Bàn về rủi ro khủng hoảng kép ở Việt Nam Chuyên đề tốt nghiệp TP.HCM Trường Đại Học Kinh Tế

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
I HC KINH T TP H CHÍ MINH
KHOA KINH T PHÁT TRIN




LUN VN TT NGHIP
BÀN V RI RO KHNG HONG
KÉP  VIT NAM





GVHD: Thy Trn Tha
SVTH : Nguyn Hunh Kiu Trinh
Lp : Kinh t hc K34



Thành ph H Chí Minh, tháng 4/2012
LI CM N
Tôi xin chân thành cm n giáo viên hng dn ca tôi ti trng là Thy Trn
Tha đư có nhng ý kin rt thng thng đi vi đ tài ca tôi, cng nh s khích
l ca Thy đi vi vic tôi kiên trì thc hin đ tài: “Bàn v ri ro khng hong
kép ti Vit Nam”. c bit, tôi cng rt bit n Ủ kin Thy Nguyn Xuân Lâm,
ngi đư đóng góp và gi m cho tôi rt nhiu trong quá trình xây dng đ tài.
Bên cnh đó, tôi cng vô cùng bit n mt s ging viên khác trong khoa, khi bit
tôi thc hin đ tài đư nhit tình giúp đ v mt tài liu và khuyn khích tôi c

gng hoàn thin đ tài.
ng thi, tôi cng chân thành cm n Vin nghiên cu Kinh t Thành ph H
Chí Minh, đc bit là ban thông tin đư to điu kin cho tôi thc hin đ tài, giúp
tôi có mt môi trng làm vic thun li. Chân thành cm n anh Nguyn Thanh
Như đư luôn quan tâm đn quá trình làm vic ca tôi ti vin, anh Trng Quc
Thái và đc bit là ch Nguyn Ngc Trang – ngi đư cho tôi nhiu ý kin đóng
góp quỦ báu đ hoàn thin đ tài, và cng là ngi trc tip hng dn tôi trong
sut quá trình thc tp ti c s.
Sau cùng, tôi rt bit n gia đình, bn bè đư h tr v mi mt đ tôi có th toàn
tâm toàn ý thc hin chuyên đ.
Vi li tri ân chân thành nht!
NHN XÉT CA GIÁO VIÊN HNG DN
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
DANH MC BNG, BIU VÀ HÌNH V
Hình 2.1. Mô hình khng hong tin t th nht 7
Hình 2.2. Mô hình khng hong tin t th hai 8
Hình 2.3. Mô hình khng hong th h th ba 9
Hình 2.4. Mô hình khng hong th h th t 10
Hình 2.5. Mô hình truyn dn t khng hong tin t sang ngân hàng 18
Hình 2.6. Mô hình truyn dn t khng hong ngân hàng sang tin t 19
Biu đ 3.1. Tng trng tín dng (%) 20
Biu đ 3.2. N xu trong tng d n tín dng (%) 20
Hình 3.1. C cu tin gi khách hàng – c cu k hn n ca mt s NHTM 23
Biu đ 3.3. Lãi sut trung bình các NHTM ngày 20/03/2012 23
Hình 3.2. VN index trên th trng HOSE 24
Biu đ 3.4. T giá danh ngha VND/USD (2008 – 2011) 26
Biu đ 3.5. T giá nm 2011 26
Biu đ 3.6. CPI theo tháng giai đon 2008 – 2011 27
Biu đ 3.7. Lm phát và tng trng GDP (2006 – 2011) 27
Biu đ 3.8. Cán cân thng mi(t VND) (2008 – 2010) 28
Biu đ 3.9. Cán cân thng mi và d tr ngoi hi (t USD) (2007 – 2010) 28
Biu đ 3.10. Thu chi ngân sách 2008 – 2011 (t USD) 29
Biu đ 3.11. Phn trm thâm ht ngân sách so vi GDP 29
Biu đ 3.12. N nc ngoài (triu VND) 2006 – 2010 30
Bng 3.1. C cu n nc ngoài (2006 – 2011) 30
Biu đ 3.13. D tr ngoi hi vi tng d n ngn hn (%) (2006 – 2010) 30

Biu đ 3.14. Vn FPI vào Vit Nam (2006 – 2010) 31
Hình 3.3. Mô hình t khng hong ngân hàng sang khng hong tin t VN 35


DANH MC CÁC CH VIT TT
BCTC Báo cáo tài chính
BS Bt đng sn
CP Chính ph
FDI Vn đu t trc tip t nc ngoài
FPI Vn đu t gián tip t nc ngoài
GDP Tng thu nhp quc dân
IMF Qu tin t quc t
NHNN Ngân hàng nhà nc Vit Nam
NHTM Ngân hàng thng mi Vit Nam
NHTW Ngân hàng Trung ng




MC LC
Li cm n
Nhn xét ca GVHD
Nhn xét ca đn v thc tp
Mc lc
Danh mc bng và hình v
Danh mc các ch cái vit tt
Chng 1: Gii thiu 1 - 4
1.1. Lý do chn đ tài 1
1.2. Mc tiêu – phm vi – Ủ ngha ca nghiên cu 2- 3
1.3. Câu hi nghiên cu 3

