

- Nắm vững mục đích, yêu cầu bài đọc.
- Hệ thống câu hỏi phải chặt chẽ, sát đói tợng học sinh.
- Tránh nói nhiều, viết nhiều khi mà học sinh lớp còn đọc yếu.
- Tập trung vào rèn đọc câu, đoạn.
- Sửa cách đọc cho học sinh tận tình, chu đáo.
- Đọc của giáo viên phải chuẩn mực.
- Năng động, sáng tạo, chịu khó học hỏi, tìm tòi.
d- kiến nghị- đề xuất
- Tăng cờng đầu t thiết bị dạy học.
- Giáo viên đợc bồi dỡng thờng xuyên.
- Tài liệu tham khảo phục vụ cho môn tiếng Việt.
Trên đây là một số kinh nghiệm về rèn đọc cho học sinh lớp 4 bậc Tiểu học trong năm học
đầu của đỏi mới phơng pháp giảng dạy. Luyện đọc cho học sinh có rất nhiều cách khác
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
10
Sáng kiến và giải pháp thực hiện: Phơng pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4
nhau, tôi sẽ tiếp tục thông qua thực tế giảng dạy, phát hiện, tìm ra các biện pháp hữu hiệu
hơn nữa để vận dụng vào giờ học đạt kết quả cao hơn. tôi mong ý kiến đóng góp của các
cấp lãnh đạo, chuyên môn tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi.
Tôi xin chân thành cám ơn.

Đú Sáng, ngày 7 tháng 4 năm 2010
Ngời thực hiện
Nguyễn Thị Ngọc
Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Trờng PTCS B xã
11