Tác động của thuế thu nhập đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết Việt Nam

1
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




DNG BÌNH HÙNG


TÁC NG CA THU THU NHP N
CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT VIT NAM



LUN VN THC S KINH T










TP. H CHÍ MINH - NM 2010

2
B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




DNG BÌNH HÙNG


TÁC NG CA THU THU NHP N
CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT VIT NAM




CHUYÊN NGÀNH: KINH T - TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC: TS. NGUYN TH UYÊN UYÊN



TP. H CHÍ MINH - NM 2010


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca bn thân. Các s
liu và thông tin s dng trong lun vn đu có ngun gc, trung
thc và đc phép công b.

Tác gi lun vn


Dng Bình Hùng


MC LC
MC LC
DANH MC PH LC
DANH MC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG, BIU
DANH MC CÁC HÌNH, BIU 

PHN M U 1
CHNG 1 - TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC VÀ TÁC NG
CA THU THU NHP N CHÍNH SÁCH C TC 5
1.1. TNG QUAN V C TC VÀ CHÍNH SÁCH C TC 5
1.1.1. C tc 5
1.1.1.1. Khái nim v c tc: 5
1.1.1.2. Các phng thc chi tr c tc 5
1.1.2. Chính sách c tc 9
1.1.2.1. Khái nim v chính sách c tc 9
1.1.2.2. Các yu t tác đng đn chính sách c tc 10
1.1.2.3. Các chính sách c tc trong thc tin 14
1.2. TÁC NG CA THU THU NHP N CHÍNH SÁCH C TC CA
DOANH NGHIP 16

1.2.1. Vn đ tác đng ca thu thu nhp đn chính sách c tc ca doanh
nghip 16
1.2.1.1. Phân tích tác đng ca thu thu nhp đn chính sách c tc 16
1.2.1.2. Lp lun ca các trng phái v tác đng ca thu thu nhp đn
chính sách c tc 19
1.2.1.3. Chính sách c tc trong dài hn 20
1.2.2. Thu thu nhp đi vi c tc  mt s nc 21
1.2.2.1. Anh 21
1.2.2.2. M 22


1.2.2.3. n  24
1.2.2.4. Úc 24
1.2.2.5. Nga 25
1.2.2.6. Singapore 25
1.2.3. Thu c tc  M và s tác đng t vic ct gim thu c tc theo Lut
tng quan gia tng trng thu và vic làm nm 2003 (the Jobs and Growth
Tax Relief Reconciliation Act of 2003 –JGTRRA 2003) 26
1.2.3.1. Thu c tc  M 26
1.2.3.2. S lc v đo lut JGTRRA đi vi thu thu nhp c tc 29
1.2.3.3. Các đánh giá v nh hng ca đo lut JGTRRA 2003 31
1.2.4. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam v s tác đng ca thu thu nhp đn
chính sách c tc ca các công ty 33
1.2.4.1. Chính sách thu thu nhp doanh nghip 33
1.2.4.2. Thu c tc và thu lãi vn 35
1.2.4.3. Chính sách c tc trc s thay đi ca thu thu nhp 39
KT LUN CHNG 1 42
CHNG 2 - THC TRNG CHÍNH SÁCH C TC VÀ TÁC NG
CA THU THU NHP N CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CÔNG TY
NIÊM YT VIT NAM. 43

2.1. THC TRNG CHÍNH SÁCH C TC CÁC CÔNG TY NIÊM YT
VIT NAM 43
2.1.1. Chính sách c tc ca các công ty c phn niêm yt trc nm 2010 43
2.1.1.1. Phân tích các yu t tác đng đn chính sách c tc  Vit Nam 43
2.1.1.2. Thc trng v chính sách c tc ca các công ty c phn niêm yt . 46
2.1.1.3. Vn đ c tc ca các công ty c phn niêm yt 54
2.1.2. Chính sách c tc và s tác đng ca thu thu nhp đn chính sách c tc
ca các công ty c phn niêm yt t đu nm 2010 đn nay. 57
2.2. TÁC NG CA THU THU NHP N CHÍNH SÁCH C TC CÁC
CÔNG TY NIÊM YT 60


2.2.1. Chính sách thu thu nhp đi vi c tc 60
2.2.1.1. Thu thu nhp doanh nghip 60
2.2.1.2. Thu thu nhp cá nhân 62
2.2.2. Phân tích thc nghim v s thay đi chính sách c tc ca các công ty
niêm yt khi có s thay đi ca thu thu nhp 65
2.2.3. Phân tích phn ng chính sách c tc ca mt s công ty niêm yt tiêu
biu khi có s thay đi chính sách thu thu nhp 68
2.2.3.1. Công ty C phn Công Ngh FPT 68
2.2.3.2. Công ty C phn C in Lnh REE 71
2.2.3.3. Công ty C phn Sa Vit Nam Vinamilk 73
2.2.3.4. Công ty C phn Dc Hu Giang 75
2.2.3.5. Nhn xét v phn ng chính sách c tc ca mt s công ty niêm yt
tiêu biu khi có s thay đi chính sách thu thu nhp. 77
KT LUN CHNG 2 78
CHNG 3 - GII PHÁP CHO CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CÔNG
TY NIÊM YT VÀ H THNG THU THU NHP  VIT NAM HIN
NAY 79
3.1. XÂY DNG CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT 79

3.1.1. C s dòng tin đ xây dng chính sách c tc ca các công ty niêm yt
Vit nam 79
3.1.2. Chính sách c tc nên đc xây dng theo chu k vòng đi kinh doanh
ca doanh nghip 82
3.1.3. Xây dng chính sách c tc hng đn các yu t ni ti ca công ty 84
3.1.3.1. Xây dng chính sách c tc hng đn cu trúc vn mc tiêu 84
3.1.3.2. Xây dng chính sách c tc hng đn thu sut thu thu nhp hin
nay 85
3.1.3.3. Xây dng chính sách c tc hng đn u tiên c đông 88
3.1.3.4. Xây dng chính sách c tc hng đn mi quan h gia dòng tin
t do và hiu qu d án đu t ca các công ty niêm yt Vit nam 89


3.1.4. Xây dng chính sách c tc hng đn các yu t kinh t v mô hin nay
 Vit nam 92
3.2. HOÀN THIN H THNG THU THU NHP I VI C TC 
VIT NAM HIN NAY 94
3.2.1. C s đánh giá hiu qu ca chính sách thu thu nhp 94
3.2.2. Thu thu nhp doanh nghip 95
3.2.3. Thu thu nhp cá nhân 98
3.3. PHNG PHÁP ÁNH GIÁ C TC AN TOÀN CHO CÁC NHÀ U
T CHNG KHOÁN VIT NAM 101
KT LUN CHNG 3 105
KT LUN 106
TÀI LIU THAM KHO
PH LC



DANH MC PH LC

Ph lc 1: Ch s giá tiêu dùng và chi tr c tc các công ty niêm yt 111
Ph lc 2: Thng kê tình hình các công ty tr c tc tng - gim- không đi 111
Ph lc 3: Thng kê các công ty tr c tc tin mt và c tc c phiu 111
Ph lc 4: Thng kê t l chi tr c tc các công ty niêm yt qua các nm 112
Ph lc 5: Thng kê các mc tng trng c tc bình quân liên tc các nm 112
Ph lc 6: Thng kê mc tr c tc so vi EPS và FCFE 112
Ph lc 7: Thng kê mc tr c tc tin mt vi FCFE 113
Ph lc 8: Thng kê mc tng trng doanh thu và c tc trung bình giai đon 2003 - 2009
113
Ph lc 9: Xu hng c tc toàn cu 113
Ph lc 10: Thu c tc trong quan h gia c tc và các yu t khác 116
Ph lc 11: Chính sách c tc trong mi quan h vi giá tr doanh nghip 118


DANH MC CÁC T VIT TT

VAFI : Hip hi các nhà đu t tài chính Vit Nam
TTCK : Th trng chng khoán
TNDN : Thu nhp doanh nghip
TNCN : Thu nhp cá nhân
NSNN : Ngân sách nhà nc
FCFE : Dòng tin t do
EPS : Thu nhp trên mi c phn
DPS : C tc trên mi c phn
NBER : Vin nghiên cu kinh t M
JGTRRA : Lut tng quan gia tng trng kinh t và vic làm
ROE : T sut sinh li trên vn
ROA : T sut sinh li trên tng tài sn
HNX : S giao dch chng khoán Hà Ni

HSX : S giao dch chng khoán Tp.HCM
GDP : Tng sn phm quc ni
ICT : Ngành công ngh thông tin và vin thông
D/E : T s n trên vn
CNCK : Chuyn nhng chng khoán
CK : Chng khoán
CSH : Ch s hu
WACC : Chi phí s dng vn bình quân
WTO : T chc thng mi th gii.






DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng 1-1: So sánh hiu qu ca công ty t vic s dng vn vay 17
Bng 1-2: S thay đi thu sut thc trên c tc trc và sau khi thay đi lut thu nm
2003  M 35
Bng 1-3: Thu sut thc trên c tc theo h thng thu n đnh ca Úc 37
Bng 1-4: Minh ha h thng thu tng phn 37
Bng 2-1: So sánh mc thu thc trên c tc  mt s quc gia 44
Bng 2-2: Mt s công ty niêm yt có chính sách c tc đc trng trong dài hn 48
Bng 2-3: Thông kê các doanh nghip đng ký mua c phiu qu t đu nm 2010 đn nay
58
Bng 2-4: Thu TNDN ca mt s nc 61
Bng 2-5: Bng tóm tt chính sách thu TNCN đi vi chng khoán 63
Bng 2-6: Thu c tc và lãi vn  các nc 64
Bng 2-7: Thng kê vn hóa th trng và giá tr giao dch bình quân phiên các nm 65

Bng 2-8: Các vn bn PL v thu TNCN đi vi CK t sau lut thu TNCN 2007 67
Bng 3-1: Thu thu nhp doanh nghip mt s nc t nm 2009 96


DANH MC CÁC HÌNH, BIU 

Hình 1-1: Thu c tc và thu lãi vn  M qua các nm 27
Hình 1-2: So sách mua li c phn và c tc các công ty M t nm 1989-2008 39
Hình 2-1: Ch s giá tiêu dùng và chi tr c tc các công ty niêm yt VN 46
Hình 2-2: Thay đi c tc ca các công ty 47
Hình 2-3: So sánh c tc bng tin mt & c tc bng c phiu 50
Hình 2-4: T l chi tr c tc các công ty niêm yt 52
Hình 2-5: Mc tr c tc bình quân phân theo thi gian niêm yt 53
Hình 2-6: Mc chi tr c tc so vi EPS & FCFE 54
Hình 2-7: Mc chi tr c tc tin mt so vi FCFE 55
Hình 2-8: Tng trng doanh thu và t l c tc bình quân giai đon 2003-2009 56
Hình 2-9: Thay đi DPS & EPS trung bình ca các công ty niêm yt 2007-2009 67
Hình 2-10: Tng giá tr CP qu cui nm tài chính ca các công ty niêm yt 68
Hình 3-1: C tc và FCFE các công ty M nm 2008 80
Hình 3-2: S đ phân phi dòng tin hot đng đ ra quyt đnh chi tr c tc 81
Hình 3-3: Phân tích chính sách c tc theo chu k sng ca doanh nghip 83
Hình 3-4: Khung phân tích chính sách c tc theo hiu qu đu t 90
Hình 3-5: Ma trn xây dng chính sách c tc 91

Trang 1

PHN M U
1. S CN THIT CA  TÀI
Chính sách c tc là quyt đnh phân phi quan trng ca các doanh nghip c
phn, các quyt đnh phân phi c tc luôn c gng hng đn li ích trc mt ca

c đông, nhng đng thi cng phi đm bo đáp ng yêu cu tái đu t m rng
sn xut kinh doanh ca doanh nhip nhm mang li li ích lâu dài cho c đông
trong tng lai. Bn thân các chính sách c tc chu s tác đng ca rt nhiu yu
t, vic đánh giá mc đ tác đng ca các yu t đi vi chính sách c tc là rt
phc tp, do các yu t thng đng thi tác đng đn chính sách c tc.
Thu thu nhp là mt trong nhng yu t ni bt tác đng đn chính sách c tc ca
công ty, do nó liên quan trc tip đn mc li nhun ca công ty và thu nhp ca
các c đông. Mt s thay đi mc thu thu nhp có th dn đn làm tng hoc gim
thu nhp ca nhà đu t, do đó các nhà qun tr tài chính công ty luôn có s điu
chnh chính sách c tc phù hp sao cho mang li li ích ti đa cho c đông. Các
chuyên gia tài chính trên th gii cng đã có s quan tâm đo lng mc đ nh
hng ca thu bng nhiu nghiên cu thc nghim quan trng  các th trng
phát trin nh: Anh, M,…
 Vit nam, TTCK hin ti còn non tr, nhiu yu t còn cha bn vng, vic ban
hành lut thu thu nhp đi vi hot đng đu t chng khoán có th xem là mt
th thách ln đi vi TTCK, đc bit là các công ty niêm yt. Vào thi đim d
tho và ban hành nm 2008& 2009, do lut thu còn mi l, TTCK chu tác đng
ca các điu kin khách quan nh: khng hong tài chính th gii, s suy gim kinh
t trong nc … nên Chính ph đã có s điu chnh, gia hn hiu lc áp dng đn
ht nm 2009. S thay đi ca lut thu nh th làm cho các nhà đu t, các doanh
nghip có nhng phn ng nht đnh, đã có hin tng các doanh nghip có s thay
đi chính sách c tc theo hng tng t l chi tr đ tránh thu thu nhp cho các c
đông. Vi mong mun đánh giá đúng và có cái nhìn bao quát hn v hin tng
Trang 2

này, tác gi chn nghiên cu đ tài “ Tác đng ca thu thu nhp đn chính sách
c tc ca các công ty niêm yt Vit Nam”
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
- Tìm hiu các nghiên cu thc nghim v s tác đng ca thu thu nhp đn chính
sách c tc ca doanh nghip, xem xét các kt qu nghiên cu cùng vi các quan

đim, các tranh lun đ làm c s nn tng cho vic nghiên cu, phân tích thc t 
Vit Nam
- Kho sát thc trng thu thu nhp  mt s nc tiêu biu và nghiên cu phân tích
các h thng thu c tc đ rút ra bài hc kinh nghim cho h thng thu thu nhp 
Vit nam
- Phân tích s liu tng th trên TTCK v chi tr c tc ca các công ty, t đó đa
ra các nhn đnh v tình trng cng nh xu hng c tc ca các công ty trong thi
gian qua, có lu ý đn khong thi gian d tho, ban hành lut thu thu nhp cá
nhân có bao gm thu nhp t đu t chng khoán trc khi có hiu lc áp dng t
nm 2010.
- Phân tích các yu t chính, ch yu tác đng đn chính sách c tc ca các công ty
niêm yt đ thy rõ hn v mc đ tác đng ca chúng đn chính sách c tc hin
nay. Ngoài ra còn đi sâu phân tích mc đ tác đng ca thu thu nhp đn chính
sách c tc ca doanh nghip khi có s thay đi ca thu thu nhp.
- ánh giá chính sách c tc mt s công ty ln, tiêu biu trên TTCK và phân tích
d liu lch s v chi tr c tc ca các công ty trc và sau khi ban hành lut thu
thu nhp cá nhân đ thy rõ hn mc đ phn ng ca các công ty khi có s thay
đi thu thu nhp.
- Trên c s các nn tng lý lun lý thuyt, các kt qu nghiên cu thc nghim 
các nc và các kt qu phân tích thc t  Vit Nam, đa ra các gii pháp c th
Trang 3

v hoàn thin lut thu thu nhp và xây dng chính sách c tc phù hp.
3. I TNG NGHIÊN CU
- Chính sách c tc ca các công ty niêm yt trên hai sàn HNX và HSX t nm
2003 đn 2009 và na đu nm 2010.
- Thu thu nhp doanh nghip, Thu thu nhp cá nhân đi vi hot đng đu t
chng khoán trong thi gian qua.
4. PHM VI NGHIÊN CU
- D liu v chính sách c tc ca tt c các công ty niêm yt trên hai sàn HNX và

HSX t nm 2003 đn 2009 có xem xét thêm s liu trc nm 2003 và na đu
nm 2010.
- Thu thu nhp doanh nghip, Thu thu nhp cá nhân đi vi hot đng đu t
chng khoán và các vn bn di lut liên quan đn TTCK trong nhng nm gn
đây.
- Ngun d liu, có hai ngun d liu c bn:
+ D liu s cp: c ly trc tip t các công ty, c th mt phn các s liu v
c tc, các thông tin thông báo chi tr c tc đc ly t chính các công ty chi tr t
các bng cáo bch, các thông báo ca công ty,….
+ D liu th cp: c ly gián tip thông qua các c quan thông tin đi chúng
chuyên ngành uy tín trong nc và ngoài nc nh: Báo đu t chng khoán,
Vneconomy.vn, bloomberg.com,……
5. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
- Phng pháp thng kê: Tp hp các s liu nghiên cu liên quan, phân tích, x lý
Trang 4

các mi liên h gia chúng.
- Phng pháp mô t: a các nhn đnh v mi liên h, các xu hng trên c s
các thông tin, d liu đã đc x lý.
- Phng pháp lch s: Xem xét, đánh giá các d liu, d kin trong quá kh t đó
nhn đnh, đánh giá các vn đ  hin ti.
6. KT CU  TÀI
Ngoài hai phn m đu và kt lun, lun vn có kt cu sau:
- Chng 1: Tng quan v chính sách c tc và tác đng ca thu thu nhp đn
chính sách c tc.
- Chng 2: Thc trng chính sách c tc và tác đng ca thu thu nhp đn chính
sách c tc ca các công ty c phn niêm yt Vit Nam.
- Chng 3: Gii pháp cho chính sách c tc ca các công ty và h thng thu thu
nhp  Vit Nam hin nay.
Trang 5

CHNG 1 - TNG QUAN V CHÍNH SÁCH C TC VÀ TÁC NG
CA THU THU NHP N CHÍNH SÁCH C TC
1.1. TNG QUAN V C TC VÀ CHÍNH SÁCH C TC
1.1.1. C tc
1.1.1.1. Khái nim v c tc:
C tc là mt khon chi tr cho các c đông ca công ty t thu nhp ròng ca c
đông. Các công ty thng s dng thu nhp ròng ca c đông theo hai cách –
Thng cho các c đông t vic đu t vào công ty hoc tái đu t (thu nhp gi
li). Hu ht các công ty thng tái đu t mt phn thu nhp và chi tr phn còn li
di dng c tc.
C tc đc chi tr cho các c đông t thu nhp ròng, dù vy tùy theo mi quc gia
khon c tc này thng vn đc xem là khon thu nhp chu thu.
C tc thng đc tr di dng mt khon nht đnh trên mi c phn. Do đó,
mi c đông nhn mc c tc tng ng vi mc đ nm gi c phn ca h. Hu
ht các công ty tr c tc theo mt k hoch c th, nh hàng quý, na nm hoc
hàng nm. Tuy nhiên công ty cng có th thông báo mt mc c tc bt c khi nào,
thng đc áp dng cho các khon c tc u đãi.
1.1.1.2. Các phng thc chi tr c tc
Thông thng có 3 phng thc chi tr c tc c bn là: c tc bng tin mt, c
tc bng c phiu, và c tc bng tài sn. Ngoài ra còn có thêm phng thc chi tr
c tc thông qua hình thc mua li c phn, nhng nó đc xem nh là cách khác
thay cho phng thc tr c tc bng tin mt.
C tc tr bng tin mt
C tc bng tin mt là hình thc các công ty phân phi mt khon tin mt đn các
Trang 6

c đông. C tc tin mt đc tr tính trên c s mi c phn theo mt s tuyt đi
hoc t l tính trên mnh giá c phn.
Hu ht các công ty la chn hình thc phân phi tin mt đn vi các c đông do

u đim là c tc tin mt có th phát đi tín hiu cho các nhà đu t rng, công ty
đang trong giai đon tng trng và sn sàng chia s li ích đt đc đn vi các c
đông, mt s gia tng c tc tin mt s có tác đng tích cc đn giá c phiu và do
đó các nhà qun lý thng s dng vic thông báo chi tr c tc đ to nim tin cho
c đông v trin vng ca công ty trong tng lai.
im bt li ca c tc tin mt là các c đông thng phi chu thu c tc ngay
khi nhn đc c tc, trong khi c tc c phiu ch b đánh thu khi chuyn nhng
đc, ngoài ra  các nc thông thng thu c tc cao hn thu lãi vn
1
. Vì vy
trong chính sách c tc ca các doanh nghip luôn có s cân đi chi tr c tc tin
mt vi mc hp lý đ gim thiu ngha v thu cho c đông.
V mt hch toán k toán, c tc bng tin mt là mt s dch chuyn tài sn t
công ty sang c đông nh là mt dòng tin ra ca công ty. Do đó làm gim tài sn
công ty và giá tr ca vn ch s hu. Vì th c tc tin mt làm tng đòn by tài
chính so vi trc khi chi tr c tc. S gia tng đòn by tài chính có th làm gim
giá tr th trng ca các khon n hin hành và các trái ch thng tìm cách đ bo
v v th ca h thông qua vic đa ra các gii hn trong vic thanh toán c tc
bng tin mt.
Bên cnh đó, trong mt s trng hp s gia tng c tc tin mt mang đn cho nhà
đu t tín hiu ngm hiu v s mt đi các c hi tng trng hiu qu do công ty
không th tái đu t hiu qu tt c các khon thu nhp đt đc.


1
Lãi vn là khon li nhun thu đc do giá tr bán tài sn đu t cao hn giá tr mua ban đu
Trang 7

Mua li c phn
Là hình thc thay th cho vic tr c tc bng tin mt. Theo hình thc này, công ty

mua li c phn ca chính mình và tr tin cho c đông. Hình thc này phát trin
sau so vi tr c tc bng tin mt và đã tng có lúc có giá tr ln hn c c tc tin
mt. Có ba phng thc mua li c phn:
- Mua theo giá th trng: đây là hình thc ph bin nht, nó to ra s linh hot cho
công ty trong vic t do mua li c phn trong mt khuôn kh cho phép. ôi khi,
theo mt s nhà đu t, vic mua li c phn ca công ty s to ra mc giá sàn cho
c phiu, hay ít nht là to ra s h tr cho giá c phiu.
- Mua li mt s lng c đnh theo mt giá n đnh (tender offer): vi hình thc
này, công ty đa ra đ ngh mua li mt s lng nht đnh c phiu vi mt mc
giá n đnh và thng là cao hn giá th trng hin ti cho tt c c đông. C đông
có quyn chp nhn hay không cht nhn đ ngh này. Nu s c phiu bán li cao
hn s c phiu đ ngh mua thì đông ty s phân phi đu theo t l s hu.
- Mua li theo tha thun trc tip: thnh thong công ty có th tha thun mua li
c phn ca mt s c đông ln vi giá cao hn giá th trng nhm gim s lng
c phiu lu thông trên th trng to áp lc gim giá c phiu. Trong mt vài
trng hp khác ít ph bin hn, vic mua li c phn khi công ty buc phi mua
li ca đi tác có ý đnh thâu tóm cng bc vi giá cao hn giá th trng và
thng là gây thit hi cho các c đông còn li.
Hình thc mua li c phn ngày càng đc u chung do nó có nhiu thun li nh:
Ngn nga s pha loãng thu nhp trên mi c phn, gi đn nhà đu t tín hiu v
trin vng tng lai tt đp ca công ty khi giá c phiu gim, hình thc mua li c
phn linh đng hn c tc tin mt do không phi chu áp lc chi tr trong tng lai
và đc bit là mua li c phn s làm gim ngha v thu cho c đông rt nhiu
trong trng hp thu c tc cao hn thu lãi vn.
Trang 8

Tuy nhiên, vic mua li c phn trong điu kin công ty có t s n cao d dn đn
phá sn do tng gánh nng n.  các nc, mua li c phn thng đc quy đnh
gii hn mc mua c th và s b pht nu c quan thu phát hin mua li c phn
quá mc vì mc đích thu.

Do có nhiu u vit trong vic truyn ti thông tin tt đn các c đông, nên trong
chính sách c tc ca mình, các doanh nghip thng xem xét mua li c phn vi
mc phù hp song song vi c tc tin mt đ đm bo mang li hiu qu nht cho
c đông, đc bit là trong điu kin thu c tc cao hn thu lãi vn.
C tc tr bng c phiu
Vi hình thc c tc bng c phiu, công ty không hoàn tr tin mt trc tip cho
c đông mà phân phi mt lng c phiu thêm cho mi c đông theo t l hoc s
tuyt đi. Vic chi tr này, tng giá tr đu t ca mi c đông không thay đi,
nhng giá tr đu t trên mi c phn gim do có thêm s c phiu.
C tc c phiu không nh hng đn cu trúc vn công ty vì không làm thay đi
giá tr ca vn và n. V mt hch toán, đó là s dch chuyn mt khon t mc thu
nhp gi li sang mc vn c đông trên bng cân đi k toán.
Có th thy, xét trên gc đ c công ty và c đông, vi c tc bng c phiu, mi c
đông kt thúc vi s c phn tng thêm và công ty không phi tr bt c khon tin
nào t vic phát hành c phiu c tc. C tc c phiu không làm thay đi giá tr v
trí s hu ca mi c đông trong công ty vì vi s lng c phn tng thì thu nhp
trên mi c phn công ty cng đc điu chnh tng ng.
C tc c phiu có bt li là d dn đn s thao túng c phiu t các c đông mi
do s lng c phiu tng và giá gim làm nh hng đn c cu s hu ca các
nhà đu t. V tâm lý đu t, nu tr c tc bng c phiu trong điu kin th trng
có nhiu bt n có th s làm cho các nhà đu t quan ngi v tình hình tài chính
Trang 9

công ty, do đó giá c phiu có th b nh hng gim làm thit hi cho các c đông.
Tuy nhiên tr c tc bng c phiu có u đim là to điu kin cho công ty tích ly
lng tin mt đ có th đu t m rng sn xut kinh doanh. C tc c phiu còn
giúp các c đông có đc li ích ca thu hn so vi c tc tin mt do thu nhp t
c tc c phiu ch b đánh thu khi c phiu c tc đc chuyn nhng. Ngoài ra,
theo thói quen thông thng, giá c phiu càng thp thì càng hp dn các nhà đu
t, vn đ là các công ty nên xây dng cho mình mt vùng mc giá mc tiêu đ to

nim tin cho nhà đu t.
C tc tr bng tài sn
Doanh nghip tr c tc cho c đông bng thành phm, hàng hóa, bt đng sn hay
c phiu ca công ty khác do doanh nghip s hu. Hình thc này rt ít đc áp
dng trong thc tin.
1.1.2. Chính sách c tc
1.1.2.1. Khái nim v chính sách c tc
Chính sách c tc là chính sách n đnh phân phi gia li nhun gi li tái đu t
và chi tr c tc cho c đông. Li nhun gi li cung cp cho các nhà đu t mt
ngun tng trng li nhun tim nng trong tng lai thông qua tái đu t, trong
khi c tc cung cp cho h mt khon thu nhp hin ti. Chính sách c tc n đnh
mc li nhun sau thu ca công ty s đc đem ra phân phi nh th nào, bao
nhiêu phn trm đc gi li đ tái đu t và bao nhiêu dùng đ chi tr c tc cho
các c đông. Mt khi chính sách đc đa ra, nó cn đc thông tin mt cách rõ
ràng đn vi tt c c đông đ h bit rng khi nào và hình thc phân phi nào h
đc nhn. Các chính sách có th luôn đc điu chnh cho phù hp. Chng hn
nh, nu trong nm công ty đt li nhun thp, ban qun tr có th quyt đnh không
tr c tc và dùng li nhun đó đ tái đu t vi hy vng s đt đc mc li nhun
tt hn sau này.
Trang 10

1.1.2.2. Các yu t tác đng đn chính sách c tc
Chính sách c tc chu tác đng ca rt nhiu các yu t, do vy khi các nhà qun
tr cân nhc la chn mt chính sách c tc cho công ty mình thì h thng phi
xem xét các yu t c bn sau:
Các hn ch pháp lý
Hn ch pháp lý là các ràng buc đc quy đnh bi lut pháp v vic chi tr c tc,
hu ht các nc đu đa vào lut các quy đnh ràng buc đ kim soát vic chi tr
c tc quá mc làm nh hng đn nhà đu t. Mi nc có nhng quy đnh ràng
buc có th khác nhau, tuy nhiên v tng th các ràng buc pháp lý này thng

phn nh các ni dung ch yu sau:
- Không đc dùng vn ca công ty đ chi tr c tc, còn gi là “Hn ch suy yu
vn”. Mc dù  mi quc gia, vn đc đnh ngha khác nhau, nhng theo quy đnh
ca lut, các công ty không đc chi tr thâm vào phn vn, nhm duy trì và bo
toàn ngun vn c bn ca công ty.
- C tc ch đc chi tr t li nhun ròng ly k đn thi hin hành, đc gi là
“Hn ch li nhun ròng”. Hn ch này yêu cu công ty phi tuân th nguyên tc là
có li nhun thì mi đc chia c tc. Quy đnh này rt quan trng nhm ngn cn
các ch s hu thoái vn đu t ban đu và do đó làm nh hng đn quyn li ca
ch n.
- Không th chi tr c tc khi công ty mt kh nng thanh toán, còn gi là “Hn ch
mt kh nng thanh toán”. Mt công ty mt kh nng thanh toán, ngun tin chi tr
c tc ch có th ly t vn vay, do đó làm tng ri ro ca n và làm nh hng đn
quyn u tiên ca các trái ch. Do đó quy đnh này nhm ngn cn công ty chi tr
c tc trong điu kin tài chính không cho phép và đm bo quyn li đi vi tài
sn ca công ty cho các trái ch theo quy đnh.
Trang 11

Các nh hng ca thu
Tùy theo mi quc gia mà có s khác bit hay không gia thu sut đánh trên thu
nhp c tc và thu nhp lãi vn. Khi quyt đnh chi tr c tc, doanh nghip s cân
nhc đn s chênh lch gia thu sut đánh trên thu nhp lãi vn và thu nhp c tc
và ngay c khi thu c tc và lãi vn bng nhau thì thu nhp t lãi vn vn có li
hn do có th đc hoãn thu đn các nm sau. Khi thu c tc thp hn thu lãi
vn, thng các công ty có xu hng chi tr c tc nhiu hn do ngha v thu ca
c đông đc gim. Tuy nhiên chính ph các nc thng quy đnh thu c tc cao
hn thu lãi vn đ khuyn khích các công ty gi li nhiu thu nhp ròng đ tái đu
t. Do vy, trong chính sách c tc ca mình, các công ty nên có s cân đi mc chi
tr c tc phù hp đ va đm bo ti đa hóa giá tr cho c đông, va đm bo s
tng trng cho công ty trong tng lai.

Tính thanh khon
Chi tr c tc là dòng tin chi ra. Vì vy tính thanh khon ca doanh nghip càng
ln, doanh nghip càng có nhiu kh nng chi tr c tc. Ngay c khi mt doanh
nghip đã tng có quá kh là tái đu t li nhun cao, s d li nhun gi li ln,
vn có th không có kh nng chi tr c tc nu không có đ tài sn có tính thanh
khon cao, nht là tin mt.
Tính thanh khon luôn đc nhiu doanh nghip quan tâm trong vic đa ra chính
sách c tc ca mình, đc bit là trong giai đon kinh doanh gp nhiu khó khn,
khi c li nhun và dòng tin đu st gim và ngay c các doanh nghip tng trng
nhanh chóng có nhiu c hi đu t sinh li cng cn chú ý đn dòng tin có sn
ca doanh nghip đ đa ra mc chi tr kh thi.
Kh nng vay và tip cn các th trng vn
Doanh nghip ln, có uy tín, d dàng tip cn vi th trng tín dng và các ngun
Trang 12

vn bên ngoài thì càng có nhiu kh nng chi tr c tc bi tính thanh khon linh
hot và tn dng các c hi đu t. Ngc li, đi vi các doanh nghip nh, ch có
vn c phn, khó tip cn vn bên ngoài thì khi có c hi đu t mi thun li,
thng vic chi tr c tc không nht quán vi mc tiêu ti đa hóa giá tr doanh
nghip.
Tính n đnh ca li nhun
Mt doanh nghip có lch s li nhun n đnh thng sn lòng chi tr c tc cao
hn doanh nghip có thu nhp không n đnh. Hu ht các doanh nghip ln, có c
phn đc nm gi rng rãi, thng do d đi vi vic h thp chi tr c tc, ngay
c nhng lúc gp khó khn nghiêm trng v tài chính.
Các c hi tng trng vn
Mt doanh nghip tng trng nhanh chóng có nhu cu vn ln đ tài tr cho các
c hi đu t hp dn ca mình. Vì th, thay vì chi tr c tc nhiu và sau đó phát
hành c phn mi đ huy đng đ s vn mi cn thit, doanh nghip thuc loi
này thng chi tr c tc  mc thp, gi li mt phn ln li nhun và tránh vic

phát hành c phn mi ra công chúng va tn kém, va bt tin.
Lm phát
Trong điu kin nn kinh t có lm phát, vn tích ly t khu hao thng không đ
đ bù đp cho vic thay th tài sn ca mt doanh nghip khi các tài sn này c k,
lc hu. Khi đó, doanh nghip có th buc phi gi li mt t l li nhun cao hn
đ duy trì nng lc hot đng cho tài sn ca mình.
Lm phát cng tác đng lên nhu cu vn luân chuyn ca doanh nghip. Trong môi
trng giá c tng, s tin thc t đu t vào tài sn lu đng tng hn so vi d
kin làm tng nhu cu tin mt. Do vy, lm phát có th buc mt doanh nghip
Trang 13

phi gi li li nhun nhiu hn đ duy trì v th vn luân chuyn ging nh trc
khi có lm phát.
u tiên ca c đông (hiu ng khách hàng)
Mt công ty đc kim soát cht ch vi tng đi ít c đông thì ban điu hành có
th n đnh mc c tc theo u tiên ca các c đông. Mt s c đông giàu có thích
chính sách gi li li nhun đ hng lãi vn, trong khi các c đông khác, có khung
thu biên thp hn xem c tc nh ngun thu nhp thng xuyên, thích t l c tc
cao hn. Các công ty có s lng c đông ln, rng rãi thì không th tính đn các
u tiên ca c đông khi quyt đnh chi tr c tc mà ch có th xem xét các yu t
c hi đu t, nhu cu dòng tin, tip cn th trng tài chính và các yu t liên
quan khác. Các c đông nào thy chính sách c tc này không th chp nhn đc
có th bán c phn ca mình và mua c phn  các công ty khác hp dn hn đi
vi h. Các u tiên ca c đông hay “Hiu ng khách hàng” cho thy các nhà đu
t s la chn các công ty có chính sách c tc phù hp vi mc tiêu ca mình.
Bo v chng loãng giá
Nu mt doanh nghip chp nhn chính sách s dng phn ln li nhun ca mình
đ chi tr c tc, thì khi có các d án tim nng sinh li doanh nghip có th cn
phi phát hành c phn mi nhm huy đng thêm vn đu t cho d án. Nu các
nhà đu t hin hu ca doanh nghip không mua hay không th mua mt t l

tng ng vi c phn mi phát hành, quyn li ch s hu h trong doanh nghip
s b gim xung (b pha loãng). Do đó, mt vài doanh nghip chn cách gi li li
nhun nhiu hn và chi tr c tc thp hn đ tránh ri ro pha loãng giá.
Tuy nhiên, có nhiu cách khác thay cho cách gi li li nhun cao, chng hn nh
huy đng vn t bên ngoài qua hình thc n. Nhng nu s dng cách này thì
doanh nghip phi lu ý vì nó làm tng ri ro tài chính ca công ty, tng chi phí s
dng vn c phn. Mt khác, nu doanh nghip đã có sn mt cu trúc vn ti u,
Trang 14

chính sách huy đng vn t bên ngoài di hình thc n rt có th phn tác dng,
tr khi doanh nghip gi li hay mua li đc vn c phn mi trong th trng vn
đ đ bù tr cho n gia tng.
Trong thc t còn rt nhiu yu t khác nh hng đn s la chn chính sách c
tc nh: cu trúc c đông, hình thc s hu, quy mô doanh nghip, kh nng to li
nhun, đc đim phát trin ca doanh nghip, lãi sut ngân hàng, Hi đng qun
tr ca doanh nghip s phi cân nhc nh hng ca các yu t này tùy trng hp
đ đt đn mt chính sách c tc ti u.
1.1.2.3. Các chính sách c tc trong thc tin
Chính sách li nhun gi li th đng (Residual dividend policy)
Chính sách này rt ít khi đc áp dng trên thc t do thng hay làm c tc bin
đng ln. Theo chính sách này, c tc đc chi tr là toàn b ngun vn đc to ra
trong doanh nghip (li nhun gi li) sau khi đã tr các khon tài tr cho nhu cu
đu t trong trong tng lai. Theo chính sách này thì ngun vn tài tr là t li
nhun gi li ch không phi t phát hành thêm c phn vi chi phí vn cao hn.
Vic s dng li nhun gi li đ tài tr các d án có NPV dng là chính sách nht
quán vi quan đim ti đa hóa giá tr c đông vì li nhun nu tr cho c đông s
làm mt c hi đu t sinh li. Chính sách này đôi khi có th khin công ty tr c
tc rt thp hoc không tr c tc khi nhu cu vn đu t cao và ngc li. iu
này làm tng tính không chc chn ca c tc tng lai và có th khin nhà đu t
đòi hi mt t sut sinh li cao hn đ bù đp ri ro bin đng c tc và do đó có

th làm mt nhng li ích do nó đem li.
 gim thiu ri ro bin đng c tc, công ty có th s dng chính sách c tc
thng d trong dài hn. Chính sách này da vào d báo thu nhp và chi đu t vn
c đnh trong khong 5-10 nm, d báo mc thu nhp còn li đ tr c tc cho c
giai đon và sau đó chia đu s c tc này cho tng nm. Công ty cng có th chi