1.4. Phng pháp nghiên cu 3
1.5. Kt cu nghiên cu 4
Chng 2: Tng quan tài liu 5 - 20
2.1. Các lý thuyt và mô hình khng hong 5 - 13
2.1.1. Khng hong tài chính 5 - 7
2.1.1.1. Khng hong ngân hàng 5 - 6
2.1.1.2. Khng hong tin t 6 - 7
2.1.1.3. Khng hong kép loi mt 7
2.1.2. Các mô hình khng hong 7 - 11
2.1.2.1. Mô hình khng hong th h th nht 7 – 8
2.1.2.2. Mô hình khng hong th h th hai 9
2.1.2.3. Mô hình khng hong th h th ba 9 - 10
2.1.2.4. Mô hình khng hong th h th t 11
2.1.3. Các đnh ngha liên quan 12 – 14
2.1.3.1. N xu 12
2.1.3.2. Thanh khon và ri ro thanh khon 12 - 13
2.1.3.3. Thông tin bt cân xng – Ri ro đo đc, 13 - 14
la chn bt nghch và tâm lý by đàn
2.2. Khng hong tài chính ông Ễ – trng hp Thái Lan (1997 – 1998) 14 - 18
2.2.1. Bi cnh khng hong kinh t Thái Lan (1997 – 1998) 14 - 17
2.2.3. Nguyên nhân khng hong 17 - 18
2.3. Mi liên h gia khng hong ngân hàng và khng hong tin t 18 - 20
2.3.1. T khng hong tin t sang khng hong ngân hàng 18 - 19
2.3.2. T khng hong ngân hàng sang khng hong tin t 19 - 20
Chng 3: Phân tích thc trng Vit Nam 21 - 36
3.1. Nhng ri ro ni ti ca h thng NHTM Vit Nam 21 - 26
3.1.1. Ri ro n xu 21 - 23
3.1.2. Ri ro thanh khon 23 - 25
3.1.3. Ri ro chéo vi th trng bt đng sn và chng khoán 25 - 26
3.2. Nhng bt n kinh t v mô Vit Nam 26 - 33

3.2.1. Giá tr đng ni t 26 - 27
3.2.2. Lm phát 27 - 29
3.2.3. Thâm ht thng mi 29 - 30
3.2.4. Thâm ht ngân sách 30
3.2.5. N nc ngoài tng cao 30 - 32
3.2.6. S dch chuyn dòng vn nc ngoài 32
3.2.7. C ch qun lý giám sát và h thng lut pháp 33
3.3. Ri ro khng hong kép ti Vit Nam 33 - 36
3.3.1. Ri ro ti Vit Nam và mi tng quan vi khng hong Thái Lan 33 - 35
3.3.1.1. Nhng nét tng đng … 33 - 34
3.3.1.2. Nhng khác bit c bn 34 - 35
3.3.2. Nhân t chính ri ro khng hong ti Vit Nam 35
3.3.3. Xây dng mô hình khng hong kép loi 1 có th din ra 35 - 36
Chng 4: Khuyn ngh chính sách 37 – 47
4.1. Khc phc yu kém ni ti ca h thng NHTM Vit Nam 37 – 44
4.2. n đnh kinh t v mô Vit Nam 44 - 47
Kt lun 49 - 50
Tài liu tham kho
Ph lc

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 1

Chng 1: GII THIU
1.1. Lý do chn đ tài:
Theo báo cáo kinh t thng niên nm 2011, Vit Nam đang dn lún sâu vào qu
đo đin hình ca mt nn kinh t chu ri ro khng hong ngân hàng đi lin vi
ri ro khng hong tin t.
Tâm đim ca nhng bt n kinh t v mô là t phía khu vc ngân hàng thng

mi. Khu vc này chu hai áp lc ri ro ln. Th nht là khu vc doanh nghip,
trong đó, h thng doanh nghip nhà nc vi nhng tim n ri ro tài chính đóng
vai trò ch cht. Th hai là khu vc th trng, trong đó th trng bt đng sn và
giá c b kìm gi  mc cao (bong bóng) trong mt thi gian dài tích t nhng
nguy c tim tàng. ây là nhng ri ro tn ti do nn kinh t b bóp méo t nm
2007, khi mà lng cung tin trong lu thông tng lên và các dòng vn vào  t
ch yu là ngn hn và đ vào các kênh đu c; cng đng thi là hu qu ca
nhng d án công thiu kim soát và không hiu qu ca quc gia.
Bên cnh đó, va qua, t chc xp hng tín dng Moody’s đư đa ra đánh giá: h
thng tài chính Vit Nam yu và ph thuc vào nhiu khong vay USD giá r nên
tính thanh khon b tht cht. Dn đn ri ro chu nh hng t khng hong n
công  Châu Âu là rt ln, cn có s xem xét k lng trong kh nng chng chi
ca tng ngân hàng trc nhng ri ro mà h thng có th gp phi, đc bit là
trong bi cnh h thng NHTM Vit Nam hin nay còn nhiu yu kém.
Mt khác, khong cách gia tit kim và đu t tng cao, đc bit là trong đu t
công, đi lin vi thâm ht cán cân vưng lai, lm phát cao và thâm ht cán cân
thng mi, Tuy nguy c khng hong tin t là không rõ ràng, nhng vi bi
cnh hin nay thì mt khi khng hong ngân hàng xy ra, buc chính ph phi
đng ra gii cu trong khi ngun thu ngân sách gim, khin ngân sách cn kit
trong thi gian ngn thì kch bn v mt cuc khng hong kép loi mt là có th
xy ra. Bi vi lng d tr ngoi hi mng, thông qua hiu ng tháo chy dòng
vn đt ngt, Vit Nam khó lòng có th bo đm an ninh tài chính quc gia và khi
đó, s đem li hu qu rt nghiêm trng.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 2

