tiet 84 dien dat trong van nghi luan

1
.
LỚP 12C. TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG,
TRÀ LĨNH, CAO BẰNG
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: HOÀNG THỊ THU
2
Tiết 84
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
3
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
1.Bài tập 1/trang 136 (sgk):
Đọc các ví dụ (1) và (2) trong sgk và trả
lời các câu hỏi a, b, c.(trang 137)
Đề tài :Vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh qua
một số bài thơ của tập Nhật kí trong tù :
Chiều tối; Giải đi sớm; Mới ra tù,tập leo
núi.
I. CÁCH SỬ DỤNG TỪ NGỮ TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
4
(1) Chúng ta hẳn ai cũng nghe nói về tập
thơ Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh. Tập thơ
gồm những bài được Bác làm trong lúc nhàn rỗi
ở nhà lao cực khổ của bọn Tưởng Giới Thạch.
Bác vốn chẳng thích làm thơ: “ Ngâm thơ ta vốn
không ham…”. Nhưng trong hoàn cảnh nhà tù
khổ sở, tăm tối, tâm hồn tác giả Hồ Chí Minh
vẫn mang một vẻ đẹp lung linh. Vẻ đẹp ấy thể
hiện rõ trong các bài thơ: Chiều tối; Giải đi
sớm; Mới ra tù, tập leo núi.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
I. C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.

1.Bài tập 1/trang 136 (sgk)

5
(2) Nhắc tới sự nghiệp sáng tác của Hồ Chí Minh, chúng
ta không thể không nhắc tới tập Nhật kí trong tù. Tập thơ
được viết trong những thời khắc hiếm hoi – được thanh
nhàn bất đắc dĩ của Bác giữa chốn lao tù. Thơ không
phải là mục đích cao nhất của người chiến sĩ cách
mạng, như người đã tự bạch một cách khiêm tốn:
“ Ngâm thơ ta vốn không ham
Nhưng vì trong ngục biết làm chi đây?”
Nhưng những vần thơ vang lên trong cảnh tù đày, “tê tái
gông cùm” lại là những vần thơ thép”, “mà vẫn mênh
mông bát ngát tình”. Bởi lẽ, với người nghệ sĩ- chiến sĩ
ấy, chỉ có thân thế ở trong lao”, còn tinh thần Người vẫn
vượt thoát qua chấn song, qua xiềng xích, qua dây trói
nhà tù. Chiều tối; Giải đi sớm; Mới ra tù, tập leo núi,…
là những thi phẩm tiêu biểu cho tinh thần ấy.
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
1.Bài tập 1/trang 136 (sgk):
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
6
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
1.Bài tập 1/trang 136 (sgk):
a. So sánh cách dùng từ của hai ví dụ. Chỉ rõ ưu điểm
và nhược điểm của từng cách dùng.
b. Chỉ rõ những từ ngữ không phù hợp
Sửa lại những từ không phù hợp đó.
c. Hãy viết một đoạn văn có nội dung cơ bản tương tự
nhưng dùng một số từ ngữ khác.

VÍ DỤ (1)
SGK, tr 136
VÍ DỤ (2)
SGK, tr 136
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
7
I.Cách sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận.
1.Bi tp 1/trang 136 (sgk):
a. So sỏnh hai vớ d
-

Vớ d 1
-Chúng ta hẳn ai cũng nghe nói
về
-trong lúc nhàn rỗi rãi
- Bác vốn chẳng thích làm thơ
-vẻ đẹp lung linh
- Vẻ đẹp ấy thể hiện rõ trong
nh ng bài thơ
ớ d 2
-chúng ta không thể không
nhắc tới
- trong nh ng thời khắc hiếm
hoi - đ0ợc thanh nhàn bất
đắc dĩ
-Thơ không phải là mục đích
cao nhất của
-nh ng vần thơ vang lên
của nhà tù.
- là nh ng thi phẩm tiêu biểu

cho tinh thần đó.
DIN T TRONG VN NGH LUN
8
(1) Chúng ta hẳn ai cũng nghe nói về tập thơ Nhật
kí trong tù của Hồ Chí Minh. Tập thơ gồm những
bài được Bác làm trong lúc nhàn rỗi ở nhà lao
cực khổ của bọn Tưởng Giới Thạch. Bác vốn
chẳng thích làm thơ: “ Ngâm thơ ta vốn không
ham…”. Nhưng trong hoàn cảnh nhà tù khổ sở,
tăm tối, tâm hồn tác giả Hồ Chí Minh vẫn mang
một vẻ đẹp lung linh. Vẻ đẹp ấy thể hiện rõ trong
các bài thơ: Chiều tối; Giải đi sớm; Mới ra tù,
tập leo núi.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
Chúng ta hẳn ai cũng nghe nói về
lúc nhàn rỗi ở nhà lao
c c khự ổ
chẳng thích làm thơ
vẻ đẹp lung linh
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
1.Bài tập 1/trang 136 (sgk):

Ví dụ (1)
SGK, tr 136
Ví dụ (2)
SGK, tr 136
Nhược điểm :
Nhược điểm :
-

Dùng từ thiếu chính
Dùng từ thiếu chính
xác, mang màu sắc
xác, mang màu sắc
khẩu ngữ
khẩu ngữ
-


Không phù hợp với
Không phù hợp với
đối tượng văn nghị
đối tượng văn nghị
luận
luận
-


Cách diễn đạt chính xác và
Cách diễn đạt chính xác và
thận trọng hơn
thận trọng hơn
- Dùng phép thế từ ngữ để
- Dùng phép thế từ ngữ để
tránh trùng lặp
tránh trùng lặp


ý tứ thêm

ý tứ thêm
phong phú : Hồ Chí Minh
phong phú : Hồ Chí Minh


Bác
Bác
,Người , người chiến sĩ cách
,Người , người chiến sĩ cách
mạng; người nghệ sĩ ;
mạng; người nghệ sĩ ;
-
-
Trích các từ ngữ linh hoạt
Trích các từ ngữ linh hoạt
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
1.Bài tập 1/trang 136 (sgk):
10
c. Sửa những cụm từ trong ví dụ 1( SGK- tr136)

“Chúng ta hẳn ai
cũng nghe nói về”

“lúc nhàn rỗi ở nhà
lao cực khổ”

“chẳng thích làm
thơ”


“vẻ đẹp lung linh”
-> “Khi nhắc đến sự ngiệp
sáng tác văn học của
Hồ Chí Minh, không ai
là không biết đến tập
thơ NKTT…”
-> “những khoảnh khắc
thanh nhàn hiếm hoi
trong lao tù”
-> “không coi thơ là mục
đích của cuộc đời”
-> “vẻ đẹp giản dị”
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
1.Bài tập 1/trang 136 (sgk):
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

DIN T TRONG VN NGH LUN
c) Đoạn văn tham khảo:
Ngâm thơ ta vốn không tham
Nh0ng vỡ trong ngục biết làm chi đây?
!"#$%&'%
()*+ , /!"
012Nhật kí trong tù 3,4#5#
67& 8%s l mt sai sút ln93,4 :
;+<=>?-)-@A,!
2*B*BC-)8DE,D#1#F-8G&C
:0Mộ, T o giải, Tân xuân ngục học đăng sơn
&&4:&H-@A,y.
I.Cách sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận.
1.Bi tp 1/trang 136 (sgk):

12
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
2. Bài 2/ trang 137
Tìm hiểu đoạn trích:

Âý là Huy Cận đó – nhưng một thi sĩ “ thiên nhiên” như
chàng thì ở nơi nào chẳng được, ở thời nay cũng như thời
xưa; chàng như không ở trong thời gian mà chỉ ở trong
không gian; người ta muốn tưởng linh hồn Huy Cận là
đám kia, là nỗi hắt hiu trong cõi trời, là hơi gió nhớ
thương…

