Công tác bảo quản tài liệu tại Thư viện Quốc gia Việt Nam

1
PHN M U

1. Lý do chn ti
Bo qun vn ti liu th vin l mt khõu quan trng trong quy trỡnh x
lý nghip v ca cỏc c quan Thụng tin Th vin. Bo qun ti liu bao gm
nhng chớnh sỏch v hot ng thc tin c thự nhm bo v nhng ti liu th
vin v lu tr khi b lm h hng, gõy thit hi v hu hoi, bao gm nhng
phng phỏp v k thut do i ng chuyờn mụn ra. Cựng vi tim lc v
trang thit b k thut, ngun thụng tin con ngi, bo qun vn ti liu cú
mt ý ngha rt quan trng, nhm gi gỡn di sn vn hoỏ dõn tc v nhõn loi,
nõng cao cht lng phc v ngi dựng tin, tit kim ngõn sỏch nh nc. Do
vy m cụng tỏc bo qun cng gúp phn khụng nh vo vic nõng cao uy tớn,
cht lng hot ng ca th vin, gúp phn quyt nh s tn ti v phỏt trin
ca c quan Thụng tin Th vin.
Th vin quc gia Vit Nam l trung tõm vn hoỏ, khoa hc, giỏo dc ca
c nc. L ni tng tr, bo tn, truyn bỏ di sn vn hoỏ dõn tc, ngun tri
thc ca nhõn loi, gúp phn vo s phỏt trin kinh t xó hi ca t nc.
Hin nay th vin quc gia Vit Nam ó cú mt vn ti liu ln v s
lng, phong phỳ v ni dung vi nhiu ti liu quý him m khụng phI nI
no cú c. c bit l cỏc xut bn phm qua ngun np lu chiu vi s
lng ngy mt tng m din tớch kho cú hn, vn ti liu quý him nh kho ti
liu Hỏn Nụm, sỏch, bỏo, tp chớ trc nm 1945
Mc dự th vin ó cú nhng bin phỏp v trang thit b nhm bo qun
ti liu th vin nhng cựng vi thi gian, cỏc iu kin v mụi trng, khớ hu
v cỏc nhõn t khỏc ngy cng tỏc ng mnh m n quỏ trỡnh hu hoi v t
hu hoi ca ti liu, c bit l ti liu quý him.
Do vn ti liu c hỡnh thnh t lõu v quý him nh vy nờn mt vn
cp thit t ra cho cỏc chuyờn gia Thụng tin th vin núi chung v cỏn b
Th vin quc gia núi riờng lm th no bo qun v lu gi lõu di ti liu
nhm s dng hu ớch cho th h hụm nay v mai sau. Chớnh vỡ vy m tụi chn

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2
ti Cụng tỏc bo qun ti liu ti Th vin quc gia Vit Nam lm niờn
lun ca mỡnh.
2. i tng, phm vi nghiờn cu
Niờn lun nghiờn cu cụng tỏc bo qun ti liu ti Th vin Quc gia
Vit Nam, thc trng bo qun ti liu ti th vin quc gia v mt s gii phỏp
nhm hon thin v tng cng cụng tỏc bo qun ti liu tai Th vin Quc gia
Vit Nam.
3. Phng phỏp nghin cu
hon thnh niờn lun, ngoi vic ỏp dng phng phỏp lun ca trit
hc, tụi ó tin hnh thu thp, thng kờ, phõn tớch, sú sỏnh, tng hp ti liu, s
liu.
4. Nhim v nghiờn cu
Niờn lun nghiờn cu v:
- Hot ng chớnh ca Th vin Quc gia Vit Nam.
- Nghiờn cu thc trng bo qun ti liu ti Th vin Quc gia.
- Nghiờn cu, xut mt s gii phỏp hon thin v tng cng cụng tỏc
bo qun vn ti liu Th vin.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
3
5. Cơ cấu của niên luận
Ngồi phần mở đầu và kết luận, phần nội dung của niên luận bao gồm 3
chương:
Chương I: Thư viện Quốc gia với việc phát triển văn hố, giáo dục, kinh
tế, xã hội ở Việt Nam hiện nay.
Chương II: Khảo sát thực trạng bảo quản tài liệu ở Thư viện Quốc gia
Việt Nam.
Chương III: Nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp hồn thiện và phát

triển bảo quản tài liệu.



















THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
4
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I
THƯ VIỆN QUỐC GIA VỚI VIỆC PHÁT TRIỂN VĂN HỐ, GIÁO
DỤC, KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của thư viện quốc gia Việt Nam
Thư viện quốc gia Việt Nam (National Library of Viet Nam) ngun là sở
lưu trữ và thư viện Đơng Dương thành lập ngày 29/11/1917. Ngày 21/06/1919

thư viện chính thức mang tên Thư viện Trung ương Hà Nội. Năm 1935 thư viện
mang tên Pie Paskiơ. Ngày 20/10/1945 thư viện đổi tên thành Quốc gia thư viện.
Năm 1946 khi Pháp chiếm đóng Hà Nội thư viện mang tên Thư viện Trung
ương. Năm 1953 đổi tên thành tổng thư viện do sát nhập viện Đại học Hà Nội.
Từ ngày 29/06/1957 đến nay thư viện mang tên Thư viện Quốc gia Việt Nam.
Thư viện quốc gia Việt Nam là thư viện trung ương lớn nhất của cả nước
với vốn tài liệu phong phú và đa dạng. Nhờ có sắc lệnh nộp lưu chiểu và thực
hiện tốt cơng tác bổ sung, vốn tài liệu trong Thư viện Quốc gia có khoảng 1,5
triệu bản sách, gần 10000 tên báo, tạp chí, hơn 13000 luận án tiến sỹ. Thư viện
có quan hệ trao đổi với 130 đơn vị trong và ngồi nước (thư viện, cơ quan văn
hố, giáo dục, báo chí) của 34 nước trên thế giới.
Thư viện hiện có 192 cơng nhân viên chức, trong đó có khoảng hơn 85%
có trình độ đại học và trên đại học, cơng tác trong 11 phòng chức năng.
Hiện nay thư viện quốc gia Việt Nam là thành viên chính thức của Hiệp
hội quốc tế các Hội thư viện và cơ quan thư viện (IFLA).
1.2. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện quốc gia Việt Nam
Theo quyết định số 579/TC- QĐ của Bộ trưởng Bộ văn hố Thơng tin ban
hành ngày 17/03/1997 về chức năng nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Thư viện
quốc gia Việt Nam :"Thư viện Quốc gia Việt Nam là đơn vị sự nghiệp của Bộ
văn hố Thơng tin có chức năng: thu thập bảo tồn sách, báo, tài liệu chọn lọc
của nước ngồi; tổ chức thơng tin phổ cập rộng rãi cho mọi đối tượng sử dụng
theo quy định của nhà nước và của Bộ văn hố Thơng tin”
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
5
Pháp lệnh thư viện thơng qua ngày 28/12/2000 quy định về nhiệm vụ của
Thư viện quốc gia Việt Nam như sau:
- Thu nhận xuất bản phẩm trong nước theo chế độ nộp lưu chiểu, biên
soạn và xuất bản thư mục quốc gia
- Thu nhận luận án tiến sĩ của các nhaf khoa học Việt Nam được bảo vệ
trong và ngồi nước

- Thu nhận các loại hình tài liệu của nước ngồi bằng các hình thức: mua,
trao đổi, nhận biếu tặng
- Xử lý tài liệu, xây dựng bộ máy tra cứu tìm tin, tổ chức cho người sử
dụng thư viện khai thác tài liệu tại chỗ và trong cả nước thơng qua việc phối hợp
liên thư viện và mạng thơng tin
- Thực hiện thơng tin khoa học, văn hố, nghệ thuật
- Nghiên cứu thư viện học và ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong hoạt
động thư viện
Hướng dẫn nghiệp vụ cho mạng lưới thư viện trong cả nước
- Hợp tác, trao đổi với các thư viện và trung tâm thơng tin-tư liệu trong
nước và nước ngồi theo định hướng của Bộ Văn hóa-thơng tin
- Quản lý cơng chức, tài sản, tài chính của cơ quan theo quy định của Nhà
nước và của Bộ Văn hố-thơng tin.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
6
1.3. C cu t chc ca Th vin Quc gia
Theo quyt nh s 579 ngy 17/3/1997, b mỏy t chc ca Th vin
Quc gia Vit Nam bao gm :
- V lónh o : 01 Giỏm c, 02 Phú giỏm c v th ký hi ng khoa
hc, t di s lónh o trc tip ca B Vn hoỏ Thụng tin.
- V t vn khoa hc : Hi ng khoa hc.
- B mỏy t chc gm 11 phũng chc nng :
- Phũng hnh chớnh tng hp.
- Phũng quan h quc t.
- Phũng lu chiu.
- Phũng b sung v trao i ti liu quc t.
- Phũng phõn loi biờn mc.
- Phũng tin hc.
- Phũng nghiờn cu v hng dn nghip v.
- Phũng c sỏch.

- Phũng c bỏo, tp chớ.
- Phũng tra cu.
- Phũng bo qun.








THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
7
CHNG II
KHO ST THC TRNG BO QUN TI LIU CA TH VIN
QUC GIA VIT NAM

2.1. Vi nột v phũng bo qun
Cụng tỏc bo qun vn ti liu l cụng vic chung ca th vin. Tuy nhiờn
vỡ Th vin Quc gia Vit Nam l th vin cú chc nng thu thp v tng tr
i i vn ti liu dõn tc, thu thp cú chn lc v bo qun lõu di ti liu
nc ngoi cú giỏ tr. Do vy m cụng tỏc bo qun ti liu cú mt ý ngha c
bit quan trng cn cú mt b phn chuyờn v bo qun ti liu. ú l lý do m
phũng bo qun ti liu ó cú t nhng ngy u th vin mi ra i.
Phũng bo qun ra i vi chc nng : xõy dng chin lc, k hoch v
cụng tỏc qun lý, t chc h thng kho ti liu, bo qun, gi gỡn v t chc,
cung cp, khai thỏc,s dng ti liu. Nghiờn cu, xut gii phỏp phũng chng
cỏc tỏc nhõn hu hoi ti liu.
Nhim v c bn ca phũng bo qun bao gm :
- T chc lm v sinh ti liu, kho tng, tu sa, úng bỡa cng, mm cho

cỏc loi ti liu, dỏn ch t cho ti liu phc v trong kho m.
- Nghiờn cu cỏc hỡnh thc, phng phỏp mi v bo qun vn ti liu
th vin, ỏp dng cỏc phng phỏp k thut tiờn tin vo vic chng v hn ch
nh hng ca ỏc tỏc nhõn i vi s hu hoi v t hu hoi ca cỏc ti liu
th vin.
- Nghiờn cu lý lun, hng dn nghip v v cụng tỏc bo qun ti liu.
- Ly sỏch theo phiu yờu cu cho phũng c theo phiu yờu cu v
phũng c ti liu quý him
Hin nay phũng bo qun cú 16 cỏn b, 01 trng phũng v 02 phú
phũng. Tt c u cha qua lp chớnh quy v cụng tỏc bo qun, ch mt s cỏn
b mi qua lp tp hun ngn hn hay hi tho v bo qun ti liu.

2.2. Cỏc hỡnh thc, bin phỏp bo qun ti liu
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
8
Quỏ trỡnh bo qun ti liu luụn ph thuc vo thc trng, loi hỡnh ti
liu c bo qun v trong bt c trng hp no vic kộo di tui th cho ti
liu luụn l vn mu cht nht.
Hin ti Th vin Quc gia Vit Nam ang lu gi mt s lng ti liu
ln vi vn sỏch, bỏo-tp chớ theo s liu thng kờ thỏng 2 nm 2007 c th nh
sau:
- Sỏch Vit: 374477 bn
- Sỏch ngoi: 65497 bn
- Sỏch Hỏn- Nụm: 5205 bn
- Sỏch Hoa: 44541 bn
- Sỏch Phỏp: 45677 bn
- Sỏch qu Chõu : 4500 bn
- Sỏch Nga: 268070 bn
- Kho sỏch ụng Dng: 53901 bn
- Sỏch Nht v Triu Tiờn: 4374 bn

- Sỏch nhc: 21329 cun
- Tranh: 3073 cun
- Bn : 2235
- Kho ti liu nghip v: hn 3000 bn (ting Vit, ting nc ngoi),
trong ú cú 32 tờn tp chớ chuyờn ngnh.
- Kho lu chiu: 207034 tờn sỏch
Kho bỏo-tp chớ bao gm:
- Bỏo-tp chớ ting Vit: 1530 tờn
- Bỏo-tp chớ ting Phỏp: 978 tờn
- Bỏo-tp chớ ting Anh:2150 tờn
- Bỏo-tp chớ tiờng Nga: 750 tờn
- Bỏo-tp chớ ting Trung: 500 tờn
- Kho bỏo-tp chớ nghiờn cu: 1718 tờn
- Kho bỏo-tp chớ nc ngoi khỏc: 840 tờn
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
9
Hin nay Th vin Quc gia Vit Nam ó cú nhng bin phỏp, mt s
trang thit b k thut nhm phc v cụng tỏc bo qun ti liu. Tuy nhiờn vn
ti liu ang trong tỡnh trng bỏo ng, nhiu sỏch, bỏo-tp chớ b rỏch nỏt, h
hng nng, c bit l nhng ti liu xut bn trc nm 1945 nh kho sỏch
Hỏn-Nụm, kho sỏch ụng Dng, bỏo-tp chớ nghiờn cu b vng, mc, m
ch, mi mt, giũn, d mc nỏt.
Vn t liu b h hng nh vy phi k n mt s nguyờn nhõn ch yu
sau:
- S t hu hoi ca bn thõn ti liu: dự cho ti liu c gi gỡn cn
thn nhng sau mt thi gian ti liu vn b hu hoi v khụng th trỏnh khoi do
trong quỏ trỡnh to ra giy ngi ta s dng nhiu hoỏ cht, c bit axit ty
trng giy, di tỏc ng ca m trong khụng khớ giy rt d b phõn hu.
Cũn i vi ti liu t tớnh sau mt thi gian t tớnh gim nờn thụng tin lu gi
trong chỳng b nh hng, cht lng gim cú khi cũn b h hng khụng s