1.2. Mc tiêu – phm vi – ý ngha ca nghiên cu:
1.2.1. Mc tiêu nghiên cu:
Có nhiu Ủ kin trái chiu v nguy c khng hong ngân hàng ti Vit Nam. Mc

dù hin ti, thông qua cng thông tin ca Chính ph vào ngày 12/01/2012, thng
đc Ngân hàng nhà nc Nguyn Vn Bình đư khng đnh: “Vit Nam không có
khng hong h thng ngân hàng”, tuy nhiên lòng tin ca các nhà đu t và nhng
yu kém trên th trng hin nay vn khin ngi ta lo ngi v mt s đ v h
thng ngân hàng trong tng lai gn, đng thi quan ngi v nhng gánh nng mà
nó đt ra cho chính ph, cng hng vi nhng bt n kinh t v mô hin nay, kéo
theo mt cuc khng hong tin t. Do đó, đ tài thc hin phân tích nhng
chuyn bin, du hiu kinh t v mô và hot đng ca h thng tài chính, nhm
đánh giá thc trng nn kinh t Vit Nam, t đó đa ra nhng khuyn ngh v
chính sách nhm ci thin hot đng ca h thng ngân hàng, gim thiu ri ro
xy ra khng hong.
1.2.2. Phm vi nghiên cu:
1.2.2.1. i tng nghiên cu:
 đánh giá tính hiu qu ca h thng ngân hàng, bài vit s đi phân tích các vn
đ liên quan đn sc khe ca h thng, bao gm tình trng thanh khon, n xu,
và mi liên h ca h thng vi th trng bt đng sn và chng khoán.
i vi nguy c v mt cuc khng hong tin t, cn xem xét giá tr ca đng
ni t hin nay, phân tích s liu v d tr ngoi hi quc gia, thâm ht cán cân
thng mi, tình hình n công và s suy gim ca th trng chng khoán trong
mi liên h vi lung đu t gián tip. Ngoài ra mt yu t quan trng tác đng
đn kt qu nghiên cu chính là vn đ tâm lỦ ca các nhà đu t tham gia trên th
trng.
1.2.2.2. Phm vi nghiên cu:
Nghiên cu đc thc hin da trên các ch s v các hot đng ca h thng tài
chính và ch báo v mô ca Vit Nam. Din bin thi gian ch yu t đu nm
2007 cho đn cui quỦ I nm 2012. c bit chú ý phân tích nhng h qu ca
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 3

nn kinh t sau cuc khng hong kinh t toàn cu nm 2008 và nhng bin đng
trong 2 nm 2010 – 2011 ti quc gia, vn đc cho là hàm cha nhiu ri ro cho
s phát trin ca nn kinh t.
1.2.3. Ý ngha ca nghiên cu:
Nhn bit nhng yu kém mà h thng ngân hàng đang mc phi, đng thi đánh
giá hiu qu ca nhng bin pháp khc phc đang đc tin hành hin nay s giúp
cho các nhà hoch đnh chính sách có nhng điu chnh kp thi và hiu qu,
nhm ngn chn nguy c xu xy ra cho nn kinh t. Cùng vi đó là s khôi phc
lòng tin ca ngi dân và các nhà đu t đi vi nhà nc trong vic s dng các
chính sách, các công c điu tit th trng.
1.3. Câu hi nghiên cu:
 gii quyt vn đ đt ra là liu có hay không ri ro khng hong ngân hàng 
Vit Nam, và tác đng ca nó nu có đn th trng tin t, bài nghiên cu s đi
tr li cho 3 câu hi sau:
Câu hi 1: Mi liên h nào tn ti gia khng hong ngân hàng và khng hong
tin t?
Câu hi 2: C ch truyn dn t khng hong ngân hàng sang khng hong tin
t  Vit Nam?
Câu hi 3: Nhng khuyn ngh chính sách nào nhm gim thiu ri ro khng
hong kép loi 1 ti Vit Nam?
1.4. Phng pháp nghiên cu:
Bài vit thc hin tng hp các lý thuyt và mô hình khng hong, cng nh bài
hc thc nghim c th t trng hp Thái Lan. T đó, xây dng nên các c ch
truyn dn, to dng mô hình khng hong, làm khung phân tích cho nghiên cu.
Bài vit s s dng phng pháp phân tích đnh tính bng thng kê mô t, bng
biu đ phân tích nguy c khng hong vi ngun s liu th cp t các ngun
nh World Bank, IMF, tng cc thng kê,

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 4

1.5. Kt cu nghiên cu:
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: Tng quan tài liu
Chng 3: Phân tích thc trng
Chng 4: Khuyn ngh chính sách
Kt lun và đ ra hng nghiên cu tip theo.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 5