Trong thơ Việt Nam, nghe bay dậy một tiếng địch buồn.
Không phải sáo Thiên Thai, không phải điệu ái tình,
không phải lời li tao kể chuyện một cái “ tôi”; mà ấy là một
bản ngậm ngùi dài: có phải tiếng đìu hiu của khóm trúc,
bông lau; có phải niềm than van của bờ sông, bãi cát;
có phải mặt trăng một mình đang cảm thương cùng các
vì sao?
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
13
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
2. Bài 2/ trang 137
$3I&H
 6J(2C$#
**1-K=4<%3
LM'3=
4ND*;-O#IDCD&=
ếDCD*;-PD
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

14
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
2. Bài 2/ trang 137
&Q1&H6!$3#8,M,
-)LM'3R=4<%3S
L5-2/<%3DD-G6Löa
thiªng(T#8#@RUVWS
- Các từ ngữ : linh hồn HC, nỗi hắt hiu trong cõi
trời,hơi gió nhớ thương,một tiếng địch buồn,sáo
Thiên Thai, điệu ái tình, lời li tao,một bản ngậm
ngùi dài,tiếng đìu hiu của khóm trúc, bông lau,
niềm than van của bờ sông, bãi cát,…->thuộc lĩnh
vực tinh thần, nét nghĩa chung :u sầu, lặng lẽ, rất
phù hợp với tâm trạng củaHuy CËnR#8%6
-)0C7& 0-O#I-0&:
-)$C%C#.C*S
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
15
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
3. Bài 3/ trang 138
Chỉ ra những từ ngữ dùng không phù hợp trong đoạn văn:

XLYOmột 'tác W2Z'<=
9#L4"C'J[kiệt tác#
 /L) \::-8K]
B**1*+#8,$=-HJ#^
#GL5*-L))*+ 9ự#CL
5_,6*&`6=-HJLinh
hồn có cao khiết, đẹp đẽ thế nàocũng chẳng là gì cả khi không
có thể xác. achàn9#L4"#-Z'<=9#L4

"C'Othế mà thôi9#L4"không thểP
*&`,;=L,;=8%C-G$#)#:CE
b!*,3C&'3,-J!ên'_
^(PJDCD20
=9#L4"Lũ0H=9#L4"LM
%:=,& -G$TFC^
^1của nó.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
16
I.Cách sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận.
3. Bi 3/ trang 138
Những từ ngữ không phù hợp

k ch t ỏc gia vĩ đại.

- kiệt tác.

- ngi ta ai m chng

- chẳng là gì cả.

- cũng thế mà thôi

- anh chàng

- tên hàng thịt

- phỏt bnh

- quỏ qut

DIN T TRONG VN NGH LUN
17
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
3. Bài 3/ trang 138
Nhận xét:
- Từ sáo rỗng,khoa trương: kịch tác gia
vĩ đại ; kiệt tác ,…
-Từ không phù hợp đặc điểm p/c văn bản
nghị luận : người ta ai mà chẳng,
chẳng là gì cả, phát bệnh,… từ ngữ
thuộc p/c ngôn ngữ sinh hoạt.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
18
- Những từ ngữ không
phù hợp

k ch t ỏc gia vĩ đại.

- kiệt tác.

- ngi ta ai m chng

- chẳng là gì cả.

- cũng thế mà thôi

- anh chàng

- tên hàng thịt

- phỏt bnh

quỏ qut

-Có thể thay thế bằng các
từ ngữ
cnh vit kch ni tiếng
ctác phẩm hay(v kch cú
giỏ tr)
-> ó l con ngi thỡ ai
cng,
ckhông là gì.
-> cũng vậy.
-> nhân vật.
-> anh hàng thịt.
->cng khụng th tn ti
-> l lng( thụ l, dc
vng)
I.Cách sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận.
3. Bi 3/ trang 138
Cha li sai:
DIN T TRONG VN NGH LUN
19
I.C¸ch sö dông tõ ng÷ trong v¨n nghÞ luËn.
4. Bài 4/ trang 138

Khi sử dụng từ ngữ trong văn nghị luận cần
chú ý :


Lựa chọn từ ngữ chính xác, phù hợp với nội
dung cần nghị luận; tránh dùng từ sai lạc
phong cách hay từ sáo rỗng, cầu kì.

Kết hợp sử dụng các phép tu từ từ vựng và
một số từ ngữ mang tính biểu cảm, gợi hình
để bộc lộ cảm xúc phù hợp.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
20
II.CÁCH SỬ DỤNG KẾT HỢP CÁC KIỂU CÂU TRONG
VĂN NGHỊ LUẬN
1.Bài tập 1/ SGK- trang 138->139
Tìm hiểu các ví dụ (1), (2)

Đề bài: Phân tích nhân vật Trọng Thuỷ trong
Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng
Thuỷ.

*dI-2M,H#
 
Nét chung : bàn về nhân vật Trọng Thuỷ trong
truyền thuyết Truyện An Dương Vương và Mị
Châu-Trọng Thuỷ.
21
II.CÁCH SỬ DỤNG KẾT HỢP CÁC KIỂU CÂU TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
1.Bài tập 1/ trang 138-139:
a.C¸ch sö dông vµ kÕt hîp c¸c kiÓu c©u trong hai ®o¹n
v¨n:
ReS!%2*dIHường3C*+
2M,1Cấu tạo giống nhau :đều là

câu chủ động có chủ ngữ là “Trọng Thuỷ”.
Hiệu quả: Cách sử dụng này gợi sự đơn điệu, nhàm chán.
RUS*dI2M,H4CE,C
1CCFC6Csử dụng một
số phép tu từ về câu như :chêm xen, liệt kê,…
Hiệu quả: Đoạn văn phong phú và có cảm xúc hơn.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
22
I. Cách sử dụng kết hợp các kiểu câu trong văn nghị luận
1.Bài tập 1/ trang 138-139:

& *dI-2M,H
# '32- f
#Z:C3,37gC*+$
>g-6J(C=5 
 

RUS\*dI& ,,(,,
FC7,(,,QdI& ,,
% f1*4-K]C
&H #h4CG6!L5-2C5
 .
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
23
9#& '3:*dI*& ,,ú
,,-G*dIL-3%*g2M,LMKH2
- f#Z:C,,(C*1G
6
& ,,(,,L5LM*dI# 
'3Lặpú pháp, tách câu, câu hỏi tu từ, điệp ngữ.

X7,(,,D#5Gxanh ng¾t$mÊy tõng#bC%#b
PTcµnh trócC,!tÇng#:7
L)C*dH7#.-C.%8-
.C2N-#4=DRX:9#>f-"Thu
Èm"!%fi%2S
FD"j<k=&6L)C5Z
;&6%:0\P#hL,6P-)=
&0jDR2X:Trêi cao xanh ng¾t s¸ng tuyªn
ng«nS
#TH*dI& ,, êCêm xen
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
I. Cách sử dụng kết hợp các kiểu câu trong văn nghị luận
1.Bài tập 1/ trang 138-139:
24
I. Cách sử dụng kết hợp các kiểu câu trong văn nghị luận
2. Bài tập 2/trang 139-140:
a/Người viết chủ yếu sử dụng kiểu câu miêu tả với
những từ ngữ, hình ảnh giàu hình tượng(bóng
mơ, mùa thối đất,xơ xác nước trắng đồng,gió lùa
sóng đồng cờn lên, quằn lại,lật thuyền mảng,bó
gối ngồi nhìn , se lòng,phấp phới ,hoa cải vàng
tháng chạp,mưa dây mưa dợ,trăng rằm sáng như
ban ngày , hoa hoè hoa sói ,
-Tác dụng:gợi những tưởng tượng cụ thể, sinh
động về làng quê của nhà thơ Nguyễn Bính, giúp
ta hiểu hơn cái “chân quê”trong thơ ông.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
25
b/Giá trị của câu văn “Chỉ nghĩ lại cũng đã se lòng”:


Câu ngắn gọn hơn câu trước và sau nó dồn nén
thông tin khẳng định chắc gọn , dứt khoát.

Câu không chủ ngữ khái quát khiến cho tất cả
mọi người đọc và nghĩ về cảnh làng quê của
Nguyễn Bính mà không chỉ riêng người viết.
DIỄN ĐẠT TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
I. Cách sử dụng kết hợp các kiểu câu trong văn nghị luận
2. Bài tập 2/trang 139-140: