Ứng dụng mô hình Black - Scholes định giá quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM







NGUYN TÌNH THNG



NG DNG MÔ HÌNH BLACK-SCHOLES NH GIÁ QUYN
CHN CHNG KHOÁN TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN
VIT NAM





CHUYÊN NGÀNH : KINH T TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
MÃ S : 60.31.12



LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC: NGND.TS. NGUYN VN HÀ

TP. H Chí Minh – Nm 2011

LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan lun vn thc s này do chính tôi nghiên cu và thc hin. Nhng
thông tin và s liu đc trích dn rõ ràng ngun gc mt cách trung thc.




Tác gi lun vn


Nguyn Tình Thng

DANH MC CÁC T VIT TT


Công ty
CP

:

Công ty c
 ph
n

CTCK

:

Công ty ch
ng khoán

CTCP

:

Công ty c
 phn

DN

:

Doanh nghi
p

EPS

:

Thu nh
p trên mt c phn

HQT

:

H
i
đ
ng qun tr

GDP

:

T
ng
s
n phm

qu
c ni

HNX
-
Index

:

Ch
 s giá c phiu ti S giao dch chng khoán H
à N
i

NH

:

Ngân hàng

NHNN

:

Ngân hàng nhà n
c

NHTM

:

Ngân hàng thng m
i

OTC

:

Th
 tr

ng chng khoán phi tp trung

P/E

:

Ch
 s giá trên thu nhp c phn

ROA

:

T
 s thu nhp trên tng tài sn

ROE

:

T
 s thu nhp trên vn ch s hu

SGDCK

:

S

giao d
ch chng khoán

TTTC

:

Th
 tr

ng tài chính

TTCK

:

Th
 tr

ng chng khoán

TTGDCK

:

Trung tâm giao d
ch chng khoán

UBCKNN

:

y ban chng khoán nhà n

c

VN
-

Index

:

Ch
 s giá c phiu ti S giao dch chng khoán Tp. HCM

WTO

:

T
 chc th
ng m
i th gii



DANH MC CÁC HÌNH V  TH


Bng 1.1: Tóm tt các nh hng ca các yu t đn giá quyn chn…………… 19
Bng 1.2:  th biu din đ bt n ca th trng…………………………… … 23
Bng 2.1: Biu đ ch s VnIndex trong 10 nm qua…………………………………33
Bng 2.2: Giá tr tài sn ròng ca các qu đu t ti Vit Nam nm 2009……… 40
Bng 3.1: Th phn ca Vinamilk t nm 2001 đn 2009 ti Vit nam…………… 49
Bng 3.2: Tóm tt tình hình tài chính ca Vinamilk………………………………….50
Bng 3.3: C tc Vinanilk…………………………………………………………….52
Bng 3.5: Biu đ giá chng khoán ca Vinamilk………………………………… 52
Bng 3.6: Vinamilk -  bt n……………………………………………………….53
Bng 3.7: Vinamilk - Mô hình Black Sholes………………………………………….54
Bng 3.8: Tóm tt tình hình tài chính ca ITACO…………………………………….57
Bng 3.9: C tc ITACO…………………………………………………………… 57

Bng 3.10: Biu đ giá chng khoán ca ITACO……………………………………58
Bng 3.11: ITACO-  bt n……………………………………………………… 59
Bng 3.12: ITACO- Mô hình Black Sholes………………………………………… 60
Bng 3.13: Th phn Môi gii các Công ty chng khoán 6 tháng đu nm
2010……………………………………………………………………………………61
Bng 3.14: Tóm tt tình hình tài chính ca SSI……………………………………….62
Bng 3.15: C tc SSI…………………………………………………………………63
Bng 3.16: Biu đ giá chng khoán ca SSI……………………………………… 64
Bng 3.17: SSI -  bt n……………………………………………………………64
Bng 3.18: SSI- Mô hình Black Sholes………………………………………… … 65



MC LC

1.

LÝ DO CH
N

 TÀI………………


1

2.

M
C TIÊU NGHIÊN

C
U………
……………………………………….

2

3.

PH
M VI NGHIÊN CU……………………………………
…………


2

4.

PHNG PHÁP NGHIÊN C
U…………………………………………

2

5.

K
T CU
LU
N V
N………………………… ……………………….

3

CHNG I: NH
NG LÝ LUN C
 B
N V QUYN CHN CHNG
KHOÁN VÀ LÝ THUYT MÔ HÌNH BLACK SHOLES…………………

4

1.1


NH NGHA QUYN CHN
…………………………………………
.

4

1.2

PHÂN LO
I QUYN CHN
…………………………………………


5


1.2.1 Phân lo

i theo quyn ca ng

i mua
………………………………
.