Chng 2: TNG QUAN TÀI LIU
Chng này nhm cung cp cho ngi đc mt hiu bit tng th v các khái
nim, các mô hình khng hong, cng nh lý thuyt v tâm lý ca nhà đu t
trên th trng. ng thi thc hin tip cn mô hình thc nghim ca cuc
khng hong tài chính Thái Lan (1997 – 1998). T đó, la chn các bin nhân
t tác đng đn mt cuc khng hong, cng nh c gng xây dng mt c ch
truyn dn t khng hong tin t sang khng hong ngân hàng và ngc li.
2.1. Các lý thuyt và mô hình khng hong:
2.1.1. Khng hong tài chính:
Theo Winkipedia, khng hong tài chính đc hiu rng là trng hp khi mà các
đnh ch tài chính hay tài sn đt ngt mt đi phn ln giá tr ca nó.
Vào th k 19, đu th k 20, các cuc khng hong tài chính thng đc hiu là
nhng hong lon ngân hàng đi kèm vi các vn đ suy thoái ca nn kinh t.
Ngoài ra, khng hong tài chính còn có th là: s sp đ ca th trng chng
khoán, đ v bong bóng tài chính, khng hong tin t,…
Trong nghiên cu này, chúng ta đi tip cn hai loi hình biu hin đc thù ca
khng hong tài chính, đó là: khng hong ngân hàng và khng hong tin t.
2.1.1.1. Khng hong ngân hàng (banking crisis):

Theo qu tin t quc t IMF đnh ngha thì: “Khng hong ngân hàng là trng
thái các ngân hàng b lâm vào tình trng rút tin  t và phá sn. Các ngân hàng
buc phi dng vic thanh toán các cam kt ca mình, hoc đ tránh tình trng này,
chính ph buc phi can thip bng các bin pháp h tr đc bit. Khng hong
ngân hàng có th bùng phát ti mt ngân hàng và lan ra toàn b h thng” (Trn
Ngc Th – Nguyn Ngc nh và đng s, 2011, Giáo trình Tài chính quc t,
trang 295).
Theo Winkipedia thì s rút tin  t này còn đc gi di 1 thut ng là “bank
run” ngha là mt s tháo chy dòng vn khi ngân hàng. Khi các ngân hàng thc
hin các khon cho vay nhiu hn mc tín dng cho phép so vi khon tin gi h
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 6

nhn đc, vào thi đim mà nhu cu rút tin tng lên, ngân hàng s không đ kh
nng thanh toán và ri vào tình trng phá sn, ngi gi tin mt khon tit kim
ca h, nu không thc hin mua bo him tin gi. Hin tng này lan rng s
gây ra khng hong h thng ngân hàng, hay còn gi là hong lon ngân hàng.
Ngc li nu s lan rng này không din ra, nhng bn thân ngân hàng li không
sn lòng cho vay, vì lo s thiu ht d tr, s gây ra tình trng thu hp tín dng.
Khi đó, các ngân hàng tr thành yu t thúc đy din ra khng hong tài chính.
Mt s ví d đin hình v s tháo chy dòng vn khi các ngân hàng trong lch s
có th k đn nh cuc rút tin  t  ngân hàng liên bang M nm 1931, Nothern
Rock nm 2007. S sp đ ca Bear Stearn nm 2008 cng có th đc gi là mt
s tháo chy dòng vn mc dù đây là mt ngân hàng đu t thay vì NHTM.
áng lu Ủ là tình trng hong lon ngân hàng có th đc cu cánh bng vai trò
“ngi cho vay cui cùng” ca NHTW, tuy nhiên, nó s tr nên càng trm trng
hn khi các ngân hàng đ vn cho vay vào các d án ri ro cao, không hiu qu.
Mà nguyên nhân ca vic này li xut phát t yu t thiu thn trng và giám sát
yu kém trong lnh vc kinh doanh tài chính, hoc các khon vay đc ngm bo

đm. Tâm lỦ  li khin cho các ngân hàng bt cn, ri ro n xu gia tng, dn đn
ri ro thanh khon và mt kh nng thanh toán. Nói cách khác, khng hong ngân
hàng thng din ra sau mt chu k cho vay n cao và hàm cha nhiu ri ro.
2.1.1.2. Khng hong tin t (currency crisis):
Theo Trn Ngc Th – Nguyn Ngc nh và cng s, 2011, giáo trình Tài chính
quc t, trang 290: “Khng hong tin t còn đc gi là khng hong t giá hi
đoái hay khng hong cán cân thanh toán, n ra khi hot đng đu c tin t dn
đn s gim giá mt cách đt ngt ca đng ni t hoc trng hp NHTW phi
bo v đng tin ca nc mình bng cách nâng cao lưi sut hay tung ra mt khi
lng ln d tr ngoi hi.”
Din bin đin hình thng thy ca mt cuc khng hong tin t là: trong mt
h thng tài chính b áp ch, lưi sut đc kim soát  di mc cân bng đ gim
chi phí cho vay. Chính ph đng thi duy trì mt mc thâm ht ngân sách ln,
thng đc tài tr bi vay nc ngoài, hoc trong điu kin không th làm nh
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 7

vy thì bng thu lm phát hay bng t l d tr bt buc cao áp đt lên các ngân
hàng thng mi và mt s thâm ht cán cân thng mi liên tc khin d tr
ngoi hi quc gia gim sút. Thâm ht ngân sách cao, lm phát gia tng nhng t
giá hi đoái li đc gi c đnh. iu đó có ngha là chính ph phi s dng d
tr ngoi t đ bo v t giá hi đoái. Mt cú sc nh t giá ngoi thng thay đi
theo chiu hng xu làm tng thâm ht cán cân xut nhp khu, có th dn đn
mt cuc tn công đu c vào đng ni t và làm cn kit d tr ngoi hi vn đư
mng và khó có kh nng bo v đng ni t đc lâu dài. Chính ph lúc đó buc
phi t b t giá hi đoái c đnh và đ đng ni t b phá giá.
2.1.1.3. Khng hong “kép” loi mt:
Khng hong kép loi mt là trng hp hai cuc khng hong tin t và khng
hong ngân hàng cùng xy ra, cái n dn đn cái kia.

Mt cuc khng hong kép xy ra s gây hu qu rt trm trng và có th dn đn
khng hong kinh t xư hi. Trng hp khng hong tài chính ông Ễ cho thy,
các đt tn công đu c vào đng Bath xy ra vào tháng 7/1997 đư làm cho chính
ph Thái Lan phi bo v đng tin ca mình bng cách s dng d tr ngoi t.
Khi d tr ngoi t dn cn kit, Thái Lan buc phi th ni t giá. Khng hong
nhanh chóng lan ra các nc ông Ễ khác. ng ni t ca Hàn Quc, Indonesia,
Malaysia và Philipines đu chu sc ép. S phá giá đng ni t  các nc này
cùng vi lưi sut gia tng đư làm nhiu doanh nghip trc đây vay n bng ngoi
t không còn kh nng chi tr. Khó khn ca doanh nghip nhanh chóng tr thành
khó khn ca các t chc tài chính và khng hong ngân hàng xy ra. ây là
trng hp khng hong kép loi mt din bin t khng hong tin t sang khng
hong ngân hàng.
2.1.2. Các mô hình khng hong:
2.1.2.1. Mô hình khng hong th h th nht:
ây còn đc gi là mô hình khng hong tin t th h th nht, do Paul
Krugman (1979) và sau đó là Flood & Garber (1984) đa ra, nhm gii thích c
ch truyn đng đn gin ca khng hong tin t, đc khái quát t thc nghim
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 8

khng hong ca các nc Châu M Latinh trong thp niên 80 (Trn Ngc Th –
Nguyn Ngc nh và cng s, 2011, giáo trình Tài chính quc t, trang 290).
Xut phát đim ca mô hình khng hong này là các vn đ kinh t v mô bt n:
c th là s mt cân bng thu chi ngân sách, trong bi cnh duy trì t giá hi đoái
c đnh.
Vic thâm ht ngân sách buc chính ph phi tài tr bng cách phát hành thêm
tin, s to nên sc ép lên t giá hi đoái c đnh.  duy trì chính sách t giá ca
mình, NHTW buc phi tung d tr ngoi hi ra th trng. Vic làm này khin
cho d tr ngoi hi quc gia suy gim, cùng vi vic b tn công đu c, khng

hong tin t s n ra.
Hình 2.1. Mô hình khng hong tin t th h th nht (Trn Ngc Th – Nguyn
Ngc nh và cng s, 2011, giáo trình Tài chính quc t, trang 290)














Thâm ht ngân sách
Tài tr bng cách phát
hành thêm tin
Sc ép lên t giá hi
đoái c đnh
NHTW bán d tr ngoi
hi đ duy trì t giá hi
đoái c đnh
D tr
ngoi hi
suy gim
Tn
công

đu c
Khng
hong
tin t
Xut phát đim là các chính sách kinh
t v mô không n đnh và duy trì ch
đ t giá hi đoái c đnh
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 9

2.1.2.2. Mô hình khng hong th h th hai:
Mô hình đc phát trin bi Obsfeld (1994). Trong mô hình này, Obsfeld đư đa
ra khái nim “k vng xoay vòng”, vì vy, nó còn có tên là mô hình k vng xoay
vòng.
im then cht trong mô hình chính là khng hong hoàn toàn có th t phát sinh
ch do yu t tâm lỦ ca các nhà đu c ln đu t ch không phi do nhng yu
kém ni ti ca nn kinh t.
Vì kì vng th trng v s th ni t giá mà các hot đng đu c din ra nhanh
hn, áp lc lên chính sách điu hành ca chính ph càng cao hn, thúc đy khng
hong din ra.
Hình 2.2. Mô hình khng hong tin t th h th hai (Trn Ngc Th – Nguyn
Ngc nh và đng s, 2011, giáo trình Tài chính quc t, trang 292)

