Thực trạng cổ phần hóa các ngân hàng thương mại nhà nước ở nước ta hiện nay và các vấn đề phát sinh trong thực tế

Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Li m u
1. Lớ do, mc ớch chn ti
Ngõn hng thng mi núi chung v ngõn hng thng mi nh nc núi
riờng l nh ch ti chớnh trung tõm v cú úng vai trũ rt quan trng trong h
thng cỏc t chc tớn dng nc ta hin nay. Nm 2006, Vit Nam gia nhp
T chc thng mi th gii WTO vi hng lot cam kt m ca th trng
trong ú cú m ca th trng ti chớnh tin t. iu ny cng cú ngha l cỏc
ngõn hng thng mi ca Vit Nam s phi ng trc sc ộp cnh tranh rt
ln t cỏc nh ch ti chớnh hựng mnh trong khu vc cng nh trờn th gii
ngay ti chớnh sõn chi ca mỡnh. cú th cnh tranh v phỏt trin cỏc ngõn
hng thng mi nh nc Vit Nam cn phi i mi, trong ú cú bin phỏp
c phn húa.
Tuy nhiờn, c phn húa ngõn hng thng mi nh nc cú nhiu c
thự so vi vic c phn húa mt doanh nghip nh nc thụng thng. Bi ngõn
hng thng mi nh nc l doanh nghip nh nc hot ng trong lnh vc
kinh doanh tin t mt lnh vc rt nhy cm v cú nh hng rt ln i vi
ton b nn kinh t. Trong khi ú, kinh nghim thc tin ca Vit Nam v vic
ny hu nh l cha cú. Xut phỏt t thc t ú, khúa lun c thc hin vi
mong mun gúp phn lm rừ nhng vn lớ lun cng nh thc tin c phn
húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc Vit Nam hin nay. Qua ú, tỡm hiu
nhng khú khn, vng mc cng nh kin ngh cỏc gii phỏp khc phc nhm
thỳc y tin trỡnh c phn húa ngõn hng thng mi nh nc nc ta.
2. i tng v phm vi nghiờn cu:
Vi mc ớch nh trờn, khúa lun tp trung vo cỏc vn c th nh
sau:
- Cỏc vn lớ lun liờn quan n vic c phn húa ngõn hng thng
mi nh nc.
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
1
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội

- Cỏc vn bn phỏp lut thc nh v c phn húa ngõn hng thng mi
nh nc.
- Thc trng c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc nc ta
hin nay v cỏc vn phỏt sinh trong thc t
Vi ti l C phn húa ngõn hng thng mi nh nc thc trng
v gii phỏp, khúa lun khụng nghiờn cu tt c cỏc vn cú liờn quan ti quỏ
trỡnh c phn húa ngõn hng thng mi nh nc m ch tp trung phõn tớch
mt s c s lớ lun quan trng v thc tin in hỡnh cng nh nhng quy nh
ca phỏp lut hin hnh v c phn húa ngõn hng thng mi nh nc.
lm rừ cỏc vn cn nghiờn cu, khúa lun s dng cỏc phng
phỏp: Phõn tớch, tng hp, i chiu so sỏnh. Cỏc phng phỏp ny c thc
hin trờn nn tng ca phng phỏp lun ca ch ngha Mỏc Lờnin
3. ý ngha khoa hc v thc tin ca ti:
Cho n thi im hin nay, nhng cụng trỡnh nghiờn cu khoa hc v
vn c phn húa ngõn hng thng mi nh nc nc ta cũn rt ớt, hu
nh l cha cú. Trc thc t nh vy, khúa lun c thc hin v cú mt s ý
ngha nh sau:
- H thng húa mt s quan im lớ lun cng nh nhng vn trong
thc tin c phn húa ngõn hng thng mi nh nc.
- Phõn tớch nhng c s phỏp lớ ca c phn húa ngõn hng thng mi
nh nc, ch rừ nhng im tớch cc cng nh hn ch ca chỳng. Bờn cnh ú,
a ra nhng kin ngh hon thin phỏp lut nhm thỳc y tin trỡnh c phn
húa ngõn hng thng mi nh nc.
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
2
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Chng I
Nhng vn lớ lun c bn v c phn húa ngõn hng thng mi nh
nc
1.1. Nhng vn c bn v c phn húa doanh nghip nh nc

1.1.1. Khỏi nim c phn húa v c phn húa doanh nghip nh nc
Doanh nghip nh nc (DNNN) l thc th ra i v tn ti ph bin
nhiu quc gia trờn th gii mc dự vai trũ, v trớ ca nú trong mi nn kinh t l
khỏc nhau. Sau chin tranh th gii ln th hai, cỏc doanh nghip nh nc phỏt
trin rt mnh m nhiu quc gia v ó cú nhng úng gúp ỏng k cho s
phỏt trin ca nn kinh t ton cu. Tuy nhiờn, xut phỏt t nhiu lớ do khỏc
nhau m theo thi gian, cỏc doanh nghip nh nc hot ng cng ngy kộm
hiu qu. Vỡ vy, vo nhng nm cui thp k 60, u thp k 70 ca th k trc
trờn th gii ó xut hin mt ln súng t ci cỏch cỏc DNNN. Mt trong
nhng phng thc c s dng ph bin nht l tin hnh c phn húa.
Vit Nam, cỏc DNNN ó ra i v phỏt trin rt sm trong thi kỡ k
hoch húa tp trung vi t cỏch l thnh phn ch o ca nn kinh t. Trong
sut nhng nm khỏng chin chng li s xõm lc ca Phỏp, M cng nh
trong nhng nm u ca cụng cuc xõy dng Ch ngha xó hi nc ta, cỏc
doanh nghip nh nc ó phỏt huy vai trũ ca mỡnh rt hiu qu. Mc dự vy,
cng nh nhiu quc gia khỏc trờn th gii, trong quỏ trỡnh phỏt trin, cỏc
doanh nghip nh nc Vit Nam ó sm bc l nhiu hn ch. Nhng nhc
im ca mụ hỡnh doanh nghip nh nc cng bc l rừ hn khi nn kinh t
nc ta chuyn qua c ch th trng nh hng xó hi ch ngha. Trong hon
cnh mi, cỏc doanh nghip nh nc vi tỡnh trng lm n thua l ó tr thnh
nhõn t kỡm hóm s phỏt trin ca nn kinh t quc gia. ng v nh nc ta
nhn thc rt rừ vn ny v ó sm a ra ch trng i mi cỏc doanh
nghip nh nc nhm nõng cao hiu qu hot ng ca loi hỡnh doanh nghip
ny. T nm 1960, ng v Nh nc ta ó tin hnh rt nhiu bin phỏp nhm
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
3
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
ci tin qun lớ xớ nghip quc doanh v bt u t nm 1990 tr i, vic ci
cỏch cỏc doanh nghip nh nc c xỳc tin rt mnh m.
ci cỏch cỏc doanh nghip nh nc mt cỏch cú hiu qu thỡ phi

gii quyt c nguyờn nhõn dn n tỡnh trng hot ng kộm hiu qu, trụng
ch vo s bao cp ca Nh nc. Cỏc doanh nghip nh nc thuc s hu ca
Nh nc, Nh nc qun lớ v giỏm sỏt thụng qua cỏc c quan qun lớ bng cỏc
c ch rng buc, hnh chớnh mnh lnh, xin cho, khụng rừ trỏch nhim...Vic
qun lớ giỏm sỏt thụng qua nhiu tng nc v ca i din s hu chung ch
khụng phi l ch s hu ớch thc qun lớ giỏm sỏt mt cỏch thc s bng cỏc
c ch, nh ch bt buc theo nguyờn tc th trng. H qu l cỏc doanh
nghip nh nc hot ng kộm hiu qu, luụn trong tỡnh trng trụng ch v
li. khc phc nhng nhc im ú, mt trong nhng gii phỏp hu hiu
nht l tin hnh c phn húa.
Cho n nay, mc dự ó cú rt nhiu vn bn phỏp lớ c ban hnh
iu chnh vn c phn húa doanh nghip nh nc nhng vn cha cú
mt vn bn no a ra khỏi nim c phn húa doanh nghip nh nc mt cỏch
trc tip v y . Vn bn cú hiu lc phỏp lớ cao nht tớnh cho ti thi im
ny iu chnh vic c phn húa l Ngh nh s 109/2007/N- CP ngy
26/6/2007 cng ch mi a ra khỏi nim c phn húa doanh nghip nh nc
mt cỏch giỏn tip. Theo ú, c phn húa doanh nghip nh nc c hiu l
vic Chuyn i nhng doanh nghip m nh nc khụng cn gi 100% vn
sang loi hỡnh doanh nghip cú nhiu ch s hu: huy ng vn ca cỏc nh u
t trong nc v nc ngoi nõng cao nng lc ti chớnh, i mi cụng ngh,
i mi phng thc qun lý nhm nõng cao hiu qu v sc cnh tranh ca nn
kinh t.
Chớnh vỡ l trờn m ó cú nhiu quan im khỏc nhau xung quanh khỏi
nim c phn húa. Tuy nhiờn, tu trung li cỏc quan im ú u thng nht
hai ni dung l: (1) C phn húa l quỏ trỡnh chuyn i cụng ti nh nc thnh
cụng ti c phn; (2) C phn húa l quỏ trỡnh lm a dng húa cỏc hỡnh thc s
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
4
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
hu trong doanh nghip. Do vy, chỳng ta cú th hiu theo quan im ph bin

nht hin nay v c phn húa doanh nghip nh nc nh sau: C phn húa
doanh nghip nh nc l quỏ trỡnh chuyn i nhng doanh nghip nh nc
sang hot ng theo hỡnh thc cụng ti c phn thụng qua phng thc huy ng
vn ca cỏc t chc, cỏ nhõn nhm a dng húa s hu trong doanh nghip
1.1.2. Nhng nguyờn tc i vi tin trỡnh c phn húa doanh
nghip nh nc
C phn húa doanh nghip nh nc l ch trng ln ca ng v Nh
nc ta, l vn cú nh hng rt ln i vi mi mt ca i sng kinh t, xó
hi t nc. Chớnh vỡ vy, vic c phn húa phi tuõn theo nhng nguyờn tc
nht nh nhm m bo cho tỡnh hỡnh kinh t, xó hi ca quc gia luụn luụn n
nh v phỏt trin.
Cú hai nguyờn tc c bn c t ra khi c phn húa cỏc doanh nghip
nh nc.
Nguyờn tc th nht: phi xỏc nh rừ v vai trũ ca thnh phn kinh t
nh nc trong nn kinh t th trng nhiu thnh phn núi chung v trong tng
doanh nghip c phn húa núi riờng.
ng v Nh nc ta ó luụn xỏc nh vai trũ ch o ca thnh phn
kinh t nh nc trong nn kinh t hng húa th trng nh hng Ch ngha xó
hi. Do vy, vic c phn húa cỏc doanh nghip nh nc khụng nhng phi gi
vng c iu ú m cũn phi gúp phn nõng cao vai trũ ca khu vc kinh t
quc doanh.
Vai trũ ch o ca thnh phn kinh t nh nc c th hin nhng
khớa cnh nh sau: (1) Thnh phn kinh t nh nc phi nm gi nhng ngnh
sn xut kinh doanh m hot ng ca chỳng cú s chi phi v tỏc ng to ln
ti nhng ngnh kinh t khỏc. Vớ d nh ngnh ngõn hng, ngoi thng, nng
lng, khỏi thỏc khoỏng sn quý him...(2) Mt khỏc, cng phi chim gi
nhng ngnh mang tớnh nn tng, l c s cho cỏc ngnh khỏc phỏt trin. Chng
hn nh ngnh giao thụng vn ti, cụng nghip nng, cụng nghip quc phũng,
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
5

Kho¸ LuËn Tèt NghiÖp Trêng §¹i Häc LuËt Hµ Néi
văn hóa giáo dục...(3) Đối với những ngành còn lại, thành phần kinh tế nhà nước
phải tịch cực tham gia vào để tạo ra định hướng phát triển, hướng dẫn cạnh tranh
bằng ưu thế về tài chính và trình độ quản lý.
Nguyên tắc thứ hai: cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước phải được
tiến hành theo quy hoạch tổng thể của Nhà nước.
Là loại hình doanh nghiệp thuộc sở hữu Nhà nước, các doanh nghiệp
nhà nước khi tiến hành cổ phần hóa phải tuân theo sự sắp đặt của Nhà nước,
theo một chương trình, quy hoạch tổng thể chứ không thể tiến hành một cách tự
phát. Điều đó là nhằm giữ vững sự ổn định cho doanh nghiệp nói riêng và cho
tình hình kinh tế xã hội nói chung. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng trong quá
trình chỉ đạo thực hiện chủ trương cổ phần hóa của mình, Nhà nước cần sử dụng
kết hợp cả hai biện pháp là biện pháp kinh tế và biện pháp hành chính, trong đó
biện pháp kinh tế là chính. Biện pháp kinh tế ở đây là giải quyết một cách hợp lí
lợi ích kinh tế của các chủ thể có liên quan đến quá trình cổ phần hóa và thông
qua đó để vận động thuyết phục cho cán bộ lãnh đạo doanh nghiệp và người lao
động hiểu rõ chủ trương cổ phần hóa cũng như tự nguyện tham gia vào quá trình
này.
1.1.3. Quy trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước
Để thực hiện việc cổ phần hóa, doanh nghiệp nhà nước phải trải qua
nhiều giai đoạn. Theo các quy định của pháp luật hiện nay, tiến trình cổ phần
hóa của doanh nghiệp nhà nước diễn ra qua các giai đoạn như sau:
Bước 1: Xây dựng phương án cổ phần hóa: Đây là bước đầu tiên của
quy trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. ở giai đoạn này, các chủ thể có
thẩm quyền do pháp luật quy định tiến hành chuẩn bị các điều kiện để doanh
nghiệp thực hiện cổ phần hóa.
Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và Tổ giúp việc được thành lập và thực hiện
một số công việc như chuẩn bị hồ sơ, tài liệu cổ phần hóa; lựa chọn phương
pháp, hình thức xác định giá trị doanh nghiệp; kiểm kê, phân loại tài sản và lên
danh sách người lao động thường xuyên tại doanh nghiệp.

NguyÔn §øc Anh Líp KT29E
6
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Trong bc ny, Ban ch o c phn húa da vo tỡnh hỡnh thc t ca
doanh nghip v cỏc quy nh hin hnh m thuờ t chc t vn hoc giao cho
T giỳp vic v doanh nghip lp Phng ỏn c phn húa. Ni dung ca phng
ỏn c phn húa bao gm: Nhng thụng tin v doanh nghip, tỡnh hỡnh sn xut
kinh doanh ca doanh nghip trong 3- 5 nm lin k trc khi c phn húa;
ỏnh giỏ thc trng ca doanh nghip ti thi im xỏc nh giỏ tr doanh
nghip; Phng ỏn sp xp li lao ng; Phng ỏn hot ng sn xut kinh
doanh trong 3- 5 nm tip theo; Phng ỏn c phn húa bao gm hỡnh thc c
phn húa, d kin c cu vn iu l, phng thc phỏt hnh c phiu; d tho
iu l cụng ty c phn húa. Phng ỏn c phn húa ny sau khi c lp s
c hon thin cựng vi s tham kho ý kin cỏc thnh viờn doanh nghip qua
Hi ngh cụng nhõn viờn chc bt thng v bỏo cỏo lờn c quan quyt nh c
phn húa. C quan ny s ra quyt nh c phn húa chm nht trong vũng 5
ngy lm vic sau khi nhõn c bỏo cỏo.
Bc 2: T chc bỏn c phn:
Phng thc bỏn c phn do Ban Ch o c phn húa doanh nghip la
chn theo quy nh ca phỏp lut. Vic bỏn c phn din ra theo trỡnh t nh
sau: u tiờn, doanh nghip tin hnh bỏn u giỏ c phn cho cỏc nh u t
thụng thng, cú th l bỏn trc tip ti doanh nghip hoc thụng qua t chc ti
chớnh trung gian. Trờn c s giỏ u thnh cụng bỡnh quõn cho cỏc nh u t
thụng thng, Ban Ch o c phn húa tin hnh bỏn c phn u ói cho ngi
lao ng v t chc cụng on trong doanh nghip cng nh tin hnh bỏn c
phn cho nh u t chin lc. Kt qu bỏn c phn c tng hp v bỏo cỏo
lờn c quan quyt nh c phn húa. Trong trng hp khụng bỏn c phn cho
ỳng i tng trong phng ỏn c phn húa thỡ phi bỏo cỏo cho c quan quyt
nh c phn húa quyt nh iu chnh quy mụ, c cu c phn ca doanh
nghip c phn húa.

Bc 3: Hon tt vic chuyn doanh nghip thnh cụng ty c phn:
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
7
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Sau khi ó tin hnh cho bỏn c phn ln u, doanh nghip thc hin
nt mt s cụng vic cũn li hon tt quy trỡnh c phn húa. Vic u tiờn l
t chc i hi ng c ụng ln th nht thụng qua iu l v t chc hot
ng, phng ỏn sn xut kinh doanh, bu Hi ng qun tr, Ban kim sỏt v
b mỏy iu hnh cụng ty c phn. Cn c vo kt qu ca i hi ng c
ụng ln th nht, doanh nghip tin hnh ng kớ kinh doanh vi c quan nh
nc cú thm quyn; hon tt x lớ cỏc vn ti chớnh trong doanh nghip; cp
c phiu cho cỏc c ụng theo quy nh hin hnh; T chc ra mt cụng ty c
phn v thc hin b cỏo trờn cỏc phng tin thụng tin i chỳng theo quy
nh; T chc bn giao gia doanh nghip v cụng ty c phn. Hon tt cỏc
cụng vic trờn, cụng ty c phn chớnh thc ra i v hot ng theo cỏc quy nh
ca phỏp lut hin hnh v cụng ty c phn.
1.2. Nhng vn c bn v c phn húa ngõn hng thng mi nh nc
1.2.1. Khỏi nim ngõn hng thng mi nh nc
Ngõn hng thng mi nh nc l nh ch ti chớnh trung gian quan
trng trong s cỏc t chc tớn dng hin nay nc ta. Tỡm hiu k cng v khỏi
nim phỏp lớ ca nú s giỳp chỳng ta hiu rừ chc nng cng nh vai trũ ca
ngõn hng thng mi nh nc trong nn kinh t quc dõn v qua ú nhn thc
sõu sc hn v ni dung v yờu cu ca vn c phn húa loi hỡnh t chc tớn
dng ny. hiu rừ hn v khỏi nim ngõn hng thng mi nh nc cn
phi bt u t khỏi nim ngõn hng thng mi trong cỏc quy nh ca phỏp
lut t trc ti nay.
Trc õy, trong c ch kinh t k hoch húa tp trung do Nh nc
nm c quyn s hu h thng ngõn hng nờn trờn thc t nc ta khụng tn
ti cỏc ngõn hng thng mi theo ỳng ngha. Khỏi nim ngõn hng thng
mi c cp ln u tiờn trong Phỏp lnh Ngõn hng, Hp tỏc xó tớn dng v

Cụng ty ti chớnh nm 1990. Lut cỏc t chc tớn dng nm 1997 v Ngh nh
49/2000/N-CP ngy 12/9/2000 ó phỏt trin khỏi nim ngõn hng thng mi
mt cỏch bao qut v y hn.
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
8
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Theo Phỏp lnh Ngõn hng, Hp tỏc xó tớn dng v cụng ty ti chớnh
c Hi ng nh nc thụng qua ngy 23/5/1990( cú hiu lc t ngy
01/10/1990) thỡ nh ngha ngõn hng thng mi c hiu nh sau: Ngõn
hng thng mi l t chc kinh doanh tin t m hot ng ch yu v thng
xuyờn l nhn tin gi ca khỏch hng vi trỏch nhim hon tr v s dng s
tin ú cho vay, thc hin nghip v chit khu v lm phng tin thanh
toỏn.
T nh ngha trờn, ta thy ngõn hng thng mi Vit Nam cú nhng
c trng nh sau:
- Th nht, ngõn hng thng mi l t chc kinh doanh hot ng trong
lnh vc tin t.
- Th hai, phm vi hot ng ch yu v thng xuyờn ca ngõn hng
thng mi l nhn tin gi ca khỏch hng. ng thi, s dng ngun tin gi
ú cho vay, chit khu v lm phng tin thanh toỏn.
nh ngha nờu trờn ca Phỏp lnh Ngõn hng, Hp tỏc xó tớn dng v
Cụng ty ti chớnh 1990 ó phn ỏnh tng i bao quỏt cỏc khớa cnh phỏp lớ ca
khỏi nim ngõn hng thng mi trong thc tin hot ng ca cỏc ngõn hng
thng mi trờn th gii.
Th nht, ngõn hng thng mi l mt t chc kinh doanh( doanh
nghip) hot ng trong lnh vc tin t cho nờn nú cú y t cỏch phỏp
nhõn. T cỏch phỏp nhõn ú phn ỏnh rừ nột a v phỏp lớ ca ngõn hng thng
mi, cho phộp ngõn hng thng mi cú quyn t ch trong hot ng kinh
doanh ca mỡnh m khụng ph thuc vo ý chớ ca bt kỡ t chc cỏ nhõn no
khỏc. Vic xỏc nh t cỏch phỏp nhõn cho ngõn hng thng mi c phỏp

lut coi l yờu cu hng u trong vic to c s phỏp lớ cho hot ng ca
chỳng trong thc tin. Phỏp lt ca cỏc nc trờn th gii luụn rt chỳ trng vn
ny. Chng hn nh Lut v ngnh tớn dng ca c 1992( iu 1), Lut
ngõn hng Ba Lan 1989( iu 2.1). Lut v cỏc t chc ti chớnh v ngõn hng
Malaysia 1989 ó xỏc nh t cỏch phỏp nhõn cho ngõn hng thng mi ngay
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
9
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
t phn m u: Ngõn hng ngha l mt phỏp nhõn thc hin hot ng kinh
doanh ngõn hng.
Th hai, Phỏp lnh Ngõn hng 1990 cng ó ch ra phm vi hot ng
v nghip v ch yu ca ngõn hng thng mi. ú l nhn tin gi, thc hin
nghip v chit khu v lm phng tin thanh toỏn. Phỏp lut ca hu ht cỏc
nc cng ghi nhn iu ny.
ú l ln u tiờn khỏi nim phỏp lớ ca ngõn hng thng mi c
a ra nc ta. Tuy nhiờn, trờn thc t qua mt s nm trin khai phỏp lnh
Ngõn hng 1990 ó bc l mt s hn ch v bt cp v nh ch ngõn hng
thng mi. Mt khỏc, s thay i, phỏt trin nhanh chúng ca nn kinh t núi
chung v cỏc ngõn hng thng mi núi riờng ó cho thy khỏi nim trờn v
ngõn hng thng mi khụng cũn phự hp na. Vỡ vy, Nh nc ta ó ban hnh
Lut cỏc t chc tớn dng nm 1997 v Ngh nh 49/2000/N- CP ngy
12/9/2000 a ra cỏc quy nh mi v ngõn hng thng mi.
Lut cỏc t chc tớn dng khụng trc tip a ra nh ngha ngõn hng
thng mi nhng ó giỏn tip cp ti cỏc ni dung ca nú thụng qua nh
ngha Ngõn hng v nh ngha Hot ng ngõn hng. Theo ú, Ngõn hng
l loi hỡnh t chc tớn dng c thc hin ton b hot ng ngõn hng v cỏc
hot ng kinh doanh khỏc cú liờn quan. Theo tớnh cht v mc tiờu hot ng,
ngõn hng bao gm cỏc loi: Ngõn hng thng mi, Ngõn hng phỏt trin,
Ngõn hng u t, Ngõn hng chớnh sỏch, Ngõn hng hp tỏc v cỏc loi hỡnh
ngõn hng khỏc. Cng theo Lut ny thỡ hot ng ngõn hng l hot ng kinh

doanh tin t v dch v ngõn hng vi ni dung thng xuyờn l nhn tin gi,
s dng s tin ny cp tớn dng v cng ng cỏc dch v thanh toỏn.
Khỏi nim ngõn hng thng mi ó c cp mt cỏch rừ rng
trong Ngh nh s 49/2000/N- CP ngy 12/9/2000 ca Chớnh ph v t chc
v hot ng ca ngõn hng thng mi: Ngõn hng thng mi l ngõn hng
c thc hin ton b hot ng ngõn hng v cỏc hot ng kinh doanh khỏc
cú liờn quan vỡ mc tiờu li nhun, gúp phn thc hin cỏc mc tiờu kinh t ca
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
10
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Nh nc. Qua nh ngha trờn ta thy ngõn hng thng mi cú c im nh
sau:
- Mt l, thc hin ton b cỏc hot ng ngõn hng ( nhn tin gi,
huy ng vn, cp tớn dng, cung ng dch v thanh toỏn) v cỏc hot ng kinh
doanh khỏc cú liờn quan. c im ny ch rừ s khỏc bit gia ngõn hng
thng mi vi khỏc t chc tớn dng phi ngõn hng khỏc ch c phộp thc
hin mt s hot ng ngõn hng.
- Hai l, theo tớnh cht v mc tiờu, hot ng ca ngõn hng ly li
nhun lm mc tiờu v gúp phn vo thc hin mc tiờu kinh t ca Nh nc.
im ny cho thy s khỏc bit gia ngõn hng thng mi vi cỏc ngõn hng
chớnh sỏch v ngõn hng hp tỏc.
Nh vy, cú th thy rừ trong Ngh nh 49/2000/N- CP ngy 12/9/2000
ca Chớnh ph khỏi nim ngõn hng thng mi ó c cp mt cỏch ton
din, bao quỏt c y ni hm cng nh bn cht ca ngõn hng thng
mi.
Ngõn hng thng mi nh nc l mt trong s cỏc loi hỡnh ngõn
hng thng mi nc ta hin nay. õy l mụ hỡnh ngõn hng c Nh nc
thnh lp, thuc s hu ca Nh nc, úng vai trũ ch o trong h thng ngõn
hng ca quc gia. Hot ng ca nú cng l nhm mc tiờu li nhun, bờn cnh
ú, cỏc ngõn hng thng mi nh nc cũn c Nh nc giao cho nhim v

thc hin cỏc chớnh sỏch kinh t ca Nh nc. S lng ghộp mc tiờu li nhun
v thc hin cỏc chớnh sỏch kinh t ca Nh nc nh vy th hin rừ mi quan
h gia Nh nc( ch s hu) vi loi hỡnh ngõn hng thng mi ny. Vic
Nh nc giao nhim v thc hin cỏc chớnh sỏch kinh t ca quc gia cho cỏc
ngõn hng thng mi nh nc khụng phi bt ngun t quyn lc Nh nc
m l t quyn ca ch s hu i vi ngõn hng.
Túm li, t nhng phõn tớch trờn cú th a ra khỏi nim ngõn hng
thng mi nh nc nh sau: Ngõn hng thng mi nh nc l ngõn hng
thng mi do Nh nc thnh lp v thuc s hu ca nh nc, thc hin
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
11
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
ton b cỏc hot ng ngõn hng v cỏc hot ng kinh doanh khỏc cú liờn quan
vỡ mc tiờu li nhun v cỏc chớnh sỏch kinh t ca Nh nc.
1.2.2. C phn húa ngõn hng thng mi nh nc v s cn thit
ca nú
L mt loi hỡnh doanh nghip thuc s hu ca Nh nc nờn cỏc ngõn
hng thng mi nh nc cng ng trong xu th phỏt trin chung ca cỏc
doanh nghip nh nc trong giai on hin nay. Nhm nõng cao sc cnh tranh
ca nn kinh t, ng v Nh nc ta ó ch trng sp xp, i mi v nõng
cao hiu qu phỏt trin ca cỏc doanh nghip nh nc, y mnh tin c
phn húa v m rng din cỏc doanh nghip c phn húa, k c mt s tng
cụng ty v doanh nghip ln, trong ú cú cỏc ngõn hng thng mi nh nc.
Ngnh ngõn hng l mt ngnh tng i nhy cm cho nờn vic c phn húa
ch mi c nhc ti trong vi nm gn õy. Hin nay, cụng tỏc chun b c
phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc ó v ang c tin hnh. Ngõn
hng Ngoi thng ó tin hnh xong vic c phn húa, thi gian ti s tin
hnh c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc cũn li l ngõn hng Phỏt
trin nh ng bng sụng Cu Long, ngõn hng Nụng nghip v Phỏt trin nụng
thụn, ngõn hng Cụng thng, ngõn hng u t v Phỏt trin Vit Nam.

Vic c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc l mt khõu quan
trng trong quỏ trỡnh i mi hot ng ca cỏc ngõn hng, cng c v c cu
li cỏc ngõn hng thng mi theo hng tip tc phỏt huy nhng thnh tu ó
t c, khc phc nhng tn ti nhm nõng cao nng lc ti chớnh, trỡnh
cụng ngh, nng lc t chc kinh doanh, ỏp ng ngy cng tt hn yờu cu ca
cụng cuc i mi trong nhng nm ti. Tớnh tt yu hay s cn thit phi c
phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc nc ta hin nay th hin qua
nhng im nh sau:
Th nht, nhỡn t gúc v mụ thỡ ch trng c phn húa cỏc doanh
nghip nh nc trong nhng nm qua ó th hin tớnh ỳng n ca nú v
em li nhiu thnh qu trờn thc t.
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
12
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Thc tin c phn húa cỏc doanh nghip nh nc trong nhng nm va
qua cho thy cỏc doanh nghip sau khi c phn húa c bn u hot ng tt v
cú kh nng sinh li n nh. Ban ch o i mi v phỏt trin doanh nghip ó
a ra cỏc bn thng kờ cho thy hiu qu hot ng sn xut kinh doanh u
chuyn bin tớch cc so vi trc khi chuyn i s hu. Vn iu l cng nh
doanh thu ca cỏc doanh nghip sau c phn húa u tng. T ú, s tin np
ngõn sỏch nh nc ca cỏc doanh nghip v thu nhp ca ngi lao ng cng
tng lờn ỏng k. S phỏt trin nh vy em li nhng hiu ng tớch cc cho c
nn kinh t. Ngoi ra, thụng qua vic thc hin c phn húa, cỏc doanh nghip
nh nc ó thay i c tn gc phng thc qun lớ lc hu v nhiu hn ch
trc õy ỏp dng phng thc qun lớ mi, t ch, linh hot hn.
Ngõn hng thng mi nh nc trc ht cng l mt loi hỡnh doanh
nghip nh nc c thnh lp nhm mc ớch ch yu l thc hin cỏc hot
ng kinh doanh trong phm vi hot ng ca ngõn hng, l mt lnh vc kinh
doanh quan trng i vi nn kinh t. V nu nh c phn húa cỏc doanh nghip
nh nc l mt tt yu thỡ vic c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh

nc cng vy. Mc dự rt thn trng, nhng trong nhng nm va qua ng v
Nh nc ta ó rt chỳ trng xỳc tin vn ny v cho n hin nay- khi m
chỳng ta ó thy c tớnh ỳng n ca ch trng c phn húa cỏc doanh
nghip nh nc cng nh ó cú rt nhiu bi hc trong vic c phn húa thỡ
vic t ra vn c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc hon ton l
ỳng n v cn thit.
Hn na, c phn húa cỏc doanh nghip nh nc núi chung v c phn
húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc núi riờng th hin rừ t tng ch o
ca ng v Nh nc ta v ch trng xõy dng mt nn kinh t hng húa vi
nhiu thnh phn kinh t cựng song hnh phỏt trin, gim mc c quyn s
hu trong hot ng ngõn hng, to mi iu kin cho tt c cỏc thnh phn kinh
t cựng cú c hi phỏt trin trờn mt sõn chi bỡnh ng.
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
13
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Th hai, c phn húa l gii phỏp hiu qu nht giỳp cỏc ngõn
hng thng mi nh nc cú th tng nhanh nng lc ti chớnh v t h s
an ton vn theo tiờu chun quc t nhm nõng cao kh nng cnh tranh
trong bi cnh Vit Nam va gia nhp WTO v phi m ca th trng ti
chớnh.
Ti thi im hin nay, Vit Nam cú 5 ngõn hng thng mi nh nc
ln v cú tng s vn thuc s hu nh nc l khong 15 500 t ng( khong
gn 1 t ụ la M), bỡnh quõn 3 100 t ng mt ngõn hng. Con s ny tht nh
bộ nu em so sỏnh vi s vn ca cỏc ngõn hng quc t trong khu vc. Vi s
vn nh vy, cỏc ngõn hng thng mi nh nc khụng th cú kh nng
cnh tranh vi cỏc ngõn hng nc ngoi khi hi nhp. Hin ti, mt khỏch hng
ln ch vay c ca Ngõn hng Nụng nghip v phỏt trin nụng thụn( l ngõn
hng cú s vn ln nht trong nm ngõn hng) ti a l 780 t ng( 15% s vn
ca ngõn hng); ca ngõn hng Phỏt trin nh ng bng sụng Cu Long ti a
105 t ng, ca mi ngõn hng khỏc t 450 n 600 t ng. iu ỏng núi l

trong s vn t cú ca mi ngõn hng nh vy, cú n 50% l vn danh ngha
vỡ chỳng hỡnh thnh t trỏi phiu c bit ca Chớnh ph. Loi trỏi phiu ú
ch dn bin thnh vn mi nm 3% do cỏch tr lói trỏi phiu ca B ti chớnh.
iu ny khin cho kh nng cnh tranh ca cỏc ngõn hng thng mi Vit
Nam tr nờn rt yu kộm so vi cỏc ngõn hng khỏc trong khu vc cng nh
trờn th gii do lu lng tin mt hn ch.
Khi nc ta gia nhp T chc thng mi th gii (WTO) vo nm
2006, cỏc ngõn hng ln trờn th gii s c to iu kin nhiu hn hot
ng trong nn kinh t Vit Nam. iu cú cng cú ngha l cỏc ngõn hng
thng mi nh nc ca chỳng ta hin nay s phi chu s cnh tranh rt gay
gt ngay chớnh trờn sõn chi vn d lõu nay l ca mỡnh. cú th cnh tranh v
tn ti, cỏc ngõn hng thng mi nh nc buc phi tin hnh nhng ci cỏch
v mt trong s ú l tng nhanh ngun vn t cú.
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
14
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Mc dự Chớnh ph ó n lc trong vic b sung vn cho cỏc ngõn hng
thng mi nh nc, th nhng cỏc ngõn hng ú khú cú th tng vn bng
ngun ngõn sỏch nh nc vn ó rt eo hp v cũn phi phõn b cho nhiu mc
tiờu quan trng khỏc ca quc gia. Chớnh vỡ vy, huy ng vn t cụng chỳng
u t thụng qua phỏt hnh c phiu l phng thc kh thi nht trong giai on
hin nay. Nú khụng nhng giỳp gim bt ỏp lc cho ngõn sỏch nh nc m cũn
giỳp cho cỏc ngõn hng thng mi quc doanh nõng cao nng lc ti chớnh
thụng qua tng vn iu l. ng thi, c phn húa s to iu kin cỏc ngõn
hng ny phỏt hnh cỏc cụng c n di hn v cỏc cụng c phỏi sinh khỏc, gúp
phn a dng húa ngun vn phc v cho hot ng kinh doanh ca mỡnh. Mt
khỏc, vic tng vn nh vy s giỳp cho cỏc ngõn hng thng mi nh nc t
c chun quc t v h s an ton vn. ú l yu t rt quan trng cỏc
ngõn hng Vit Nam cú th cnh tranh c vi cỏc ngõn hng quc t trong bi
cnh Vit Nam tham gia vo t chc thng mi quc t WTO.

Th ba, c phn húa s to ra ỏp lc bt buc cỏc ngõn hng thng
mi nh nc phi tng kh nng sinh li.
Theo thụng l quc t, mt ngõn hng tt trờn th gii thng cú ch s
ROA (li nhun trờn tng ti sn) trung bỡnh l 1% v ROE (li nhun trờn vn
ch s hu) l 15%. Nu em ch s ny so sỏnh vi cỏc ngõn hng thng mi
nh nc Vit Nam thỡ kh nng sinh li ca cỏc ngõn hng thng mi nh
nc Vit Nam l rt thp. Kh nng sinh li ca cỏc ngõn hng thng mi nh
nc hin nay cũn thp hn vi ngay c nhng ngõn hng thng mi c phn
trong nc. Nguyờn nhõn ch yu l do t l n khụng sinh li quỏ ln. Ngoi ra,
do nhu cu cnh tranh nờn cỏc ngõn hng thng mi nh nc ch chỳ trng
phỏt trin mng li, y chi phớ lờn trong khi chờnh lch lói sut huy ng v
lói sut cho vay cú xu hng gim. Mt lớ do na l dch v v sn phm ca cỏc
ngõn hng thng mi nh nc vn cũn nghốo nn, cỏc dch v mi cha phỏt
trin, cha to c ngun thu t cỏc dch v phi tớn dng. Tt c nhng iu ú
u xut phỏt t c ch hot ng ca mt doanh nghip nh nc ,phi thc
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
15
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
hin nhiu chớnh sỏch xó hi do nh nc ra, b mỏy lónh o cng knh
khụng linh hot v khú thớch ng c vi c ch kinh t th trng.
Khi cỏc ngõn hng thng mi nh nc c c phn húa, vi c ch
qun tr iu hnh nng ng hn, cỏc ngõn hng s nhanh chúng bt kp c
trỡnh phỏt trin chung ca th gii. Hn na, cỏc ngõn hng ú s bt buc
phi hot ng cú hiu qu, tng kh nng sinh li thu hỳt cỏc nh u t nu
khụng mun t o thi khi nn kinh t.
Th t, c phn húa s to ra c ch iu hnh qun tr nng ng,
hin i húa cụng ngh v phỏt trin sn phm mi, to ra ng lc phỏt
trin bn vng, hi nhp.
Xu th hi nhp quc t hin nay trờn th gii ang t ra nhng thỏch
thc ln cho cỏc ngõn hng thng mi ca Vit Nam. Nú ũi hi cỏc ngõn hng

ca Vit Nam phi ỏp ng c nhng yờu cu kht khe v quy mụ hot ng
cng nh quy mụ vn, v trỡnh qun lớ v i ng cỏn b qun lớ, v phỏt
trin v ng dng cỏc cụng ngh tiờn tin hin i trong hot ng ngõn hng, v
tng cng th trng sn phm, dch v tin ớch trong nc v quc t. Nhng
yờu cu ú l thc t khỏch quan m cỏc ngõn hng thng mi nh nc hin
nay phi i mt v ỏp ng c tn ti v phỏt trin.
nõng cao nng lc qun tr ngõn hng, hin i húa cụng ngh v
phỏt trin sn phm mi thỡ vic khuyn khớch s tham gia ca cỏc i tỏc nc
ngoi vo cỏc ngõn hng thng mi nh nc Vit Nam l rt cn thit. Bi cỏc
i tỏc ú thng l nhng t chc ti chớnh ln, cú nng lc ti chớnh hựng hu,
cú kinh nghim v b dy hot ng trong lnh vc ngõn hng. Vi t cỏch l
cỏc nh u t chin lc trong cỏc ngõn hng thng mi c phn Vit Nam,
cỏi m h cú th em n cho cỏc ngõn hng Vit Nam khụng ch l ngun vn
m quan trng hn ú l trỡnh qun tr iu hnh theo cỏc chun mc quc t.
Vic giỏm sỏt cỏc hot ng ngõn hng s sõu sỏt hn, cụng tỏc qun tr ti sn
cú, ti sn n v qun tr ri ro chc chn s c tng cng, mi hot ng
ngõn hng s c minh bch húa v tỡnh hỡnh ti chớnh s tr nờn lnh mnh
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
16
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
hn. c bit, chỳng ta s cú iu kin ỏp dng cỏc cụng ngh ngõn hng tiờn
tin nht, h thng thanh toỏn ni b s c thụng sut, cỏc quan h vi khỏch
hng s c i x bỡnh ng trờn c s cỏc tiờu chớ rừ rng. Nhng dch v v
sn phm mi ca ngõn hng s tr nờn a dng, phong phỳ hn. Tt c nhng
iu ú s m bo tng cng tớnh an ton ca h thng, giỳp cho hiu qu
hot ng ca cỏc ngõn hng s c nõng cao nhiu hn. V nh vy, h thng
ngõn hng ca Vit Nam mi cú th phỏt trin mt cỏch bn vng v hi nhp
quc t.
Th nm, c phn húa ngõn hng thng mi nh nc s mang li
cho Nh nc rt nhiu li ớch.

Thụng qua vic tng cng nng lc ti chớnh cng nh hiu qu hot
ng ca cỏc ngõn hng thng mi nh nc, quỏ trỡnh c phn húa em li
cho Nh nc rt nhiu li ớch ỏng k. Hiu lc ca vic iu hnh chớnh sỏch
tin t quc gia khụng nhng khụng b lm suy gim m cũn c tng cng.
Nh nc s khụng phi chu ỏp lc t ũi hi tng vn ca ngõn hng nh
trc c phn húa. S phỏt trin ca h thng ngõn hng sau c phn húa s to
ra ng lc thỳc y s phỏt trin ca ton b nn kinh t.
Vi nhng yờu cu ht sc cn thit nh vy, vn c phn húa cỏc
ngõn hng thng mi nh nc ó tr thnh mt trong nhng vn quan
trng m Chớnh ph Vit Nam ang quyt tõm xỳc tin. Vic nhanh chúng tin
hnh c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc s to iu kin cho cỏc
ngnh kinh t khỏc ca Vit Nam phỏt trin hn na, to ra ng lc Vit
Nam nhanh chúng hũa nhp vi nn kinh t th gii trong bi cnh Vit Nam
va gia nhp WTO.
1.2.3. Mt s nột c thự ca c phn húa ngõn hng thng mi nh
nc so vi c phn húa doanh nghip nh nc
Mc dự cng l doanh nghip nh nc nhng cỏc ngõn hng thng
mi nh nc l nhng doanh nghip mang nhiu c trng riờng xut phỏt t
chc nng cng nh lnh vc kinh doanh ca mỡnh. Quỏ trỡnh c phn húa cỏc
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
17
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
ngõn hng thng mi nh nc cng vy, nú hm cha nhng nột tng ng
vi quỏ trỡnh c phn húa cỏc doanh nghip nh nc hot ng trong cỏc lnh
vc khỏc nhng nú cng cú nhng nột c thự. Nhỡn chung, cú th núi rng c
phn húa ngõn hng thng mi nh nc phc tp v khú khn hn so vi c
phn húa mt doanh nghip nh nc thụng thng.
Th nht, vn c phn húa ngõn hng thng mi nh nc nc ta
hin nay l vn rt mi. Mc dự ó c t ra t khỏ lõu nhng cho n
nhng nm gn õy vn ny mi c xỳc tin thc hin. Hin ti, chỳng ta

mi ch tin hnh c phn húa thớ im xong i vi Ngõn hng Ngoi thng
Vit Nam v ang tin hnh c phn húa bn ngõn hng thng mi nh nc
cũn li. Chớnh vỡ õy l vn rt mi m nh vy m cú th núi rng kinh
nghim thc t v thc hin c phn húa mt ngõn hng thng mi nh nc l
hu nh cha cú. iu ny gõy khú khn khụng nh cho quỏ trỡnh c phn húa
cỏc ngõn hng thng mi nh nc nc ta.
Th hai, khụng ging nh cỏc doanh nghip nh nc hot ng trong
cỏc lnh vc sn xut, kinh doanh khỏc, cỏc ngõn hng thng mi nh nc
trong hot ng phi tuõn theo Lut cỏc t chc tớn dng do nhng c thự v
lnh vc kinh doanh ca mỡnh. Khi c phn húa cng vy, cỏc ngõn hng thng
mi nh nc bờn cnh vic phi chu s iu chnh ca cỏc vn bn phỏp lut
quy nh v c phn húa doanh nghip nh nc m cũn phi chu s iu chnh
ca cỏc vn bn phỏp lut v ngõn hng, v chng khoỏn...Cho n thi im
hin nay, cỏc vn bn phỏp lớ iu chnh trc tip i vi vn c phn húa
ngõn hng thng mi nh nc l rt ớt m ch yu vn l cỏc vn bn phỏp
lut v c phn húa doanh nghip nh nc. Do vy, vic c phn húa cỏc ngõn
hng thng mi nh nc gp rt nhiu khú khn v c s phỏp lớ.
Th ba, vic xỏc nh giỏ tr ngõn hng thng mi nh nc khi c
phn l khú khn v phc tp hn rt nhiu so vi xỏc nh giỏ tr doanh nghip
nh nc khỏc khi c phn húa. Do c thự v lnh vc hot ng,rt nhiu ti
sn ca cỏc ngõn hng thng mi nh nc l nhng ti sn khú xỏc nh chớnh
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
18
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
xỏc giỏ tr nh: thng hiu, h thng khỏch hng ca ngõn hng... Rt d xy ra
trng hp xỏc nh giỏ tr ngõn hng cao hn hoc thp hn so vi giỏ tr thc
t. Nú s dn n s tht thoỏt ti sn ca Nh nc trong trng hp nh giỏ
thp v tỡnh trng khụng thu hỳt c cỏc nh u t nu nh giỏ quỏ cao. Vỡ
th m xỏc nh giỏ tr ngõn hng l mt trong nhng vng mc c bn ca quỏ
trỡnh c phn húa ngõn hng thng mi nh nc.

Th t, hot ng ngõn hng l hot ng mang tớnh nhy cm cao. Nú
khỏc so vi hot ng ca cỏc doanh nghip hot ng trong cỏc lnh vc kinh
doanh khỏc. nh hng ca hot ng ngõn hng i vi nn kinh t l rt ln.
V th ca cỏc ngõn hng thng mi nh nc nc ta hin nay l rt quan
trng. Cỏc ngõn hng thng mi nh nc nm gi khong 70%- 80% cỏc luõn
chuyn vn v khong 90% ngun vn cung ng cho cỏc hot ng kinh t ca
nn kinh t quc dõn. Cỏc ngõn hng thng mi nh nc gi v trớ ch o
trong cỏc hot ng tớn dng, thanh toỏn, huy ng vn...Cho nờn, nhng bin
ng trong hot ng ca cỏc ngõn hng thng mi nh nc luụn luụn cú nh
hng rt ln ti hu ht cỏc ngnh kinh t khỏc. Do vy m vic c phn húa
cỏc ngõn hng thng mi nh nc ũi hi s cn trng hn rt nhiu so vi
vic c phn húa cỏc doanh nghip nh nc thụng thng. iu ú khụng ch
nhm m bo s an ton v bn vng ca h thng ngõn hng quc gia m cũn
ca ton b nn kinh t.
1.2.4. Nhng yu t nh hng ti quỏ trỡnh c phn húa ngõn hng
thng mi nh nc
Mc tiờu khi c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc l nhm
nõng cao nng lc ti chớnh ca cỏc ngõn hng, to ra nhng ngõn hng quy mụ
ln cú kh nng phc v tt cho s phỏt trin kinh t xó hi, nõng cao hiu qu
trong hot ng kinh doanh, tng kh nng cnh tranh trờn th trng quc t.
Quỏ trỡnh c phn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc din ra cú t c
nhng mong mun ú hay khụng l ph thuc vo rt nhiu yu t. Sau õy l
mt s yu t c bn:
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
19
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
Trc ht, vai trũ ca cỏc quy nh phỏp lớ i vi quỏ trỡnh c phn húa
ngõn hng thng mi nh nc l vụ cựng quan trng. C phn húa cỏc ngõn
hng thng mi nh nc hin nay vn ang l mt vn ht sc mi m, khi
thc hin quỏ trỡnh ny tt yu Nh nc s phi ban hnh cỏc vn bn phỏp lut

iu chnh nhm to iu kin cho quỏ trỡnh ny din ra thun li v t hiu
qu cao. Tuy nhiờn, quỏ trỡnh c phn húa din ra cú thun li hay khụng v t
c nhng mc tiờu t ra hay khụng ph thuc rt nhiu vo cht lng ca
cỏc chớnh sỏch phỏp lut do Nh nc ra. Cỏc vn bn phỏp lut c ban
hnh nu bỏm sỏt c thc tin c phn húa cỏc ngõn hng thỡ s to iu kin
cho quỏ trỡnh ny din ra nhanh chúng, thun li cng nh t c kt qu
mong mun. Ngc li, nu cỏc quy nh phỏp lớ khụng phự hp thỡ nú s kỡm
hóm quỏ trỡnh c phn húa, khin cho cht lng c phn húa khụng c m
bo v ng nhiờn khú m t c cỏc yờu cu t ra cho quỏ trỡnh ny.
Th hai, khụng th khụng k n vai trũ ca ban lónh o ca cỏc ngõn
hng thng mi nh nc. Vn c phn húa cỏc ngõn hng ny cng chu
nh hng rt nhiu t s nhn thc v thỏi ca ban lónh o cỏc ngõn hng.
Trong thc t, cỏc cỏn b lónh o ngõn hng thng mi nh nc u nhn
thc c rt rừ v s cn thit phi c phn húa ngõn hng, nhn thc rừ v
vic la chn gia tn ti, phỏt trin hay tt hu v b o thi trong cnh tranh.
Tuy nhiờn, cng cú mt s b phn cỏn b lónh o khụng mong mun vic c
phn húa vỡ tõm lớ khụng mun ri xa cỏi nụi bao cp ca nh nc cng nh
khụng mun t b nhng c quyn m mỡnh khụng th cú sau khi ngõn hng
c c phn húa. Vi t tng nh vy, mt khi ban lónh o ngõn hng
thng mi nh nc ó khụng mong mun thỡ quỏ trỡnh c phn húa ngõn hng
s gp nhiu khú khn ngay t trong chớnh bn thõn ngõn hng v nú khú m t
c hiu qu cao. Ngc li, nu quỏ trỡnh c phn húa cú c s ng h v
nhit tỡnh ca ban lónh o cỏc ngõn hng thỡ s to nờn c s thng nht ý
chớ trong ton b ngõn hng v to ra ng lc rt ln thỳc y vic c phn húa
thnh cụng. Cho nờn, vic ph bin ch trng c phn húa cho cỏc cỏn b lónh
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
20
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
o cng nh cụng nhõn viờn chc trong ngõn hng l mt gii phỏp ht sc cn
thit khi tin hnh c phn húa ngõn hng thng mi nh nc.

Th ba, th trng chng khoỏn cng l mt nhõn t cú nh hng
khụng nh ti quỏ trỡnh c phõn húa cỏc ngõn hng thng mi nh nc. Vn
c phn húa ngõn hng v th trng chng khoỏn cú mi quan h ht sc
cht ch vi nhau. Thụng qua th trng chng khoỏn, ngõn hng cú th huy
ng vn mt cỏch nhanh chúng bng nhiu phng thc. Th trng chng
khoỏn nc ta ó v ang t khng nh l mt kờnh dn vn quan trng, phc
v c lc cho cụng cuc phỏt trin kinh t t nc. Mt khi cỏc ngõn hng c
phn húa tt yu s phi phỏt hnh trỏi phiu v c phiu ra th trng chng
khoỏn. Do ú, th trng chng khoỏn tr thnh mt kờnh giỳp cho cỏc ngõn
hng thng mi nh nc huy ng vn. Th trng chng khoỏn nu hot
ng tt, cỏc thụng tin minh bch, c cu t chc hot ng cht ch thỡ s giỳp
cho cỏc ngõn hng thng mi nh nc phỏt hnh c phiu thnh cụng v vic
c phn húa tr nờn thun li hn. Trỏi li, nu th trng chng khoỏn cha
ng nhiu bt n, thụng tin khụng rừ rng minh bch thỡ rừ rng l vic phỏt
hnh c phiu ca ngõn hng s phi gỏnh chu rt nhiu ri ro, gõy nh hng
xu n c quỏ trỡnh c phn húa cỏc ngõn hng.
Ngoi ra, mụi trng kinh doanh khi cỏc ngõn hng thng mi nh
nc thc hin c phn húa cng cú nh hng khụng nh i vi quỏ trỡnh ny.
Cú th núi rng din bin chung ca mụi trng kinh doanh nc ta trong
nhng nm gn õy cú nhiu thun li cỏc ngõn hng thng mi nh nc
hot ng kinh doanh cng nh tin hnh c phn húa. S tng trng ca nn
kinh t v mi mt to ra nhiu c hi cho cỏc ngõn hng thng mi nh nc
tin hnh c phn húa v khai thỏc tim nng ca th trng. Lnh vc hot ng
ngõn hng nc ta vn cũn ang trong giai on phỏt trin ban u, mc
tip cn cỏc dch v ngõn hng khong 8% v thuc hng thp trờn th gii. Vi
quỏ trỡnh ụ th húa nhanh chúng nh hin nay thỡ th trng ó m ra rt nhiu
tim nng trong lnh vc ngõn hng v dch v ti chớnh cỏc ngõn hng cú th
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
21
Kho¸ LuËn Tèt NghiÖp Trêng §¹i Häc LuËt Hµ Néi

khai thác. Sự phát triển của cả nền kinh tế nói chung và lĩnh vực hoạt động ngân
hàng nói riêng tạo ra động lực để các ngân hàng thương mại nhà nước nhanh
chóng tiến hành cổ phần hóa và chiếm lĩnh thị trường. Bên cạnh đó, môi trường
kinh doanh cũng ẩn chứa nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình cổ
phần hóa các ngân hàng thương mại nhà nước. áp lực của sự cạnh tranh gay gắt,
những bất ổn tồn tại trong nền kinh tế khiến cho hoạt động của ngân hàng ngày
càng gặp nhiều khó khăn. Sự lành mạnh của các khoản nợ cũng ảnh hưởng rất
lớn tới ngân hàng. Tất cả những điều đó có thể khiến cho hoạt động kinh doanh
của ngân hàng trở nên không thuận lợi và tất yếu quá trình cổ phần hóa các ngân
hàng cũng bị ảnh hưởng theo.

NguyÔn §øc Anh Líp KT29E
22
Kho¸ LuËn Tèt NghiÖp Trêng §¹i Häc LuËt Hµ Néi
Chương II
Pháp luật hiện hành điều chỉnh vấn đề cổ phần hóa ngân hàng thương mại
nhà nước.
Mặc dù đã được đặt ra từ rất sớm nhưng vấn đề cổ phần hóa ngân hàng
thương mại nhà nước ở nước ta hiện nay vẫn là vấn đề rất mới. Cho đến thời
điểm hiện nay, trong tổng số năm ngân hàng thương mại nhà nước chúng ta chỉ
mới tiến hành cổ phần hóa xong Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam và đang
thúc đẩy việc tiến hành cổ phần hóa nốt các ngân hàng còn lại. Các văn bản
pháp lí trực tiếp điều chỉnh quá trình cổ phần hóa các ngân hàng thương mại nhà
nước hiện vẫn còn rất ít và chủ yếu chúng ta vẫn sử dụng các văn bản về cổ
phần hóa doanh nghiệp nhà nước để điều chỉnh quá trình này. Trong đó, có hiệu
lực pháp lí cao nhất phải kể đến Nghị định của Chính phủ số109/2007/NĐ-CP
ngày 26/06/2007 về chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ
phần, kế đến là Thông tư của Bộ Tài chính số 146/2007/TT-BTC ngày 06 tháng
12 năm 2007 hướng dẫn thực hiện một số vấn đề về tài chính khi thực hiện
chuyển doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần theo quy định

tại Nghị định số 109/2007/NĐ-CP cũng như một số văn bản pháp luật có liên
quan. Theo các quy định pháp luật hiện hành, có thể tóm lược quá trình cổ phần
hóa ngân hàng thương mại nhà nước trải qua ba giai đoạn chính là: Giai đoạn
chuẩn bị cổ phần hóa, giai đoạn cổ phần hóa và giai đoạn hậu cổ phần hóa.
2.1. Giai đoạn chuẩn bị cổ phần hóa
Chuẩn bị cổ phần hóa là giai đoạn đầu tiên của quá trình cổ phần hóa
ngân hàng thương mại nhà nước, trong đó ngân hàng thương mại nhà nước tiến
hành những công việc cần thiết nhằm tạo điều kiện về mọi mặt để ngân hàng
tiến hành cổ phần hóa thành công. Theo Nghị định số 109 của Chính phủ ban
hành ngày 26/6/2007, Thông tư của Bộ Tài chính số 146/2007/TT-BTC ngày 06
tháng 12 năm 2007 và một số văn bản pháp luật có liên quan thì các ngân hàng
thương mại nhà nước phải thực hiện một số công việc chính là xử lí tài chính và
NguyÔn §øc Anh Líp KT29E
23
Khoá Luận Tốt Nghiệp Trờng Đại Học Luật Hà Nội
xỏc nh giỏ tr ca ngõn hng trc khi tin hnh cho bỏn c phn ra th
trng.
2.1.1. Cỏc quy nh v x lớ ti chớnh ca ngõn hng trc khi c
phn húa
Trc khi tin hnh vic xỏc nh giỏ tr ca ngõn hng, cụng vic u
tiờn phi tin hnh l x lớ ti chớnh. Hot ng ny nhm m bo cho ngõn
hng thng mi nh nc trong tỡnh trng ti chớnh lnh mnh tin hnh
c phn húa. Ngõn hng thng mi nh nc s phi thc hin mt s cụng
vic bao gm: kim kờ, phõn loi ti sn v x lớ nhng tn ti v ti chớnh; X
lớ cỏc ti sn thuờ, mn, nhn vn gúp liờn doanh, liờn kt, nhng ti sn khụng
cn dựng, ti sn c u t bng Qu khen thng, Qu phỳc li; X lớ cỏc
khon n phi thu cng nh cỏc khon n phi tr v x lớ cỏc khon d phũng,
l hoc lói v mt s ngun ti chớnh khỏc.
Trc ht, khi nhn c quyt nh c phn húa thỡ ngõn hng thng
mi nh nc cú trỏch nhim t chc kim kờ, phõn loi ti sn m ngõn hng

ang qun lớ s dng ti thi im xỏc nh giỏ tr ca ngõn hng. Vic kim kờ,
ỏnh giỏ, phõn loi ti sn l vn bng tin, ti sn cho thuờ ti chớnh v cỏc
khon cụng n ca ngõn hng thng mi phi tuõn theo quy nh ca Thụng t
s 146/2007/TT-BTC ngy 06/12/2007. Theo ú, ngõn hng thng mi nh
nc tin hnh kim kờ i chiu cỏc khon tin gi ca khỏch hng, chng ch
tin gi; i chiu ti sn l d n tớn dng k c d n c theo dừi ngoi
bng; i chiu cỏc ti sn cho thuờ ti chớnh; phõn loi cỏc khon n phi thu
tn ng iu kin x lớ theo hng dn ca Ngõn hng Nh nc Vit Nam.
Bờn cnh ú, ngõn hng thng mi cũn cú trỏch nhim thc hin ch kim
toỏn hng nm theo ch Nh nc quy nh hoc lp bỏo cỏo ti chớnh ti
thi im xỏc nh giỏ tr ngõn hng. Sau ú, da trờn c s kt qu kim kờ,
kim toỏn bỏo cỏo ti chớnh ny, ngõn hng thng mi nh nc s tin hnh
phi hp vi cỏc c quan cú liờn quan ch ng x lớ nhng tn ti v ti
chớnh thuc thm quyn ca mỡnh trc khi tin hnh xỏc nh giỏ tr ngõn hng.
Nguyễn Đức Anh Lớp KT29E
24
Kho¸ LuËn Tèt NghiÖp Trêng §¹i Häc LuËt Hµ Néi
Trong trường hợp những tồn tại về tài chính không thuộc thẩm quyền xử lí của
ngân hàng thì phải báo cáo lên các cơ quan có thẩm quyền để kịp thời xem xét.
Nếu đã báo cáo mà vẫn chưa được giải quyết thì phải ghi rõ những tồn tại đó
vào Biên bản xác định giá trị ngân hàng cổ phần hóa để tiếp tục giải quyết trong
giai đoạn từ khi xác định giá trị doanh nghiệp đến thời điểm chính thức trở thành
ngân hàng cổ phần.
Việc quy định như vậy giúp cho các ngân hàng thương mại nhà nước có
thể chủ động trong việc giải quyết những tồn tại về tài chính cũng như đảm bảo
quá trình cổ phần hóa được diễn ra một cách minh bạch theo nguyên tắc thị
trường.
Thứ hai, ngân hàng thương mại nhà nước phải xử lí các tài sản thuê,
mượn, nhận vốn góp liên doanh, liên kết, tài sản không cần dùng, tài sản được
đầu tư bằng Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi.

Đối với những tài sản mà ngân hàng thuê, mượn, nhận vốn góp liên
doanh, liên kết và các tài sản khác không phải của doanh nghiệp thì sẽ không
được tính giá trị những tài sản đó vào giá trị của ngân hàng cổ phần hóa. Trước
khi chuyển sang ngân hàng cổ phần thì ngân hàng phải thống nhất với chủ sở
hữu tài sản để ngân hàng sau khi cổ phần sẽ kế thừa các hợp đồng đã kí trước
đây hoặc chấm dứt các hợp đồng đó.
Đối với những tài sản không cần dùng, ứ đọng, chờ thanh lý, ngân hàng
thương mại tiến hành cổ phần hóa có trách nhiệm xử lí theo chế độ tài chính
hiện hành về thanh lí, nhượng bán. Nếu đã đến thời điểm xác định giá trị ngân
hàng mà vẫn chưa xử lí được thì những tài sản đó không được tính vào giá trị
ngân hàng mà phải chuyển giao cho các cơ quan liên quan để xử lí mà ở đây là
công ty Mua bán nợ và tài sản tồn đọng của ngân hàng).
Đối với những công trình phúc lợi như nhà trẻ, nhà mẫu giáo, bệnh xá
và các tài sản phúc lợi khác đầu tư bằng nguồn Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi
thì chuyển giao cho ngân hàng sau cổ phần quản lí để phục vụ tập thể người lao
động trong ngân hàng cổ phần hóa. Còn những tài sản là nhà ở của cán bộ, công
NguyÔn §øc Anh Líp KT29E
25