TÍCH HỢP NỘI DUNG GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ

Phần thứ hai: TÍCH HỢP NỘI DUNG GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN
ĐỔI KHÍ HẬU VÀ PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI TRONG DẠY HỌC
MÔN CÔNG NGHỆ CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ
A. Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học tích hợp nội dung giáo dục
ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai môn Công nghệ
1. Đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ
1.1. Nguyên tắc tích hợp
Tích hợp là sự kết hợp, lồng ghép các mục tiêu khác nhau thông qua một
hoạt động dạy học nào đó. Phương pháp tích hợp giáo dục là cách thức, con
đường để đạt được các mục tiêu giáo dục ứng phó BĐKH và phòng chống thiên
tai thông qua môn Công nghệ ở cấp trung học cơ sở. Tích hợp giáo dục ứng phó
BĐKH và phòng chống thiên tai trong môn Công nghệ phải dựa trên mối quan hệ
vốn có, tự nhiên giữa mục tiêu, nội dung của môn Công nghệ với mục tiêu và nội
dung của giáo dục ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai; tránh sự gò ép.
Đồng thời, nó phải luôn phù hợp, dựa trên thực tiễn cuộc sống và trải nghiệm của
bản thân học sinh. Việc dạy học tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH và phòng
chống thiên tai đã làm tăng giá trị, ý nghĩa thiết thực của môn Công nghệ đối với
đời sống con người.
1.2. Đổi mới phương pháp dạy học môn Công nghệ
Nội dung giáo dục ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai được tích hợp
trong môn Công nghệ, vì vậy phương pháp dạy học tích hợp giáo dục ứng phó
BĐKH và phòng chống thiên tai cũng là các phương pháp dạy học Công nghệ ở
trung học cơ sở. Nội dung môn Công nghệ và nội dung BĐKH, phòng chống
thiên tai có tính thực tiễn rất cao. Do vậy, dạy học tích hợp giáo dục ứng phó
BĐKH và phòng chống thiên tai trong học tập môn Công nghệ phải được thực
hiện thông qua các phương pháp học tập tích cực, chủ động, sáng tạo của người
học, gắn lí thuyết với thực hành, gắn với môi trường thực tế.
Một số phương pháp dạy học tích cực tích hợp hợp giáo dục ứng phó
BĐKH và phòng chống thiên tai trong dạy học môn Công nghệ cấp trung học cơ
sở là:
a) Phương pháp nghiên cứu (tìm tòi, khám phá, hay giải quyết vấn đề)

1
Phương pháp này giúp học sinh tìm tòi, khám phá, sáng tạo về các nội
dung ứng phó BĐKH, phòng chống thiên tai thông qua các nhiệm vụ nghiên cứu
có thể là các câu hỏi hoặc bài tập. Khi dạy học tích hợp ứng phó BĐKH và
phòng chống thiên tai vào môn Công nghệ có thể sử dụng một số dạng câu hỏi,
bài tập như sau:
- Câu hỏi hoặc bài tập giải quyết vấn đề ứng phó BĐKH và phòng chống
thiên tai liên quan đến nội dung bài học môn Công nghệ: đặt câu hỏi hoặc bài tập
liên quan đến kiến thức học sinh được học trong bài học đó.
- Bài tập dưới dạng nghiên cứu vấn đề ứng phó BĐKH và phòng chống
thiên tai với các nội dung của một hay nhiều bài học môn Công nghệ trong một
thời gian nhất định.
Phương pháp nghiên cứu được thực hiện qua các bước sau: Đặt vấn đề;
Tìm giả thuyết liên quan để giải quyết vấn đề; Thu thập các số liệu thống kê và
tài liệu liên quan, xử lí số liệu, tài liệu và xác minh các giả thuyết; Kết luận; Vận
dụng các kết luận để đưa ra cam kết hành động.
b) Phương pháp thuyết trình
Học sinh vận dụng các kiến thức đã học, vốn sống, tự đặt mình vào vị trí
người có hành động tích cực đối với vấn đề ứng phó BĐKH và phòng chống
thiên tai để thuyết trình vấn đề, qua đó rèn kĩ năng trình bày, thuyết phục mọi
người thay đổi thái độ, hành vi. Để thuyết trình có hiệu quả, học sinh (nhóm học
sinh) phải tự thu thập thông tin, tư liệu về ứng phó BĐKH và phòng chống thiên
tai liên quan đến các nội dung bài học môn Công nghệ qua các phương tiện
truyền thông, tài liệu, sách tham khảo, tư liệu thực tế ở địa phương để viết báo
cáo và trình bày trước tập thể lớp hoặc nhóm người cùng quan tâm đến vấn đề
nghiên cứu.
Giáo viên cũng có thể sử dụng phương pháp này để trình bày nêu vấn đề
cho HS hiểu rõ các vấn đề liên quan đến ứng phó với BĐKH và phòng chống
thiên tai. Qua đó, giáo viên truyền tư tưởng, tình cảm, thái độ của bản thân tác
động đến HS giúp các em thay đổi thái độ, hành vi bảo vệ mô trường, tích cực

phòng chống thiên tai.
c) Phương pháp tham quan, cắm trại và trò chơi theo chủ đề
Các hoạt động ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai được thực
hiện có hiệu quả trong các hoạt động trải nghiệm thực tế. Do vậy, tổ chức học
2
sinh tham quan, cắm trại và các trò chơi theo chủ đề ứng phó với BĐKH và
phòng chống thiên tai là phương pháp dạy học tích hợp có hiệu quả. Thông qua
các hoạt động cắm trại, tham quan và trò chơi theo chủ đề, bằng trải nghiệm của
bản thân học sinh và giảng giải của giáo viên, học sinh thấy được những việc đã
làm và cần làm để giáo dục ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai. Một số
hoạt động cụ thể như: Tổ chức tham quan nhà máy sản xuất cơ khí, sửa chữa ô
tô giáo viên liên hệ đến việc xả chất thải ra môi trường, xử lý nước thải, rác
thải để giáo dục học sinh ý thức bảo vệ môi trường, liên hệ các biện pháp để ứng
phó với BĐKH. Tổ chức các trò chơi giả định theo chủ đề để giáo dục thái độ,
hành vi bảo vệ môi trường, chống BĐKH, giảm nhẹ thiên tai: trò chơi trồng
rừng, trò chơi ai phát thải khí nhà kính nhiều nhất
d) Phương pháp quan sát, phỏng vấn
Phương pháp quan sát, phỏng vấn nhằm thu thập các thông tin về những
vấn đề liên quan đến ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai trong sản xuất
công, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản. Nội dung quan sát, phỏng vấn phải
định hướng vào những vấn đề cụ thể của môi trường, ứng phó BĐKH và phòng
chống thiên tai.
Khi quan sát, phải tập trung vào các dấu hiệu bản chất của vấn đề làm cơ
sở cho việc tìm tòi, khám phá. Đồng thời, phải ghi chép chính xác địa điểm, thời
gian, các tình trạng diễn ra trong thời điểm quan sát. Để thuận lợi cho việc quan
sát thu thập thông tin ta có thể sử dụng các phiếu quan sát đã được thiết kế trước.
Phỏng vấn là giai đoạn tiếp theo của những việc đã quan sát, được thực
hiện với các đối tượng cụ thể. Các đối tượng thường được phỏng vấn về vấn đề
ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai là: cán bộ quản lí nhà nước, cán bộ
quản lí doanh nghiệp là người quản lí liên quan đến các vấn đề BĐKH và phòng

chống thiên tai; người dân nghèo, trẻ em, phụ nữ, người già là những đối tượng
dễ bị tổn thương do BĐKH và thiên tai xảy ra; những nhà khoa học Câu hỏi
theo hướng gợi mở, gợi ý các vấn đề cần giải quyết: nguyên nhân, biện pháp, hậu
quả, tác động Khi phỏng vấn cần đặt câu hỏi cụ thể, rõ ràng, phù hợp với đối
tượng, tôn trọng đối tượng phỏng vấn.
e) Phương pháp tranh luận
Giáo viên chia học sinh thành hai nhóm để tranh luận về những vấn đề đặt
ra nhằm ứng phó với BĐKH, phòng chống thiên tai hoặc tranh luận về một hành
vi của một người hoặc nhóm người liên quan đến vấn đề trên. Giáo viên (hoặc
3
một số học sinh) làm trọng tài. Sau khi tranh luận, học sinh tự mình rút ra kết
luận hoặc giáo viên hướng dẫn học sinh rút ra kết luận đúng, sai và những bài
học về ứng phó với BĐKH, bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai.
Ngoài ra, để tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên
tai trong dạy học Công nghệ cấp trung học cơ sở, giáo viên có thể sử dụng kết
hợp những phương pháp dạy học môn Công nghệ như: phương pháp hỏi đáp,
trực quan, thực hành, thí nghiệm Để tăng hiệu quả dạy học tích hợp giáo dục
ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai, giáo viên cần tăng cường áp dụng
một số kĩ thuật dạy học tích cực: công não (động não), thảo luận theo nhóm, điều
tra (nghiên cứu giải quyết vấn đề), đóng vai, tham quan, ngoại khóa
2. Hình thức tổ chức dạy học tích hợp ứng phó với BĐKH trong môn Công
nghệ
a) Hình thức tổ chức hoạt động nhóm
Tổ chức hoạt động nhóm là hình thức dạy học phổ biến và có hiệu quả khi
giải quyết các vấn đề liên quan về ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai.
Hình thức tổ chức dạy học này chủ yếu thông qua sự hợp tác của các cá nhân để
tìm hiểu nội dung bài học, được thực hiện trong giờ học lí thuyết,thực hành, thí
nghiệm hoặc hoạt động ngoại khóa.
Khi tổ chức học sinh thảo luận nhóm, giáo viên cần chú ý: Chuẩn bị chu
đáo nội dung, tiến trình bài giảng, chủ đề thảo luận hướng vào trọng tâm bài

giảng; Phân công nhóm trưởng điều hành hoạt động nhóm; Tạo ra các tình huống
để học sinh tranh luận, thảo luận; Nắm bắt tình hình, đôn đốc tiến độ thảo luận;
Dự kiến những ý kiến kết luận trên cơ sở động viên học sinh thảo luận.
Hình thức làm việc theo nhóm được thực hiện theo các bước sau: Chuẩn
bị; Giao nhiệm vụ; Tiến hành làm việc nhóm (thảo luận); Báo cáo kết quả thảo
luận; Tổng kết thảo luận.
b) Hình thức sắm vai
Hình thức này được đặc trưng bởi hoạt động với các nhân vật giả định
trong vở kịch, trong đó các tình huống trong thực tế cuộc sống được thể hiện
bằng những hoạt động có kịch tính. Tổ chức theo hình thức này được tiến hành
theo các bước:
4
Bước 1 : Tạo không khí để đóng vai. Đây là bước rất quan trọng, giáo viên
cần giúp học sinh thấy được đây là những tình huống mà bất kì ai cũng có thể
gặp trong cuộc sống, vì vậy phải tích cực trong hoạt động này.
Bước 2 : Lựa chọn vai. Giáo viên có thể căn cứ vào khả năng và tinh thần
xung phong của học sinh để phân vai phù hợp. Những học sinh đóng vai người
xem phải có ý thức luôn tự đặt mình vào tình huống để đưa ra cách giải quyết
vấn đề được đặt ra.
Bước 3 : Trình diễn. Trong quá trình trình diễn, nếu thấy thể hiện được ý
đồ giáo dục trong nội dung thì cho học sinh thảo luận. Lưu ý, khi thảo luận giáo
viên khuyến khích học sinh đưa ra các cách giải quyết vấn đề khác nhau. Có thể
yêu cầu các vai diễn khác trình bày vở kịch theo cách khác, với cách giải quyết
khác nhau.
Bước 5 : Hướng dẫn học sinh trao đổi, thảo luận. Giáo viên cần cho học
sinh tự rút ra những kết luận cần thiết về các vấn đề, nội dung trong trình diễn
đặt ra. Qua đó, học sinh thấy được trách nhiệm của mình trong việc tham gia ứng
phó với BĐKH, phòng chống thiên tai và có ý thức vận động mọi người cùng
hành động.
c) Hình thức tổ chức tham quan, ngoại khoá để tích hợp giáo dục nội dung

công nghệ và giáo dục BĐKH, phòng chống thiên tai
Đây là một hình thức học tập rất có hiệu quả vì các kiến thức, kĩ năng giáo
dục BĐKH, phòng chống thiên tai, công nghệ có tính thực tế rất cao. Qua các
hoạt động này, HS không những hình thành được kiến thức kĩ năng mà cả thái độ
và hành vi ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai cũng như đạt được mục
tiêu dạy học Công nghệ - trung học phổ thông. Hoạt động ngoại khóa có thể tiến
hành với nhiều hình thức khác nhau:
- Tổ chức nói chuyện, giao lưu về BĐKH và phòng chống thiên tai
- Tổ chức thi, đố vui về BĐKH và phòng chống thiên tai
- Tổ chức xem phim về BĐKH và thiên tai
- Nghiên cứu biểu hiện BĐKH và thiên tai ở địa phương
- Tổ chức tham quan về ảnh hưởng của BĐKH và thiên tai
- Tổ chức hoạt động giảm nhẹ BĐKH và phòng chống thiên tai trong
trường học và ở địa phương
5
Để đạt hiệu quả giáo dục tích hợp, các hoạt động này nhìn chung cần
nhiều thời gian và công sức để chuẩn bị và tổ chức, đánh giá (xây dựng kế
hoạch, nội dung, hình thức, thời gian tổ chức, đối tượng tham gia ). Đồng thời
phải tuyệt đối đảm bảo an toàn về người trong quá trình tổ chức hoạt động. Do
vậy, để thực hiện được những hoạt động trên, cần phải có sự quan tâm của lãnh
đạo nhà trường, sự nhiệt tình của giáo viên, sự ủng hộ của phụ huynh và các lực
lượng giáo dục khác
3. Gợi ý về tổ chức dạy học tích hợp nội dung giáo dục ứng phó với BĐKH và
phòng chống thiên tai vào môn Công nghệ - trung học cơ sở
a) Biện pháp chung
Phân tích nội dung môn Công nghệ cấp trung học cơ sở và chỉ ra nội dung
tri thức giáo dục BĐKH, phòng chống thiên tai. Từ phân tích nội dung bài học
để lựa chọn ra được nội dung giáo dục BĐKH và phòng chống thiên tai cần được
khai thác khi tổ chức các hoạt động học tập. Để làm được điều này, giáo viên
phải là người am hiểu các kiến thức chuyên môn trong môn Công nghệ và kiến

thức về BĐKH, phòng chống thiên tai có liên quan. Qua phân tích nội dung môn
Công nghệ, giáo viên phải chỉ ra được những nội dung cơ bản của môn học như:
trồng trọt, lâm nghiệp, chăn nuôi, thủy sản (nông nghiệp); cơ khí, điện kỹ thuật
(công nghiệp) từ đó giáo viên cần phải:
- Xác định được giá trị, ý nghĩa của các kiến thức Công nghệ đối với BĐKH,
phòng chống thiên tai.
- Nêu được những nguyên nhân làm BĐKH, xảy ra thiên tai do hoạt động
sản xuất trồng trọt, lâm nghiệp, chăn nuôi, thủy sản, cơ khí, sản xuất điện năng
gây ra. Đồng thời chỉ ra tác hại của BĐKH, thiên tai đối với các hoạt động sản
xuất này để có biện pháp ứng phó kịp thời.
- Chỉ ra được những hoạt động, biện pháp tác động, hành động cụ thể của
con người để chống BĐKH, giảm nhẹ thiên tai dựa trên kiến thức trồng trọt, lâm
nghiệp, chăn nuôi, thủy sản, cơ khí, sản xuất điện năng trong điện kỹ thuật.
Dạy học tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH, giảm nhẹ thiên tai là việc
làm hết sức cần thiết nhằm trang bị cho học sinh những hiểu biết về biểu hiện,
nguyên nhân và cách ứng phó với BĐKH, giảm nhẹ thiên tai. Đồng thời, từ đó
hình thành cho học sinh một số kĩ năng và thái độ ứng phó với BĐKH, giảm nhẹ
thiên tai thông qua học tập môn Công nghệ cấp trung học cơ sở có liên quan tới
6
vấn đề này. Để thực hiện được mục tiêu, nội dung giáo dục tích hợp ứng phó
BĐKH, giảm nhẹ thiên tai đồng thời đảm bảo được các nguyên tắc tích hợp, nhất
là nguyên tắc đảm bảo kiến thức cơ bản của môn học, tính lô gíc của nội dung,
tránh khiên cưỡng, gò ép, làm quá tải lượng kiến thức của bài học, khi tổ chức
dạy học theo yêu cầu tích hợp, giáo viên cần lưu ý một số điểm sau:
- Nghiên cứu kĩ nội dung cơ bản về BĐKH, giảm nhẹ thiên tai, mục tiêu
tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH, giảm nhẹ thiên tai qua môn Công nghệ cấp
trung học cơ sở và các địa chỉ, nội dung có thể tích hợp ở từng chủ đề, từng phân
môn trong từng lớp.
- Nghiên cứu kĩ nội dung bài học có thể tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH,
giảm nhẹ thiên tai để trả lời các câu hỏi: mục tiêu tích hợp giáo dục ứng phó

BĐKH, giảm nhẹ thiên tai của bài học là gì? Những nội dung cụ thể của bài học
có thể tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH, giảm nhẹ thiên tai? Mức độ tích hợp là
gì?; Cách thức khai thác nội dung đó để tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH, giảm
nhẹ thiên tai là gì?? Kiểm tra, đánh giá kết quả tích hợp giáo dục ứng phó
BĐKH, giảm nhẹ thiên tai qua bài học Công nghệ như thế nào?
- Khi lập kế hoạch bài dạy, cần phải thể hiện rõ nội dung chủ yếu, hoạt
động phối hợp giữa giáo viên và học sinh để đạt được mục tiêu bài học; những
nội dung, phương pháp và hình thức tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH, giảm nhẹ
thiên tai trong bài học. Tùy theo nội dung, mức độ tích hợp giáo dục ứng phó
BĐKH và giảm nhẹ thiên tai có thể sử dụng linh hoạt các kĩ thuật dạy học,
phương pháp dạy học tích cực.
- Khi tổ chức triển khai kế hoạch bài học trên lớp, cần chú ý khai thác
những hiểu biết của học sinh về BĐKH, ứng phó với BĐKH, giảm nhẹ thiên tai
theo nội dung bài học. Trong quá trình giảng dạy, cần tổ chức các hoạt động và
tạo cơ hội cho học sinh chủ động tham gia, qua đó hình thành cho học sinh một
số kĩ năng, phương pháp hành động cụ thể để học sinh có thể tham gia vào các
hoạt động ứng phó với BĐKH, giảm nhẹ thiên tai trong sản xuất nông - lâm -
ngư nghiệp, công nghiệp. Với những nội dung có thể liên hệ thực tế, cần khai
thác hiểu biết thực tế của học sinh trên cơ sở sử dụng phương pháp đàm thoại,
thảo luận nhóm, tranh luận Cuối mỗi bài học có tích hợp giáo dục ứng phó với
BĐKH, phòng chống thiên tai nên kiểm tra, đánh giá mức độ đạt được mục tiêu
tích hợp bằng câu hỏi trắc nghiệm hoặc làm bài tập tình huống.
b) Biện pháp tổ chức hoạt động dạy học
7
- Sử dụng phương tiện trực quan
Sử dụng các phương tiện trực quan để tổ chức cho học sinh học tập trên
lớp để nâng cao nhận thức, có thái độ tích cực với việc phòng chống BĐKH,
phòng chống thiên tai giúp học sinh nhận ra được ý nghĩa thực tiễn của các kiến
thức trồng trọt, lâm nghiệp, chăn nuôi, thủy sản, cơ khí, điện kỹ thuật trong việc
phòng chống BĐKH, phòng chống thiên tai. Giáo viên có thể sử dụng các đoạn

video, các hình ảnh trực quan về: các loại cây trồng có khả năng chịu hạn, chịu
nóng, các giống cây rừng, cây nông nghiệp, vật nuôi, thủy sản có khả năng chịu
nóng, chịu lạnh nhưng có giá trị kinh tế cao ở các địa phương, vùng miền; các
loại thuốc hoá học bảo vệ thực vật; một số loại phân bón thông thường; các loại
đất bị rửa trôi, xói mòn, sạt lở do thiên tai, BĐKH… để tổ chức học sinh tìm tòi,
thảo luận, động não, qua đó học sinh đồng thời hình thành được các kiến thức, kĩ
năng, có thái độ bảo vệ môi trường, ứng phó với BĐKH, phòng chống thiên tai.
- Làm thực hành, thí nghiệm
Tổ chức HS làm các bài thực hành sưu tầm các loại mẫu vật cây trồng, xác
định thành phần cơ giới của đất bằng phương pháp vê tay nhận diện một số loại
đất; xác định đặc điểm một số mẫu phân bón; tác hại của sâu, bệnh đối với cây
trồng ở địa phương; một số loại vật nuôi, quan sát biểu hiện của các giống cây
trồng, vật nuôi, thủy sản trong điều kiện thời tiết bất thường (nắng, nóng, khô
hạn, giá lạnh, ); để thực hiện tích hợp giáo dục BĐKH, phòng chống thiên tai
cho học sinh.
- Tổ chức học sinh tham quan, điều tra khảo sát thực tế
Nội dung môn Công nghệ ở trường trung học cơ sở mang tính thực tiễn
cao, phù hợp với việc tổ chức HS nghiên cứu thực tế. Giaó viên có thể tổ chức
HS tham quan ngoại khoá tại địa phương hoặc các cơ sở sản xuất nông, lâm,
thủy sản, thức ăn gia súc, thuốc thú y, khảo sát thực tế sử dụng thuốc bảo vệ thực
vật trên đồng ruộng của người dân, tham quan các mô hình xử lí biogas; khảo sát
các cơ sở gia công cơ khí, sản xuất linh kiện điện tử; tìm hiểu hậu quả do lũ quét,
sạt lở đất, lũ lụt, bão, hạn hán, băng tuyết đến sản xuất, sinh hoạt của người
dân địa phương; các hoạt động người dân địa phương sử dụng để ứng phó với
BĐKH, với thiên tai từ đó có thêm kiến thức về phòng chống BĐKH, phòng
chống thiên tai.
- Phối hợp với hoạt động giáo dục hướng nghiệp, hoạt động giáo dục
nghề phổ thông giáo viên tổ chức các hoạt động ngoại khoá
8
Qua các tư liệu môn môn học, giáo viên có thể lồng ghép nội dung giáo

dục BĐKH, phòng chống thiên tai để tổ chức các hoạt động tập thể về chủ đề
“Giáo dục BĐKH, phòng chống thiên tai” để học sinh nâng cao nhận thức và rèn
luyện kĩ năng tổ chức các hoạt động tập thể với hình thức: Sinh hoạt câu lạc bộ;
các cuộc thi, giao lưu; hoạt động ngoài trời qua các buổi tham quan, dã ngoại
B. Tích hợp nội dung giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống
thiên tai trong dạy học môn Công nghệ cấp trung học cơ sơ
I. Giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng, chống thiên tai trong dạy học môn
Công nghệ THCS
1. Mục tiêu:
Môn Công nghệ trong hệ thống các môn học của chương trình giáo dục
phổ thông được xây dựng trên cơ sở tích hợp của các lĩnh vực thủ công và kỹ
thuật phổ thông nhằm phản ánh “tập hợp các phương pháp, quy tắc, kỹ năng
được sử dụng để tác động vào đối tượng lao động thông qua các phương tiện
nhằm tạo ra sản phẩm”.
Mục tiêu Giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng, chống thiên tai trong
dạy học bộ môn Công nghệ - trung học cơ sở đối với học sinh được xác định như
sau:
a) Kiến thức
- Biết được ý nghĩa, vai trò của việc phát triển kinh tế gia đình, vai trò của
rừng và trồng rừng, trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, cơ khí và điện kỹ
thuật trong việc ứng phó với BĐKH và phòng, chống thiên tai.
- Biết được sự tác động qua lại, chịu ảnh hưởng lẫn nhau giữa sản xuất cây
trồng, trồng rừng, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản; sự phát triển của cơ khí, điện
kỹ thuật với khí thải gây ra BĐKH và các loại thiên tai.
- Bước đầu biết được một số biện pháp kĩ thuật trồng trọt, trồng rừng, chăn
nuôi, nuôi trồng thủy sản, giải pháp phát triển bền vững trong cơ khí, sản xuất
điện năng nhằm góp phần giảm thiểu ảnh hưởng xấu của những ngành sản xuất
này tới điều kiện khí hậu, đồng thời làm cho cây trồng, cây rừng, vật nuôi, thủy
sản có khả năng thích ứng với sự BĐKH, thiên tai với sự hỗ trợ của các loại máy
nông nghiệp, máy điện.

b) Thái độ (tình cảm)
9
- Quan tâm tìm hiểu sự tác động của BĐKH và các loại thiên tai tới sự đa
dạng sinh học của các loài cây trồng, cây rừng, vật nuôi, thủy sản, cơ khí, điện
năng và các biện pháp kĩ thuật nhằm giữ gìn, bảo vệ, phát triển sự đa dạng sinh
học, phát triển môi trường bền vững.
- Có ý thức phê phán những hành vi gây BĐKH, thiên tai trong sản xuất
trồng trọt, lâm nghiệp, chăn nuôi, thủy sản, cơ khí, sản xuất và sử dụng điện
năng nhằm góp phần giảm thiểu BĐKH và thiên tai.
- Tuyên truyền, vận động mọi người chấp hành đúng các biện pháp kĩ
thuật, các quy định về vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, an toàn lao động
khi tham gia các hoạt động trồng trọt, trồng rừng, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản,
sản xuất sử dụng máy cơ khí, máy điện, đồ dùng điện.
c) Kĩ năng (hành vi)
- Có khả năng áp dụng kiến thức kĩ thuật và làm được một số công việc
trồng trọt, trồng rừng, chăn nuôi, nuôi thủy sản, sử dụng công cụ cơ khí, đồ dùng
điện đúng yêu cầu kĩ thuật để góp phần hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của sản xuất
nông nghiệp, công nghiệp đối với khí hậu và phòng chống thiên tai.
- Tích cực vận dụng những kiến thức, kĩ năng về trồng trọt, chăn nuôi, lâm
nghiệp, thủy sản, sản xuất cơ khí, điện vào các hoạt động góp phần làm giảm
thiểu BĐKH, giảm tác hại của thiên tai; làm cho cây trồng, vật nuôi, thủy sản,
công trình cơ khí, điện công nghiệp thích ứng được với những BĐKH, giảm
thiểu rủi ro thiên tai gây ra.
2. Khả năng đưa Giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng, chống thiên tai vào
dạy học môn Công nghệ THCS
Môn Công nghệ ở cấp trung học cơ sở có nội dung liên quan nhiều đến các
vấn đề về môi trường, năng lượng, BĐKH và phòng chống thiên tai. Giữa môn
Công nghệ cấp trung học cơ sở và giáo dục BĐKH, phòng chống thiên tai có sự
giao thoa về mục tiêu, nội dung cũng như cách thực hiện. Nội dung môn Công
nghệ cấp trung học cơ sở bao gồm các kiến thức về kinh tế gia đình, nông, lâm,

ngư nghiệp, công nghiệp, trong đó có nhiều nội dung liên quan đến việc ứng phó
với BĐKH và phòng chống thiên tai cụ thể như nhiệm vụ, kĩ thuật, quy trình kĩ
thuật trồng trọt, trồng rừng, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản (lớp 7); cơ khí và ứng
dụng của cơ khí, kĩ thuật điện (lớp 8).
10
Môn Công nghệ là môn khoa học ứng dụng các kiến thức của các môn
khoa học cơ bản như Vật lý, Sinh học, Hóa học và là cầu nối giữa khoa học cơ
bản với thực tiễn. Việc học môn Công nghệ tạo cơ hội cho HS vận dụng các
kiến thức của các môn khoa học cơ bản và những hiểu biết về ứng phó với
BĐKH, và giảm nhẹ rủi ro thiên tai của các môn học này vào thực tiễn học tập,
sinh hoạt và lao động sản xuất.
Môn Công nghệ là môn học có tính thực tiễn, tính ứng dụng cao. Thông
qua việc học tập môn Công nghệ, HS có thể áp dụng ngay được những kiến thức,
kĩ năng về ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai vào thực tiễn đời sống và
sản xuất.
Do vậy, khả năng tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng chống
thiên tai thông qua dạy học môn Công nghệ ở cấp trung học cơ sở là thuận lợi và
phù hợp. Công nghệ chính là phương thức để con người tác động vào môi trường
nhằm hạn chế ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường gây BĐKH, hạn chế rủi ro
thiên tai gây ra.
Khi giảng dạy tích hợp các nội dung ứng phó với BĐKH và phòng chống
thiên tai, giáo viên cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Nội dung tích hợp ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai phải phù
hợp với nội dung bài dạy, tránh gượng ép làm cho việc tổ chức học tập khó khăn.
- Mức độ tích hợp các kiến thức ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên
tai phải đảm bảo phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh. Điều đó có nghĩa
là, với vốn hiểu biết của mình và qua những kiến thức đã được học, học sinh có
thể liên hệ để hiểu được các nội dung giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng
chống thiên tai trong các bài học môn Công nghệ ở trường trung học cơ sở.
- Tăng cường sử dụng các câu hỏi vận dụng liên quan đến ứng phó BĐKH

và phòng chống thiên tai, phát huy tính tích cực của học sinh trong quá trình
tham gia học tập.
- Phải bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng và hướng dẫn điều chỉnh nội dung
dạy học môn Công nghệ cấp trung học cơ sở của Bộ Giáo dục và Đào tạo để
tránh làm quá tải đối với học sinh khi dạy tích hợp.
- Giáo viên có thể tổ chức các hình thức dạy học khác nhau (cho học sinh
làm bài tập, dạy học dự án, giải quyết vấn đề ) để tìm hiểu về ứng phó BĐKH
11
và phòng chống thiên tai trên cơ sở các kiến thức được học vận dụng vào điều
kiện cụ thể của nhà trường, địa phương.
Để thực hiện tích hợp ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai hiệu
quả trong môn Công nghệ ở trường trung học cơ sở, việc lựa chọn những nội
dung, bài học để thực hiện việc tích hợp là rất cần thiết. Môn Công nghệ có
nhiều nội dung, chủ đề phù hợp với việc tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH
và phòng chống thiên tai. Trong môn Công nghệ cấp trung học cơ sở mỗi phân
môn, lĩnh vực có những ưu thế khác nhau trong việc lựa chọn chủ đề, nội dung
để tích hợp ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai ở các mức độ khác
nhau:
- Phân môn Kinh tế gia đình (lớp 6, lớp 9) có nhiều nội dung có thể tích
hợp ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai trong nội dung các bài học. Đối
với chương trình Công nghệ lớp 6 (Kinh tế gia đình): nội dung về may mặc,
trang trí nhà ở, nấu ăn, thu - chi trong gia đình bao gồm những kiến thức và kĩ
năng tối thiểu để giáo dục học sinh có kỹ năng sống và cư xử thân thiện với môi
trường sống như: lựa chọn cách mặc đẹp và phù hợp; ăn uống đảm bảo vệ sinh,
an toàn thực phẩm, tạo ra một bữa ăn ngon miệng cuốn hút; sắp xếp và trang trí
nhà ở hợp lí, vệ sinh và thân thiện với môi trường, tránh các rủi ro xảy ra như
hỏa hoạn ; biết cân đối thu, chi làm gia tăng thu nhập gia đình và làm giàu cho
xã hội sẽ góp phần nâng cao năng lực ứng phó của người dân nhằm giảm thiểu
rủi ro do thiên tai và BĐKH gây ra.
- Phân môn Kĩ thuật nông nghiệp (lớp 7, lớp 9) có nhiều nội dung có thể

tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai. Môn Công nghệ lớp
7 trung học cơ sở bao gồm các lĩnh vực nông – lâm – ngư nghiệp có nhiều nội
dung có thể tích hợp dạy học ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai. Cụ
thể là:
+ Phần Trồng trọt: Việc trồng trọt góp phần tạo ra môi trường xanh, phủ
kín đất trống, đất trọc, góp phần làm sạch không khí (quang hợp), cải tạo và bảo
vệ đất là việc làm chủ động ứng phó với BĐKH và thiên tai. Các nội dung có thể
tích hợp giáo dục BĐKH và phòng chống thiên tai: Bảo vệ đất trồng, sử dụng đất
trồng hợp lí và biện pháp cải tạo đất; phân bón; các biện pháp hoá học phòng, trừ
sâu, bệnh hại cây trồng; quy trình sản xuất và bảo vệ môi trường trồng trọt
Môi trường đất trồng, cải tạo đất trồng tạo điều kiện cho cây trồng phát
triển góp phần bảo vệ môi trường sống, ứng phó với BĐKH và phòng chống
12
thiên tai. Sử dụng đất hợp lí, đúng biện pháp để bảo vệ đất trồng, không làm xói
mòn, rửa trôi đất, không gây tác hại môi trường sống là chủ động phòng chống
thiên tai. Việc tận dụng chất thải hữu cơ làm sạch môi trường, đồng thời ủ thành
phân hữu cơ sử dụng để cải tạo đất, tránh làm cho môi trường bị ô nhiễm là chủ
động ứng phó với BĐKH. Giáo dục học sinh có ý thức sử dụng, chế biến các phụ
phẩm, phế phẩm, rác thải (than bùn, khô dầu, rác thải hữu cơ, rơm rạ ) thành
phân hữu cơ bón cho cây trồng, sử dụng làm nguyên liệu cho hầm khí bioga
có nhiều tác dụng: Làm xanh cây trồng, sạch môi trường hạn chế các chất thải
làm tăng khí nhà kính, điều hòa khí hậu ứng phó với BĐKH và thiên tai. Việc
bón các loại phân hoá học phải tuân theo yêu cầu kĩ thuật để cây trồng hấp thụ
được, tránh dư lượng phân hóa học, thuốc hóa học làm ô nhiễm môi trường,
tránh thoái hóa đất, ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động, góp phần ứng phó
BĐKH, giảm nhẹ thiên tai. Vận dụng các quy trình sản xuất vào làm đất, bón
phân, gieo trồng cây nông nghiệp để bảo vệ môi trường đất, góp phần ứng phó
với BĐKH, giảm nhẹ rủi ro thiên tai gây ra.
+ Phần Lâm nghiệp: Có nhiều nội dung lồng ghép giáo dục BĐKH và
phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường rất sinh động như: Vai trò của rừng và

trồng rừng, nhiệm vụ trồng rừng ở nước ta; kĩ thuật trồng, chăm sóc và bảo vệ
rừng; khai thác và phục hồi rừng sau khai thác; biện pháp khoanh nuôi rừng,
phục hồi rừng
Rừng (cây xanh) có tác dụng bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm
không khí, hạn chế và giảm thiểu tác hại của thiên tai, duy trì sự cân bằng sinh
thái, tạo ra môi trường sống bền vững cho con người. Cây xanh quang hợp hút
khí cacbonic trong không khí (do con người, động vật, thực vật hô hấp thải ra, do
các nhà máy công nghiệp thải ra không khí) và thải ra khí oxi, thải ra hơi nước
(do thoát hơi nước qua lá) nên có tác dụng điều hòa khí hậu. Trồng rừng phủ
xanh đồi núi trọc hạn chế rửa trôi, xói mòn đất, hạn chế tác hại của giông bão;
rừng có tác dụng điều tiết nguồn nước ngầm nên giảm thiểu tác hại của hạn hán;
dự trữ cácbon nên giảm phát thải khí nhà kính (do hấp thu cacbonic) hạn chế
BĐKH; chống lũ quét, chống sạt lở đất; trồng rừng ven biển có tác dụng chắn
sóng, chắn gió bão, hạn chế tác hại do nước nước biển dâng Rừng bị khai thác
bừa bãi sẽ gây ra mất cân bằng sinh thái, gây biến đổi về khí hậu, tăng cường tác
hại của thiên tai. Kĩ thuật trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng làm cho rừng ngày
càng phát triển để bảo vệ môi trường sinh thái, tạo ra sự cân bằng cần thiết để
chủ động ứng phó với BĐKH và thiên tai. Qua học phần Lâm nghiệp sẽ giáo dục
13
học sinh ý thức chấp hành đúng quy định của Nhà nước về việc bảo vệ, khai thác
rừng, trồng rừng để bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó với BĐKH và thiên tai.
Trồng các giống cây có khả năng chống chịu tốt với điều kiện bất lợi do BĐKH
và thiên tai gây ra.
+ Phần Chăn nuôi: Các nội dung liên quan đến ứng phó với BĐKH, phòng
chống thiên tai để tích hợp như sau: Vai trò và nhiệm vụ phát triển chăn nuôi; Kĩ
thuật chọn giống, chăm sóc vật nuôi, quá trình sinh trưởng và phát dục của vật
nuôi; kiến thức cơ bản về thức ăn trong chăn nuôi; vệ sinh phòng bệnh trong
chăn nuôi
Phát triển chăn nuôi theo các quy mô khác nhau để tăng năng suất và sản
phẩm chăn nuôi, đáp ứng nhu cầu xã hội, phát triển kinh tế nhưng phải áp dụng

khoa học kĩ thuật, tuân thủ các quy trình sản xuất để không làm ảnh hưởng đến
môi trường sống gây ra tác nhân làm BĐKH. Muốn chăn nuôi phát triển phải
biết gìn giữ môi trường trong lành, ngược lại môi trường trong sạch (không bị
ảnh hưởng của chăn nuôi) thì vật nuôi phát triển cho năng suất và chất lượng cao
hạn chế các chất làm BĐKH. Chọn thức ăn có chất lượng, đủ dinh dưỡng, tăng
sức đề kháng của cơ thể với môi trường; giống vật nuôi khoẻ tránh được bệnh,
dịch, chống được các tác hại bất lợi do thiên tai gây ra (nóng, giá rét ) không
ảnh hưởng đến môi trường sống của con người; tận dụng các loại cây, rau để
chế biến, dự trữ thức ăn cho vật nuôi; chế biến thức ăn đúng yêu cầu kĩ thuật
tránh được các dư lượng các chất hoá học trong cơ thể vật nuôi, bảo vệ sức khoẻ
cho con người, không bị tác động xấu của các chất hoá học hạn chế các chất thải
gây BĐKH, thiên tai. Xây dựng chuồng nuôi đúng kĩ thuật góp phần nâng cao
năng suất chăn nuôi, hạn chế mầm bệnh, tránh được bệnh dịch; thu chất thải
trong chăn nuôi làm phân hữu cơ bón cho cây trồng, sử dụng làm nguyên liệu
khí bioga góp phần ngăn chặn dịch bệnh làm ảnh hưởng đến môi trường và sức
khoẻ của con người, hạn chế làm ô nhiễm môi trường, là việc làm chủ động ứng
phó với BĐKH.
+ Phần thủy sản: Do sống trong môi trường nước nên thủy sản là đối
tượng chịu tác động rất lớn của môi trường đặc biệt là BĐKH và thiên tai. Do
vậy, nội dung tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai
trong phần thủy sản hậu là vấn đề rất quan trọng và cần thiết. Các nội dung tích
hợp gồm: Ứng dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật trong chăn nuôi thủy sản; môi
trường nuôi thuỷ sản; bảo vệ môi trường và nguồn lợi thuỷ sản
14
Ứng dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật trong nuôi thủy sản là bảo vệ môi
trường và phòng, trừ được dịch bệnh; bảo vệ môi trường nuôi thuỷ sản, góp phần
bảo vệ môi trường nước. Bảo vệ môi trường nuôi thủy sản để ứng phó BĐKH và
giảm thiểu rủi ro thiên tai. Các biện pháp bảo vệ môi trường để chủ động ứng
phó với BĐKH, thiên tai: xử lí nguồn nước bảo vệ môi trường nuôi thuỷ sản góp
phần bảo vệ môi trường sống; không sử dụng nước cho chăn nuôi thủ sản là

nước thải sinh hoạt, nước thải công, nông nghiệp (có chứa thuốc trừ sâu, kim loại
nặng, thuốc diệt cỏ, ), sử dụng rác thải; lựa chọn các biện pháp phù hợp để vận
dụng vào thực tế nuôi thuỷ sản ở gia đình và địa phương; quản lí nuôi thuỷ sản,
khai thác nguồn lợi thuỷ sản phải theo quy định của pháp luật để bảo vệ môi
trường sống cho thuỷ sản cũng như môi trường sống con người; xây dựng hệ
thống bờ bao, kênh mương, đập nước phải không làm thay đổi môi trường sống.
Khai thác thuỷ sản phải tránh không làm huỷ diệt nguồn lợi thủy sản; bảo vệ
rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ hạn chế gây BĐKH, giảm thiểu rủi ro thiên tai;
xử lí nước thải trước khi đưa vào tái sử dụng
- Phân môn Kĩ thuật công nghiệp (lớp 8, lớp 9) có một số nội dung việc
tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai khá thuận lợi, các nội
dung khác gián tiếp liên quan đến ứng phó BĐKH và phòng chống thiên tai.
+ Phần cơ khí: nội dung bao gồm các vấn đề về vai trò của cơ khí trong
sản xuất và đời sống; gia công cơ khí; chi tiết máy và lắp ghép (mối hàn, phương
pháp hàn, nối kim loại); truyền và biến đổi chuyển động có thể dạy tích hợp
giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai trong phần này bằng cách
lồng ghép những nội dung có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp. Sản xuất cơ khí
phải chú ý hạn chế những ảnh hưởng của chất thải, rác thải (dầu, mỡ, nước làm
mát, phoi kim loại trong quá trình gia công, vật liệu thừa, giẻ lau) sử dụng trong
quá trình gia công cơ khí làm ô nhiễm môi trường, gây BĐKH. Gia công cơ khí
(đúc, rèn, hàn ), các phương pháp gia công cắt gọt kim loại (dũa, mài, khoan,
đục, cưa) phải đảm bảo gắn với sự phát triển bền vững, có nghĩa là sản xuất cơ
khí hiện tại không làm BĐKH ảnh hưởng đến môi trường của hệ thế hệ tương
lai. Giáo viên tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường, BĐKH, giảm thiểu rủi ro
thiên tai qua ảnh hưởng tiêu cực của công nghệ cắt gọt đối với môi trường (chất
thải, rác thải, tiếng ồn,…). Từ đó liên hệ để giáo dục học sinh có ý thức thực hiện
tốt để góp phần bảo hạn chế nguyên nhân gây BĐKH.
+ Phần kỹ thuật điện: Nội dung của sách giáo khoa không tách riêng về
giáo dục bảo vệ môi trường, ứng phó với BĐKH, tuy nhiên giáo viên có thể lựa
15

chọn một số nội dung phù hợp để tích hợp giáo dục các nội dung này. Ví dụ, khi
dạy bài 32 (Vai trò của điện năng trong sản xuất và đời sống), giáo viên phân
tích điện năng được sản xuất từ những nguồn năng lượng khác có trong thiên
nhiên như nhiệt năng, thuỷ năng, năng lượng nguyên tử, năng lượng mặt trời,
năng lượng của gió Các nhiên liệu, nguyên liệu sử dụng để tạo ra các năng
lượng nêu trên là tài nguyên quý, không phải nguồn vô tận. Vì vậy, sử dụng tiết
kiệm năng lượng điện là góp phần tiết kiệm tài nguyên của thiên nhiên góp phần
giữ cân bằng sinh thái, bảo vệ môi trường trong sạch là những biện pháp chủ
động ứng phó với BĐKH, giảm thiểu thiên tai. Đồng thời, chủ động thiết kế các
công trình điện vừa an toàn, tiết kiệm điện, khai thác và sử dụng các nguồn năng
lượng vô tận (gió, thủy triều, năng lượng mặt trời) vừa ứng phó với BĐKH và
thiên tai xảy ra.
Nội dung chương trình Công nghệ lớp 9 gồm 5 môđun: Lắp đặt mạng điện
trong nhà; Sửa chữ xe đạp; Trồng cây ăn quả; cắt may và nấu ăn. Nhiều nội dung
có thể khai thác để tích hợp ứng phó BĐKH.
Môđun Sửa chữa xe đạp, nội dung thực hành bảo dưỡng sửa chữa xe đạp
có thể lồng ghép giáo dục ý thức sử dụng và vận động mọi người sử dụng xe đạp
trong đời sống, hạn chế sử dụng các loại xe máy nhằm hạn chế chất thải do động cơ
thải ra làm tăng các chất khí làm ô nhiễn môi trường, gây BĐKH. Các bài thực
hành có thể tích hợp giáo dục ý thức tuân thủ các quy định về vệ sinh môi
trường, dầu, mỡ thải, rác thải trong quá trình sửa chữa không đưa vào môi trường
khi chưa qua xử lí; tiết kiệm nguyên liệu như dầu, mỡ và các nguyên liệu khác là
tiết kiệm tài nguyên của môi trường.
Môđun Lắp đặt mạng điện trong nhà, những nội dung về sử dụng điện
năng hợp lí trong sản xuất và sinh hoạt góp phần tiết kiệm nguyên, vật liệu để
chuyển hoá các dạng năng lượng như cơ năng, nhiệt năng, hoá năng thành điện
năng có thể tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng chống thiên tai. Nội
dung các bài thực hành giáo dục học sinh ý thức tuân thủ quy định an toàn, vệ
sinh nơi làm việc, không đưa các phụ liệu thừa ra môi trường nhằm tiết kiệm
nguyên vật liệu, thiết bị để bảo vệ môi trường, không để xảy ra cháy nổ, chủ

động ứng phó với BĐKH.
Môđun Nấu ăn, các nội dung sắp xếp hợp lí tạo nên môi trường sạch, đẹp,
thuận tiện khi làm việc; giữ vệ sinh nơi làm việc, xử lí rác thải trong quá trình
chế biến thức ăn, phân loại rác thải để tái chế; hình thành thói quen làm việc
16
khoa học, ngăn nắp, không để xảy ra cháy nổ, làm ô nhiễm môi trường khi nấu
ăn là nội dung tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường, hạn chế tác nhân gây
BĐKH.
Môđun Trồng cây ăn quả, nội dung tích hợp giáo dục BĐKH gồm: vai trò
của cây ăn quả trong việc bảo vệ khí quyển, làm sạch không khí; trồng rừng
phòng hộ, chắn gió, chống xói mòn, bảo vệ đất góp phần ứng phó với BĐKH;
giáo dục ý thức chăm bón, sử dụng các loại phân bón đúng kĩ thuật, sử dụng
thuốc hoá học bảo vệ cây trồng, phòng trừ sâu, bệnh phải tuân theo các quy tắc
an toàn cho con người và môi trường. Chọn các loại cây có khả năng sinh
trưởng, phát triển tốt, ứng phó với những bất lợi của môi trường (cứng cây,
chống chịu sâu bệnh, chịu nóng, lạnh ). Qua các nội dung tích hợp sẽ giáo dục
cho học sinh ý thức bảo vệ cây trồng, tích cực tham gia trồng cây ăn quả, nâng
cao nhận thức về bảo vệ môi trường sống.
3. Giới thiệu một số địa chỉ tích hợp Giáo dục ứng phó với BĐKH và phòng,
chống thiên tai vào dạy học môn Công nghệ - trung học cơ sở
Môn Công nghệ lớp 6
Bài Địa chỉ tích hợp Nội dung ƯPBĐKH, phòng chống thiên tai
Mức độ
tích hợp
1 Các loại vải
thường dùng
trong may mặc
I. Nguồn gốc,
tính chất của các
loại vải

Để có nguyên liệu dệt vải con người phải trồng
bông, đay, nuôi tằm, cừu và phải bảo tồn các
tài nguyên thiên nhiên như gỗ, than đá, dầu
mỏ trồng khâu nguyên liệu góp phần phủ xanh
mặt đất, giảm lượng khí CO
2
, tăng khí O
2
hạn
chế BĐKH.
Liên hệ
9 Thực hành: Sắp
xếp đồ đạc hợp lí
trong nhà ở
Dùng bìa vở cũ, vỏ hộp hay các vật liệu tre, gỗ
tận dụng để tập làm các mô hình đồ vật trong
nhà dùng để sắp xếp đồ đạc hợp lí, hạn chế tác
động của thiên tai, hỏa hoạn.
Sử dụng các phế liệu góp phần tiết kiệm nguyên
liệu sản xuất, năng lượng để sản xuất góp phần
ứng phó với BĐKH.
Lồng
ghép
Liên hệ
10 Giữ gìn nhà ở
sạch sẽ, ngăn
- Giữ gìn nhà ở sạch sẽ, ngăn nắp để môi trường
sạch, đẹp.
Lồng
ghép

17
nắp
II. Giữ gìn nhà ở
sạch sẽ, ngăn
nắp
- Thực hiện và nhắc nhở các thành viên trong
gia đình giữ gìn nhà ở sạch sẽ, ngăn nắp.
- Giáo dục ý thức giữ vệ sinh bảo vệ môi trường
sống, ứng phó với BĐKH.
11 Trang trí nhà ở
bằng một số đồ
vật
I. Tranh ảnh
II. Gương
- Biết sử dụng đồ vật dùng trong nhà để trang trí
sẽ làm đẹp cho nhà ở.
- Có thói quen quan sát, nhận xét việc trang trí
nhà ở bằng các đồ vật.
- Quan tâm đến việc dùng cây xanh kết hợp
trang trí với các đồ dùng tạo môi trường thân
thiện.
Liên hệ
12 Trang trí nhà ở
bằng cây cảnh và
hoa
I. Ý nghĩa của
cây cảnh và hoa
trong trang trí
nhà ở
II. Một số loại

cây cảnh và hoa
dùng trong trang
trí nhà ở
- Sử dụng cây cảnh và hoa để trang trí nhà ở tạo
nên mối quan hệ gần gũi giữa con người và
thiên nhiên.
- Thực hiện trang trí nhà ở bằng cây cảnh, cây
hoa góp phần làm đẹp môi trường nơi ở góp
phần bảo vệ môi trường, hạn chế BĐKH
Tích hợp
14 Thực hành: Cắm
hoa
- Tìm kiếm những đồ vật đã qua sử dụng như vỏ
chai, lọ, lon bia, hoặc ống tre, vỏ trai, ốc, để
tạo thành bình cắm hoa.
- Chỉ sử dụng hoa, cành lá ở nơi được phép lấy
hoặc mua. Không hái hoa, bẻ cành làm ảnh
hưởng sự phát triển của cây hoặc cảnh quan môi
trường.
- Cần sắp xếp gọn gàng nguyên vật liệu cắm
hoa, giữ vệ sinh sạch sẽ nơi thực hành để bảo vệ
môi trường, hạn chế BĐKH
Lồng
ghép
Liên hệ
18
15 Cơ sở của ăn
uống hợp lí
I.Vai trò của các
chất dinh dưỡng

- Nguồn thực phẩm và nước trong thiên nhiên
cung cấp các chất dinh dưỡng cho cơ thể con
người. Sử dụng nước sạch tiết kiệm hợp lý là
chủ động ứng phó với BĐKH.
- Cần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu
tác động của thiên tai để có thức ăn cho con
người; đảm bảo con người có đủ sức khỏe thể
chất và tinh thần ứng phó với BĐKH, phòng
chống thiên tai.
Tích hợp
Liên hệ
16 Vệ sinh an toàn
thực phẩm
II. An toàn thực
phẩm
- Sử dụng thực phẩm an toàn để đảm bảo sức
khỏe cho con người.
- Có thái độ phê phán và ngăn ngừa những hành
vi gây mất an toàn thực phẩm.
Lồng
ghép
22 Quy trình tổ
chức bữa ăn
- Lựa chọn số lượng thực phẩm cho thực đơn
phù hợp với số người ăn để tránh lãng phí
nguyên liệu.
- Sắp xếp quá trình thực hành hợp lí để tiết kiệm
năng lượng.
- Trang trí món ăn và bày bàn ăn lịch sự, đẹp mắt
góp phần làm đẹp môi trường nơi ăn uống.

-Thu dọn và vệ sinh sạch sẽ sau khi ăn để giữ
cho nơi ăn uống luôn gọn gàng, sạch sẽ.
Liên hệ
Lồng
ghép
24 Thực hành: Tỉa
hoa trang trí món
ăn từ một số loại
rau, củ, quả
Thực hành: Tỉa
hoa trang trí
- Sử dụng hợp lí nguyên liệu tỉa hoa, tránh lãng
phí nguyên liệu.
- Giữ vệ sinh sạch sẽ sản phẩm tỉa để sử dụng
chế biến hoặc trang trí món ăn.
- Thực hiện và nhắc nhở các bạn thu dọn vệ
sinh nơi làm việc, phân loại rác và đổ rác đúng
nơi quy định để bảo vệ môi trường sống.
Liên hệ
Lồng
ghép
Môn Công nghệ lớp 7
19
Bài
Địa chỉ tích
hợp
Nội dung tích hợp
Mức độ
tích hợp
1 Vai trò, nhiệm

vụ của trồng
trọt
II. Nhiệm vụ
của trồng trọt
III. Biện pháp
để thực hiện
nhiệm vụ của
trồng trọt
Ngoài nhiệm vụ cung cấp lương thực, thực
phẩm cho con người, nguyên liệu cho công
nghiệp và nông sản để xuất khẩu; trồng các
cây công nghiệp, nông nghiệp còn thực hiện
nhiệm vụ thu giữ khí cácbonic, giải phóng
oxi góp phần điều hòa khí hậu, phủ xanh đất
trống, chống xói mòn đất. Trồng các cây họ
đậu (rễ có khả năng cố định nitơ) còn góp
phần làm giàu dinh dưỡng cho đất… để ứng
phó với BĐKH và phòng chống thiên tai.
Trồng các cây công nghiệp, cây nông nghiệp,
cây lâm nghiệp có khả năng chống chịu với
BĐKH (nắng nóng, hạn hạn, mưa lũ, lạnh, ô
nhiễm ) có năng suất, chất lượng cao. Tăng
tưới tiêu, chăm bón thêm cho cây trồng, kiểm
soát dịch hại cây trồng.
Phát triển các mô hình trồng cây thủy canh,
khí canh để tăng năng suất, chất lượng nông
sản, thích ứng với BĐKH và giảm nhẹ rủi ro
thiên tai.
Lồng
ghép

Liên hệ
2 Khái niệm về
đất trồng và
thành phần của
đất trồng
I.2. Vai trò của
đất trồng
II. Thành phần
của đất trồng
BĐKH, thiên tai gây ra mưa lớn, lũ quét làm
rửa trôi lớp đất bề mặt giàu dinh dưỡng gây
hiện tượng xói mòn đất, lũ lụt, lũ quét gây sạt
lở đất, làm cho đất bạc màu, nghèo dinh
dưỡng; gây thiệt hại cho sản xuất nông, công
nghiệp, gây thiệt hại về người và tài sản.
Nhiệt độ môi trường tăng cao làm cho hệ vi
sinh vật trong đất hoạt động mạnh, thúc đẩy
quá trình khoáng hóa, phân giải chất hữu cơ
làm cho quá trình giải phóng CO
2
vào khí
quyển diễn ra nhanh hơn.
Liên hệ
Lồng
ghép
20
Nhiệt độ đất quá cao làm cho nước bốc hơi
nhanh, mặt đất bị khô cằn, do vậy cản trở
việc nẩy mầm của hạt và sự phát triển của
cây con. Ngược lại, nếu nhiệt độ đất thấp, rễ

cây sẽ phát triển chậm và lượng nước rễ hút
vào thân cây cũng bị hạn chế. Nhiều loài cây
thường bị thiếu nước khi nhiệt độ đất giảm
mạnh sau một đợt rét kéo dài.
3 Một số tính
chất của đất
trồng
II. Độ chua, độ
kiềm của đất
IV. Độ phì
nhiêu của đất
BĐKH, thiên tai làm gia tăng các hiện tượng
bão, lũ quét, sạt lở đất, xói mòn đất, rửa trôi
kiềm trong đất cùng với các nguyên nhân
khác làm cho đất bị chua. Cần tiến hành các
biện pháp cải tạo đất chua thường xuyên như:
bón vôi, thau chua, canh tác hợp lí.
BĐKH, thiên tai đã thúc đẩy hiện tượng xói
mòn, rửa trôi đất, thậm chí mất đất ở các
vùng ven biển, cửa sông do lũ lụt, ngập úng.
Do vậy, phải nâng cao độ phì nhiêu cho đất
bằng các biện pháp: làm đất đúng kỹ thuật;
chống xói mòn; bón nhiều phân hữu cơ và
bón phân đúng loại, đúng cách.
Lồng
ghép
6 Biện pháp sử
dụng, cải tạo và
bảo vệ đất
II. Biện pháp

cải tạo và bảo
vệ đất
Với hiện tượng nóng lên toàn cầu do BĐKH
ước tính sẽ có 17-19 triệu người Việt Nam
mất đất ở, một phần lớn đất trồng trọt cũng bị
ngập dưới mực nước biển. Như vậy, nguy cơ
mất đất canh tác (kể cả đất ở) ở nước ta đã
hiện hữu, nhất là ở các vùng ven biển, đồng
bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu
Long.
Các biện pháp sử dụng và cải tạo đất một
cách hợp lí: biện pháp canh tác, thủy lợi, bón
phân nhằm nâng cao năng suất cây trồng,
vật nuôi, đáp ứng đủ lương thực, thực phẩm
cho tiêu dùng và xuất khẩu là biện pháp quan
Lồng
ghép
21
trọng góp phần ứng phó với BĐKH, giảm
thiểu tác động của thiên tai.
7 Tác dụng của
phân bón trong
trồng trọt
II. Tác dụng
của phân bón
Phân bón có tác dụng tăng độ phì nhiêu của
đất, tăng năng suất cây trồng. Nhưng nếu
không sử dụng đúng các loại phân bón thì sẽ
làm giảm năng suất và chất lượng cây trồng,
đồng thời làm gia tăng sự BĐKH. Cụ thể:

Giảm khí thải N
2
O phát ra từ phân đạm; xử lý
phân chuồng để giảm khí thải CH
4

Liên hệ
9 Cách sử dụng
và bảo quản các
loại phân bón
thông thường
II. Cách sử
dụng các loại
phân bón thông
thường
III. Bảo quản
các loại phân
bón thông
thường
Khí mêtan (CH
4
) là một loại khí nhà kính
quan trọng, vì nồng độ của nó tăng khá
nhanh trong khí quyển và nó cũng có ảnh
hưởng lớn đối với BĐKH. Khí mêtan được
sinh ra chủ yếu từ sự phân giải yếm khí của
cây cỏ trong đầm lầy, ruộng lúa, phân súc
vật, các bãi rác thải, Do vậy, cần phải ủ
phân hữu cơ cho hoai mục thành các chất dễ
tiêu để giảm khí metan, đồng thời giảm sự

bốc hơi NH
3
trong phân hữu cơ. Bón phân
đạm vào lúc điều kiện thời tiết thích hợp để
tránh mất đạm – giảm thiểu lượng khí N
2
O
bay hơi vào không khí.
Bảo quản các loại phân hóa học nơi khô ráo,
thoáng mát, tránh ẩm ướt để tránh sự thất
thoát phân gây ô nhiễm môi trường, hoặc
chuyển hóa thành khí thải nhà kính, góp phần
gây BĐKH.
Lồng
ghép
Tích hợp
10 Vai trò của
giống và
phương pháp
chọn tạo giống
cây trồng
II. Tiêu chí của
BĐKH đã làm gia tăng cường độ xuất hiện
các thiên tai, làm cho thời tiết nóng, lạnh bất
thường, bão, lũ lụt, hạn hán; nước biển dâng
cao làm xâm nhập mặn vào các vùng đất
canh tác, xuất hiện nhiều dịch bệnh mới
trong nông nghiệp; môi trường ô nhiễm Do
vậy, để thích ứng, ngành trồng trọt cần phải
Lồng

ghép
22
giống cây trồng
tốt
chọn tạo các giống cây trồng có khả năng
chịu nóng, chịu hạn, chịu lạnh, chống chịu ô
nhiễm, chống chịu sâu, bệnh, chịu mặn để
giảm thiểu tác hại do thiên tai gây ra.
11 Sản xuất và bảo
quản giống cây
trồng
II. Bảo quản hạt
giống
Sử dụng các phương pháp bảo quản hạt
giống, dự trữ hạt giống cây trồng phù hợp với
điều kiện BĐKH và các thiên tai bất thường
hiện nay để đáp ứng đủ giống cho sản xuất
nông nghiệp, lâm nghiệp.
Liên hệ
12 Sâu, bệnh hại
cây trồng
II. Khái niệm
về côn trùng và
bệnh cây
Sâu bệnh có ảnh hưởng xấu đến sự sinh
trưởng và phát triển của cây trồng làm giảm
năng suất và chất lượng nông sản. BĐKH
làm cho một số loài sâu, bệnh hại có thể tăng
đặc tính phá hoại cây trồng khi nhiệt độ môi
trường tăng lên, vòng đời của chúng cũng có

thể có sự thay đổi. Xuất hiện nhiều dịch bệnh
mới cho cây trồng, vật nuôi khi xảy ra bão, lũ
lụt. BĐKH với diễn biến ngày càng phức tạp,
mức độ gây hại cao, trên diện rộng, rất khó
dự tính, dự báo chính xác, khó kiểm soát dịch
bệnh trong nông nghiệp.
Liên hệ
13 Phòng trừ sâu,
bệnh hại
Các nguyên tắc phòng trừ sâu bệnh hại cây
trồng là cơ sở để phòng trừ tổng hợp sâu,
bệnh hại cây trồng.
Hiểu nội dung, tác dụng và hạn chế của các
biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại cây trồng
làm căn cứ để hạn chế sự phát sinh, phát triển
của sâu hại, tiêu diệt sâu bệnh hại có hiệu
quả, hạn chế tác hại cho môi trường.
Mỗi biện pháp phòng trừ sâu, bệnh hại đều
có những ưu điểm và hạn chế nhất định. Vì
vậy, cần phải sử dụng phối hợp các biện pháp
phòng trừ sâu, bệnh hại để phát huy ưu điểm
Tích hợp
23
của tất cả các biện pháp và khắc phục nhược
điểm của từng biện pháp.
Hạn chế sử dụng các hóa chất bảo vệ thực
vật, chỉ sử dụng khi sâu, bệnh gây hại tới
ngưỡng tiêu diệt mà các biện pháp khác tỏ ra
không có hiệu quả.
Khi sử dụng thuốc hóa học bảo vệ thực vật,

chỉ sử dụng các loại thuốc có tính chọn lọc
cao, phân hủy nhanh trong môi trường, sử
dụng đúng thuốc, đúng thời gian, đúng nồng
độ và liều lượng để giảm thiểu lượng thuốc
hóa học thoát ra môi trường, gây ô nhiễm
môi trường, gây bệnh cho con người.
Tuyên truyền phổ biến nâng cao nhận thức
cho người dân để họ có khả năng sử dụng
thuốc hóa học hiệu quả, hạn chế tổn thương
do tác động của thuốc hóa học đến sức
khỏe…
Cần sử dụng phối hợp các biện pháp phòng
trừ sâu, bệnh hại cây trồng để bảo vệ thiên
địch, giữ cân bằng sinh thái và góp phần bảo
vệ môi trường, hạn chế hiện tượng kháng
thuốc của sâu bệnh để tránh gây ra các đại
dịch sâu bệnh cho cây trồng và con người.
14 Thực hành:
Nhận biết một
số loại thuốc và
nhãn hiệu của
thuốc trừ sâu,
bệnh hại
Phân biệt độ độc của thuốc trừ sâu, bệnh hại
cây trồng để hạn chế việc lạm dụng sử dụng
thuốc bừa bãi trong phòng trừ sâu bệnh hại
cây trồng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường,
ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Liên hệ
15 Làm đất và bón

phân lót
Tăng cường việc giữ cacbon trong đất bằng
cách bón phân hữu cơ, phát triển hệ vi sinh
vật đất có khả năng phân hủy nhanh chất hữu
Liên hệ
24
cơ và chất thải, làm cho đất thoáng khí, giầu
mùn, giữ nước, giữ chất dinh dưỡng tốt.
Không đốt rơm, rạ, tàn tích thực vật vì sẽ
thoát ra một lượng lớn khí nhà kính (CO
2
),
góp phần gây ra BĐKH, và tăng cường tác
động của thiên tai.
16 Gieo trồng cây
nông nghiệp
Xác định thời vụ gieo trồng phù hợp với điều
kiện khí hậu, loại cây trồng, tình hình phát
triển sâu bệnh ở mỗi địa phương.
Xử lí hạt giống và lựa chọn phương pháp
gieo trồng phù hợp với từng loại cây trồng và
điều kiện khí hậu.
Lựa chọn các giống cây trồng có phẩm chất
tốt, có khả năng chống chịu tốt với những
thay đổi của môi trường trong điều kiện
BĐKH, thiên tai hiện nay. Ví dụ: để thích
ứng với điều kiện hạn hán kéo dài, từ ba năm
nay ở xã Mỹ Hòa, huyện Tân Lạc (Hòa Bình)
người dân đã chuyển đổi những chân ruộng
trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các cây

chịu hạn trong đó tập trung vào trồng mía tím

Tích hợp
19 Các biện pháp
chăm sóc cây
trồng
Tỉa bỏ cây yếu, dặm cây khỏe để đảm bảo
cây trồng sinh trưởng phát triển tốt, tăng khả
năng chống chịu với những điều kiện khí hậu
khắc nghiệt như gió, bão, khô hạn,
Làm cỏ vun xới để diệt cỏ dại, diệt sâu hại,
làm đất tơi xốp thoáng khí, hạn chế bốc hơi
nước.
Theo dõi thông tin thời tiết, khí tượng thường
xuyên để có chế độ tưới nước cho cây trồng
hợp lý, tiết kiệm chi phí tưới nước, đồng thời
hạn chế tối đa lượng nước bốc hơi vào khí
Tích hợp
25