2.1.2.3. Mô hình khng hong th h th ba:
Mô hình khng hong th h th ba đc Krugman, Radelet và Sachs (1998) đa
ra nhm gii thích cho cuc khng hong tài chính Châu Ễ 1997. Mô hình khng
hong th 3 đư kt hp rt nhiu yu t tng tác vi nhau to nên khng hong
kép loi 1. Bên cnh nhiu yu t yu kém ni ti ca nn kinh t quc gia, là các
Các nhà
đu c tn
công đng
ni t
Tn công xy ra to
k vng đng ni t
có th b phá giá và
làm tng lưi sut
K vng th trng: Chính ph có th
ri b t giá c đnh đ thc hin
chính sách kinh t khác (tht nghip
chng hn).
Chính ph thy lưi
sut tng lên gây nh
hng xu đn tng
trng và tình trng
tht nghip nên th
ni t giá.
K vng xoay vòng
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 10

tác đng t bên ngoài thông qua các hot đng đu c tài chính, các ngun vn
vào  t, thiu kim soát. i kèm vi nó là c ch qun lỦ giám sát không hiu qu,
thiu minh bch và các khon vay đc bo đm ngm.
H thng tài chính hot đng kém hiu qu, cng vi quá trình phân b tín dng
quá mc, cng nh vic thu hút dòng vn đu t vào các kênh bt đng sn làm
ny sinh tình trng bong bóng giá. Kt hp vi dòng vn nc ngoài  t và thiu
bn vng, khin cho h thng tài chính khng hong do ri ro n xu và ri ro cân
đi kì hn. Trong bi cnh v mô bt n, t giá c đnh và đng tin b đnh giá quá
cao so vi giá tr thc, khng hong n ra, đng ni t trt giá, doanh nghip phá
sn, kéo theo s đ v tài chính.
Hình 2.3. Mô hình khng hong th h th ba (Trn Ngc Th – Nguyn Ngc
nh và đng s, 2011, giáo trình Tài chính quc t, trang 295)















KHNG HONG
Tn công đu c

Vn chy ra ngoài
Ngân hàng và DN
phá sn
H thng tài chính ni
đa:
Tp trung vào ngân
hàng

 
Dòng vn nc ngoài
chy vào:
N có mnh giá bng
ngoi t và k hn
ngn gia tng.
Chính sách kinh t v
mô:
T giá hi đoái c đnh
Phân b vn sai lch:
u t quá mc
Bong bóng giá tài sn
Tham nhng
Tình hình tài chính:
T l n khó đòi cao
Mt cân xng v k hn
gia tài sn n và tà i sn
có
Tình hình kinh t v mô:
T giá hi đoái thc b
nâng cao
Thâm ht thng mi gia

tng
KHNG HONG
Tn công đu c
Vn chy ra ngoài
Ngân hàng và DN
phá sn
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 11

2.1.2.4. Mô hình khng hong th h th t:
David Mayer và Foulkes (2009) cho rng: “cuc khng hong tài chính toàn cu
nm 2008 có ngun gc t quá trình tng trng kinh t di tác đng ca toàn
cu hóa”. Các ông này đư chng minh đc rng nhng dòng vn vào  t làm gia
tng chênh lch gia tit kim và đu t, và đ vào các kênh đu c, to ra bong
bóng tài sn  nhiu quc gia khác nhau trên th gii, cùng vi s lm dng công
c tài chính, đư làm bùng n khng hong.
Hình 2.4. Mô hình khng hong th h th t (Trn Ngc Th – Nguyn Ngc
nh và cng s, 2011, giáo trình tài chính quc t, trang 302)

Làn sóng toàn cu hóa
T do thng mi
Dòng chy FDI
Làn sóng
tit kim
toàn cu
Bt n v giá
Hàng rào th ch
Nhân công giá r
Tích ly t bn
Phát trin công ngh
Gia tng li nhun siêu
ngch ca FDI
TH TRNG TÀI CHÍNH
Thiu ht đu
t thc
Các phát kin tài chính
(CDO, CDS, MBS, ABS,…)
Bong bóng
giá nhà đt
Khng hong tài chính toàn cu
Lãi sut gim
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 12

2.1.3. Các lý thuyt liên quan:
2.1.3.1. N xu
nh ngha n xu ca Vit Nam ti Quyt đnh 493/2005/Q-Ngân hàng Nhà
nc ngày 22/4/2005 ca Ngân hàng Nhà nc nh sau: “N xu là nhng khon
n đc phân loi vào nhóm 3 (di chun), nhóm 4 (nghi ng) và nhóm 5 (có
kh nng mt vn).”
C th nhóm 3 tr xung gm các khon n quá hn tr lãi và/hoc gc trên 90
ngày, đng thi ti iu 7 ca Quyt đnh nói trên cng quy đnh các NHTM cn
c vào kh nng tr n ca khách hàng đ hch toán các khon vay vào các nhóm
thích hp.
Thông thng, n xu  Vit Nam đc các NHTM phân loi da trên tiêu chí
quá hn trên 90 ngày.
Theo đnh ngha n xu ca Phòng Thng kê - Liên hp quc, “v c bn mt
khon n đc coi là n xu khi quá hn tr lãi và/hoc gc trên 90 ngày; hoc
các khon lưi cha tr t 90 ngày tr lên đư đc nhp gc, tái cp vn hoc chm
tr theo tho thun; hoc các khon phi thanh toán đư quá hn di 90 ngày
nhng có lỦ do chc chn đ nghi ng v kh nng khon vay s đc thanh toán
đy đ”.
ây đc coi là đnh ngha ca IAS đang đc áp dng ph bin trên th gii. V
c bn, IAS 39 ch chú trng đn kh nng hoàn tr ca các khon vay, bt lun
thi gian đư quá hn 90 ngày hay cha quá hn.
2.1.3.2. Thanh khon và ri ro thanh khon:
Theo Trn Huy Hoàng (Giáo trình qun tr Ngân hàng, 2011, trang 185): “Thanh
khon là kh nng tip cn các khon tài sn hoc ngun vn có th dùng đ chi
tr vi chi phí hp lỦ ngay khi nhu cu vn phát sinh.”
Mt ngun vn đc gi là có tính thanh khon cao khi chi phí huy đng thp và
thi gian huy đng nhanh.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 13

Mt tài sn đc gi là có tính thanh khon cao khi chi phí chuyn hóa thành tin
thp và có kh nng chuyn hóa ra tin nhanh.
Ri ro thanh khon là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng thiu kh
nng chi tr, không chuyn đi kp các loi tài sn ra tin hoc không có kh nng
vay mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán. (Trn Huy Hoàng,
giáo trình qun tr ngân hàng, 2011, trang 185)
2.1.3.3. Thông tin bt cân xng - Ri ro đo đc, la chn bt li và tâm lý by
đàn:
Thông tin bt cân xng là tình trng ca th trng khi mt bên trong mi quan h
kinh t hay giao dch có ít thông tin v phía bên kia, dn đn ba vn đ c bn: ri
ro đo đc, la chn bt li và tâm lỦ by đàn:
Ri ro đo đc:
Theo Trn Ngc Th – Nguyn Ngc nh và đng s (giáo trình Tài chính quc
t, 2011, trang 296): “Ri ro đo đc xut hin sau khi giao dch đc thc hin.
ng trên quan đim ca ngi cho vay, h s quan tâm ti vic khon vay có
đc s dng đúng mc đích hay không. Ri ro v đo đc có th xy ra khi
ngi đi vay s dng tin đ đu t vào nhng d án ri ro cao. Nu d án thành
công, h s nhn đc nhng li ích ln. Ngc li, khi d án tht bi, ngi cho
vay phi là ngi gánh chu hu ht hu qu. Mt khác, ri ro đo đc còn là vic
ngi đi vay s dng tin vay cho mc đích chi dùng cá nhân hay thc hin nhng
d án không có kh nng sinh li mà ch nhm vào vic tng v th hay quyn
lc.”
La chn bt li:
La chn bt li là trng hp thông tin bt cân xng xut hin trc khi giao
dch đc thc hin, do bên cho vay thiu thông tin v nhng ngi đi vay (Trn
Ngc Th – Nguyn Ngc nh và đng s, giáo trình tài chính quc t, 2011,
trang 295). Nhng ngi đi vay đư tham gia vào nhng d án cha đng nhiu ri

ro, thc hin tìm kim mt cách ch đng nhng khon cho vay. Vì vy, nhng
ngi đi vay đa ra nhng thông tin sai lch v hiu qu ca d án và khin
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 14

nhng ngi cho vay (ngân hàng) ri vào v th ri ro tín dng rt cao, đe da đn
tính thanh khon ca ngân hàng.
Tâm lý by đàn:
Trn Ngc Th – Nguyn Ngc nh và đng s (giáo trình tài chính quc t,
2011, trang 296): “tâm lỦ by đàn xut hin khi các nhà đu t thiu thông tin v
ngi qun lỦ qu ca mình. Nhng ngi qun lỦ qu yu kém li nhn thy là
hp lỦ khi thc hin theo nhng quyt đnh ca nhng nhà đu t khác đ không
b phát hin là mình tht s yu kém. Cui cùng, tâm lỦ by đàn tr thành k vng
hp lỦ khi các nhà đu t, công ty qun lỦ qu, ngân hàng có cùng nhng hành
đng nh nhau.”
2.2. Khng hong tài chính ông Á – trng hp Thái Lan (1997 – 1998):
Khng hong tài chính ông Ễ (1997 – 1998) là mt cuc khng hong kép loi
mt, khi mà khng hong tin t kéo theo khng hong ngân hàng. Cuc khng
hong này xut phát ti Thái Lan, sau đó lan truyn ra các nc nh Indonesia,
Malaysia, Hàn Quc, và đư đ li hu qu nghiêm trng cho nn kinh t.
Sau khng hong, nhiu nghiên cu đư đc thc hin, phân tích nguyên nhân
khng hong. Mô hình khng hong th h th ba đc đa ra, vi nhng gii
thích bao gm nhng yu kém trong ni ti nn kinh t và các các cú sc ngoi
thng, kt hp vi tn công đu c.  tài đi vào phân tích bi cnh ca khng
hong kinh t Thái Lan, t đó thc hin so sánh mi tng quan gia Thái Lan
(1997 – 1998) và nhng ri ro khng hong hin nay ca Vit Nam  chng 3.
2.2.1. Bi cnh khng hong kinh t Thái Lan:
1

T 1972 – 1987: Thái Lan duy trì mt h thng tài chính ni đa. Mt s ngân
hàng thng mi hot đng di s qun lý ca NHTW. Các ngân hàng nc
ngoài đóng vai trò rt hn ch và các hot đng giao dch tin t quc t b kim
soát nghiêm ngt.

1
Ni dung ca phn 2.2.1 đc vit da trên c s tóm tt t bài vit: “ThaiLan’s
evolution and the 1997 Crisis” (Yos Vajagupta and Pakom Vichyanona), đng trong
“East Asia’s Financial systems evolution and crisis” (Normura Research Instistute –
Institue of southeast Asean Studies, 1999, trang 35 – 73)
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 15

Giai đon 1988 – 1996: Thái Lan tin hành các bc m ca th trng tài chính,
cho phép các hot đng tín dng bng ngoi t, thành lp các th ch tài chính m
rng hot đng giao dch quc t, m ca th trng vn, cho phép các t chc tài
chính và NHTM d dàng tip cn vi các ngun vn bng ngoi t t nc ngoài.
S lên giá ca đng Yên và các đng tin khi các nc NIEs
2
cùng vi s m
ca ca Thái Lan đư dn đn mt lng ln dòng vn đ vào nc này. u t
nc ngoài tng cao đư giúp tng trng Thái Lan tng 10%/nm giai đon 1988 –
1990, nhng cng đng thi mang li hu qu là s đu c trên th trng bt
đng sn và th trng vn. Tng trng chm li vào đu nhng nm 90, sau đó
tng tr li vào 1993 do s st gim lãi sut trên th gii và s ra đi ca ngân
hàng phát trin quc t Bangkok BIBF, mt ln na to điu kin cho dòng vn
nc ngoài tràn vào các giao dch trên th trng vn và hot đng đu c trên th
trng tài sn.
Mt khác, lng vn ròng vào cao đư làm cho cung tin lu thông  Thái Lan tng

lên đáng k, dn đn s gia tng lm phát. Lm phát nm 1993 là 3%, đn cui
nm 1994 là 6%, và đt đnh 7% vào nm 1996.
Nn kinh t đc m rng nhng hàm cha nhiu ri ro.
S m ca th trng tài chính còn cho phép vic vay n nc ngoài ca Thái Lan
tng cao hn gp 3 ln t 29 t USD nm 1990 lên 94 t đô nm 1997, t l n
nc ngoài quá hn t 34% GDP lên 59% GDP vào gia nm 1997. Các khon n
nc ngoài ca Thái Lan li ch yu đn t khi khu vc t nhân, đu t vào các
d án thng mi hàm cha nhiu ri ro, và thc hin vay n thông qua các t
chc phi ngân hàng, và không ngng m rng, chim t 51% trong c cu n nm
1990 lên ti 72% vào gia nm 1997. Các khon n nc ngoài ngn hn ca
khi t nhân tng t 22% nm 1990 lên đn 50% trong giai đon 1995 – 1996.
Thiu ht các bin pháp kim soát dòng vn vào đư khin cho n nc ngoài ca
Thái Lan tng lên nhanh chóng, và nh hng đn d tr ngoi hi quc gia. T l
n nc ngoài ngn hn và d tr ngoi hi quc gia không ngng tng lên t

2
NIEs là nhóm các nc có nn công nghip hóa mi.
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: THY TRN THA

SVTH: NGUYN HUNH KIU TRINH TRANG 16

186% nm 1990 đn 264% vào gia nm 1997, báo đng v kh nng chng đ
ca chính ph Thái Lan trc mt cuc tn công đu c.
Bên cnh đó, bt n kinh t v mô bt đu l ra. u tiên là thâm ht tài khon
vưng lai. Trong 2 nm 1995 và 1996, mc thâm ht đư vt 8% so vi GDP, mc
dù phn nào dòng vn vào bù đp cho khong thâm ht này, nhng đây là tín hiu
ca vic nn kinh t phát trin không bn vng.
Tip theo đó là s yu kém ca h thng ngân hàng và đnh ch tài chính dn bc
l. S tip cn ngun vn nc ngoài vi giá r và d dàng đư khin cho các đnh
ch tài chính hot đng mt cách bt cn, m rng tín dng quá mc, trong khi

không đm bo các khon d phòng n, gi các tài sn không có nhiu giá tr, cho
vay theo mi quan h, hay s bo tr ca chính ph,…V t hn na là không có
mt th trng bo him tin gi vì nim tin th trng không th tht bi và sp
đ. Nm 1996 – 1997, đ gii cu thanh khon h thng trong ngn hn, Ngân
hàng Thái Lan quyt đnh m rng cung tin, cùng vi đó là khoét sâu hn vào
thâm ht tài khon vãng lai và lm phát quc gia.
Trong bi cnh đó, giá tr ca đng USD bt đu tng lên vào tháng 4/1995, tng
38% so vi đng yên và 27% so vi đng mark c. Theo đó, đng Bath Thái
tng cùng vi đng USD vì nó đc ct cht theo đng tin này, điu này càng
làm tng thâm ht tài khon vãng lai ca Thái Lan do bt li trong thng mi.
Lm phát Thái Lan tip tc tng cao, chênh lch lm phát gia Thái Lan và M,
cùng vi chính sách t giá hi đoái c đnh đư khin cho đng Bath b đnh giá cao
so vi giá tr thc ca mình.
Thâm ht tài khon vãng lai, h thng tài chính ni đa yu kém, lm phát tng
nhanh,…đư to nên kì vng rng ngân hàng trung ng không th tip tc bo v
đng Bath thêm na. Kì vng vào s mt giá ca đng Bath đư dn đn mt s
tháo chy dòng vn nhm thanh khon các khon n nc ngoài ngn hn hay
nhm mc đích đu c. Ngân hàng Thái Lan buc phi tung d tr ngoi t,
nhng cui cùng, đng Bath đư phi đc th ni vào ngày 2/7/1997.