Bài giảng tập huấn biến đổi khí hậu THCS

BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU,
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU,
PCRRTT
PCRRTT
NGƯỜI TRÌNH BÀY
NGƯỜI TRÌNH BÀY
TRƯƠNG VĂN TIẾN
TRƯƠNG VĂN TIẾN
PHÒNG GDTrH – SỞ GD&ĐT
PHÒNG GDTrH – SỞ GD&ĐT
Mail:
Mail:
Điện thoại: 0988959011
Điện thoại: 0988959011
Mail lớp tập huấn:
Mail lớp tập huấn:
Mật khẩu: thpt20012015
Mật khẩu: thpt20012015
ĐẶT VẤN ĐỀ
ĐẶT VẤN ĐỀ
•
Thế kỷ 21 cả nhân loại đang đứng trước một thách
Thế kỷ 21 cả nhân loại đang đứng trước một thách
thức lớn, đó là sự biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu.
thức lớn, đó là sự biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu.
•
Vấn đề BĐKH cũng được Nhà nước và nhân dân ta
Vấn đề BĐKH cũng được Nhà nước và nhân dân ta
đặc biệt quan tâm.
đặc biệt quan tâm.
•

Việc giáo dục về BĐKH là hết sức quan trọng trong
Việc giáo dục về BĐKH là hết sức quan trọng trong
hệ thống giáo dục quốc gia, trong đó cấp trung học
hệ thống giáo dục quốc gia, trong đó cấp trung học
(THCS, THPT) được xem như có ý nghĩa thiết thực
(THCS, THPT) được xem như có ý nghĩa thiết thực
và thích hợp nhất.
và thích hợp nhất.
A- NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
A- NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
I. Một số khái niệm
I. Một số khái niệm
1. Thời tiết
1. Thời tiết
Thời tiết dùng để diễn tả trạng thái của khí
Thời tiết dùng để diễn tả trạng thái của khí
quyển tại một địa điểm trong một thời gian
quyển tại một địa điểm trong một thời gian
nhất định, có thể là một giờ, một buổi, một
nhất định, có thể là một giờ, một buổi, một
ngày hay vài tuần. Ví dụ: Thời tiết hôm nay là
ngày hay vài tuần. Ví dụ: Thời tiết hôm nay là
mưa phùn, gió nhẹ.
mưa phùn, gió nhẹ.
2. Khí hậu
2. Khí hậu
Khí hậu là mức độ trung bình của thời tiết trong
Khí hậu là mức độ trung bình của thời tiết trong
một không gian nhất định và trong khoảng thời gian
một không gian nhất định và trong khoảng thời gian

dài, thường là vài thập kỉ hoặc hàng trăm năm và lâu
dài, thường là vài thập kỉ hoặc hàng trăm năm và lâu
hơn. Khí hậu mang tính ổn định tương đối.
hơn. Khí hậu mang tính ổn định tương đối.
Ví dụ: Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa.
Ví dụ: Việt Nam có khí hậu nhiệt đới gió mùa.
Ngoài ra, khí hậu còn bao gồm cả những thông
Ngoài ra, khí hậu còn bao gồm cả những thông
tin về các sự kiện thời tiết khắc nghiệt (như bão, mưa
tin về các sự kiện thời tiết khắc nghiệt (như bão, mưa
lớn, những đợt nắng nóng vào mùa hè và rét đậm vào
lớn, những đợt nắng nóng vào mùa hè và rét đậm vào
mùa đông) xảy ra tại một vùng địa lí cụ thể.
mùa đông) xảy ra tại một vùng địa lí cụ thể.
3. BĐKH


BĐKH là sự thay đổi của khí hậu mà nguyên nhân
BĐKH là sự thay đổi của khí hậu mà nguyên nhân
trực tiếp hay gián tiếp là do hoạt động của con
trực tiếp hay gián tiếp là do hoạt động của con
người làm thay đổi thành phần của khí quyển toàn
người làm thay đổi thành phần của khí quyển toàn
cầu và tác động thêm vào sự biến động khí hậu tự
cầu và tác động thêm vào sự biến động khí hậu tự
nhiên trong
nhiên trong


các thời gian có thể so sánh được

các thời gian có thể so sánh được
(Công ước chung của Liên Hợp Quốc về BĐKH
(Công ước chung của Liên Hợp Quốc về BĐKH
tại Hội nghị Thượng đỉnh về Môi trường tại Rio
tại Hội nghị Thượng đỉnh về Môi trường tại Rio
de Janeiro (Braxin) năm 1992). Nói một cách
de Janeiro (Braxin) năm 1992). Nói một cách
khác, BĐKH là sự biến đổi trạng thái của khí hậu
khác, BĐKH là sự biến đổi trạng thái của khí hậu
so với trung bình hoặc dao động của khí hậu duy
so với trung bình hoặc dao động của khí hậu duy
trì trong một thời gian dài, thường là vài thập kỷ
trì trong một thời gian dài, thường là vài thập kỷ
hoặc hàng trăm năm và lâu hơn.
hoặc hàng trăm năm và lâu hơn.
4
4
/ Những biểu hiệu của BĐKH
/ Những biểu hiệu của BĐKH


-
-
Nhiệt độ không khí của Trái Đất đang có xu
Nhiệt độ không khí của Trái Đất đang có xu
hướng nóng dần lên
hướng nóng dần lên
.
.
- Sự dâng cao của mực nước biển gây ngập úng

- Sự dâng cao của mực nước biển gây ngập úng
và xâm nhập mặn ở các vùng thấp ven biển,
và xâm nhập mặn ở các vùng thấp ven biển,
xóa sổ nhiều đảo trên biển và đại dương.
xóa sổ nhiều đảo trên biển và đại dương.
- Ở Việt Nam, tốc độ dâng lên của mực nước
- Ở Việt Nam, tốc độ dâng lên của mực nước
biển khoảng 3mm/năm (giai đoạn 1993 -
biển khoảng 3mm/năm (giai đoạn 1993 -
2008) tương đương với tốc độ dâng lên của
2008) tương đương với tốc độ dâng lên của
mực nước biển trong các đại dương thế giới.
mực nước biển trong các đại dương thế giới.
Dự báo đến giữa thế kỷ XXI, mực nước biển
Dự báo đến giữa thế kỷ XXI, mực nước biển
có thể dâng thêm 30cm và đến cuối thế kỷ 21
có thể dâng thêm 30cm và đến cuối thế kỷ 21
mực nước biển có thể dâng lên 75cm so với
mực nước biển có thể dâng lên 75cm so với
thời kỳ 1980 - 1999.
thời kỳ 1980 - 1999.
- Sự thay đổi thành phần và chất lượng khí
- Sự thay đổi thành phần và chất lượng khí
quyển có hại cho môi trường sống của con
quyển có hại cho môi trường sống của con
người và các sinh vật trên Trái Đất.
người và các sinh vật trên Trái Đất.
-
-
Có sự xuất hiện của nhiều thiên tai bất thường,

Có sự xuất hiện của nhiều thiên tai bất thường,
trái quy luật, mức độ lớn như bão, mưa lớn,
trái quy luật, mức độ lớn như bão, mưa lớn,
hạn hán gây nên những tổn thất to lớn về
hạn hán gây nên những tổn thất to lớn về
người và tài sản.
người và tài sản.
3/ Nguyên nhân của BĐKH
3/ Nguyên nhân của BĐKH
- Nguyên nhân tự nhiên:
- Nguyên nhân tự nhiên:


Sự tương tác giữa vận động của Trái Đất và vũ
Sự tương tác giữa vận động của Trái Đất và vũ
trụ, sự thay đổi của bức xạ Mặt Trời, sự tác
trụ, sự thay đổi của bức xạ Mặt Trời, sự tác
động của khí CO
động của khí CO
2
2
do các hoạt động núi lửa,
do các hoạt động núi lửa,
cháy rừng hoặc các trận động đất lớn gây ra
cháy rừng hoặc các trận động đất lớn gây ra


