BÀI KIỂM TRA ĐIỀU KIỆN Môn 6004 - Pháp luật quốc tế về quyền con người của nhóm dễ bị tổn thương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
- Khoa Luật -

Học viên: Đỗ Hữu Đĩnh
Lớp: K18 – Thạc sĩ pháp luật về Quyền con người
BÀI KIỂM TRA ĐIỀU KIỆN
Môn: 6004 - Pháp luật quốc tế về quyền con người của nhóm dễ bị tổn thương
Đề bài:
1. Giải thích vì sao luật nhân quyền quốc tế đã có những công ước quy định các
quyền chung cho tất cả mọi người (ICCPR, ICESCR) mà vẫn có thêm các công ước
về quyền của một số nhóm dễ bị tổn thương ?
2. Liệt kê những nhóm xã hội dễ bị tổn thương theo luật nhân quyền quốc. Quyền
của những nhóm nào đã được quy định bởi một điều ước, quyền của những nhóm
nào mới chỉ được ghi nhận trong các văn kiện mềm.
Bài làm:
Câu 1: Lý do ra đời của các công ước về quyền của nhóm dễ bị tổn thương bên
cạnh các công ước ICCPR, ICESCR đã có.
Bởi vì:
- Thứ 1: Nhóm người dễ bị tổn thương là nhóm mà dễ bị xâm phạm quyền nhất - bởi
bản thân họ là những người yếu thế hơn những người bình thường khác.
Vì vậy, cần phải có những quy phạm pháp lý chặt chẽ hơn, đầy đủ hơn so với những
quy định pháp lý thông thường như ICCPR, và ICESCR – các Công ước này là dành
chung cho tất cả những người bình thường và những người thuộc nhóm dễ bị tổn
thương.
- Thứ 2: Nhóm người dễ bị tổn thương là nhóm mà bản thân họ gặp khó khăn trong
việc tự thực hiện, tự hưởng thụ các quyền con người của bản thân mình.
Luật nhân quyền quốc tế có đặc trưng là tính phổ quát - tức là mọi người đều có tư
cách chủ thể quyền như nhau, và có cơ hội hưởng thụ quyền bằng nhau.
Với tính phổ quát đó, nhóm dễ bị tổn thương cũng có đủ tư cách chủ thể quyền, và có
cơ hội hưởng thụ các quyền như nhau, nhưng thực tế, khả năng để biến cơ họi hưởng
thụ quyền đó thành thực tế là rất khó. Họ khó khăn trong việc tiếp cận các quyền,

khó khăn trong việc tự mình thực hiện các quyền mà mình có. Do vậy, một công ước
nhằm quy định các phương thức bảo đảm hoặc tạo điều kiện cho nhóm người dễ bị
1
tổn thương có thể dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với các quyền của mình, dễ dàng
hơn trong việc tự thực hiện các quyền mình có để hưởng thụ các quyền này là điều
hết sức cần thiết.
Từ đó, các công ước về quyền của nhóm dễ bị tổn thương đã ra đời.
- Thứ 3: Nhóm dễ bị tổn thương là nhóm mà có sự biến đổi theo từng thời kỳ xã hội
khác nhau - sự thay đổi này dẫn đến việc các quy định pháp luật tại một thời điểm
không thể điều chỉnh hết do không thể dự tính hết được.
Ở đây, ICCPR và IESCR thuộc dạng văn bản đó, 2 Công ước này khi ra đời mới chỉ
quy định một cách chung nhất, và tại thời điểm này, chúng chưa thể dự trù được sự ra
đời nhanh chóng của các nhóm dễ bị tổn thương mới (như cộng đồng LGBT). Hoặc
nếu đã có dự trù về một vài nhóm yếu thế nhất định thì cũng chỉ là hết sức chung
chung, nếu áp dụng một cách máy móc thì sẽ không thể giải quyết được, hoặc giải
quyết một cách không thấu đáo. Do đó, những công ước mới là cần thiết để điều
chỉnh bổ sung cho những phát sinh mới này.
Như vậy có thể nói rằng, lý do ra đời các công ước về quyền của nhóm dễ bị tổn
thương là nhằm quy định một cách cụ thể các quyền của họ, ghi nhận các biện pháp
bảo đảm hơn các quyền của họ, cũng như tạo ra các điều kiện phù hợp cho nhóm dễ
bị tổn thương để từ đó họ có thể tiếp cận và hưởng thụ được các quyền con người
như những nhóm người bình thường khác.
Câu 2: Các nhóm dễ bị tổn thương theo luật nhân quyền quốc tế
Nhóm người được coi là dễ bị tổn thương trong luật nhân quyền quốc tế bao gồm:
Phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật, người sống chung với HIV, người di tản hoặc tìm
kiếm nơi lánh nạn, người không quốc tịch, người lao động di trú, người thiểu số (về
dân tộc, chủng tộc, tôn giáo ….), người bản địa, nạn nhân chiến tranh, những người
bị tước tự do, người cao tuổi …
Theo dòng thời gian, danh sách này có thể còn được bổ sung, bao gồm những nhóm
người gặp những nguy cơ cao về quyền con người ở trong nhiều hoàn cảnh, bối cảnh

(xét cả trên phạm vi quốc tế, khu vực, quốc gia, ở trong gia đình, nơi làm việc hoặc
bên ngoài xã hội …).
a) Quyền của những nhóm người được quy định trong Điều ước:
- Quyền của phụ nữ: ghi nhận tại Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối
xử chống lại phụ nữ(CEDAW), ngoài ra còn ghi nhận tại Công ước về trấn áp buôn
người và bóc lột mại dâm người khác năm 1949.
- Quyền của trẻ em: Công ước CRC – Công ước về quyền trẻ em
- Quyền của người khuyết tật: ghi nhận chính tại Công ước về quyền của những
người khuyết tật được Đại hội đồng liên hợp quốc thông qua tháng 3 năm 2007.
2
Ngoài ra, còn bao gồm Chương trình hành động thế giới về người tàn tật(1982), các
nguyên tắc về bảo vệ người bị tâm thần và về tăng cường chăm sóc sức khỏe tâm
thần…
- Quyền của người lao động di trú: quan trọng nhất là Công ước quốc tế về bảo vệ
các quyền của tất cả những người lao động di trú và thành viên trong gia đình họ,
thông qua ngày 18/12/1990, có hiệu lực từ 1/7/2003; công ước quốc tế về quyền của
người lao động di trú và các thành viên trong gia đình họ…; ngoài ra ILO còn có
Công ước số 97 về di trú tìm việc làm(sửa đổi),1949; Công ước số 143 về người lao
động di trú( các điều khoản bổ sung, 1975)…
- Quyền của người tị nạn (người di tản hoặc tìm kiếm nơi lánh nạn): Công ước về vị
thế của người tị nạn 1951; Nghị định thư về vị thế của người tị nạn 1967.
- Quyền của người không quốc tịch: Công ước về vị thế của người không quốc tịch
1954.
- Quyền của các nạn nhân trong chiến tranh: Các công ước Gionevo bao gồm: Công
ước giơnevo I về bảo vệ những người bị thương, bị ốm trong các lực lượng vũ trang
trên đất liền, Công ước gionevo II về bảo vệ những người bị thương, bị ốm, bị đắm
tàu thuộc các lực lượng vũ trang trên biển….
- Quyền của người bản địa: Công ước về các dân tộc và bộ lạc bản địa ở các quốc gia
độc lập, 1989…
- Quyền của người bị tước tự do: Công ước chống tra tấn và các hình thức trừng phạt

và đối xử tàn bạo, vô nhân đạo hay hạ nhục khác.
b) Quyền của một số nhóm người mới chỉ được ghi nhận trong các văn kiện mềm
như các Tuyên bố, Hướng dẫn… không có sự ràng buộc về mặt pháp lý, ví dụ gồm:
- Quyền của người thiểu số: Tuyên bố về quyền của những người thuộc các nhóm
thiểu số về dân tộc, chủng tộc, tôn giáo hoặc ngôn ngữ 1992;
- Quyền của người sống chung với HIV/AIDS: Các hướng dẫn quốc tế về HIV/AIDS
và quyền con người 1996; Tuyên bố về “Những hành động then chốt để tiếp tục thực
hiện Chương trình Hành động của Hội nghị quốc tế về Dân số và Phát triển” 1999,
Tuyên bố chính trị và các sang kiến và hành động tiếp theo nhằm thực hiện các cam
kết được đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển xã hội 2000…
- Quyền của những người đồng tính: phong trào vận động cho các quyền của LGBT
còn mở cuộc vận động các tổ chức quốc tế và tổ chức khu vực, họ cũng vừa trình lên
Liên hợp quốc một dự thảo Tuyên bố của Liên Hợp quốc về định hướng tình dục và
sự đồng giới ngay 18/12/2008.
3