dng c.
- S xõm hi ca cỏc loi cụn trựng, c bit l mi mt, giỏn, con di
uụi v chut lm cho kho sỏch bỏo b h hi.
- Mụi trng cha ti liu cha m bo tiờu chun k thut:
m cao trờn 70% ti liu s b cng lờn mộo mú hoc d dng b mn
nỏt do giy hut m d dng to iu kin cho nm mc, cụn trựng phỏt trin,
m thp giy b khụ giũn. Cũn khi m thay i thng xuyờn gõy cỏc bin
dng vt lý, lm t cỏc si xenlulo giy nhanh b rỏch nỏt. Do vy m m l
nhõn t gõy hu hoi ti liu nguy him nht.
nh sỏng cng gi mt vai trũ rt quan trng i vi ti liu, ỏnh sỏng t
nhiờn chiu vo ti liu co hi núng lm gim m tng i trong khụng khớ,
y mnh quỏ trỡnh oxy hoỏ lm giũn ti liu v mc mu b phai m. ỏnh sỏng
nhõn to dự khụng gõy ra nhiu tỏc hi nh ỏnh sỏng t nhiờn nhng cng b nh
hng: cỏc búng ốn trũn to ra cỏc tia hng ngoi, búng ốn hunh quang
tuy nhit thp nhng li phỏt ra nhiu tia cc tớm phỏ hu nhng liờn kt húa
hc trong giy lm cho giy d b rỏch.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
10
Nhiệt độ trong kho cao sẽ gây ra những phản ứng hóa học làm mất sự
thuỷ phân trong giấy làm cho giấy mờ chữ, bị giòn, phim ảnh giãn nở mở rộng .
Nhiệt độ thấp, khơng khí ẩm ướt dễ tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển , tài
liệu mủn nát, ố mốc, phim ảnh bị co lại. Nhiệt độ lên xuống thất thường sẽ dẫn
đến hiện tượng co bóp các cơ sợi theo hướng dọc ngang làm cho nó tự suy giảm
độ bền cơ học.
Bụi là kẻ thù giấu mặt của tài liệu có tác hại làm bào mòn tài liệu, sự co
giãn của tài liệu có thể làm cho bụi đâm rách các thớ giấy. Trong bụi có lẫn
nhiều tế bào nấm mốc, vơ số vi khuẩn và trứng các loại cơn trùng do vậy nếu
gặp điều kiện thuận lợi chúng sẽ phát triển một cách nhanh chóng.
- Do sự sử dụng q tải của con người đối với một số tài liệu q hiếm và
ý thức sử dụng tài liệu của bạn đọc chưa cao, hiện tượng cắt xé, đánh dấu tài liệu

vẫn còn, đặc biệt là phòng đọc báo-tạp chí, sách bị gấp nếp…
Cán bộ thư viện nhiều khi khơng kiểm sốt hết được bạn đọc nên đã
khơng kịp thời nhắc nhở bạn đọc, khơng kiểm tra tài liệu trước khi cho bạn đọc
mượn và sau khi bạn đọc trả
Nhiều tài liệu đem đi photocopy, nhiệt độ nóng của máy photocopy cũng
làm cho tài liệu bị hư hỏng.
- Ngày trước khi phong kiến phương Bắc và thực dân Pháp sang xâm lược
nước ta cũng đã mang về nước nhiều tài liệu q hiếm
- Kinh phí đầu tư cho cơng tác bảo quản còn hạn chế …
Với thực trạng vốn tài liệu như hiện nay, để hạn chế sự huỷ hoại của tài
liệu nhằm bảo quản tốt vốn tài liệu dân tộc và tài liệu có giá trị của nước ngồi
đồng thời phục vụ bạn đọc một cách đầy đủ, nhanh chóng, hiệu quả Thư viện
quốc gia Việt Nam đã áp dụng một số biện pháp
2.1.1. Tổ chức và sắp xếp một số loại tài liệu theo kho riêng để có chế
độ bảo quản thích hợp
- Kho lưu chiểu
- Kho Đơng Dương
- Kho Hán- Nơm
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN