tiểu luận môn tự nhiên và xã hội đề tài sự sinh sản của côn trùng

Sự sinh sản của côn trùng
A. MỞ ĐẦU
Côn trùng chiếm một vị trí quan trọng số một trong đa dạng sinh học và cân
bằng của mỗi hệ sinh thái. Côn trùng là lớp động vật nhiều loài nhất, côn trùng
có số loài và số cá thể từng loài nhiều, phân bố rộng. Cơ thể côn trùng nhỏ bé
khiến cho chúng có thể có thể ẩn náu mọi nơi, với một số loại thức ăn ít ỏi cũng
đủ để hoàn thành một thế hệ và sinh ra các thế hệ sau.
Côn trùng có sức sinh sản lớn, sinh sản bằng nhiều hình thức và vòng đời
ngắn nên sức tăng mật độ cao. Côn trùng có sức sống và khả năng thích nghi
cao với những biến đổi của điều kiện ngoại cảnh, khiến chúng vượt xa các
nhóm khác trong giới động vật về tính đa dạng.
Côn trùng trong cuộc sống quanh ta đã làm thế nào để tạo ra một cá thể mới
hay nói cách khác là chúng đã sinh sản thế nào?
Trong điều kiện giới hạn cho phép, tôi chỉ có thể nghiên cứu một cách tổng
quan về một phần nhỏ của thế giới động vật. Đó là “Sự sinh sản côn trùng”.
Thiết nghĩ, đây là một quá trình quan trọng trong cuộc sống của từng loài nhằm
duy trì nòi giống, tạo nên sự cân bằng sinh thái.
Những kiến thức mà tôi tìm hiểu được sẽ góp phần mở rộng thêm kiến thức
trong quá trình giảng dạy cho các em ở lớp học. Giúp các em hiểu được thế giới
côn trùng cũng đa dạng không kém gì những loài động vật to lớn mà các em đã
được biết.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
1
Sự sinh sản của côn trùng
B. NỘI DUNG
I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG
+ Khái niệm:
Côn trùng thuộc ngành chân khớp gồm các chân khớp sống ở nước ngọt và
trên cạn, có một đôi râu, có đầu, ngực và bụng phân hoá rõ ràng, ba đôi chân.
Côn trùng là nhóm thành đạt nhất của ngành Chân Khớp bởi vì nhiều loài trong
chúng thích nghi rất cao với đời sống trên cạn.

Côn trùng là lớp động vật phong phú về nhiều mặt.
+ Về số lượng:
Cho đến thời điểm hiện nay, các nhà sinh học đã biết được hơn 1 triệu
200 nghìn loài động vật, trong số đó côn trùng đã chiếm hơn 1 triệu loài và các
loài côn trùng đã chiếm hơn 1/2 tổng số các loài sinh vật cư trú trên hành tinh
chúng ta. Tuy vậy còn rất nhiều loài côn trùng mà chúng ta chưa biết đến.
+ Về phân bố:
Côn trùng là động vật phân bố rất rộng rãi. Trên trái đất từ xích đạo
đến Nam cực, Bắc cực hay trên những hòn đảo xa xôi hẻo lánh đều phát hiện
thấy có côn trùng. Côn trùng phần lớn sống ở trên cạn song số loài sống ở dưới
nước cũng không phải là ít. Trên đỉnh núi cao cách mặt đất 5.000 mét cũng thu
thập được các loài bọ xít; máy bay bay cao 4.600 mét vẫn thấy có nhiều loài côn
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
2
Sự sinh sản của côn trùng
trùng. Sâu non ve sầu có thể sống ở dưới đất sâu đến 2 mét, mối đào hổ sâu đến
36m. Trong mạch nước nóng 70 – 80
0
C vẫn thấy có côn trùng. Thậm chí trong
những hố nước mắm mặn như vậy vẫn có những cá thể Dòi sinh sống và phát
triển một cách bình thường.
+ Về mật độ:
Theo nhiều tài liệu đã báo cáo cho thấy bình quân 250 triệu cá thể côn
trùng cho một đầu người và 12 triệu cá thể cho một km
2
đất.
+ Về kích thước:
Kích thước của côn trùng cũng biến đổi nhiều. Người ta đã tìm thấy một
loài ong ký sinh thuộc họ Mymaridae thân dài 0,21mm, có thể coi là loài côn
trùng nhỏ nhất. Trong khi đó người ta đã tìm thấy một loài bướm (Thysania

agrippina) ở Nam Mỹ dài xấp xỉ 0,3 mét hay một loài chuồn chuồn thấy trong
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
3
Sự sinh sản của côn trùng
hoá thạch chiều dài sải cánh khoảng 0,5 - 0,7 mét. Nếu so sánh loài có kích
thước lớn nhất với loài có kích thước nhỏ nhất nó gấp từ 1.500 - 2.500 lần;
Trong khi đó ở lớp Thú - Mammalia loài Cá voi (Balaenoptera musculus) dài
30m có thể coi là loài lớn nhất và loài có vú nhỏ nhất tìm thấy ở Italia là loài
chuột chỉ dài có 3,6cm, như vậy chỉ gấp 836 lần.
+ Phân loại

:
• Phân lớp

: Không cánh Apterygota. Gồm các côn trùng không có cánh.
• Phân lớp

: Có cánh Pterygota. Gồm các côn trùng có cánh.
 Nhóm: Biến thái không hoàn toàn (Cánh ngoài Exoperygoda)
Vòng đời không có giai đoạn nhộng, các giai đoạn sâu non giống với con
trưởng thành, cánh phát triển phía bên ngoài.
 Nhóm: Biến thái hoàn toàn (Cánh trong Endopterygoda)
Vòng đời qua giai đoạn nhộng, các giai đoạn sâu non không giống với con
trưởng thành, cánh phát triển bên trong.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
4
Sự sinh sản của côn trùng
II. HỆ SINH DỤC:
Sự sinh sản ở các loài động vật thuộc lớp côn trùng gần như luôn luôn
hữu tính, mặc dù hiện tượng đơn tính cũng thường gặp ở một số loại côn trùng

khi không có sự hiện diện của con đực hoặc số lượng tinh trùng không đủ để thụ
tinh trứng.
Hầu hết côn trùng có giới tính riêng biệt, thường con đực và con cái có thể
khác nhau về kích thước, màu sắc hoặc một số cấu tạo trên cơ thể.
Đặc điểm cơ bản của côn trùng cũng là loài mắn đẻ nhất thế giới: Một
con sâu xám đẻ từ 1.500 - 2.000 trứng; một con ong chúa đẻ tới 2.000 trứng
một ngày; một đời con mối chúa có thể đẻ đến vài trăm triệu chứng.
Ví dụ: một cặp ruồi nhà (Musca domestica L.) trong mùa sinh sản từ
tháng 2 đến tháng 7 có thể sinh ra 6 lứa. Mỗi ruồi cái trung bình đẻ 120 trứng và
cho rằng tỷ lệ cái đực là 1:1. Trong điều kiện thuận lợi; không chết con nào thì
trong mùa sinh sản chúng đã sinh ra tới 93 tỉ con và sau một năm mặt đất sẽ có
một lớp ruồi dầy tới nửa mét.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
5
Sự sinh sản của côn trùng
Râu của muỗi ở con đực thường có dạng lông chim, ở con cái có hình sơị chỉ
Bọ cánh cứng đực có sừng – Bọ cánh cứng cái không có sừng
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
6
Sự sinh sản của côn trùng
Nói chung đa số côn trùng không có sự khác biệt rõ rệt về hình thái bên
ngoài giữa con đực và con cái. Vì vậy để phân biệt chính xác, cần quan sát hệ
sinh dục.
Mặc dù đực và cái khác nhau, nhưng cấu tạo cơ bản gần như tương tự: cả
đực và cái đều có một đôi tuyến sinh dục, một đôi ống dẫn, một ống phóng,
tuyến phụ và các phần phụ sinh dục. Tuyến sinh dục thuộc loại tuyến ống. Một
số loài nguyên thủy thuộc bộ phù du có hai lỗ sinh dục. Đa số côn trùng chỉ có
một lỗ sinh dục nằm ở dưới đốt bụng thứ 9 hoặc đốt thứ 8 nếu là con cái.
1. Bộ phận sinh dục cái :
Gồm một đôi noãn sào, mỗi noãn sào do nhiều ống trứng hợp thành, mỗi

noãn sào có thể chỉ có một hoặc nhiều ống trứng (có thể đến 2500 ống trứng)
nhưng thường có từ 4 - 8 cái. Phần trên của các ống trứng kéo dài lên phía trên
và hợp thành sợi ngọn bám dính vào vách da cơ thể hoặc vào vách ngăn lưng,
và phần dưới kéo dài đến ống dẫn trứng. Trứng được sản sinh từ phần trên của
ống trứng, ngay dưới sợi ngọn và phát triển hoàn toàn trong quá trình di chuyển
về phía ống dẫn trứng.
Ở nhiều loài côn trùng, gần như tất cả các trứng đã phát triển hoàn toàn
trước khi được đẻ ra ngoài. Hai ống dẫn trứng thường phối hợp lại sau đó thành
ống phóng trứng nối liền ngay với xoang sinh dục. Phối hợp với xoang sinh dục
còn có một số bộ phận khác như túi trữ tinh và các tuyến phụ. Túi trữ tinh là nơi
cất trữ tinh trùng, túi này có tuyến riêng tiết ra chất cần thiết để duy trì sức sống
cho tinh trùng. Tuyến phụ tiết ra chất dính để bao các khối trứng, tạo thành một
lớp vỏ bảo vệ bên ngoài hoặc đẻ giúp trứng bám vào các vị trí nơi trứng được đẻ
ra.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
7
Sự sinh sản của côn trùng
Bộ phận sinh dục cái.
a: Sợi ngọn; b: noãn sào; c: tuyến túi trữ tinh; d: túi trữ tinh; e: tuyến phụ
f: ống phóng trứng; g: ống dẫn trứng; h: lỗ sinh dục; i: xoang sinh dục.
2 . Bộ phận sinh dục đực:

Gồm một đôi tuyến tinh hoàn hay dịch hoàn, một đôi ống dẫn tinh, một
ống phóng tinh, tuyến phụ sinh dục. Mỗi tinh hoàn do nhiều ống tinh hợp
thành. Tinh hoàn thường có hình cầu, hình trứng hay quả thận. Tinh hoàn tạo ra
các tinh trùng. Tinh trùng di chuyển trong tinh dịch do tuyến phụ tiết ra. Một đôi
khi ống dẫn tinh lại có bộ phận phình to là túi chứa tinh, là nơi tích trữ tinh trùng.
Hai ống dẫn tinh hợp lại thành ống phóng tinh. Có hệ cơ vòng hoạt động làm
cho ống phóng tinh có thể co lại và tinh trùng từ bộ phận giao cấu được phóng ra.
Tinh dịch là một loại dịch giúp tinh trùng di chuyển nhưng tinh dịch cũng

tạo thành một cái bao cứng bao bọc tinh trùng, đó là tinh cầu (spermatophore).
Ở một số ít loài côn trùng, hai ống dẫn không phối hợp thành ống phóng duy
nhất mà cùng đưa thẳng ra ngoài.
Tùy theo loài mà hình dạng cũng như số lượng của các ống trứng, cách hấp
thu các chất dinh dưỡng để phát dục của trứng, dạng của các ống phóng, số
lượng và đặc điểm của các tuyến phụ cũng như dạng của các túi giữ tinh cũng
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
8
Sự sinh sản của côn trùng
khác nhau. Thường người ta cũng sử dụng các đặc điểm của túi giữ tinh trong
công tác phân loại.
Bộ phận sinh dục đực.
a: tinh hoàn; b: ống dẫn tinh; c: túi chứa tinh; d: tuyến phụ; e: ống phóng;
f: thành dương cụ; g: lỗ sinh dục.
III. TRỨNG VÀ CÁC PHƯƠNG THỨC SINH SẢN
1 . Trứng
a - Cấu tạo
Trứng là một tế bào lớn, phía ngoài có vỏ trứng. Vỏ trứng cấu tạo bởi
protein và sáp, tương đối cứng. Độ cứng khác nhau tùy loại côn trùng. Bề mặt
của vỏ trứng có nhiều dạng vân và màu sắc khác nhau. Phía trong vỏ trứng có
một màng rất mỏng gọi là màng lòng đỏ trứng. Màng nầy bao bọc lấy nhân
trứng và các tế bào chất.
Chất tế bào chia thành hai bộ phận: bộ phận ở chung quanh tương đối dày
không trộn lẫn với lòng đỏ trứng và bộ phận ở giữa đan nhau dạng mắt lưới, ở
giữa các khe của mạng lưới có lòng đỏ. Trứng chưa thụ tinh thì nhân trứng nằm
ở chính giữa, sau khi thụ tinh thành hợp tử và phân chia thành nhiều hạch bào tử
thì di chuyển ra phía ngoài. Trên vỏ trứng thường có lỗ thụ tinh, gồm một lỗ thật
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
9
Sự sinh sản của côn trùng

nhỏ hoặc một nhóm lỗ nhỏ để tinh trùng đi vào trứng.
Cấu tạo vỏ trứng
b- Kích thước và hình dạng của trứng
Trứng thường có kích thước khác nhau tùy loại côn trùng, từ nhỏ hơn 1
mm (trứng các loài ong ký sinh) đến hàng chục mm (trứng của sạt sành). Hình
dạng trứng cũng rất khác biệt tùy loại côn trùng, phần lớn trứng có hình tròn,
bánh bao, bầu dục (bướm, ngài), hình trống (bọ xít), hình dưa chuột (rầy), có
cuống như trứng của chrysopa (bộ Neuroptera).
c - Vị trí đẻ trứng
Phần lớn trứng được đẻ ở những nơi mà trứng và ấu trùng nở ra từ trứng có
thể được bảo vệ và có điều kịện thích hợp cho sự phát triển. Trứng của côn
trùng có thể được đẻ lộ thiên (bướm, bọ xít, ), rải rác từng trứng một hoặc đẻ
thành từng ổ hoặc từng bọc (dán, ngựa trời). Ở các loại ngài (Lepidoptera), các
ổ trứng thường che kín bởi những lớp lông nhỏ từ mình của côn trùng (sâu ăn
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
10
Sự sinh sản của côn trùng
tạp, sâu đục thân lúa hai chấm, ). Có nhiều loài đẻ trứng trong đất, một số loài
đẻ trứng trong mô cây (rầy nâu, rầy lưng trắng).
Đối với các loài ăn thực vật, trứng thường đươc đẻ trên cây nơi ấu trùng sẽ
sinh sống sau nầy. Đối với những loài có giai đoạn ấu trùng sống trong nước,
trứng thường được đẻ vào (trên) những vật, cây hiện diện trong nước. Côn trùng
ký sinh thường đẻ trứng trên hoặc trong cơ thể con ký chủ.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
11
Sự sinh sản của côn trùng
Các dạng trứng của côn trùng
A: ngài Spodoptera frugipada ; B: sâu cuốn lá Desmia furenalis; C: sâu rễ bắp
Diabrotica Undecimpunctata; D: ruồi Gasterophilus intestinalis; E: cào cào
Decanthus fultoni; F: muỗi Anopheles; G: ruồi bắp Hylemya platura; H: muỗi

Culex; I: chrysopa ( Neroptera); J: ngài Alsophila pometaria
(Geometridae)
Bọ xít và trứng bọ xít (Pentatomidae)
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
12
Sự sinh sản của côn trùng
Trứng và vị trí đẻ trứng của một số loại côn trùng gây hại trên lúa.
A: bọ xít Leptocorisa (Alydidae); B: rầy lưng trắng Sogatella furcifera ;
C+D: dế nhũi Gryllotalpa orientalis; E: muỗi hành Orseolia oryzae; F:
sâu phao Nymphula depunctalis; G +H: trứng và vị trí đẻ trứng của cào
cào trên lúa (G: lúa rẩy- trong đất ; H: lúa nước- phía sau bẹ lá).
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
13
Sự sinh sản của côn trùng
2 . Các phương thức sinh sản của côn trùng

a - Sinh sản hữu tính
Đây là phương thức sinh sản thông thường và rất phổ biến ở côn trùng. Con
đực và con cái giao phối, tạo ra trứng đã thụ tinh và trứng có thụ tinh mới hình
thành được một cá thể mới.
Bọ và ong bắp cày giao phối
b - Sinh sản đơn tính
Đây là kiểu sinh sản mà con cái không cần thụ tinh nhưng vẫn có thể phát
dục, sinh sản và đẻ ra những cá thể mới.
Ví dụ: Các nhà khoa học thuộc Đại học North Carolina cùng ba trường
đại học khác tại Nhật Bản lần đầu tiên chứng minh được rằng mối chúa có thể
sinh sản theo cả hai hình thức hữu tính và vô tính.Những con mối được sinh sản
vô tính hếu hết đều sẽ trở thành kẻ nối nghiệp – gọi là “mối chúa thứ cấp” –
sống trong tổ mối và giao phối với mối đực. Dòng mối con vô tính được sinh ra
với số lượng lớn này không mang những nguy cơ bẩm sinh bởi mối chúa thứ

cấp không có chứa gen nào giống với mối vua.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
14
Sự sinh sản của côn trùng
c - Sinh sản hữu tính và đơn tính
Có nhiều loại côn trùng có thể vừa sinh sản hữu tính, vừa sinh sản đơn
tính.
Ví dụ: ở loại rầy mềm (Aphididae), phương pháp sinh sản đơn tính và hữu
tính xen kẻ nhau có tính chất chu kỳ, thường thì rầy mềm sau một số lần sinh sản
đơn tính thì xen vào một lần hữu tính, tuy nhiên cũng có loài, cứ một lần hữu tính
lại một lần đơn tính.
Ở các loại tằm, trứng chưa thụ tinh vẫn có thể phát dục để cho ra những
cá thể mới. Đối với các loại ong, kiến sống có tính quần tụ xã hội: ong chúa,
kiến chúa sau khi giao phối cũng có thể đẻ ra những trứng không thụ tinh,
những trứng này sẽ nở thành con đực, trứng được thụ tinh sẽ nở thành con cái.
d - Sinh sản nhiều phôi
Là phương thức sinh sản từ một trứng có thể phát dục tạo thành hai hoặc
nhiều cá thể mới.
Phương thức sinh sản nầy thường gặp ở các loài ong ký sinh như họ ong
nhỏ (Chalcididae), họ ong nhỏ không mạch cánh (Proctotrupidae), họ ong kén
nhỏ (Braconidae), họ ong cự (Ichneumonida) thuộc bộ Cánh màng
(Hymenoptera). Số lượng cá thể sinh sản từ một trứng khác nhau tùy theo loài,
một vài loại ong thuộc họ Encyrtidae, từ một trứng có thể sản sinh trên 1000 cá
thể.
e - Hiện tượng thai sinh
Đa số côn trùng đẻ trứng nhưng cũng có môt số loài đẻ con. Hiện tượng
nầy thường gặp ở họ rầy mềm (Aphididae), họ ruồi ký sinh (Tachinidae), họ
ruồi (Muscidae), bộ cánh tơ (Thysanoptera) và một số loài thuộc bộ Cánh
cứng (Coleoptera).
f - Sinh sản thời kỳ ấu trùng

Phương thức này có thể thấy ở một số loài côn trùng thuộc họ muỗi năng
(Cecidomiidae), muỗi Chỉ hồng (Chironomidae) thuộc bộ Hai cánh và họ
Micromal thidae thuộc bộ Cánh cứng (Coleoptera). Buồng trứng ở thời kỳ sâu
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
15
Sự sinh sản của côn trùng
non đã chín và trứng không cần qua thụ tinh vẫn có thể phát dục thành ấu trùng.
Ấu trùng phát dục trong cơ thể ấu trùng mẹ. Sau khi hoàn thành giai đoạn phát
dục, ấu trùng chui ra khỏi cơ thể của ấu trùng mẹ và tiếp thụ phương thức sinh
sản của ấu trùng mẹ. Phương thức sinh sản vào thời kỳ ấu trùng và sinh sản hữu
tính được tiến hành xen kẽ nhau, qua một số lần sinh sản vào thời kỳ sâu non
không có giai đoạn nhộng thì xuất hiện một số thế hệ mới xuất hiện nhộng.
Nhộng có thể cho ra cá thể đực hoặc cá thể cái, các cá thể nầy sẽ giao phối và cho
ra các cá thể mới.
Ngoài một số phương thức sinh sản như ở trên, ở loài rệp sáp bông
Icerya purchacilại có kiểu sinh sản đực cái cùng cơ thể (hermaphroditic). Ở loài
nầy, hầu hết các cá thể côn trùng đều có tính đực, cái trên cùng cơ thể. Trong
tuyến sinh dục của con cái có cả trứng và tinh trùng. Một phần tế bào sinh dục ở
mặt ngoài của tuyến sinh dục phát dục thành trứng, còn tế bào sinh dục ở mặt
trong phát dục thành tinh trùng. Sự thụ tinh đều do trứng và tinh trùng trên cùng
cơ thể đó tiến hành với nhau, trường hợp ngẫu nhiên cũng có thể có một số ít tế
bào trứng không qua thụ tinh mà phát triển thành cá thể tính đực. Cá thể tính đực
nầy có thể tiến hành giao phối với cá thể đực cái trên cùng cơ thể. Giữa các cá thể
đực, cái cùng cơ thể không thể giao phối nhau.
3 . Hiện tượng trứng nở
Sau khi hoàn thành giai đoạn phát dục phôi thai, ấu trùng phá vở vỏ trứng
chui ra ngoài, đó là hiện tượng trứng nở. Trứng của côn trùng thường có vỏ
cứng, ấu trùng phải có những phương thức đặc biệt để phá vở vỏ trứng chui ra
ngoài. Ấu trùng có miệng nhai thì dùng đôi hàm trên cắn thủng vỏ trứng để chui
ra, những loài khác có thể có cấu tạo dạng gai, dạng lưỡi cưa hoặc dạng túi lồi

có thể phá vở vỏ trứng, ở các loài nầy khi côn trùng chuẩn bị chui ra khỏi vỏ
trứng thì đoạn trước của ống tiêu hóa hút toàn bộ dịch dương mạc và không khí
vào, lúc đó nhờ sự vận động của hệ cơ tạo nên một áp lực làm cho vỏ trứng và
màng bao bị rách, nhờ sức ép của phần đầu cùng các cấu tạo nói trên để phá vở
vỏ trứng.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
16
Sự sinh sản của côn trùng
Ở một số loài châu chấu, sau khi phát dục phôi thai, túi lồi ở cổ hút đầy máu
phình to lên tạo thành sức ép để phá vở trứng và bọc trứng để chui ra. Một số
loài bọ xít trứng thường có nắp, chỉ cần sự co dãn của cơ tạo nên sức ép làm bật
nắp trứng để sâu chui ra. Một số loài dòi ruồi dùng móc miệng để chọc rách
màng lòng đỏ là có thể ra khỏi trứng.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
17
Sự sinh sản của côn trùng
C. KẾT LUẬN
Côn trùng sinh sản chủ yếu là hữu tính. Một số loài có thể sinh sản vô
tính trong điều kiện bất lợi.
Côn trùng đẻ nhiều trứng, thời gian sinh sống lại ngắn. Có loài chỉ sống
vài ngày nên khi gặp điều kiện thuận lợi số lượng tăng lên rất nhanh.
Các nhà côntrùng học đã đưa ra nhiều biện pháp để kiểm soát chúng mà
phổ biến nhất là thuốctrừ sâu. Sự quan tâm của với việc kiểm soát dịch hại bằng
thuốc trừ sâu có thể có tác dụng phản lại, thực tế thì chúng ta đã không nhận ra
rằng chính côn trùng đã tự kiểm soát lẫn nhauvà cả các quần thể có hại. Vì vậy,
kiểm soát bằng thuốc độc thậm chí có thể dẫn đến sựbùng phát một loạt dịch hại
nào đó. Tuy nhiên, ngày nay các phương pháp kiểm soát bằng sinh học
(methods ofbiocontrol) đang ngày càng được dùng phổ biến hơn.
Trên đây là toàn bộ những gì mà tôi nghiên cứu được về quá trình sinh
sản của côn trùng. Thiết nghĩ, đây sẽ là những nội dung có ích trong công tác

giảng dạy cũng như mở rộng tri thức cho học sinh, làm phong phú thêm kiến
thức về môi trường sống cho các em.
Nguyễn Thuỳ Dương – Lớp DLT14TH03
18