- Do con người:
- Do con người:
+ Nguyên nhân chính gây nên BĐKH trong vòng

+ Nguyên nhân chính gây nên BĐKH trong vòng
300 năm gần đây và đặc biệt trong nửa thế kỷ
300 năm gần đây và đặc biệt trong nửa thế kỷ
qua là do hoạt động công nghiệp phát triển, sử
qua là do hoạt động công nghiệp phát triển, sử
dụng rất nhiều nhiên liệu và năng lượng thải
dụng rất nhiều nhiên liệu và năng lượng thải
vào bầu khí quyển các chất ô nhiễm.
vào bầu khí quyển các chất ô nhiễm.
- Tình hình đô thị phát triển mạnh mẽ, gia tăng
- Tình hình đô thị phát triển mạnh mẽ, gia tăng
các hoạt động giao thông vận tải, chặt phá
các hoạt động giao thông vận tải, chặt phá
rừng và cháy rừng cũng làm nghiêm trọng
rừng và cháy rừng cũng làm nghiêm trọng
thêm tình hình ô nhiễm không khí, giữ lại
thêm tình hình ô nhiễm không khí, giữ lại
lượng bức xạ sóng dài khiến cho nhiệt độ Trái
lượng bức xạ sóng dài khiến cho nhiệt độ Trái
Đất nóng lên theo hiệu ứng nhà kính. Từ đó,
Đất nóng lên theo hiệu ứng nhà kính. Từ đó,
làm thay đổi các quá trình tự nhiên của hoàn
làm thay đổi các quá trình tự nhiên của hoàn
lưu khí quyển, vòng tuần hoàn nước, vòng
lưu khí quyển, vòng tuần hoàn nước, vòng
tuần hoàn sinh vật
tuần hoàn sinh vật
4. Tác động của
4. Tác động của
BĐKH

BĐKH
đối với tự nhiên và các
đối với tự nhiên và các
hoạt động của con người
hoạt động của con người
Sự nóng lên của Trái Đất
Sự nóng lên của Trái Đất
- Tác động của nước biển dâng
- Tác động của nước biển dâng


- Làm tăng cường các thiên tai:
- Làm tăng cường các thiên tai:
Bão, mưa lớn, lũ lụt, hạn hán xảy ra bất thường
Bão, mưa lớn, lũ lụt, hạn hán xảy ra bất thường
và có sức tàn phá lớn.
và có sức tàn phá lớn.
Xuất hiện các đợt nóng, lạnh quá mức, bất
Xuất hiện các đợt nóng, lạnh quá mức, bất
thường gây tổn hại đến sức khỏe con người,
thường gây tổn hại đến sức khỏe con người,
gia súc và mùa màng.
gia súc và mùa màng.


Tình trạng hoang mạc hóa có xu
Tình trạng hoang mạc hóa có xu
hướng gia tăng.
hướng gia tăng.
Hiện tượng mưa axit

Hiện tượng mưa axit
5. Ứng phó với BĐKH, PCRRTT
5. Ứng phó với BĐKH, PCRRTT
-
-
Giảm nhẹ
Giảm nhẹ
:
:
.
.
Theo Ban Liên Chính phủ về BĐKH
Theo Ban Liên Chính phủ về BĐKH
(IPCC) giảm nhẹ có nghĩa là:
(IPCC) giảm nhẹ có nghĩa là:
s
s
ự can thiệp
ự can thiệp
của con người nhằm làm giảm nguồn phát
của con người nhằm làm giảm nguồn phát
thải khí nhà kính, hoặc cải thiện các bể
thải khí nhà kính, hoặc cải thiện các bể
chứa khí nhà kính.
chứa khí nhà kính.
. Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả
. Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả
. Tăng cường sử dụng nguồn năng lượng
. Tăng cường sử dụng nguồn năng lượng
sạch (năng lượng mặt trời, năng lượng gió,

sạch (năng lượng mặt trời, năng lượng gió,
năng lượng nước biển, thủy điện, năng
năng lượng nước biển, thủy điện, năng
lượng hạt nhân )
lượng hạt nhân )
•
Bảo vệ rừng, trồng rừng chống sói mòn, lũ lụt
Bảo vệ rừng, trồng rừng chống sói mòn, lũ lụt
•
Trồng cây, xây dựng đê chắn biển
Trồng cây, xây dựng đê chắn biển
•
Phân loại, sử lý rác thải hợp lý
Phân loại, sử lý rác thải hợp lý
•
Không lạm dụng thuốc trừ sâu, hóa chất độc
Không lạm dụng thuốc trừ sâu, hóa chất độc
hại
hại
•
Bảo tồn đa dạng sinh học
Bảo tồn đa dạng sinh học
-
-
Thích ứng
Thích ứng
:
:
T
T

hích ứng đề cập đến khả năng tự điều chỉnh
hích ứng đề cập đến khả năng tự điều chỉnh
của một hệ thống để thích nghi với những biến
của một hệ thống để thích nghi với những biến
đổi của khí hậu nhằm giảm nhẹ những nguy cơ
đổi của khí hậu nhằm giảm nhẹ những nguy cơ
thiệt hại, để đối phó với những hậu quả (có thể
thiệt hại, để đối phó với những hậu quả (có thể
xảy ra) hoặc tận dụng những cơ hội.
xảy ra) hoặc tận dụng những cơ hội.
5
5
. Hành động ứng phó với
. Hành động ứng phó với
BĐKH, PCRRTT
BĐKH, PCRRTT
a)
a)


Trên thế giới và Việt Nam
Trên thế giới và Việt Nam
b)
b)
Hành động của chúng ta
Hành động của chúng ta
Thứ
Thứ
nh
nh

ất,
ất,


cần phải nhận thức đầy đủ hơn về
cần phải nhận thức đầy đủ hơn về
nguyên nhân và hậu quả của sự BĐKH để vận
nguyên nhân và hậu quả của sự BĐKH để vận
dụng trong những hoàn cảnh cụ thể, đặc biệt là
dụng trong những hoàn cảnh cụ thể, đặc biệt là
đối với những người “ra quyết định”.
đối với những người “ra quyết định”.
Ví dụ: Bạn là người có quyền nhập khẩu thiết
Ví dụ: Bạn là người có quyền nhập khẩu thiết
bị sản xuất thì nhất quyết phải nói không với
bị sản xuất thì nhất quyết phải nói không với
công nghệ lạc hậu, sử dụng nhiều nhiên liệu và
công nghệ lạc hậu, sử dụng nhiều nhiên liệu và
phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính.
phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính.
-
-
T
T
h
h
ứ
ứ
hai, s
hai, s

ử
ử
d
d
ụng
ụng
ti
ti
ết
ết
ki
ki
ệm
ệm
n
n
ă
ă
ng l
ng l
ượng
ượng
:
:
đó
đó
chính là sự thay đổi thói quen hàng ngày trong
chính là sự thay đổi thói quen hàng ngày trong
cuộc sống theo hướng tiết kiệm năng lượng.
cuộc sống theo hướng tiết kiệm năng lượng.

Chỉ cần một cái nhấn nút tắt đèn hay các thiết
Chỉ cần một cái nhấn nút tắt đèn hay các thiết
bị điện, điện tử khi ra vào phòng ở hoặc nơi
bị điện, điện tử khi ra vào phòng ở hoặc nơi
làm việc góp phần tiết kiệm năng lượng, bảo
làm việc góp phần tiết kiệm năng lượng, bảo
vệ môi trường và giảm thiểu các chi phí phải
vệ môi trường và giảm thiểu các chi phí phải
trả.
trả.
-
-
Thứ ba,
Thứ ba,
nghiên cứu khoa học và ứng dụng
nghiên cứu khoa học và ứng dụng
những thành tựu mới vào trong hiện thực cuộc
những thành tựu mới vào trong hiện thực cuộc
sống là sự đóng góp thiết thực nhất của chúng
sống là sự đóng góp thiết thực nhất của chúng
ta. Hiện nay, trên thế giới đã tập trung vào việc
ta. Hiện nay, trên thế giới đã tập trung vào việc
nghiên cứu ứng dụng những nguồn năng lượng
nghiên cứu ứng dụng những nguồn năng lượng
sạch như năng lượng Mặt Trời, sức gió, sóng
sạch như năng lượng Mặt Trời, sức gió, sóng
biển để tạo ra những sản phẩm thân thiện với
biển để tạo ra những sản phẩm thân thiện với
môi trường. Trong xây dựng đã chú ý đến kiến
môi trường. Trong xây dựng đã chú ý đến kiến

trúc sinh thái, trong du lịch đã xuất hiện nhiều
trúc sinh thái, trong du lịch đã xuất hiện nhiều
hơn sản phẩm du lịch sinh thái đây đều là
hơn sản phẩm du lịch sinh thái đây đều là
những hướng đi tích cực.
những hướng đi tích cực.
-
-
Thứ tư,
Thứ tư,
bạn hãy là một tuyên truyền viên có
bạn hãy là một tuyên truyền viên có
trách nhiệm thông qua trao đổi, chuyện trò với
trách nhiệm thông qua trao đổi, chuyện trò với
gia đình, bạn bè, hàng xóm về những vấn đề
gia đình, bạn bè, hàng xóm về những vấn đề
môi trường (như hạn chế xả chất thải bẩn,
môi trường (như hạn chế xả chất thải bẩn,
trồng và chăm sóc cây xanh, đi xe đạp ở những
trồng và chăm sóc cây xanh, đi xe đạp ở những
cự ly thích hợp hoặc tăng cường sử dụng
cự ly thích hợp hoặc tăng cường sử dụng
phương tiện giao thông công cộng, hạn chế và
phương tiện giao thông công cộng, hạn chế và
tiến tới không dùng túi ni lông, sử dụng nước
tiến tới không dùng túi ni lông, sử dụng nước
sạch tiết kiệm ).
sạch tiết kiệm ).
Việc tuyên truyền, trao đổi thông tin trên
Việc tuyên truyền, trao đổi thông tin trên

blog cá nhân hay diễn đàn trực tuyến cũng có
blog cá nhân hay diễn đàn trực tuyến cũng có
tác dụng to lớn và nhanh chóng. Thông qua
tác dụng to lớn và nhanh chóng. Thông qua
các hoạt động văn hoá, văn nghệ, giải trí thể
các hoạt động văn hoá, văn nghệ, giải trí thể
thao, tình nguyện và phát triển sẽ giúp bạn đưa
thao, tình nguyện và phát triển sẽ giúp bạn đưa
vấn đề bảo vệ môi trưòng xâm nhập vào cộng
vấn đề bảo vệ môi trưòng xâm nhập vào cộng
đồng một cách hữu hiệu hơn.
đồng một cách hữu hiệu hơn.
6. Giáo dục, tuyên truyền các giải pháp giảm
6. Giáo dục, tuyên truyền các giải pháp giảm
nhẹ và thích ứng với BĐKH gây ra tại các địa
nhẹ và thích ứng với BĐKH gây ra tại các địa
phương
phương
Có hai nhóm giải pháp quan trọng nhất để
Có hai nhóm giải pháp quan trọng nhất để
đối phó với những thách thức do BĐKH gây ra
đối phó với những thách thức do BĐKH gây ra
là: giải pháp
là: giải pháp
giảm nhẹ
giảm nhẹ
BĐKH và giải pháp
BĐKH và giải pháp
thích ứng
thích ứng

với những thay đổi của điều kiện tự
với những thay đổi của điều kiện tự
nhiên, kinh tế - xã hội, giảm thiểu những thiệt
nhiên, kinh tế - xã hội, giảm thiểu những thiệt
hại của thiên tai do BĐKH gây ra.
hại của thiên tai do BĐKH gây ra.
- Cắt giảm các chất gây hiệu ứng nhà kính, phá
- Cắt giảm các chất gây hiệu ứng nhà kính, phá
huỷ tầng ozon: CO
huỷ tầng ozon: CO
2
2
, CH
, CH
4
4
, NO
, NO
x
x
, CFC
, CFC
- Hạn chế việc sử năng lượng hóa thạch (than đá,
- Hạn chế việc sử năng lượng hóa thạch (than đá,
dầu mỏ, khí gas ); tăng cường việc sử dụng
dầu mỏ, khí gas ); tăng cường việc sử dụng
các nguồn năng lượng sạch (năng lượng gió,
các nguồn năng lượng sạch (năng lượng gió,
năng lượng mặt trời, thủy điện, năng lượng hạt
năng lượng mặt trời, thủy điện, năng lượng hạt

nhân ).
nhân ).