giao an sinh 9 hsg

GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 1 –
Gi¸o ¸n häc sinh giái 9
* Néi dung Båi dìng
PhÇn bµi tËp
Chuyªn ®Ị 1 :Bµi tËp vỊ lai mét cỈp tÝnh tr¹ng, lai hai cỈp tÝnh tr¹ng
Chuyªn ®Ị 2 Bµi tËp vỊ nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thơ tinh
Chuyªn ®Ị 3 : Bµi tËp vỊ di trun liªn kÕt, di trun giíi tÝnh
Chuyªn ®Ị 4 : Bµi tËp vỊ ADN, ARN vµ Pr«tªin
Chuyªn ®Ị 5 : Bµi tËp vỊ ®ét biÕn gen vµ ®ét biÕn NST
Chuyªn ®Ị 6 : Bµi tËp vỊ ph¶ hƯ
PhÇn Lý thut
Chuyªn ®Ị 1 : C¸c thÝ nghiƯm cđa Men §en
Chuyªn ®Ị 2 : C¸c vÊn ®Ị vỊ NST
Chuyªn ®Ị 3 : ADN vµ gen
Chuyªn ®Ị 4 : BiÕn DÞ
Chuyªn ®Ị 5 : Di trun häc Ngêi
Chuyªn ®Ị 6 : øng dơng di trun häc
* Tµi liƯu sư dơng
- Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp di trun vµ sinh th¸i líp 9 : Lª Ngäc LËp
- Híng dÉn lµm bµi tËp sinh häc 9 : Ngun V¨n Sang – Ngun ThÞ V©n
- Båi dìng lý thut vµ bµi tËp sinh häc 9 : Ngun V¨n Sang – TrÇn Mai Ch©u
- Sinh häc 9 c¬ b¶n vµ N©ng cao : Lª §×nh Trung – TrÞnh §øc Anh
- Sinh häc n©ng cao trung häc c¬ së : Ngun V¨n Sang – Ngun ThÞ V©n
* Thêi gian båi dìng : Tõ tn 7 ®Õn tn 19
* Ph¬ng ph¸p d¹y :
- Lý thut híng dÉn häc sinh lµm theo tõng phÇn vµ tõng chuyªn ®Ị cơ thĨ
- Bµi tËp : sư dơng c¸c s¸ch tham kh¶o nªu trªn ®Ĩ rÌn lun häc sinh gi¶I c¸c d¹ng bµi tËp
- D¹y lý thut vµ bµi tËp xen kÏ ë mçi chuyªn ®Ị
- GÇn cichu¬ng tr×nh chéhc sinh lµm mét sè ®Ị cđanh÷ng n¨m vỊ tríc
PhÇn I . Men ®en vµ di tun häc
Ngµy so¹n : 01/10/2010

Ngµy d¹y : 06 + 09 + 17 + 20/10/2010

néI DUNG ¤N TËP
pHÇN Lý THUỸT
MỘT SỐ THUẬT NGỮ SINH HỌC
- Gv cùng hs ôn lại một số thuật ngữ sinh học
*Di truyền :
* Biến dò :
* Tính trạng: Là những đăc điểm về hình thái cấu tạo, sinh lí, sinh hoá của cơ thể
( đặc điểm hoặc tính chất biểu hiện ra bên ngoài của các cá thể trong loài giúp ta nhận biết
sự khác biệt giữa các cá thể )
-Ví dụ: Thân cao, quả lục
*Cặp tính trạng tương phản
-Là 2 trạng thái (đối lập nhau ) biểu hiện trái ngược nhau của cùng loại tính trạng tính
trạng
- Ví dụ: Trơn ,nhăn
* Nhân tố di truyền : Là nhân tố quy đònh các tính trạng của cơ thể.( gen )
*Giống thuần chủng:
Là giống có đặc tính di truyền đồng nhất, các thế hệ sau giống cacù thế hệ trước
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 2 –
*Kiểu hình là tổ hợp các tính trạng của cơ thể.
* Tỉ lệ kểu hình: là tỉ lệ các kiểu hình khác nhau ở đời con
* Tính trạng trội: Là tính trạng biểu hiện ở F
1
( P thuần chủng)
*Tính trạng lặn: Là tính trạmg đến F
2
mới được biểu hiện
* Kiểu gen : Là tổ hợp toàn bộ các gen trong tế bào của cơ thể . Kiểu gen quy đònh kiểu hình.

( thông thường khi nói tới kiểu gen là người ta chỉ xét 1 vài gen liên quan tới kiểu hình cần
nghiên cứu)
* Tỉ lệ kiểu gên : là tỉ lệ các loại hợp tử khác nhau
*Thể đồng hợp: Là kiểu chứa cặp gen tương ứng giống nhau.(aa,bb, AA) ( dòng thuần chủng )
*. Thể dò hợp: Là kiểu gen chứa cặp gen tương ứng khác nhau.(Aa, Bb)
* Đồng tính : là hiện tượng con lai sinh ra đồng nhất một loại kiểu hình( KG có thể khác
nhau )
* Phân tính : con lai sinh ra có cả kiểu hình trội và lặn
Mét sè c©u hái lý thut träng t©m
C©u 1. Tr×nh bµy néi dung ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di trun cđa Men ®en V× sao Men ®en l¹i tiÕn
hµnh thÝ nghiƯm trªn ®Ëu hµ lan ( Hái thªm Nh÷ng ®Þnh lt cđa Men §en cã ®ỵc ¸p dơng trªn
c¸c loµi sinh vËt kh¸c kh«ng )
tr¶ lêi :
a. Men §en ®· ®Ị ra vµ thùc hiƯn ph¬ng ph¸p phan tÝch c¸c thÕ hƯ lai b»ng c¸ch cho c¸c cỈp bè
mĐ lai víi nhau råi ph©n tÝch sù di trun c¸c ®Ỉc ®iĨm cđa bè mĐ ë con lai.
Néi dung cđa ph¬ng ph¸p ®ỵc tiÕn hµnh qua c¸c giai ®o¹n sau .
- TiÕn hµnh lai c¸c cỈp bè mĐ thn chđng vỊ mét hc mét sè cỈp tÝnh tr¹ng nµo ®ã råi
theo dâi sù di trun riªng rÏ cđa tõng cỈp tÝnh tr¹ng trªn con ch¸u cđa tõng cỈp bè mĐ.
- Dïng thèng kª to¸n häc ®Ĩ ph©n tÝch c¸c sè liƯu thu ®ỵc, tõ ®ã rót ra ®Þnh lt
b. Men ®en chän ®Ëu hµ lan ®Ĩ lam thÝ nghiƯm v× .
- §Ëu hµ lan cã ®Ỉc ®iĨm tù thơ phÊn nghiªm ngỈt ®Ỉc ®iĨm nµy gióp t¹o ®iỊu kiƯn thn lỵi cho
Men §en Nghiªn cøu c¸c thÕ hƯ con lai ®êi F1,F2 tõ cỈp bèmĐ P ban ®Çu
- §Ëu hµ lan rƠ gieo trång, thêi gian sinh trëng vµ ph¸t triĨn ng¾n
- Cã nhiỊu tÝnh tr¹ng ®èi lËp nhau vµ ®¬n gen ( Mçi tÝnh tr¹ng do mét gen quy ®Þnh )
C©u 2. Nªu vÝ dơ vỊ lai mét cỈp tÝnh tr¹ng . vµ gi¶i thÝch kÕt qđ thÝ nghiƯm cđa Men ®en ( §ay lµ
c¬ së tÕ bµo häc vµ s¬ ®å lai )
Tr¶ lêi
a. ThÝ dơ : Men ®en cho lai gi÷a haio gièng ®Ëu hµ lan thn chđng gi÷a hoa ®á vµ hoa tr¾ng
thu ®ỵc c¸c c©y lai ë F1 ®Ịu ®ång lo¹t cã hoa mµu ®á
TiÕp tơc cho F1 tù thơ phÊn t¹o F2 cã 705 c©y hao ®á vµ 224 c©y hoa tr¾ng. Tû lƯ kiĨu h×nh ë

F2 xÊp xØ 3 hao ®á : 1hoa tr¾ng.
b . Gi¶i thÝch
* B»ng c¬ së tÕ bµo häc
- F1 thu ®ỵc ®Ịu mang tÝnh tr¹ng tréi ( hoa ®á ) vµ tÝnh tr¹ng lỈn ( hoa tr¾ng ) l¹i xt hiƯn ë
F2 cïng víi tÝnh tr¹ng tréi gióp Men §en nhËn thÊy c¸c tÝnh tr¹ng kh«ng trén lÉn vµo nhau
nh quan näªm ®¬ng thêi
- «ng cho r»ng mçi cỈp tÝnh tr¹ng trªn c¬ thĨ do mét cỈp nh©n tè di trun quy ®Þnh ( sau nµy
gäi lµ gen
- Theo Men ®en trong tÕ bµo sinh dìng c¸c nh©n tè di trun tån t¹i thµnh tõng cỈp t¬ng ®ång
vµ «ng ®· dïng ký hiƯu ch÷ ®Ĩ chØ nh©n tè di trun , trong ®ã ch÷ in hoa lµ gen tréi quy ®inh
tÝnh tr¹ng tréi ( hoa ®á ) , ch÷ in thêng lµ gen lỈn quy ®Þnh tÝnh tr¹ng lỈn (hao tr¾ng )
- Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh gaio tư cã sù ph©n ly cđa cỈp nh©n tè di trun vµ trong thơ tinh
l¹i cã sù tỉ hỵp l¹i cđa c¸c nh©n tè di trun . dã chÝnh lµ c¬ chÕ di trun tÝnh tr¹ng
- Do F1 mang Aa v× ®· nhËn nh©n tè A vµ Nh©n tè a tõ bè,mĐ ë ®©y a kh«ng ®ù¬c biĨu hiƯn v×
®· bÞ A ¸t Nªn F1 cã hoa mµu ®á
- Khi cho c©y F1 tù thơ phÊn c¸c c©y F1 sÏ t¹o ra hai lo¹i giao tư mang nh©n tè di trun
kh¸c nhau lµ A vµ a
- Trong thơ tinh sÏ cã sù kÕt hỵp ngÉu nhiªn cđa hai giao tư mang a vµ t¹o nªn hỵp tư aa biĨu
hiƯn kiĨu h×nh lỈn ( Hoa tr¾ng ) bªn c¹nh kiĨu h×nh tréi lµ hoa ®á.
* S¬ ®å minh ho¹
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 3 –
Quy íc :
A quy ®inh hoa ®á
a quy ®Þnh hoa tr¾ng
P thn hcđng hoa ®á cã kiĨu gen AA
P thn chđng hoa tr¾ng cã kiĨu gen aa
P AA x aa
GP A a
F1 Aa

KiĨu h×nh 100% hoa ®á
F1 tù thơ phÊn
F1 Aa x Aa
GF1 A , a A , a
F2 1 AA : 2 Aa : 1 aa
KiĨu h×nh 75 % hoa ®á : 25 % hoa tr¾ng
C©u 3. Ph¸t biĨu néi dung vµ ®iỊu kiƯn nghiƯm ®óng cđa ®Þnh lt ®ång tÝnh vµ ®Þnh lt ph©n ly
( DL 1, 2 So s¸nh ®ỵc gi÷a hai ®Þnh lt )
1. §Þnh lt ®ång tÝnh
a. Néi dung : Khi lai hai c¬ thĨ bè mĐ thn chđng kh¸c nhau vỊ mét cỈp tÝnh tr¹ng t¬ng
ph¶n, th× thÕ hƯ con lai thø nhÊt ( F1 ) ®ång lo¹t st hiƯn tÝnh tr¹ng cđa mét bªn cđa bè
hc mĐ. TÝnh tr¹ng xt hiƯn ë F1 lµ tÝnh tr¹ng tréi.
b. §iỊu kiƯn nghiƯm ®óng
- c¸c cỈp bè mĐ ph¶i thn chđng vỊ cỈp tÝnh tr¹ng ®em lai
- TÝnh tr¹ng tréi ph¶i tréi hoµn toµn
2. §Þnh lt ph©n ly.
a. Néi dung : Khai lai hai c¬ thĨ bè mĐ thn chđng kh¸c nhau mét cỈp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n
, th× thÕ hƯ con lai thø hai ( F2 )cã sù ph©n li tÝnh tr¹ng víi tØ lƯ trung b×nh 3 tÝnh tréi :
1tÝnh lỈn.
b. §iỊu kiƯn nghiƯm ®óng
- Ngoµi hai ®iỊu kiƯn trªn cßn cÇn
- sè c¸ thĨ thu ®ỵc ë c¸c thÕ hƯ lai ph¶i ®đ lín
C©u 4. Tréi kh«ng hoµn toµn lµ g× ? – Yªu cÇu häc sinh nªu ®ỵc vÝ dơvµ lËp ®ỵc s¬ ®å lai
Tréi kh«ng hoµn toµn lµ hiƯn tỵng gen tréi lÊn ¸t kh«ng hoµn toµn gen lỈn, ®Én ®Õn thĨ dÞ
hỵp biĨu hiƯn kiĨu h×nh trung gian gi÷a tÝnh tr¹ng tréi vµ tÝnh tr¹ng lỈn
ThÝ dơ vµ s¬ ®å lai .
C©u 5 . Lai phân tích là gì ? cho VD minh hoạ ?
Trong Dt trội ko hoàn toàn có cần dùng lai phân tích để xác đònh KG của cơ thể mang tính
trạng trội ko ?
• Lai phân tích trong 2 cặp tính trạng

F1 đồng tính -> P thuần chủng
F1 phân li 1 : 1 -> P dò hợp 1 cặp gen ( 1 cặp đồng hợp )
F1 phân li 1:1:1:1 -> P dò hợp hai cặp gen
Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi :
C©u 6 . Tr×nh bµy thÝ nghiƯm cđa Men §en vỊ lai hai cỈp tÝnh tr¹ng. Qua ®ã h·y gi¶i thÝch v× sao
c¸c tÝnh tr¹ng di trun ®éc lËp víi nhau. Gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiƯm cđa Men §en b»ng s¬ ®å
lai . Nguyªn nh©n nµo dÉn tíi c¸c tÝnh tr¹ng di trun ®éc lËp víi nhau ? ( ( NÕu yªu cÇu gi¶i
thÝch kÕt qu¶ t¹o thµnh cđa F2 lµ do ®©u th× ta ph©n tÝch tõng tÝnh tr¹ng råi cho nh©n tÝch hỵp
thµnh c¶u c¸c tÝnh tr¹ng )
Liên hệ phép lai nhiếu tính ?
Ý nghóa cảu qui luật phân li độc lập ?
TL:
Gv hướng dẫn học sinh sủ dụng lí thuyết trả lời câu hỏi :
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 4 –
+ Thí nghiệm của Menđen : giao phấn giữa hai gống đậu Hà Lan thuần chủng khác nhau hai
cặp tính trạng tương phản:
P: hạt vàng trơn X ø xanh nhăn
F1: 100% vàng trơn ( cho các cây F1 tự thụ phần )
F2 : 9 vàng trơn, 3 vàng nhăn. 3 xanh trơn, 1 xanh nhăn
+ Nhận xét sự phân li của từng cặp tính trạng ở F1 và F2 ta thấy :
-
Tính trạng màu hạt:
F1: 100% hạt vàng
F2: vàng = 9 + 3 = 3
Xanh 3 + 1 1
-
Tính trạng hình dạng vỏ :
F1: 100% vỏ trơn
F2: Trơn = 9 + 3 = 3

Nhăn 3 + 1 1
Tỉ lệ KH 9:3:3:1 = (3:1)(3:1)
-> Như vậy trong phép lai trên mỗi cặp tính trạng đều di truyền theo qui luật đồng tính và
phân tính của Menđen giống như khi xét sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng ->
chứng tỏ hai cặp tính trạng này đã di truyền và phân li độc lập nhau.Tỉ lệ mỗi kiểu hình
bằngtích tie lệ của các cặp tính trạng hợp thành nó.
Liªn hƯ + Thực chất của phép lai nhiều cặp tính trạng là nhiều phép lai một cặp tính
trạng được tiến hành đồng thời cùng lúc. Trong đó các phép lai không phụ thuộc vào nhau
trong qui luật di truyền -> do đó két quả của phép lai nhiều cặp tính trạng là tích kết quả
của từng phép lai một tính với nhau
VD: kết quả lai 2 cặp TT: F2 = (3:1)(3:1)
kết quả lai 3 cặp TT: F2 = (3:1)(3:1)(3:1)
+ Ý nghỉa : sụ phân li độc lập và tổ hợp tự do của các cặp tính trạng trong quá trính phát sinh
giao tử và thụ tinh đã làm xuất hiện những biến dò tổ hợp vô cùng phong phú ở SV sinh sản
hữu tính -> nguồn biến dò này là nguyên liệu cho tiến hoá và chọn giống
C©u 7 . Ph¸t biĨu néi dung vµ ®iỊu kiƯn nghiƯm ®óng cđa quy lt ph©n ly ®éc lËp ?( cã so sanh
víi ®Þnh lt ph©n ly )
Tr¶ lêi :
- Khi lai hai cơ thể bố mẹ thuần chủng khác nhau 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phẩn
thì sự phân li của cặp tính trạng này không phụ thuộc vào cặp tính trạng khác.
- §k NghiƯm ®óng : C¸c cỈp gen quy ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng ®ỵc theo dâi ph¶i ph©n li ®éclËp
víi nhau
C©u 8 : BiÕn dÞ tỉ hỵp lµ g× ? Biªn sdÞ tỉ hỵp cã ý nghÜa nh thÕ nµo trong chän gièng vµ tiÕn
ho¸ ? T¹i sao ë c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh giao phèi, biÕn dÞ tỉ hỵp l¹i phong phó h¬n nhiỊu so
víi lµo sinh s¶n v« tÝnh ?
- Hs nªu ®ỵc kh¸I niƯm biÕn dÞ ttỉ hỵp cho 0,25 ® 9 BiÕn dÞ tỉ hỵp lµ lo¹i biÕn dÞ do
sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®Ỉc ®iĨm di trun cđa bè mĐ trong qu¸ tr×nh sinh s¶n , dÉn ®Õn
c¸c thÕ hƯ con ch¸u xt hiƯn kiĨu h×nh kh¸c víi bè mĐ.
- Trong chän gièng nhê biÕn dÞ tỉ hỵp mµ c¸c qn thĨ vËt nu«I , c©y trång lu«n
xt hiƯn nh÷ng d¹ng míi , gióp con ngêi dƠ dµng chon lùa vµ gi÷ l¹i nh÷ng d¹ng

cã thĨ mang c¸c ®Ỉc ®iĨm phï hỵp víi lỵi Ých cđa con ngêi ®Ĩ lµm gièng . ( 0,5 ® )
- Trong tiÕn ho¸ loµi cµng cã nhiỊu kiĨu gen, kiĨu h×nh th× sÏ ph©nbè vµ thÝch nghi
®ỵc víi nhiỊu m«I trêng sèng kh¸c nhau , gióp chóng t¨ng kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ®Êu
tranh sinh tån trong ®iỊu kiƯn tù nhiªn lu«n thay ®ỉi 0,5 ®
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lê Bá Dân Trờng THCS Nhân Phú - 5
- ở loài sinh sản hữu tính giao phối trong quá trình giảm phân sảy ra cơ chế phân
li , tổ hợp tự do của NST và gen đã tạo ra nên nhiều loại giao tử khác nhau về
nguồn gốc NST 0,25 đ
nhờ đó khi thụ tinh đã tạo ra các hợp tử mang những tổ hợp NST khác nhau đã
tạo ra nhiều biến dị TH 0,25 đ
- Các loài sinh sản vô tính , là hình thức sinh sản bằng con đờng nguyên phân nên
bộ NST, bộ gen ở đời con vẫn giống với bộ NST, bộ gen so với thế hệ mẹ 0,5 đ
Giáo án HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 6 –
pHÇN BµI TËP
Ph¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp
C¸c bíc gi¶i bµi tËp quy lt di trun
- B1 . X¸c ®Þnh tréi lỈn
- B2 . Quy íc gen
- B3 T×m kiĨu gen cđa c¬ thĨ bè mĐ
- B4 LËp s¬ ®å lai vµ ghi kÕt qu¶
• Lu ý : T tõng ®iỊu kiƯn ®Ị bµi mµ lµm thø tù c¸c bíc trªn cã thĨ ®ỵc lỵc bít.
+ §èi víi lo¹i bµi to¸n thn lµ bµi cho biÕt ®iỊu kiƯn cđa P tríc råi tÝnh c¸c thÕ hƯ sau
th× ta dùa vµo c¸c ®iỊu kiƯn ®Ị bµi ra ®Ĩ lµm
+ §èi víi lo¹i bµi to¸n nghÞch lµ bµi cho biÕt kÕt qu¶ ë c¸c thÕ hƯ con ch¸u th× ta cÇn
ph¶i biƯn ln ®Ĩ x¸ch ®Þnh ®ỵc tréi lỈn vµ t×m kiĨu gen cđa P
Các tỉ lệ cần nhớ
- Tỉ lệ kiểu gen :
Tỉ lệ 100%( bố mang các cặp tính trạng tương phản khác nhau ) > tính trạng trội, bố

mẹ thuần chủng ( ĐL 1 )
Tỉ lệ 3 ; 1 -> Tính trạng trội , bố mẹ dò hợp 1 cặp gen
Tỉ lệ 1 ; 1 -> lai phân tích
Tỉe lệ 1 ; 2; 1 -> trội ko hoàn toàn
C©u 1:
PhÐp lai nµo sau ®©y cho biÕt kÕt qu¶ ë con lai kh«ng ®ång tÝnh lµ:
A. P: BB x bb B. P:BB x BB C. P: Bb x bb D. P: bb x bb
C©u 2:
PhÐp lai díi ®©y t¹o ra ë con lai F
1
cã hai kiĨu h×nh nÕu tÝnh tréi hoµn toµn lµ:
A. P: AA x AA B. P: aa x aa C. P: AA x Aa D. P: Aa x aa
C©u 3:
PhÐp lai díi ®©y t¹o ra con lai F
1
cã nhiỊu kiĨu gen nhÊt lµ:
A. P: aa x aa B. P: Aa x aa C. P: AA x Aa D. P: Aa x Aa
C©u 4:
KiĨu gen nµo sau ®©y biĨu hiƯn kiĨu h×nh tréi trong trêng hỵp tÝnh tréi hoµn toµn lµ:
A. AA vµ aa B. Aa vµ aa C. AA vµ Aa D. AA, Aa vµ aa
C©u 5:
Trong trêng hỵp tÝnh tréi kh«ng hoµn toµn, kiĨu gen díi ®©y sÏ biĨu hiƯn kiĨu h×nh trung
gian lµ:
A. Aa B. Aa vµ aa C. AA vµ Aa D. AA, Aa vµ aa
C©u 6:
PhÐp lai díi ®©y ®ỵc coi lµ lai ph©n tÝch:
A. P: AA x AA B. P: Aa x Aa C. P: AA x Aa D. P: Aa x aa
C©u 7:
KiĨu gen díi ®©y t¹o ra mét lo¹i giao tư lµ:
A. AA vµ aa B. Aa vµ aa C. AA vµ Aa D. AA, Aa vµ aa

C©u 8:
KiĨu gen díi ®©y ®ỵc xem lµ thn chđng:
A. AA vµ aa B. Aa C. AA vµ Aa D. AA, Aa vµ aa
C©u 9:
NÕu cho lai ph©n tÝch c¬ thĨ mang tÝnh tréi thn chđng th× kÕt qu¶ vỊ kiĨu h×nh ë con lai
ph©n tÝch lµ:
A. ChØ cã 1 kiĨu h×nh B. Cã 2 kiĨu h×nh
C. Cã 3 kiĨu h×nh D. Cã 4 kiĨu h×nh
C©u 10:
NÕu tÝnh tréi hoµn toµn th× c¬ thĨ mang tÝnh tréi kh«ng thn chđng lai ph©n tÝch cho kÕt
qu¶ kiĨu h×nh ë con lai lµ:
A. §ång tÝnh trung gian B. §ång tÝnh tréi
C. 1 tréi : 1 trung gian D.1 tréi : 1 lỈn
C©u 11:
C¸c qui lt di trun cđa Men®en ®ỵc ph¸t hiƯn trªn c¬ së c¸c thÝ nghiƯm mµ «ng ®· tiÕn
hµnh ë:
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lê Bá Dân Trờng THCS Nhân Phú - 7
A. Cây đậu Hà lan B. Cây đậu Hà Lan và nhiều loài khác
C. Ruồi giấm D.Trên nhêù loài côn trùng
Câu 12:
Đặc điểm của đậu Hà Lan tạo thuận lợi cho việc nghiên cứu của Menđen là:
A. Sinh sản và phát triển mạnh B. Tốc độ sinh trởng nhanh
C. Có hoa lỡng tính, tự thụ phấn cao D. Có hoa đơn tính
Câu 13:
Hai trạng thái khác nhau của cùng loại tính trạng có biểu hiện trái ngợc nhau, đợc gọi là:
A. Cặp gen tơng phản B. Cặp bố mẹ thuần chủng tơng phản
C. Hai cặp tính trạng tơng phản D. Cặp tính trạng tơng phản
Câu 14:
Yêu cầu bắt buộc đối với mỗi thí nghiệm của Menđen là:

A. Con lai phải luôn có hiên tợng đồng tính
B. Con lai phải thuần chủng về các cặp tính trạng đợc nghiên cứu
C. Bố mẹ phải thuần chủng về các cặp tính trạng đợc nghiên cứu
D. Cơ thể đợc chọn lai đều mang các tính trội
Câu 15:
Đặc điểm của của giống thuần chủng là:
A. Có khả năng sinh sản mạnh
B. Các đặc tính di truyền đồng nhất và cho các thế hệ sau giống với nó
C. Dề gieo trồng
D. Nhanh tạo ra kết quả trong thí nghiệm
Câu 16:
Trên cơ sở phép lai một cặp tính trạng,Menđen đã phát hiện ra:
A. Qui luật đồng tính
B. Qui luật phân li
C. Qui luật đồng tính và Qui luật phân li
D. Qui luật phân li độc lập
Sử dụng đoạn câu sau đây để trả lời câu hỏi từ 17 đến 20
Khi lai giữa hai cơ thể bố mẹ (I).khác nhau về một cặp.(II) tơng phản thì con lai ở F
1
đều (III) về tính trạng của bô hoặc của mẹ và ở F
2
có sự phân li tính trạng với tỉ lệ xấp
xỉ (IV)
Câu 17:
Số (I) là:
A. thuần chủng B. cùng loài C. khác loài D. bất kì
Câu 18
Số (II) là:
A. gen trội B. tính trạng trội C. tính trạng D. tính trạng lặn
Câu 19:

Số (III) là:
A. có sự khác nhau B. đồng loạt giống nhau
C.thể hiện sự giống và khác nhau D. có sự phân li
Câu 20:
Số (IV) là:
A. 50% trội: 50% lặn B.7 5% trội: 25% lặn
C. 25% trội: 50% trung gian: 25% l n D.25% trung gian:50% tr i:25% lặn
s dng on cõu sau õy tr li cõu hi 21 - 23
Phộp lai.(I).l phộp lai c s dng nhm kim tra .(II) ca mt c th mang
t ớnh tri no ú l thun chng hay khụng thun chng.cỏch lm l cho c th mang tớnh
tri cn kim tra lai vi c th mang(III)
C õ u 21:
S (I) l:
A. mt cp tớnh trng B. phõn tớch
C. hai cp tớnh trng D. mt cp hoc hai cp tớnh trng
C õ u 22:
S (II) l:
A. kiu gen B. kiu hỡnh C. cỏc cp tớnh trng D. nhõn t di truyn
C õ u 23:
Giáo án HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 8 –
Số (III) là:
A. kiểu gen khơng thuần chủng
B. kiểu gen thuần chủng
C. tính trạng lặn
D. tính trạng lặn và tính trạng trội
Cho biết cây đậu Hà Lan, gen A: thân cao, gen a: thân thấp
C â u 24:
Kiểu gen biểu hiện kiểu hình thân cao là:
A. AA và Aa B. AA và aa C. Aa và aa D. AA, Aa và aa

C â u 25:
Nếu cho cây P có thân cao giao phấn với cây P có thân thấp thì phép lai được ghi là:
A. P: AA x aa và P: Aa x AA B. P: AA x aa và P: Aa x aa
C. P: Aa x aa D. P: Aa x aa và P: aa x aa
C â u 26:
Phép lai cho con F
1
c ó 100% thân cao l à:
A. P: AA x Aa B. P: Aa x Aa
C. P: Aa x aa D. P: aa x aa
C â u 27:
Phép lai cho F
2
có tỉ lệ 3 thân cao: 1 thân thấp l à:
A. P: AA x AA B. P: Aa x aa
C. P: Aa x aa D. P: Aa x Aa
C â u 28:
Phép lai tạo ra F
2
có tỉ lệ kiểu hình 1 thân cao: 1 thân thấp:
A. F
1
: Aa x Aa B. F
1
: Aa x AA
C. F
1
: AA x Aa D. F
1
: Aa x aa

C â u 29
Phép lai 1 cặp tính trạng dưới đây cho 4 tổ hợp ở con lai là
A. TT x tt B. Tt x tt C. Tt x Tt D. TT x Tt
C â u 30:
Phép lai cho tỉ lệ kiểu hình ở con lai là 1:1 trong tr ường hợp tính trội hồn tồn là:
A. SS x SS B. Ss x SS C. SS x ss D. Ss x ss
Bài 1. Ở chuột, tính trạng lông đen là trội hoàn toàn so với tính trạng lông trắng. Khi
cho chuột lông đen giao phối với chuột lông trắng thì kết quả giao phối sẽ như thế nào?
Bài 2. Trong phép lai giữa 2 cây lúa thân cao với nhau; người ta thu được kết quả ở
con lai như sau: 3018 hạt cho cây thân cao, 1004 hạt cho cây thân thấp.Hãy biện luận
và lập sơ đồ lai cho phép lai trên.
Bài 3. Ở người , màu mắt nâu là tính trạng trội so với màu mắt đen là tính trạng lặn.
Trong 1 gia đình, bố mẹ đều mắt nâu. Trong số các con sinh ra thấy có đứa con gái
mắt đen. Hãy biện luận và lập sơ đồ lai giải thích.
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 9 –
BÀI 4: Ở cà chua, Qủa đỏ làtính trạng trội hoàn toàn so với quả vàng . Hãy lập sơ đồ
lai để xác đònh kết quả về kiểu gen, và kiểu hình của con lai F
1
trong các trường hợp sau:
-P quả đỏ x quả đỏ -P quả đỏ x quả vàng -P quả vàng x quả vàng.
BÀI 5: Cho biết ruồi giấm gen quy đònh độ dài cánh nằm trên NST thường và cánh dài
là trội so với cánh ngắn. Khi cho giao phối 2 ruồi giấm P đều có cánh dài với nhau và
thu được các con lai F
1

a) Hãy lập sơ đồ lai nói trên.
b) Nếu tiếp tục cho cánh dài F
1
Lai phân tích . kết quả sẽ như thế nào?

BÀI 6:
Ở ruồi giấm, gen quy đònh chiều dài đốt thân nằm trên NST thường và đốt thân dài là
tính trạng trội hoàn toàn so với đốt thân ngắn. Dưới đây là kết quả của 1 số phép lai:
Kiểu hình của P Số cá thể ở F
1
thu được
Đốt thân dài Đốt thân ngắn
a) Đốt thân dài x Đốt thân ngắn 390 O
b) Đốt thân dài x đốt thân dài 262 87
c) Đốt thân dài x đốt thân ngắn 150 148
d) Đốt thân dài x đốt thân ngắn 350 0
Hãy giải thích và lập sơ đồ lai?
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 10 –
BÀI TẬP 7
Tóc quăn la7ø trộiä hoàn toàn so với tóc thẳng.
- Một cặp vợ chồng sinh được 2 đứa con: đứa con gái có tóc quăn, đứa con trai có tóc
thẳng. Biết rằng người cha có tóc thẳng. Hãy tìm kiểu gen của mẹ và lập sơ đồ lai
- Một phụ nũ mang kiểu gen dò hợp muốn chắc chắn sinh con đều có tóc quăn thì kiểu
gen và kiểu hình của người chồng phải như thế nào?
BÀI TẬP SỐ8
Có 2 đứa trẻ sinh đôi: 1 đứa tóc quăn và 1 đứa tóc thẳng. Biết rằng quá trình giảm phân
và thụ tinh của tế bào sinh dục ở cha và mẹ diễn ra bình thường.
-Đây là trường hợp sinh đôi cùng trứng hay khác trứng? Giải thích và lập sơ đồ lai sinh
ra 2 đứa trẻ trên.
- Đứa con tóc qưăn nói trên lớn lên cưới vợ cũng tóc quăn thì thế hệ con tiếp theo sẽ
như thế nào?
BÀI TẬP SỐ 9
Khi lai 2 gà trống trắng với 1 gà mái đen đều thuần chủng, nhười ta đã thu được các con
lai đồng loạt có màu xanh da trời.

a) Tính trạng trên được di truyền theo kiểu nào?
b) Cho các con gà lông da trời này giao phối với nhau, sự phân li của những tính
trạng trong quần thể con gà sẽ như thế nào?
c) Cho lai con gà xanh da trời với con gà lông trắng, sự phân li ở đời con sẽ như thế
nào? Có cần kiểm tra độ thuần chủng ban đầu økhông?
BÀI TẬP SỐ 10
Sự di truyền nhóm máu được quy đònh bởi 3 gen( a len) I
A
quy đònh nhóm máu A, I
B
quy
đònh nhóm máu B, còn I
O
quy đònh nhóm máu O. Gen I
A
và I
B
tương đương nhau và trội
hoàn toàn so với I
O
.
a) Cho biết kiểu gen nhóm máu A,B,AB, O.
b) Nếu bố thuộc nhóm máu O mẹ thuộc nhóm máu A thì con có nhóm máu gì?
c) Nếu bố thuộc nhóm máu B me ïthuộc nhóm máu AB thì con sinh ra thuộc nhóm
máu nào?
d) Nếu các con có đủ 4 nhóm máu thì bố mẹ phải có kiểu gen như thế nào?
e) nhà hộ sinh người ta nhầm lẫm giữa 2 đứa trẻ, biết rằng cha mẹ của 1 đứa bé có
ùnhómmáu O và A; Cha mẹ của đứa bé kia có nhóm máu A và AB . Hai đưá bé có
nhóm máu O và A. Hãy xác đònh bé trai nào là con của cặp vợ chồng nào?
f) Vợ có nhóm máu O, chồng có nhóm máu AB . Họ sinh ra con trai có nhóm máu O.

Tại sao có hiện tượng này. Biết rằng người vợ luôn chung thủy với chồng mình?
BÀI TẬP SỐ 11 :
Nhà em A nuôi 1 đôi thỏ ( 1 đực, 1 cái) có lông màu lang trắng đen.
- Lứa thứ nhất thỏ mẹ cho 4 thỏ con, Trong đó có 3 con lang trắng đen, 1 con trắng. Em
A cho rằng kết quả này nghiệm đúng quy luật phân li của Menđen.
- Lứa thứ 2, Thỏ mẹ cũng cho 4 con, trong đó 1 con đen, 2 con lang trắng đen và 1 con
trắng.Em A cho rằng mình đã lầm và nói lại rằng kết quả này nghiệm đúng tỉ lệ của quy
luật trội không hoàn toàn.
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 11 –
a) theo em, nhận xét của bạn A ở hai trường hợp trên có gì không thỏa
đáng?
b) Dựa vào đâu để biết được quy luật di truyền nào chi phối 2 phép lai
trên. Cho biết 1 gen quy đònh 1 tính trạng, gen nằm trên NST thường.
BÀI TẬP 12:
Ở gà cặp gen DD lông đen, Dd lông màu xanh da trời, dd lông màu trắng.
a) Hãy viết khả có thể có để giải thích và lập sơ đồ lai trong trường hợp bố mẹgiao
phối với nhau tạo ra F
1
chỉ có 1 kiểu hình.
b) Hãy nêu các khả năng có thể giải thích và lập sơ đồ laitrong trường hợp bố mẹ
giao phối với nhau tạo ra con F
1
có nhiều hơn 1 kiểu hình
BÀI TẬP 13:
Ở người thuận tay phải do gen P qui đònh, thận tay trái gen p qui đònh
Một cặp vợ chồng sinh 2 con , đứa đầu thuận tay phải, đứa thứ hai thuận tay trái
Tìm kiểu gen cả gia đình trên
BÀI TẬP 14:
Theo dõi sự di truyền một đàn trâu thấy: trâu đực tráng (1) lai vói trâu cái đen (2) lần 1

sinh một nghé trắng (3) lần 2 sinh được 1 nghế đen (4) , nghé (4) lớn lên giao phối với
trâu đực đen (5) sinh ra nghé trắng (6)
Biện luận kiểu gen các con trâu trên
BÀI TẬP 15:
Cho bí tròn t/c lai với bí dài . F1 thu được cho giao phấn với nhau. F2 thu được: 136 bí
tròn, 270 bí dẹt, 141 bí dài.
Biện luận viết sơ đồ lai từ P đén F2.?
Có cần kiểm tra sự thuần chủng của các quả bí có hình dạng khác nhau không.?
Cây bí dài cần giao phấn với cây có KG như thế nào để F2 thu đượ toàn cây bí dẹt?
Lai hai cặp tính trạng
Gọi n là số cặp gen di hợp
Số loại giao tử: 2
n
Số loại hợp tử : 4
n
Số loại kiểu gen û: 3
n
Số loại kiểu hình û: 2
n
Tỉ lệ phân li KG: ( 1 : 2 : 1 )
n
Tỉ lệ phân li KH: ( 3 : 1 )
n
• Chú ý cách viết các loại giao tử.
-
Trong tế bào sinh dưỡng, NST tồn tại thành từng cặp nên gen cũng tồn tại thành
từng cặp. Ví dụ: Aa, Bb.
-
Khi giảm phân hình thành giao tử:
+ Do sự phân li của cặp NST trong cặp tương đồng, mỗi giao tử chỉ chứa 1 NST của

cặp, do đó giao tử chỉ chứa 1 gen của cặp tương ứng: A hoặc a , B hoặc b
+ Sự tổ hợp tự do của các NST trong các cặp tương đồng dẫn đến sự tổ hợp tự do
giữa các gen trong cặp gen tương ứng: Acó thể tổ hợp tự do với B hay b, a có thể tổ
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 12 –
hợp với B hay b nên kiểu gen AaBb sẽ cho ra 4 loại giao tử là AB, Ab, aB, ab, với tỉ lệ
ngang nhau ( trên số lượng lớn)
-
Trường hợp dò hợp về nhiều cặp gen. Ví dụ: AaBbCc có thể viết các loại giao tử
theo kiểu nhánh cành cây:
C - > ABC
B
c -> ABc
A C -> AbC
b
AaBb c -> Abc
C -> aBC
B
c -> aBc
a
C -> abC
b
c -> abc
• Lai phân tích trong 2 cặp tính trạng
F1 đồng tính -> P thuần chủng
F1 phân li 1 : 1 -> P dò hợp 1 cặp gen ( 1 cặp đồng hợp )
F1 phân li 1:1:1:1 -> P dò hợp hai cặp gen
Một số câu hỏi trắc nghiệm lai hai cặp tính trạng:
C©u 16 Nh÷ng ®Ỉc ®iĨm h×nh th¸i, cÊu t¹o, sinh lÝ cđa mét c¬ thĨ ®ỵc gäi lµ:
A. TÝnh tr¹ng B. KiĨu h×nh C. KiĨu gen D. KiĨu h×nh vµ kiĨu gen

C©u 17 ý nghÜa sinh häc cđa qui lt ph©n li ®éc lËp cđa Men®en lµ:
A. Gióp gi¶i thÝch tÝnh ®a d¹ng cđa sinh giíi
B. Ngn nguyªn liƯu cđa c¸c thÝ nghiƯm lai gièng
C. C¬ së cđa qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ vµ chän läc
D. TËp hỵp c¸c gen tèt vµo cïng mét kiĨu gen.
C©u 18: Khi giao phÊn gi÷a c©y ®Ëu Hµ lan thn chđng cã h¹t vµng, vá tr¬n víi c©y cã h¹t
xanh, vá nh¨n thn chđng th× kiĨu h×nh thu ®ỵc ë c¸c c©y lai F
1
lµ:
A. H¹t vµng, vá tr¬n B. H¹t vµng, vá nh¨n
C. H¹t xanh, vá tr¬n D. H¹t xanh, vá nh¨n
C©u 19: Qui lt ph©n li ®éc lËp c¸c cỈp tÝnh tr¹ng ®ỵc thĨ hiƯn ë:
A. Con lai lu«n ®ång tÝnh B. Con lai lu«n ph©n tÝnh
C. Sù di trun cđa c¸c cỈp tÝnh tr¹ng kh«ng phơ thc vµo nhau
D. Con lai thu ®ỵc ®Ịu thn chđng
C©u 20: ë phÐp lai hai cỈp tÝnh tr¹ng vỊ mµu h¹t vµ vá h¹t cđa Men®en, kÕt qu¶ ë F
2
cã tØ lƯ
thÊp nhÊt thc vỊ kiĨu h×nh:
A. H¹t vµng, vá tr¬n B. H¹t vµng, vá nh¨n
C. H¹t xanh, vá tr¬n D. H¹t xanh, vá nh¨n
C©u 21: Trong phÐp lai hai cỈp tÝnh tr¹ng cđa Men®en ë c©y ®Ëu Hµ Lan, khi ph©n tÝch
tõng cỈp tÝnh tr¹ng th× ë F
2
tØ lƯ cđa mçi cỈp tÝnh tr¹ng lµ:
A. 9: 3: 3 :1 B. 3: 1 C. 1: 1 D. 1: 1: 1: 1
C©u 22: KÕt qu¶ díi ®©y xt hiƯn ë sinh vËt nhê hiƯn tỵng ph©n li ®éc lËp cđa c¸c cỈp tÝnh
tr¹ng lµ:
A. Lµm t¨ng xt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp B. Lµm gi¶m xt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp
C. Lµm gi¶m sù xt hiƯn sè kiĨu h×nh D. Lµm t¨ng sù xt hiƯn sè kiĨu h×nh

C©u 23 H×nh thøc sinh s¶n t¹o ra nhiỊu biÕn dÞ tỉ hỵp ë sinh vËt lµ:
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 13 –
A. Sinh s¶n v« tÝnh B. Sinh s¶n h÷u tÝnh
C. Sinh s¶n sinh dìng D. Sinh s¶n n¶y chåi
C©u 24: Khi giao phÊn gi÷a c©y cã qu¶ trßn, chÝn sím víi c©y cã qu¶ dµi, chÝn mn. KiĨu
h×nh nµo ë con lai díi ®©y ®ỵc xem lµ biÕn dÞ tỉ hỵp
A. Qu¶ trßn, chÝn sím B. Qu¶ dµi, chÝn mn
C. Qu¶ trßn, chÝn mn D. C¶ 3 kiĨu h×nh võa nªu
C©u 25: KiĨu gen díi ®©y ®ỵc xem lµ thn chđng:
A. AABB B. AAbb C. aaBB D. C¶ 3 kiĨu gen võa nªu
C©u 26: KiĨu gen díi ®©y t¹o ®ỵc mét lo¹i giao tư lµ:
A. AaBB B.Aabb C. AABb D. AAbb
C©u 27 KiĨu gen díi ®©y t¹o ®ỵc hai lo¹i giao tư lµ:
A. AaBb B.AaBB C. AABB D. aabb
C©u 28: KiĨu gen dÞ hỵp hai cỈp gen lµ:
A. aaBb B.Aabb C. AABb D. AaBb
C©u 29: Thùc hiƯn phÐp lai P:AABB x aabb.C¸c kiĨu gen thn chđng xt hiªn ë con lai
F
2
lµ:
A. AABB vµ AAbb B. AABB vµ aaBB
C. AABB, AAbb vµ aaBB D. AABB, AAbb, aaBB vµ aabb
C©u 30: PhÐp lai díi ®©y ®ỵc xem lµ phÐp lai ph©n tÝch hai cỈp tÝnh tr¹ng lµ:
A. P: AaBb x aabb B. P: AaBb x AABB
C. P: AaBb x AAbb D. P: AaBb x aaBB
C©u 31: Nh÷ng lo¹i giao tư cã thĨ t¹o ra ®ỵc tõ kiĨu gen AaBb lµ:
A. AB, Ab, aB, ab B. AB, Ab
C. Ab, aB, ab D. AB, Ab, aB
C©u 32: PhÐp lai t¹o ra con lai ®ång tÝnh, tøc chØ xt hiƯn duy nhÊt 1 kiĨu h×nh lµ:

A. AABb x AABb B. AaBB x Aabb
C. AAbb x aaBB D. Aabb x aabb
C©u 33: PhÐp lai t¹o ra hai kiĨu h×nh ë con lai lµ:
A. MMpp x mmPP B. MmPp x MmPp
C. MMPP x mmpp D. MmPp x MMpp
C©u 34: PhÐp lai t¹o ra nhiỊu kiĨu gen vµ nhiỊu kiĨu h×nh nhÊt ë con lai lµ
A. DdRr x Ddrr B. DdRr x DdRr
C. DDRr x DdRR D. ddRr x ®drr
VD: Ở 1 loài, gen A quy đònh lông đen trội hoàn toàn so với gen a quy đònh lông
trắng, gen B quy đònh lông xoăn trội hoàn toàn so với gen b quy đònh lông thẳng. Các
gen này phân li độc lập với nhau và đều nằm trên NST thường.
Cho nòi lông đen, xoăn thuần chủng lai với nòi lông trắng, thẳng được F
1
. Cho F
1

lai phân tích thì kết quả về kiểu gen, và kiểu hình của phép lai sẽ như thế nào?
GIẢI
P: AABB(Lông đen, xoăn) x aabb( Lông trắng , thẳng)
G
P
: AB ab
F
1
AaBb ( Lông đen, xoăn)
F
1
lai phân tích
P: AaBb x aabb
G

P
: AB, Ab, aB, ab ab
F
B
: 1AaBb : 1Aabb :1aaBb :1aabb
1 Lông đen, xoăn : 1 Lông đen, thẳng : 1 Lông trắng, xoăn : 1 Lông trắng thẳng
BÀI TOÁN NGHỊCH:
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 14 –
-
Dạng 1: đề bài cho đầy đủ tỉ lệ con lai
-
Phương pháp giải:
B1: xét tỉ lệ phân li từng cặp tính trạng đời con -> xác đònh tính trạng trội, qui ước
gen
B2 :Biện luận KG của P
B3: Viết SĐL
-
Trường hợp đơn giản nhất là:
+ Kết quả lai cho 4 kiểu hình với tỉ lệ 9:3:3:1. Từ tỉ lệ này có thể suy ratổng số kiểu tổ
hợp giao tử là: 9+3+3+1= 16= 4x4. Chứng tỏmỗi bên bố mẹđãcho ra 4 loại giao tử với
tỉ lệ ngang nhau, các gen phân li độc lập, bố mẹ là dò hợp về 2 cặp gen, kiểu gen
AaBb.
+ Thường ta xét kết quả lai của từng cặp tính trạng ở con lai, sau đó tổ hợp kết quả
của các kết quảlai 1 cặp tính trạng lại ta xác đònh được kiểu gen của bố mẹ.
* Ví dụ: Menđen cho lai 2 cây đậu hà lan bố mẹ dều có chung 1 kiểu gen, thu được
kết quả ở thế hệ con như sau:- Vàng trơn : 315 hạt,- vàng nhăn :101 hạt, xanh trơn :
108 hạt, -xanh nhăn : 32 hạt
a) Kết quả lai tuân theo quy luật di truyền nào?
b) Xác đònh kiểu gen của các cây bố mẹ và các con.

GIẢI
a) Xét sự phân li của từng cặp tính trạng:
Trơn = 315+ 108 = 3
Nhăn 101 + 32 1
-Suy ra trơn (A) là trội hoàn toàn so với nhăn (a)
Tỉ lệ 3 ; 1 là tỉ lệ phép lai Aa x Aa
Vàng = 315 + 101 = 3
Xanh 108 + 32 1
Tỉ lệ 3 ; 1 là tỉ lệ phép lai Bb x Bb
b) Như vây khi lai 2 cặp tính trạng thì sự phân tính của mỗi cặp diển ra giống như lai
1 cặp tính trạng. Điều này chứng tỏ có sự di truyền riêng rẽ của mỗi cặp tính
trạng. Nói cách khác sự di truyền 2 cặp tính trạng này tuân theo quy luật phân li
độclập của Menđen.
Từ biện luận trên -> P dò hợp hai cặp gen
Tổ hợp các kiểu gen lại ta có kiểu gen của bố mẹ là : AaBb x AaBb.
c) Sơ đồ lai
P : AaBb x AaBb
G
p
AB, Ab, aB, ab AB, Ab, Ab, ab
Kẻ khung pennet > F
1
Có 9 kiểu gen là:
1 AABB, 2 AABb, 2 AaBB, 4 AaBb, 1 AAbb, 2 Aabb, 1 aaBB, 2 aa Bb , 1 aabb
Và có 4 kiểu hình là: 9 vàng trơn : 3 vàng nhăn : 3 xanh trơn : 1 xanh nhăn
Dạng 2: đề bài không cho đầy đủ tỉ lệ con lai
-
Phương pháp giải:
B1: xét tỉ lệ phân li đời con -> tìm tỉ lệ đặc biệt ( 9/16 Kh trội. 1/16 Kh lăn )
Gi¸o ¸n HSG 9

GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 15 –
->xác đònh gen trội, qui ước gen
B2 :Biện luận KG của P
B3: Viết SĐL
Vd : cho hai cá thể hoa đỏ quả dài giao phấn với 2nhau F1 thu được một số kiểu hình
trong đó có 6,25 % cây hoa trắng quả tròn
Biện luận và viết sơ đồ lai cho phép lai trên ?
Gv hướng dẫn hs cách xét tỉ lệ
F1 xuất hiện 6.25% = 1/16 hoa trắng quả tròn -> theo qui luật phân li độc lập của MĐ:
tính trạng hoa trắng, quả tròn là tính trạng lặn
Qui ước : A…….hoa đỏ; a……….hoa trắng
B…… quả dài; b………quả tròn
F1 xuất hiện 16 tổ hợp -> bố, mẹ cho 4 gt -> P dò hợp hai cặp gen
-> cây hoa đỏ quả dài P có KG : AaBb
Ta có sơ đồ lai:
P: AaBb ( đỏ dài ) X AaBb ( đỏ dài )
Dạng 3: Đề bài yêu cầu xác đònh tỉ lệ con lai trong phép lai nhiều tính
Dạng xác đònh kiểu hình con lai
Phương pháp giải:
Dựa vào đặc điểm qui luật phân li độc lập: tỉ lệ mỗi loại kiểu hình bằng tích tỉ lệ các tính
trạng tương ứng hợp thành nó -> tỉ lệ con lai
VD: Cho cây dâu hoa dỏ hạt vàng vỏ trơn lai dậu hoa trắng hạt xanh vỏ nhăn. F1 thu
được toàn dâu hoa dỏ hạt vàng vỏ trơn. Cho F1 tự thụ phấn hãy xác đònh:
-
Tỉ lệ cây hoa đỏ hạt vàng vỏ trơn ở F2
-
Tỉ lệ cây hoa trắng û hạt vàng vỏ trơn ở F2
Biết mỗi gen qui dònh một tính trạng nằm trên một NST
Gv hướng dẫn hs cách phân tích đặc điểm di truyền của từng cặp tính trạng
F1 thu được toàn dâu hoa dỏ hạt vàng vỏ trơn -> hoa dỏ hạt vàng vỏ trơn là tính trạng

trội
Mỗi gen qui dònh một tính trạng nằm trên một NST -> các cặp tính trạng di truyền độc
lập nhau , mỗi cặp tính trạng đều tuân theo qui luật di truyền của Menđen
Xét sự phân li của từng cặp tính trạng ở F2
Hoa dỏ tự thụ phấn -> F2phân li ¾ đỏ , ¼ trắng
Hạt vàngû tự thụ phấn -> F2phân li ¾ hạt vàngû , ¼ hạt xanh
Vỏ trơn tự thụ phấn -> F2phân li ¾ vỏ trơnû , ¼ vỏ nhăn
Các cặp tính trạng di truyền độc lập nhau -> tỉ lệ mỗi loại kiểu hình bằng tích tỉ lệ các
tính trạng tương ứng hợp thành nó
Ta có: Tỉ lê cây hoa đỏ hạt vàng vỏ trơn = ¾ . ¾ . ¾ = 27/64
Tỉ lê cây hoa trắngû hạt vàng vỏ trơn = ¼ . ¾ . ¾ = 9/27
Dạng xác đònh kiểu gen
Phương pháp giải:
Dựa vào đặc điểm qui luật phân li độc lập: tỉ lệ mỗi loại kiểu gen bằng tích tỉ lệ các cặp
gen tương ứng hợp thành nó
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 16 –
VD: Cho cây có kiểu gen AaBbCcDd tự thụ phấn. Xác đònh cây có kiểu gen
AABbCcdd ở đời con(Biết mỗi gen nằm trên một NST)
Mỗi gen qui dònh một tính trạng nằm trên một NST -> các cặp gen di truyền độc lập
nhau , sự di truyền mỗi cặp gen đều tuân theo qui luật di truyền của Menđen
Xét sự phân li của từng cặp gen
Aa X Aa -> F1 ¼ AA,2/4 Aa , ¼ aa
Bb X Bb -> F1 ¼ BB, 2/4 Bb, ¼ bb
Cc x Cc -> F1 ¼ CC, 2/4 Cc, ¼ cc
Dd x dd -> F1 ¼ DD, 2/4 Dd, ¼ dd
Các cặp gen di truyền độc lập nhau -> tỉ lệ mỗi loại kiểêngn bằng tích tỉ lệ các cặp gen
tương ứng hợp thành nó
-> tỉ lệ AABbCcdd = 1/4 . 2/4 . 2/4 . 1/4 = 4/256
BÀI TẬP VẬN DỤNG:

BÀI TẬP 1:
Dựa vào kết quả của các phép lai dưới đây, hãy xác đònh xem tính trạng nào là
trội, tính trạng nào là lặn, đồng thời xác đònh kiểu gen của các cậy bố mẹ và đời con
trong mỗi phép lai.
• Phép lai 1: cho 12 cây cà chua lai với nhau, người ta thu được F
1
: 75% cây quả đỏ,
dạng bầu dục; 25% quả vàng , dạng bầu dục.
• Phép lai 2: cho 2 cây cà chua lai với nhau, thu được ở F
1
75% cây có quả màu
vàng, dạng tròn; 25% cây có quả màu vàng dạng bầu dục. cho biết mỗi tính trạng
do 1 gen quy đònh
BÀI TẬP 2:
Cho 1 cá thể F
1
lai với 3 cá thể khác:
a) Với cá thể thứ nhất đượcthế hệ lai, trong đó có 6, 25% kiểu hình cây thấp hạt dài
b) Với cá thể thứ hai được thế hệ lai trong đó có 12,5% cây thấp hạt dài.
c) Với cá thể thứ ba được thế hệ lai, trong đó có 25% cây thấp hạt dài.
Cho biết mỗi gen nằm trên 1 NST và quy đònh 1 tính trạng. Các cây cao là trội so với
cây thấp, hạt tròn là trội so với hạt dài. Biện luận và viết sơ đồ lai 3 trường hợp trên
BÀI TẬP SỐ 3
Ở ruồi giấmthân xám là tính trạng trội hoàn toàn so với thân đen, lông ngắn là tính
trạng trội hoàn toàn so với lông dài. các gen qui đònh tính trạng nằm trên các nhiễm
sắc thể thường khác nhau .
a)Xác đònh kiểu gen và kiểu số hình có thể có khi tổ hợp 2 tính trạng nói trên và liệt
kê.
b)Viết các loại giao tử có thể được tạo ra từ mỗi kiểu gen
BÀI TẬP SỐ 4

Ở ruối giấmù người ta thực hiện một số phép lai sau
Hãy xác đònh kiểu gen có thể có của mỗi phép lai
Phép lai Den Den Trắng Trắng Kiểu gen
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 17 –
stt ngắn dài ngắn dài
1 Đen ngắn x đen ngắn 89 31 29 11
2 Den ngắn x trắng dài 18 19
3 Đen ngắn x trắng ngắn 20 21
4 Trắng ngắn x trắng ngắn 28 9
5 Đeb dài x đen dài 32 10
6 Đen ngắn x đen dài 29 31 10 11
BÀI TẬP SỐ 5
đậu Hà lan : hạt vàng trội so với xanh; trơn trội so với nhăn
a. Cho đậu vàng trơn X xanh nhăn. Biện luận và viết SĐL
b. Cho đậu vàng nhăn X xanh trơn. Biện luận và viết SĐL
BÀI TẬP SỐ 6
Cho 2 giống đậu t/c thân cao hoa đỏ lai thân thấp hoa trắng .f1 thu được toàn
thâncao hoa đỏ.
Biện luận và viết SĐL từ P đến F2 ?
Làm thế nào đẻ biết đậu thân cao hoa đỏ có thuần chủng ?
BÀI TẬP SỐ 7
Cho 2 giống đậu t/c vàng trơn lai xanh nhăn . F1 thu được cho tự thụ phấn.
F2 thu được 184 vàng trơn, 59 vàng nhăn. 63 xanh trơn , 31 xanh nhăn.
Biện luận và viết SĐL từ P đến F2 ?
BÀI TẬP SỐ 8
Giao phấn hai cây đậu chưa biết kiểu hình. F1 thu được 176 cây cao tròn, 58 cao dài,
60 thấp tròn, 21 thấp dài
a) Biện luận và lập SĐL ?
b) Cho cây cao tròn lai phân tích kết quả phép lai như thế nào ?

BÀI TẬP SỐ 9
Giao phấn cây t/c cao quả dài với cây thấp quảtròn, F1 thu được cho tự thụ phấn. F2
thu được 31 caài, 59 cao dẹt, 29 cao tròn, 12 thấp dài, 21 thấp dẹt, 11 thấp tròn.
a) Có kết luận gì từ phép lai trên?
b) Biện luận, viết sơ đồ lai từ P -> F2 ?
BÀI TẬP SỐ 10
Cho cây có kiểu gen AABBCCEE x aabbccee. F1 thu đựoc cho giao phấn với nhau
a) Xác đònh số giao tử của F1
b) Số tổ hợp F2
c) Số kiẻu gen ở F2
d) Số tổ hợp dò hợp cả 4 cặp gen
Biết mỗi gen qui đònh một tính trạng nằm trên một NST
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 18 –
BÀI TẬP SỐ 11
Lai hai giống cây thuần chủng lá to thân cao hoa đỏ với lá nhỏ thân thấp hoa trắng F
1 thu được toàn lá to thân cao hoa đỏ. Cho F1 tự thụ phấn
a) xác đònh số kiểu hình ở F2
b) Số tổ hợp ở F2
c) Tỉ lệ cây lá to thân thấp hoa đỏ
Biết mỗi gen qui đònh một tính trạng nằm trên một NST
PhÇn 2 . NhiƠm s¾c thĨ
C©u 1 . NST lµ g× ? ? Gi¶I thÝch cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cđa NST ?
• NST Lµ cÊu tróc n»m trong nh©n cđa tÕ bµo, dƠ b¾t mµu khi ®ỵc nhm b»ng dung dÞch
thc nhm kiỊm tÝnh .
1. CÊu t¹o NST :
NST quan s¸t ®ỵc râ nhÊt ë kú gi÷a cđa qu¸ tr×nh ph©n bµo . Lóc nµy NST ®ãng xo¾n cùc ®¹i
vµ cã h×nh d¹ng ®Ỉc trng .
Vµo kú nµy mçi NST gåm hai cr«matit gièng hƯt nhau vµ dÝnh nhau ë t©m ®éng
T¹i vÞ trÝ t©m ®éng , NST cã eo thø nhÊt chia nã thµnh hai c¸nh . Trªn c¸nh cđa mét sè

NST cßn cã eo thø hai.
Trong mçi cr«matit cã chøa mét ph©n tư ADN vµ mét Pr«tªin lo¹i hist«n .
2. Chøc n¨ng NST :
- NST lµ cÊu tróc mang gen . Gen n»m trªn ph©n tư ADN cđa NST . Gen chøa th«ng tin quy
®Þnh tÝnh tr¹ng cđa c¬ thĨ
- NST cã kh¶ n¨ng tù nh©n ®«i ®Ĩ trun th«ng tin di trun qua c¸c thÕ hƯ . NST nh©n ®«i
®ỵc nhê ph©n tư ADN n»m trong nã nh©n ®«I.
Câu 2 : Tại sao nói bộ NST của mỗi loài có tính đặc trưng ỗn đònh ? Cơ chế đảm bảo cho
các đặc tính đó ?
TL
1. Tính đặc trưng bộ NST của mỗi loài thể hiện ở:
– Số lượng NST : mỗi loài sinh vật có số lượng NST đặc trưng. VD người 2n = 46, ruồi
giấm 2n = 8
– Hình dạng NST : hình dạng bộ NST có tính đặc trưng cho loài
2. Tính ổn đònh của bộ NST
Bộ NST của mỗi loài luôn được ổn đònh về hình dạng, cấu trúc qua các thế hệ tiếp theo
3. Cơ chế bảo đảm cho tính đặc trưng ổn đònh của bộ NST
-
Ở loài sinh sản vô tính : sự nhân đôi và phân li đồng đèu của NST trong qt
nguyên phân là cơ chế bảo đảm cho bộ NST đặc trưng của mỗi loài được duy trì
qua các thế hệ tế bào và cơ thể
-
Ở loài sinh sản hữu tính: sự phối hợp của 3 cơ chế nguyên phân, giảm phân, thụ tinh
đảm bảo cho bộ NST của loài được duy trì qua các thé hệ TB và cơ thể. Trong đó
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 19 –
NP:sự phân li đồng đèu của các NST về 2 TB con là cơ chế duy trì bộ NST đặc trưng của
loài qua các thế hệ TB của cơ thể
GP: hình thành bộ NST đơn bội trong giao tử ♀ , ♂
TT: sự kết hợp giao tử ♀ , ♂ hình thành hợp tử mang bộ NST lưỡng bội (2n) . Đây là cơ

chế phục hồi bộ NST đặc trưng của loài qua các thế hệ cơ thể
* NST cã tÝnh ®Ỉc trng riªng so víi c¸c cÊu tróc kh¸c trong tÕ bµo :
Trong tÕ bµo 2n , NST lu«n xÕp thµnh cỈp t¬ng ®ång ( ngo¹i trõ cỈp NST giíi tÝnh XY ) .
Mçi cỈp NST t¬ng ®ång gåm hai chiÕc gièng nhau vỊ h×nh th¸I , kÝch thíc trong ®ã mét chiÕc
cã ngn gèc tõ bè vµ mét chiÕc cã ngn gèc tõ mĐ .
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 20 –
Câu 3: Tại sao nói ‘ trong GP thì GP1 mói thực sự là phân boà giảm nhiễm còn GP 2 là
phân bào nguyên nhiễm ‘
TL
Ta nói GP 1 mới thực sự là phân bào giảm nhiễm vì : khi kết thúc GP 1 bộ NST trong TB giảm
đi một nửa về nguồn gốc NST so với TB ban đầu
GP 2 là phân bào nguyên nhiễm vì :ở lần phân bào này chỉ xảy ra sự phân chia các cromatit
trong các NST đơn bội kép đi về 2 cực TB. Nguồn gốc NST trong các TB con không thay đổi
vẫn giống như khi kết thúc GP 1 -> GP 2 là phân bào nguyên nhiễm
C©u 4 . Tr×nh bµy nh÷ng biÕn ®ỉi vµ ho¹t ®éng cđa NST trong tõng kú cđa qu¸ tr×nh
nguyªn ph©n .
Qu¸ tr×nh nguyªn ph©n x¶y ra bao gåm mét giai ®o¹n chn bÞ ( cßn gäi lµ kú trung gian ) vµ
qu¸ tr×nh ph©n bµo chÝnh thøc ( gåm 4 kú lµ Kú ®Çu, kú gi÷a, kú sau vµ kú ci ) .
Trong mçi kú nãi trªn NST cã nh÷ng biÕn ®ỉi nh sau :
1. Kú trung gian ;
NST ë d¹ng sỵi m¶nh vµ di xo¾n . Vµo kú nµy , NST tiÕn hµnh tù nh©n ®«I thµnh mét NST
kÐp gåm hai cr«matit gièng nhau vµ dÝnh víi nhau ë t©m ®éng .
2. Ph©n bµo chÝnh thøc :
a. Kú ®Çu ( kú tríc )
- C¸c NST kÐp b¾t ®Çu ®ãng xo¾n , co ng¾n l¹i vµ dµy dÇn lªn .
- C¸c NST kÐp dÝnh vµo säi t¬ v« s¾c ë t©m ®éng
b. Kú gi÷a
- c¸c NST kÐp ®ãng xo¾n cùc cã h×nh th¸I râ rƯt vµ dƠ quan s¸t nhÊt
- c¸c NST kÐp tËp chung xÕp thµnh mét hµng trªn mỈt ph¼ng xÝch ®¹o cđa thoi v« s¾c

c. Kú sau
Mçi NST kÐp trong tÕ bµo t¸ch nhau ra ë t©m ®éng . Hai cr«matit tríc ®ã trë thµnh hai NST
®¬n ph©n li ®Ịu vỊ hai cùc cđa tÕ bµo nhê sù co rót cđa sỵi t¬ v« s¾c .
d. Kú ci .
C¸c NST ë c¸c tÕ bµo con di xo¾n ra vµ t¹o trë l¹i d¹ng sỵi dµi, m¶nh .
Gi¸o ¸n HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 21 –

Gi¸o ¸n HSG 9
2n = 4
2n = 8
2n = 4
GV : Lê Bá Dân Trờng THCS Nhân Phú - 22
Câu 5 . Thế nào là NST kép và cặp NST tơng đồng ? Phân biệt sự khác nhau giữa NST kép
và cặp NST tơng đồng ?
NST kép : là NST đợc tạo ra từ sự nhân đôi NST , gồm có hai crômatit giống hệt nhau và
dính với nhau ở tâm động , mang tính chất một nguồn gốc , hoặc có nguồn gốc từ bố ,
hoặc có nguồn gốc từ mẹ
Cặp NST tơng đồng : Là cặp gồm hai NST độc lập với nhau , giống nhau về hình dạng
và kích thớc , mang tính chất hai nguồn gốc . Một chiếc có nguồn gốc từ bố và một
chiếc có nguồn gốc từ mẹ
Sự khác nhau : giữa NST kép và cặp NST tơng đồng
NST kép Cặp NST tơng đồng
- Chỉ là một chiếc NST gồm hai
crômatit giống nhau , dính với nhau
ở tâm động
- Mang tính chất một nguồn gốc :
hoặc có nguồn gốc từ bố hoặc có
nguồn gốc từ mẹ
- Hai crômatit hoạt động nh một cơ

thể thống nhất
- Gồm hai NST độc lập giống nhau
về hình dạng và kích thớc
- Mang tính chất hai nguồn gốc : 1
chiếc có nguồn gốc từ bố , một
chiếc có nguồn gốc từ mẹ
- Hai NST của cặp tơng đồng hoạt
động độc lập với nhau
Câu 6 . Hãy giải thích ý nghĩa của nguyên phân đối với di truyền và đối với sinh trởng
và phát triển của cơ thể .
1. ý nghĩa đối với di truyền
- Nguyên phân là phơng thức truyền đạt và ổn định bộ NST đặc trng của loài qua các thế hệ
tế bào và cơ thể trong quá trình phát sinh cá thể ở các loài sinh sản vô tính .
- Bộ NST đặc trng của loài đợc duy trì ổn định qua các thế hệ nhờ sự kết hợp giữa hai cơ
chế là nhân đôi NST ( xảy ra ở kỳ trung gian )và phân ly NST ( xảy ra ở kỳ sau )
2. ý nghĩa đối với sinh trởng và phát triển cơ thể
- Nguyên phân làm tăng số lợng tế bào , giúp cho sự sinh trởng của các mô, cơ quan và nhờ
đó tạo cho cơ thể đa bào lớn lên đợc .
ở các mô , cơ quan, cơ thể còn non thì tốc độ nguyên phân diễn ra mạnh, khi các mô , cơ
quan đạt khối lợng tới hạn thì ngừng sinh trởng , lúc này nguyên phân bị ức chế .
- Nguyên phân còn giúp tạo ra các tế bào mới để bù đắp các tế bào của các mô bị tổn thơng
hoặc thay thế các tế bào già, tế bào chết
Câu 7. Trình bày những biến đổi hoạt động của NST trong quá trình giảm phân , nêu ý
nghĩa của giảm phân
Trong giảm phân gồm hai lần phân chia tế bào . ơ mỗi lần phân bào đó đều gồm giai đoạn
chuẩn bị ( kỳ trung gian ) và quá trình phân bào chính thức gồm ( kỳ đầu, kỳ giữa, kỳ sau và
kỳ cuối )
1. Giảm phân I
a. Kỳ trung gian :
NSTtự nhân đôI : mỗi NST đơn tạo thành 1 NST kép gồm hai crômatit giống hệt nhau, dính

với nhau ở tâm động .
b. Phân bào chính thức : gồm 4 kỳ
- Kỳ đầu : Các NST kép bắt đầu đống xoắn và co ngắn dần lại sau đó xảy ra sự tiếp hợp và
có thể bắt chéo giữa hai crômatit trong từng cặp NST kép tơng đồng ,rồi tách ra .
- Kỳ giữa : các NST kép đón xoắn cực đại và tạo ra dạng đặc trng . Chúng tập chung thành
hai hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi vô sắc .
- Kỳ sau : Mỗi NST kép trong từng cặp tơng đồng phân ly về một cực tế bào và vẫn đóng
xoắn .
- Kỳ cuối : Bộ NST kép đơn bội ( n ) trong mỗi tế bào con vẫn giữ nguyên trạng tháI đóng
xoắn và các NST kép nằm gọn trong hai nhân mới đợc tạo thành
2. Giảm phân II.
a. Kỳ trung gian : Diễn ra rất nhanh , các NST kép đơn bội ( n ) trong tế bào vẫn đóng xoắn
và không xảy ra sự nhân đôI .
b. Phân bào chính thức :
- Kỳ đầu : các NST co lại cho thấy rõ số lợng NST kép
- Kỳ giữa : Các NST kép vẫn đóng xoắn và tập chung thành một hàng trên mặt phẳng xích
đạo của thoi vô sắc
Giáo án HSG 9
GV : Lê Bá Dân Trờng THCS Nhân Phú - 23
- Kỳ sau : Hai crômatit trong mỗi NST kép tách ra ở tâm động thành hai NST đơn phân li
về hai cực của tế bào .
- Kỳ cuối : kết thúc sự phân bào giảm phân, mỗi tế bào con đơn bội ( n ) nằm gọn trong
nhân mới tạo thành
ý nghĩa của giảm phân
- Giảm phân làm cho bộ NST trong giao tử giảm đi một nửa vì vậy khi thụ tinh khôI phục
lại bộ NST 2n đảm bảo sự kế tục vật chất qua các thế hệ ổn định
- Giảm phân tạo ra các loại giao tử đực , giao tử cái có bộ NST khác nhau về nguồn gốc và
chất lợng NST , là cơ sở để tạo ra các biến dị tổ hợp trong thụ tinh
Khi sự phân chia tế bào chất đợc hoàn thành thì 4 tế bào con đơn bội đợc tạo ra
Câu 8 . So sánh biến đổi và hoạt động của NST trong nguyên phân và trong giảm phân

1. Giống nhau :
- u din ra qua cỏc k : ( k trung gian , k u, k gia, k sau,k cui )
- Trong nguyên phân và trong giảm phân , NST có những biến đổi và hoạt động giống
nhau nh : nhân đôI tạo NST kép , đóng xoắn, tháo xoắn , xếp trên mặt phẳng xích đạo của
thoi vô sắc , phân ly về hai cực của tế bào .
2. Khác nhau :
Nguyên phân Giảm phân
- Kỳ đầu : Không xảy ra sự tiếp
hợp và bắt chéo NST
- Kỳ giữa : Các NST kép tập
chung thành một hàng trên mặt
phẳng xích đạo của thoi vô sắc
- Kỳ sau : các NST kép tách nhau
ra ở tâm động thành các NST
đơn và phân li về các cực tế bào .
- NST xảy ra một lần tập chung
trên mặt phẳng xích đạo của thoi
vô sắc và một lần phân ly
- Kỳ đàu I : xảy ra sự tiếp hợp
và có thể bắt chéo NST
- Kỳ giữa I : các NST kép tập
chung thành hai hàng trên mặt
phẳng xích đạo của thoi vô sắc
- Kỳ sau I : các NST kép phân
li về các cực của tế bào nhng
không tách tâm động
- NST xảy ra hai lần tập chung
trên mặt phẳng xích đạo của
thoi vô sắc và hai lần phân li
Giáo án HSG 9

GV : Lê Bá Dân Trờng THCS Nhân Phú - 24
Câu 9 : Trong nguyên phân và giảm phân , ngọai trừ NST , các cấu trúc khác trong tế
bào đã có những biến đổi nh thế nào ? Nêu ý nghĩa của những biến đổi ấy .
Trong quá trình phân bào ( nguyên phân và giảm phân ) , ngọai trừ NST , một số cấu trúc
khác trong tế bào cũng có những biến đổi nh : Trung thể , thoi vô sắc ( thoi phân bào ) , màng
tế bào, màng nhân và nhân con .
ý nghĩa của sự biến đổi các cấu trúc nêu trên trong phân bào đợc thống kê trên bảng dới đây :
Cấu trúc Sự biến đổi ý nghĩa sự biến đổi
Trung thể Nhân đôI vào kỳ trung gian,
trung thể tách đôI thành hai
trung tử di chuyển về hai cực
của tế bào
Chuẩn bị cho sự hình thành
thoi vô sắc ở kỳ đầu
Thoi vô sắc
( thoi phân bào )
Bắt đầu hình thành ở kỳ đầu ,
hoàn chỉnh ở kỳ giữa và hoạt
động đến kỳ cuối thì biến mất
Thoi vô sắc giúp cho các NST
gắn lên nó ( ở kỳ giữa ) và
sang kỳ sau , thoi co rút kéo
NST di chuyển về hai cực của
tế bào
Màng nhân và
nhân con
Biến mất vào kỳ trung gian Tạo điều kiện cho các NST đ-
ợc tự do , dễ dàng xếp trên
mặt phẳng xích đạo của thoi
vô sắc và phân li

Xuất hiện trở lại vào kỳ cuối TáI tạo trở lại cấu trúc đặc tr-
ng của tế bào con
Màng tế bào chất Tiến hành phân chia tại vị trí ở
giữa tế bào
Phân tế bào mẹ thành hai tế
bào con
Câu 10 . Giao tử là gì ?
Trình bày quá trình phát sinh giao tử đực và phát sinh giao tử cái ở động vật .
1. KháI niệm giao tử :
Giao tử là những tế bào sinh dục đơn bội ( n ) đợc tạo ra từ sự giảm phân của tế bào sinh giao tử (
tinh bào bậc 1 hoặc noãn bào bậc 1 ) và có khả năng thụ tinh để tạo ra hợp tử .
Có hai loại giao tử là : giao tử đực và giao tử cáI
2. Quá trình phát sinh giao tử đực và giao tử cáI ở động vật
a. Phát sinh giao tử đực :
Các tế bào mầm ở cơ thể đực nguyên phân nhiều lần liên tiếp tạo ra nhiều tế bào con , đợc gọi
là tinh nguyên bào , các tinh nguyên bào phát triển thành các tinh bào bậc 1 .
Mỗi tinh bào bậc 1 sau đó giảm bằng hai lần phân bào , lần thứ nhất tạo ra hai tinh bào bậc
hai và lần thứ hai tạo ra bốn tinh tử . cả 4 tinh tử đều phát triển thành bốn tinh trùng ( giao tử đực
)
b. Phát sinh giao tử cái :
Các tế bào mầm ở cơ thể cáI nguyên phân nhiều lần liên tiếp tạo ra các tế bào con đợc gọi
là noãn nguyên bào . Các noãn nguyên bào phát triển thành noãn bào bậc 1 .
Mỗi noãn bào bậc 1 giảm phân qua hai lần phân bào , lần thứ nhất tạo ra một tế bào có kích
thơc lớn gọi là noãn bào bậc 2. và một tế bào có kích thớc nhỏ gọi là thể cực thứ nhất . ở lần phân
bào hai , hai tế bào tạo ra ở lần thứ nhất tiếp tục tạo ra tổng số 4 tế bào , trong đó có một tế bào có
kích thớc lớn trở thành trứng ( giao tử cáI ) có khả năng thụ tinh và 3 tế bào có kích thớc nhỏ gọi
là3 thể cực thứ hai không có khả năng thụ tinh và bị thoáI hóa.
Giáo án HSG 9
GV : Lª B¸ D©n Trêng THCS Nh©n Phó - 25 –
C©u 11 : So s¸nh qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tư ®ùc vµ giao tư c¸i ë ®éng vËt

1. Gièng nhau :
- C¸c tÕ bµo mÇm sinh dơc ®Ịu nguyªn ph©n liªn tiÕp nhiỊu lÇn ®Ĩ t¹o ra c¸c tinh bµo bËc 1
vµ no·n bµo bËc 1
- §Ịu tr¶i qua hai qu¸ tr×nh :Nguyªn ph©n cđa c¸c tÕ bµo mÇm vµ gi¶m ph©n cđa tinh bµo
bËc 1 vµ no·n bµo bËc 1
- §Ịu x¶y ra trong tun sinh dơc cđa c¬ quan sinh dơc
2. kh¸c nhau
Phát sinh giao tử cái Phát sinh giao tử đực
- x¶y ra trong tun sinh dơc c¸i ( bng
trøng )
- Noãn bào bậc 1 qua giảm phân I cho 1 thể
cực thứ nhất có kích thước nhỏ và noãn bào
bậc 2 có kích thước lớn hơn.
-Noãn bào bậc 2 qua giảm phân II cho 1 thể
cực thứ 2 và 1 tế bào trứng, trong đó chỉ có
trứng trực tiếp tham gia thụ tinh.
- Tõ mçi nâan bµo bËc I qua gi¶m ph©n cho
hai thĨ cùc vµ mét tÕ bµo trøng , trong ®ã chØ
cã trøng míi cã kh¶ n¨ng thơ tinh .
- x¶y ra trong tun sinh dơc ®ùc ( tinh hoµn )
- Tinh bào bậc 1 qua giảm phân I cho 2 tinh
bào bậc 2.
- Mỗi tinh bào bậc 2 qua giảm phân 2 cho 2
tinh tử tinh trùng.
- Từ 1 tinh bào bậc 1 qua giảm phân cho 4
tinh trùng, các tinh trùng này tham gia vào
thụ tinh.
C©u12 . Kh¸I niƯm vỊ thơ tinh . Gi¶I thÝch ý nghÜa cđa gi¶m ph©n vµ thơ tinh
1. Kh¸I niƯm
Thơ tinh lµ sù kÕt hỵp gi÷a mét giao tư ®ùc víi 1 giao tư c¸i ®Ĩ t¹o thµnh hỵp tư

B¶n chÊt cđa thơ tinh lµ sù kÕt hỵp hai bé nh©n ®¬n béi ( n ) hay lµ sù tỉ hỵp hai bé NST cđa
hai giao tư ®ùc vµ c¸i t¹o thµnh bé NST lìng béi ( 2n ) cã ngn gèc tõ bã vµ mĐ ë hỵp tư
2. ý nghÜa cđa gi¶m ph©n vµ thơ tinh
- Nhê cã gi¶m ph©n , giao tư ®ỵc t¹o thµnh mang bé NST ®¬n béi ( n ) vµ qua thơ tinh gi÷a
giao tư ®ùc vµ giao tư c¸I , bé NST lìng béi ( 2n ) ®ỵc kh«I phơc . Nh vËy sù phèi hỵp gi÷a
qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thơ tinh ®· ®¶m b¶o sù duy tr× ỉn ®Þnh bé NST ®Ỉc trng
cđa nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh qua c¸c thªs hƯ
- MỈt kh¸c gi¶m ph©n ®· t¹o ra nhiỊu lo¹i giao tư kh¸c nhau vỊ ngn gèc NST vµ sù kÕt hỵp
ngÉu nhiªn cđa c¸c lo¹i giao tư qua thơ tinh ®· t¹o ra c¸c hỵp tư mang nh÷ng tỉ hỵp NST
kh¸c nhau . §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n chđ u lµm xt hiƯn nh÷ng biÕn dÞ tỉ hỵp phong phó
ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh . t¹o ngn nguyªn liƯu cho qu¸ tr×nh tiÕn hãa vµ chän gièng
C©u13 * Tại sao nói sinh sản hữu tính tiến hoá hơn sinh sản vô tính ?( -> tại sao
biến dò tổ hợp xuất hiện phong phú ở loài sinh sản hữu tính )
TL
+ Sinh sản hữu tính được thực hiện qua con đường giảm phân tạo giao tử và thụ
tinh. Trong quá trình đó có xảy ra sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các
NST -> tạo ra nhiều loại giao tử-> hình thành nhiều hợp tử khác nhau về nguồn
gốc, chất lượng. Đó là nguồn nguyên liệu cho tiến hoá
=> sinh sản hữu tính vừa duy trì bộ NST đặc trưng của loài vừa tạo ra các biến
dò đảm bảo tính thích ứng của SV trong quá trình chọn lọc tự nhiên
+ Sinh sản vô tính : là hình thứuc sinh sản theo cơ chế nguyên phân -> tạo ra
các thế hệ con giống mẹ -> không có biến dò để chọn lọc khi điều kiện sống thay
đổi
* Trong thùc tÕ hoa cđa nh÷ng c©y ®ỵc trång b»ng h¹t thêng cã nhiỊu biÕn dÞ vỊ mµu
s¾c h¬n hoa cđa nh÷ng c©y ®ỵc trång theo ph¬ng ph¸p gi©m, chiÕt, ghÐp .
Gi¸o ¸n HSG 9