5


1.2.2 Phân lo
i theo th
i gian
đáo h
n…………………………………

6


1.2.3 Phân lo
i theo
tài s
n c
 s
…………………
……………………

6

1.3

QUY
N CHN
C
 PHIU……
…………………………………
…

8


1.3.1 Khái ni
m và phân loi quyn chn
c
 phiu…
………………….

1.3.2 c đim ca quyn chn c phiu …… …………………………
1.3.3 Nhng yu t cu thành quyn chn c phiu … …………………

1.3.4 Cu trúc quyn chn c phiu … …………………………………
1.3.5 i tng kinh doanh hp đng quyn chn c phiu … ………
1.3.6 Ch th tham gia trên th trng c phiu…… …………………
1.3.7 Quy trình giao dch quyn chn c phiu ………………………….
1.3.8 Các yu t nh hng đn giá quyn chn c phiu … …………
1.3.9 So sánh gia hp đng quyn chn c phiu và c phiu…………
8

9

12

13

14

15

16

17

18

1.4


NH GIÁ QUYN CHN CHNG KHOÁN
…………………………

20

1.5

LÝ THUY
T MÔ HÌNH

NH GIÁ BLACK SCHOLES
……………

21


1.5.1 Nh
ng

y
u t nh h

ng
đ
n mô hình Black
-
Scholes
……………

1.5.2 Gi đnh ca mô hình………………………………………………
1.5.3 Mô hình đnh giá Black–Scholes…………………………………
21

26

27

1.6

KINH NGHI

M

ÁP D
NG MÔ HÌNH BLACK SCHOLES TRÊN
TH GII………………………………………………………………


29

1.7

K
T LUN CH
NG I
………………………… ………………
……

31

CHNG II:
KH
 N
NG H
ÌNH THÀNH TH
 TR

NG QUYN
CHN VÀ THC TRNG NH GIÁ QUYN CHN CHNG
KHOÁN TI VIT NAM……… …………… …………………………….
32

2.1

TH
C TRNG CÔNG C QUYN CHN TI TH TR

NG VIT
NAM……………………………………………………………………

32


2.1.1 Quy
n chn ngoi t
………………………… ……………………

2.1.2 Quyn chn vàng………………………… ……………………….
2.1.3 Quyn chn lãi sut………………………… …………………….
2.1.4 Quyn chn chng khoán ……………………………………….……
2.1.5 Nhng tn ti khi ng dng công c quyn chn ti Vit Nam……

32

33

34

35

36

2.2

KH
 N
NG H
ÌNH THÀNH TH
 TR

NG QUYN CHN CHNG
KHOÁN TI VIT NAM…………………… …………… …………

2.2.1 Tng quan th trng chng khoán Vit Nam……………………

2.2.2 Ri ro trên TTCK Vit Nam………………………………………
2.2.3 Kh nng hình thành th trng quyn chn chng khoán Vit
Nam………………………………………………………………………

38

38

46


49

2.
3

TH
C TRNG


NH GIÁ QUYN CHN CHNG KHOÁN TI
VIT NAM……………………………………………………………….
2.3.1 Thc trng đnh giá quyn chn chng khoán ti các Công ty
chng khoán……………………………………………………………
2.3.2 Thc trng đnh giá quyn chn ca các nhà đu t………………

51


51

52

2.4

K
T LUN CH
NG II
………………………… …………………
…

53

CHNG III:
NG DNG MÔ HÌNH BLACK SCHOLES

NH GIÁ
QUYN CHN CHNG KHOÁN TRÊN TTCK VIT NAM……………

54

3.1

I
U KI
N NG DNG MÔ HÌNH

NH GIÁ BLACK SCHOLES
TRÊN TTCK VIT NAM………………………… ……………………


54

3.2

NG DNG MÔ HÌNH BLACK SCHOLES

NH GIÁ MT S
QUYN CHN CHNG KHOÁN C TH TRÊN TTCK VIT NAM

56


3.2.1 
nh giá quyn chn c p
hi
u VNM
-

Công ty CP s
a Vit N
a
m

3.2.2 nh giá quyn chn c phiu ITA-Tp toàn Tân To ITACO.…
3.2.3 nh giá quyn chn c phiu SSI - Công ty CP chng khoán Sài
Gòn………………………… …………………………………………
56

61


67

3.3

KI
N NGH
………………………… ………………………………
…

73


3.3.1 Ki
n ngh
đ
n UBC
KNN nh

m phát trin sn phm quyn ch
n
chng khoán trên TTCK Vit Nam………………………… ………
3.3.2 Kin ngh vi các Công ty chng khoán v vn đ liên quan đn
vic đa sn phm quyn chn chng khoán ra ngoài th trng……….
3.3.3 Kin ngh đn các nhà kinh doanh quyn chn trên TTCK Vit
Nam…

73


74

74

3.4

K
T LUN CH
NG III
………………………… …………………


75

K
T LUN…………………………………………………
…………………
.

76




- 1 -
LI M U

1. LÝ DO CHN  TÀI
Th trng chng khoán (TTCK) là ni din ra các hot đng giao dch mua
bán các chng khoán trung và dài hn nh c phiu, trái phiu và các sn phm tài
chính khác nh chng ch qu đu t, công c tài chính phái sinh (hp đng quyn
chn, hp đng tng lai, chng quyn…). Tri qua 10 nm hình thành và phát
trin, TTCK Vit Nam đã tng bc to nim tin cho các nhà đu t trên th
trng. Vi t cách là phng thc khi thông dòng vn đu t vào sn xut kinh
doanh, TTCK Vit Nam đã m ra cho các doanh nghip trong nc ngun vn huy
đng t các nhà đu t trong và ngoài nc. Tuy nhiên bên cnh li nhun đt
đc khi đu t chng khoán, các nhà đu t còn gp phi nhiu ri ro gây tn tht
ln. in hình là vic ch s VN Index đt ngt gim sút trong nm 2008-2009 đã
làm cho các nhà đu t thua l mt cách nng n dn đn mt nim tin vào TTCK.
Vì vy nm 2010, mt s công ty chng khoán đã phát trin sn phm mi đó là
sn phm quyn chn chng khoán, mc dù cho đn thi đim hin nay UBCKNN
vn không tha nhn s lu hành ca sn phm quyn chn này trên TTCK Vit
Nam. Trên thc t, khi sn phm quyn chn chng khoán đc tung ra bên ngoài
th trng, mt s nhà đu t đã nhn đnh sn phm quyn chn chng khoán
đc đnh giá cao và không la chn s dng chúng mc dù quyn chn chng
khoán là công c phái sinh hu hiu mà các nc phát trin áp dng. Liu có
phng pháp nào đó đ xác đnh giá ca quyn chn chng khoán này không?
Ti các TTCK phát trin trên th gii, các nhà kinh doanh chng khoán hay
còn goi là các trader đã s dng nhiu phng pháp khác nhau đ đnh giá quyn

chn chng khoán. Mt trong nhng phng pháp đnh giá ph bin chính là s
dng mô hình đnh giá ca Black Scholes, mt mô hình ni ting vào thp niên 70
ca th k XX. Tuy nhiên ti TTCK Vit Nam, giá quyn chn chng khoán đc
quyt đnh bi Công ty phát hành quyn chn mà c th là các Công ty chng
- 2 -
khoán trong khi các nhà đu t không h đc gii thiu đ đc bit bt c báo
cáo đnh giá c th nào khin cho các nhà đu t nghi ng v giá tr thc cùa quyn
chn chng khoán mà các Công ty này cung cp. Do vy tôi đã nghiên cu và thc
hin lun vn thc s vi đ tài “ng dng mô hình Back-Sholes đnh giá Quyn
chn chng khoán trên TTCK Vit Vam”
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
 H thng các lý lun c bn v các công c phái sinh, đc bit và quyn chn
chng khoán. H thng lý thuyt mô hình Black Scholes.
 Phân tích thc trng các công c quyn chn ti th trng Vit Nam. Tình
hình TTCK Vit Nam sau 10 nm hình thành và phát trin, t đó nhn din
các ri ro trên TTCK Vit Nam.
 nh giá các quyn chn chng khoán ca các chng khoán niêm yt c th.
3. PHM VI
 V c s lý lun, gii thiu chung các loi sn phm tài chính phái sinh đc
giao dch ph bin trên th gii, phân tích giao dch quyn chn các loi , đc
bit là quyn chn c phiu .
 Nghiên cu quá trình hot đng ca th trng chng khoán Vit Nam.
Phng thc ng dng mô hình Black Scholes vào đnh giá quyn chn
chng khoán ca mt s chng khoán niêm yt c th trên TTCK Vit Nam.
4. PHNG PHÁP
 Phng pháp điu tra
 Phng pháp nghiên cu là phng pháp đnh lng.
 Phng pháp thu thp x lý s liu: Ngun d liu th cp (ngun thông tin
t sách báo, tp chí chuyên ngành, các website trên internet)
5. KT CU LUN VN

 Li cam đoan
 Danh mc ch vit tt
 Danh mc bng biu, hình v đ th
- 3 -
 Mc lc
 Li m đu
 Chng 1: Nhng lý lun c bn v quyn chn chng khoán và lý thuyt mô
hình Black Sholes
 Chng 2: Kh nng hình thành quyn chn chng khoán và Thc trng đnh
giá quyn chn chng khoán ti Vit Nam
 Chng 3: ng dng mô hình Black Scholes đnh giá quyn chn chng
khoán trên TTCK Vit Nam
 Kt lun.
 Tài liu tham kho
 Ph lc

- 4 -
CHNG I
NHNG LÝ LUN C BN V QUYN CHN CHNG
KHOÁN VÀ LÝ THUYT MÔ HÌNH BLACK SHOLES


TTCK là ni tp trung ngun vn cho đu t và phát trin nn kinh t, mt nn
kinh t phát trin thc s luôn gn lin vi s phát trin n đnh ca TTCK. iu
này cng đng ngha vi s phát trin đa dng sn phm trên TTCK mà trong đó
không th thiu là s phát trin sn phm quyn chn hình thành nên th trng
quyn chn. Mt khi th trng quyn chn đc điu hành tt s góp phn làm
cho TTCK phát trin sôi đng và bn vng.
1.1 NH NGHA QUYN CHN
Quyn chn (Option) đc xem là mt trong nhng công c tài chính cp cao
cung cp cho các t chc, cá nhân đu t mt cách linh hot các c hi đu t,
đng thi giúp bo v trc các tình hung không thun li có th xy ra trong đu
t.
Quyn chn là mt hp đng gia hai bên ngi mua và ngi bán trong đó
ngi mua quyn nhng không phi là ngha v đ mua hoc bán mt s lng xác
đnh đn v tài sn c s vi mt mc giá xác đnh trc vào ngày hôm nay ti mt
thi đim đc xác đnh trc trong tng lai.
Nhng quyn chn đc giao dch trên c th trng chính thc ln th trng
phi chính thc (OTC- Over the counter). Có hai dng quyn chn c bn bao gm:
quyn chn mua và quyn chn bán. Mt quyn chn cho phép ngi nm gi

quyn mua mt tài sn vào mt ngày nht đnh vi mc giá nht đnh gi là quyn
chn mua (call option). Mt quyn chn cho phép ngi nm gi quyn bán mt
tài sn vào mt ngày nht đnh vi mc giá nht đnh gi là quyn chn bán (put
option). Ngi mua các hp đng quyn chn đc xem là nhà đu t có v th dài
hn. Trong khi đó, ngi bán các hp đng quyn chn đc xem là nhà đu t có
v th ngn hn.
- 5 -
Tài sn c s đc mua bán trên hp đng quyn chn bao gm nhiu dng
khác nhau: lãi sut, vàng, ngoi t, chng khoán. Mt đc đim đáng chú ý là
nhng nhà đu t nm gi hp đng quyn chn không nht thit phi thc hin
quyn này. Mc dù vy h bt buc phi tr l phí hoc giá ca hp đng quyn
chn tùy theo tha thun gia hai bên.
Hu ht các quyn chn chúng ta quan tâm là mua bán các loi tài sn tài chính
chng hn nh c phiu, trái phiu chính ph, trái phiu doanh nghip…Mc dù
vy chúng ta cng thy trên th trng xut hin loi tho thun tài chính khác nh
hn mc tín dng, đm bo khon vay, và bo him cng là mt hình thc khác ca
quyn chn. Ngoài ra bn thân c phiu cng là quyn chn trên tài sn công ty.
1.2 PHÂN LOI QUYN CHN
1.2.1 Phân loi theo quyn ca ngi mua
 Quyn chn mua (Call option): là hp đng quyn chn trong đó bên mua
quyn chn mua có quyn mua hoc không mua tài sn c s theo mc giá đã
tha thun trong hp đng. Trong khi đó, bên bán quyn chn mua bt buc
phi thc hin ngha v bán tài sn c s mà hai bên đã tha thun trong hp
đng,trong trng hp bên mua nht đnh thc hin quyn mua ca mình trong
thi gian thc hin quyn. Giá quyn chn mua tng hay gim tùy thuc vào
nhu cu th trng vào tài sn c s.
Giá tr th trng ca tài sn c s tác đng cùng chiu vi giá ca quyn
chn. Thông thng ti các trung tâm giao dch công c phái sinh, giá quyn
chn đc ch ra bên ngoài bng đin t theo tng thi gian nht đnh, da vào
đó, các nhà đu t quyn chn mua có th quyt đnh thi đim hp lý đ thc

hin quyn chn ca mình hoc hy b hp đng quyn chn vào ngày đáo hn.
Nhng ngi mua quyn chn mua k vng giá tng vào ngày đáo hn.
 Quyn chn bán (Put Option): là hp đng quyn chn trong đó ngi
mua quyn chn bán có quyn bán bán hoc không bán tài sn c s theo mc
giá đã đc thõa thun trong hp đng. Trong khi đó, bên bán quyn chn bán
- 6 -
bt buc phi thc hin ngha v bán tài sn c s mà hai bên đã tha thun
trong hp đng trong trng hp bên mua nht đnh thc hin quyn mua ca
mình trong thi gian thc hin quyn
1.2.2 Phân loi theo thi gian đáo hn
 Quyn chn kiu M (American Options): Ngi nm gi quyn chn
này có th thc hin quyn chn bt k thi gian nào cho đn ngày đáo hn hp
đng.
 Quyn chn kiu Châu Âu (Europan options): Ngi nm gi quyn
chn này ch có th thc hin quyn vào đúng ngày đáo hn đã đc ghi rõ trên
hp đng quyn chn. Tuy nhiên trên thc t, vic thanh toán quyn chn xy
ra sau khi đn hn t 1 -2 ngày làm vic.
Mt đc đim cn chú ý là quyn chn kiu M hay Châu Âu không ph
thuc vào v trí đa lý. Vic la chn quyn chn kiu nào là ph thuc vào s
tha thun hai bên, tùy theo tính cht tài sn c s. Hu ht các nhà đu t yêu
thích và la chn quyn chn kiu M bi đc đim d thanh khon ca dng
quyn chn này. Tuy nhiên quyn chn kiu Châu Âu d phân tích hn quyn
chn kiu M.
1.2.3 Phân loi theo tài sn c s
 Quyn chn c phiu: là hp đng quyn chn kiu M hoc kiu Châu Âu
trong đó tài sn c s là các loi chng khoán. Mt hp đng quyn chn c
phiu cho phép giao dch mua hay bán 100 c phiu ti mc giá tha thun đã
đc xác đnh trc. Hu ht các quyn chn c phiu đc giao dch trên th
trng tp trung. Các th trng giao dch quyn chn c phiu  M là: CBOE,
PHLX, AMEX, PSE and NYSE.

 Quyn chn ngoi t: là mt hp đng quyn chn vi tài sn c s là các
loi tin t, trao cho ngi nm gi quyn chn quyn mua hay bán mt lng
ngoi t nht đnh theo t giá xác đnh trc vi thi gian đáo hn trong tng
lai. Trên thc t, ri ro t giá là mc lo ngi ca các nhà kinh doanh đc bit các
- 7 -
mt hàng thuc lnh vc xut nhp khu. Vì th, quyn chn ngoi t cng nh
các công c phái sinh khác đc s dng rng rãi, ph bin. Hu ht các hp
đng quyn chn ngoi t đc giao dch trên th trng phi chính thc (OTC)
nhng mt s ít vn đc giao dch trên th trng chính thc. Ti M, các hp
đng quyn chn ngoi t đc giao dch ti th trng chng khoán
Philadelphia (t nm 1982), các tin t đc giao dch bao gm: dollar Úc, bng
Anh, dollar Canada, yên Nht, franc Thy S…Hp đng quyn chn ngoi t
giao dch theo c 2 dng, hp đng quyn chn kiu M và hp đng quyn
chn kiu Châu Âu.
 Quyn chn ch s chng khoán: là mt hp đng quyn chn vi tài sn
c s là các ch s chng khoán ph bin. Ti th trng chng khoán M, các
ch s chng khoán đo lng tng giá tr mt nhóm c phiu thuc mt nhóm
ngành nht đnh. Nhiu quyn chn v ch s chng khoán khác nhau đc
giao dch trên TTCK M c trên th trng chính thc vn th trng phi chính
thc (OTC), ph bin nht là quyn chn ca các ch s: S&P500 (SPX),
S&P100 (OEX), Nasdaq 100 (NDX) and DowJones Industrial (DJX). Tt c
các ch s này giao dch trên CBOE. Hu ht là hp đng quyn chn ch s
chng khoán là hp đng quyn chn kiu Châu Âu.
 Quyn chn lãi sut: Là mt dng đc bit ca quyn chn hp đng
tng lai v lãi sut, nh là hp đng future v trái phiu kho bc dài hn, trung
hn và hp đng future v Eurodollar. Tài sn c s là các hp đng future v
lãi sut. Khi quyn chn quyn chn lãi sut đc thc hin, cùng vi thu nhp
bng tin mt, ngi nm gi hp đng quyn chn s có v th dài hn trên
hp đng c s, còn ngi phát hành quyn chn s có v th ngn hn tng
ng. Trong nhng nm gn đây, quyn chn v lãi sut càng tr nên ph bin

và đc giao dch sôi đng trên th trng OTC và các th trng tp trung
khác.

- 8 -
1.3 QUYN CHN C PHIU
1.3.1 Khái nim và phân loi quyn chn
 Khái nim
Quyn chn c phiu là hp đng đc ký kt gia ngi nm gi quyn
chn mua hay bán mt lng xác đnh tài sn c s là c phiu vi mc giá n
đnh trc trong mt thi gian đnh sn trong tng lai. Hp đng quyn chn
c phiu cung cp quyn cho ngi s hu ch không phi là ngha v mua
hoc bán. Vì vy ngi nm gi quyn chn có quyn thc hin hay không thc
hin trong thi hn hiu lc ca hp đng. Tùy thuc vào mc đ k vng ca
ngi nm gi quyn chn vào giá c phiu trên th trng. Tuy nhiên thc t
h có th chuyn nhng li quyn chn trên TTCK trong thi gian cha đn
ngày đáo hn. Có hai dng quyn chn: đó là quyn chn mua c phiu hoc
quyn chn bán c phiu.
Mt quyn chn mua c phiu (call option) cho phép ngi nm gi quyn
chn quyn mua tài sn c s là c phiu (1 hp đng thng là 100 c phiu).
 có đc quyn này, ngi mua tr cho ngi bán hp đng call option mt
l phí quyn chn đ chng minh quyn s hu ca mình. Tuy nhiên nu ngi
mua không thc hin hp đng thì s tin mua quyn chn này s không đc
hoàn li. Nhng ngi nm gi quyn chn mua c phiu, k vng giá c phiu
c s s gia tng vào thi gian đáo hn.
Mt quyn chn bán c phiu (put option) cho phép ngi nm gi quyn
chn quyn bán tài sn c s là c phiu. Nhng ngi nm gi quyn chn
bán k vng giá c phiu s gim vào thi gian đáo hn
 Phân loi quyn chn c phiu
Xét v tính cht quyn chn c phiu đc phân làm 2 loi gm quyn chn
mua và quyn chn bán.

 Quyn chn mua (Call option): Là loi quyn chn mà ngi s hu
quyn chn có quyn mua mt s lng c phiu nht đnh vi mc giá thc
- 9 -
hin trên hp đng ti khong thi gian xác đnh trong tng lai.  có
đc quyn chn mua, ngi mua quyn phi tr cho ngi bán quyn mt
khon phí quyn chn mua. Trong khi đó ngi bán quyn chn thì phi bán
s lng c phiu đã tho thun vi mc giá xác đnh trcnu hp đng
quyn chn đc thc hin. Trng hp nu ngi bán quyn chn vit mt
hp đng quyn chn trong khi đang s hu c phiu c s thì gi là quyn
chn có bo v, ngc li nu hp đng quyn chn mua đc bán trong khi
ngi bán quyn chn không s hu c phiu c s thì đó là quyn chn
không có bo v hay còn gi là nghip v bán khng quyn chn. Khi giá
thc hin trên hp đng quyn chn nh hn giá th trng ca c phiu c
s thì quyn chn mua đc thc hin, ngc li thì ngi nm gi quyn
chn mua có th b hp đng.
 Quyn chn bán (Put option): là li quyn chn mà ngi s hu
quyn chn có quyn đc bán c phiu trong tng lai ti mt mc giá xác
đnh trc. Ngi mua quyn chn bán s yêu cu thc hin hp đng khi
giá c phiu trên th trng thp hn giá thc hin trên quyn chn.  có
quyn chn bán, ngi mua quyn phi tr cho ngi bán quyn mt khon
phí quyn chn bán.
Xét v thi gian thc hin ca hp đng quyn chn thì có hai loi quyn
chn: kiu M và kiu Châu Âu. Thông thng do nhng thun li v mt thi
gian thc hin t quyn chn kiu M nên loi quyn chn này có mc phí cao
hn quyn chn kiu châu Âu.
1.3.2 c đim ca quyn chn c phiu
 Quyn thc hin hp đng ca ngi nm gi quyn chn
c đim c bn nht cng là yu t hp dn ca hp đng quyn chn so
vi các hp đng mua bán c phiu khác là nhà đu t đã mua hp đng quyn
chn có quyn thc hin hp đng khi th trng bin đng theo hng thun

li cho h nhng nhà đu t cng có th đ hp đng vô hiu bng cách không
- 10 -
thc hin hp đng. Trong khi đó đi vi các hp đng mua bán c phiu thông
thng trên th trng khi hp đng đn hn thì c hai bên tham gia ký kt hp
đng buc phi thc hin hp đng.
 S lng ca mt hp đng quyn chn: Ti th trng ca M, s lng
c phiu mua bán trên mt hp đng quyn chn là 100 c phiu,  Úc là 1.000
c phiu.
 Ngày tháng đáo hn: Quyn chn c phiu có chu k tháng giêng (gm:
tháng giêng, tháng t, tháng by, tháng mi), chu k tháng hai (gm: tháng
hai, tháng nm, tháng tám, tháng mi mt), chu k tháng ba (gm: tháng ba,
tháng sáu, tháng chín, tháng mi hai). i vi nhng quyn chn giao dch
trên th trng tp trung, ch yt tháng đáo hn ch không yt ngày đáo hn c
th, nhà đu t phi ngm hiu ngày đáo hn là ngày th sáu ca tun th 3 ca
tháng. Ngày đáo hn chính xác là vào lúc 22 gi 59 phút (theo gi ca trung
tâm giao dch) ngày th by ca tun l th ba ca tháng đáo hn. Theo thông
l, nhà đu t có thi gian đn 16 gi 30 phút ca ngày th sáu trc đó đ ch
th cho nhà môi gii thc hin hp đng.
Ví d: Mt hp đng quyn chn ca mã chng khoán A đc yt vào ngày
16/6/2009 nh sau:
Loi quyn chn Ngày đáo hn
Kiu Châu Âu
Ngày
th
sáu
tun
th
3
ca
tháng

9
nm
2009,
tc
ngày
19/09/2009
Kiu Châu M
Bt
k
thi
đim
nào
t
16/06/2009
đn
ht
ngày
19/09/2009


 Giá thc hin: Quy tc thng đc các trung tâm giao dch áp dng là s
dng khong cách $2(1/2) cho giá thc hin khi giá c phiu thp hn $25;
khong cách $5 khi giá thc hin nm trong khong $25 đn $200; và khong
- 11 -
cách $10 chogiá thc hin trên $200. Tuy nhiên khong cách này còn tùy thuc
vào tng trung tâm giao dch c th.
 Giá ca hp đng quyn chn c phiu:
Giá ca hp đng quyn chn đc xác đnh t giá tr thc ca quyn
chn. Nu quyn chn là quyn chn đc giá thì quyn chn có giá tr thc.
 i vi quyn chn mua:

Giá tr thc = Max (0, giá chng khoán - giá thc hin)
 i vi quyn chn bán:
Giá tr thc = Max (0, giá thc hin – giá chng khoán)
Trng thái quyn chn c phiu
Trng hp Quyn chn mua Quyn chn bán
Giá CK = Giá thc hin
Ngang giá quyn chn
(At the money)
Ngang giá quyn chn
(At the money)
Giá CK > Giá thc hin
c giá quyn chn
(In the money)
Không đc giá quyn
chn (Out the money)
Giá CK< Giá thc hin
Không đc giá quyn
chn (Out the money)
c giá quyn chn (In
the money)


 S phân chia c tc và giá thc hin ca hp đng quyn chn
Vic phân chia c tc bng tin mt ch nh hng đn giá thc hin ca các
quyn chn giao dch trên th trng OTC. Khi mt công ty chia c tc bng
tin mt thì giá thc hin hp đng quyn chn s gim mt khong bng vi s
c tc vào thi đim không nhn c tc.
Riêng quyn chn đc giao dch trên th trng tp trung thì giá thc hin s
đc điu chnh khi có vic chia tách c phiu. Khi tt c các điu kin khác
không đi, nu mt s c phiu c s đc tách thành m c phiu thì giá thc

hin ca quyn chn da trên s c phiu y s gim đi m ln.

- 12 -
1.3.3 Nhng yu t cu thành quyn chn c phiu
 Tài sn c s: Tên loi chng khoán, khi lng đc mua theo quyn
 Loi quyn chn: quyn chn bán/quyn chn mua
 Giá thc hin theo quyn: Giá mà ngi mua quyn có th mua c phiu
t ngi bán quyn (trng hp quyn chn mua) hoc là bán c phiu cho
ngi mua quyn (trng hp quyn chn bán) tng s tin thc hin bng s
lng chng khoán ca hp đng nhân vi giá thc hin và đc xác đnh trên
s giao dch mà ti đó các hp đng này đc niêm yt.
 Thi hn ca quyn chn: Thi hn thc hin quyn chn đc n đnh
trc. Tùy theo loi hình quyn chn (kiu M/Châu Âu) mà thi gian thc
hin quyn trc ngày đáo hn hay đúng vào ngày đáo hn. i vi quyn chn
kiu M, ngày đáo hn có th là bt k thi đim nào trong thi hn hp đng;
còn đi vi hp đng kiu Châu Âu, ngày đáo hn chính là thi đim ht hiu
lc hp đng.
 Phí quyn chn: là s tin mà ngi mua quyn chn phi tr cho ngi
bán quyn chn. Phí này đc quyt đnh bi giá tr hp đng quyn chn.
 Giá tr thc: phn chênh lch gia giá th trng chng khoán c s và giá
thc hin ghi trong quyn chn.
1.3.4 Cu trúc quyn chn c phiu
 Th trng quyn chn tp trung:
Th trng quyn chn tp trung là th trng giao dch ti trung tâm giao
dch tp trung vi các hp đng quyn chn đã đc chun hóa vi các điu
kin và quy đnh c th ca hp đng
Mt hp đng quyn chn c phiu đc giao dch ti trung tâm dch tp
trung phi đm bo chun hóa các yu t sau: quy mô hp đng, ngày đáo hn,
ngày thanh toán, quy đnh v mc ký qu ca ngi bán, hn mc nm gi và
hn mc thc hin ca nhà kinh doanh.

- 13 -
Nu ngi mua quyn chn mun bán quyn chn trc ngày đáo hn hay
ngi bán quyn chn mun hy b giao dch thì mt giao dch bù tr đóng v
th s đc thc hin.
 Th trng quyn chn phi tp trung (Over the counter – OTC)
Th trng quyn chn phi tp trung là th trng quyn chn đc hình
thành mt cách t phát theo nhu cu ca nhà đu t vi quy mô và giá riêng
bit. Ti M, th trng quyn chn phi tp trung do hàng lot Công ty kinh
doanh quyn chn mà đng sau là hip hi các nhà môi gii và kinh doanh
quyn chn thành lp vào nhng nm 70 ca th k XX. Theo đó mt nhà đu
t mun mua quyn chn, các nhà môi gii này s tìm nhà đu t mun bán
quyn chn tng ng. Nu nhà môi gii không tìm thy ngi bán tng ng
thì Công ty s t đng bán quyn chn. Tuy nhiên, th trng này gp rt nhiu
ri ro khi giao dch vì vic thc hin hp đng ca ngi bán ch đc đm bo
bi Công ty kiêm kinh doanh quyn chn. Nu ngi bán hoc công ty này phá
sn thì xem nh ngi nm gi quyn chn b mt trng. Thi gian đu mi ra
đi thì tính thanh khon th trng quyn chn OTC tng đi thp. Khi TTTC
ngày càng phát trin cao thì tính thanh khon ca th trng này ngày càng cao.
1.3.5 i tng kinh doanh hp đng quyn chn c phiu
Nhng th trng phái sinh rt thành công mà nguyên nhân chính là do th
trng này tn công vào các đi tng khác nhau, hay nói cách khác nhng
ngi giao dch trên th trng này rt đa dng. Vì vy h d kim tìm các đi
tác khi mun thc hin mt loi giao dch (mua/bán mt quyn chn).
Có 2 đi tng kinh doanh quyn chn c phiu: Nhà bo h và nhà đu c.
 Nhà bo h (Heger): Nhà đu t mua quyn chn c phiu dùng đ t bo
v trc nhng thay đi v giá chng khoán trong tng lai. Chng hn nh:
Mt nhà đu t chng khoán vào tháng 4/2009 s hu 10,000 c phiu A vi
mc giá US$ 10.06/c phiu. Nguyên nhân t đ bt n ca th trng chng
khoán trong thi gian gn đây, khin cho nhà đu t lo lng giá c phiu st
- 14 -

gim trong 3 tháng ti, chính vì vy, nhà đu t mun bo v giá c phiu mà
h đã mua hôm nay. Chính vì vy, nhà đu t đã mua 100 hp đng quyn chn
c phiu có ngày đáo hn vào tháng 7 trên CBOE vi mc giá thc hin là US$
9.5/c phiu. iu này có ngha là nhà đu t s đc bán 10,000 c phiu vi
mc giá US$9.5/c phiu. Gi s phí quyn chn là US$1/c phiu thì giá mt
quyn chn là US$100. Vì vy chi phí nhà đu t b ra đ mua 100 hp đng
quyn chn là US$1,000. Vi chi phí US$1,000 nhà đu t đc đm bo là s
bán đc c phiu vi mc giá US$9.5/c phiu vào 3 tháng ti. Nu giá th
trng xung di US$9.5/c phiu sau 3 tháng, gi s là US$7.5/c phiu thì
nhà đu t vn bán s c phiu này  mc US$9.5/c phiu. Và thu đc s
tin: US$ 9.5 X 10,000-US$ 1,000= US$ 94,000, trong khi vi mc giá th
trng, ch thu đc US$ 75, 000. Trong trng hp mc giá vt lên mc
US$9.5/c phiu, hp đng quyn chn không thc hin.
 Nhà đu c (Speculators): Trong khi nhà bo h dùng quyn chn đ tránh
ri ro thì các nhà đu c s dng quyn chn c phiu vi mc đích thu li t
s k vng vào giá c phiu trên th trng lên hoc xung trong khoàng thi
gian thc hin hp đng. Trong mt s trng hp, khi thc hin chin lc
quyn chn cho mc li nhun cao nhng cng gây ra mc đ thit hi ln.
Gi s giá c phiu A: US$ 10/c phiu. Và mt call option k hn 3 tháng
vi mc giá thc hin là US$11.5/c phiu. Nhà đu c ngh rng giá c phiu
s gia tng trong 3 tháng ti. Nhà đu c s thc hin mt trong hai phng án
sau:
 Phng án 1: Mua 100 c phiu A giá hin tai: US$ 10/c phiu
 Phng án 2: Mua 400 quyn chn (20 hp đng quyn chn) vi giá
thc hin US$ 11.5/c phiu.
Giá quyn chn là US$ 2.5/c phiu.
Chi phí cho mi chin lc là US$1,000

- 15 -
Gi s sau 3 tháng, giá c phiu ca A tng lên: US$ 18.5/c phiu.

 Vi P/Án 1: Li nhun thu đc: 100 X (18.5-10) = US$ 850
 Vi P/Án 2: Li nhun thu đc: US$ 2,800 – US$ 1,000 = US$ 1,800
P/Án 2 thu li nhiu hn gp 2 ln P.Án 1
Gi s sau 3 tháng, giá c phiêú ca A gim xung: US$ 8.5/c phiu.
 Vi P/Án 1: Khon l: 100 X (8.5-10) = - US$ 150
 Vi P/Án 2: Khon l: US$ 1,000 (vì quyn mua s không thc hin)
1.3.6 Ch th tham gia trên th trng quyn chn
 Nhng nhà to lp th trng: Ngi to lp th trng cho mt hp đng
quyn chn s nêu giá c hi mua và giá chào bán theo cung cu ca th trng.
S tn ti ca ngi to lp th trng đm bo lnh mua và lnh bán luôn đc
thc hin  mt mc giá mà không có bt c s chm tr nào. Nhng ngi này
làm tng kh nng linh hot cho th trng, t to ra li nhun cho mình t
chênh lch gia mua và giá bán.
 Nhà môi gii: Là các môi gii ti công ty chng khoán hoc là các môi gii
đc lp, các nhà môi gii này s thc hin giao dch cho các nhà đu t. Khi
nhà đu t liên h vi nhà môi gii đ mua hoc bán quyn chn, nhà môi gii
ti công ty s chuyn lnh đn b phn có liên quan đ chuyn tip đn trung
tâm giao dch quyn chn.
 Nhân viên tr lnh: Nhiu lnh chuyn đn nhà môi gii trên sàn là lnh
gii hn. iu này có ngha là chúng ch có th đc thc hin  mc giá đã
đnh hoc giá tt hn. Thông thng khi đn tay nhà môi gii trên sàn, lnh gii
hn co th không đc thc hin ngay, mà s đc chuyn đn nhân viên tr
lnh. Ngi nay đa lnh vào máy tính cùng vi nhng lnh khác đ đm bo
rng sau khi đt đn gia gii hn, lnh s đc thc hin.
 Công ty thanh toán hp đng quyn chn (OCC): m bo ngi phát
hành quyn chn s hoàn thành ngha v ca h theo các điu kin ca hp
đng và lu tr báo cáo ca tt c các v th mua và bán. OCC có mt s thành
- 16 -
viên và tt c các giao dch phi thông qua nhng thành viên này. Các thành
viên đc yêu cu phi có mt s vn ti thiu nht đnh và đóng góp thành lp

mt qu đc bit đ có th s dng khi bt c thành viên nào không th đm
bo ngha v thanh toan hp đng do mt kh nng chi tr.
 Nhà đu t quyn chn: gm nhà đu t dùng quyn chn đ bo h và
nhà đu t dùng quyn chn đ đu c. ó chính là nhng nhà đu t chuyên
mua quyn chn mua, bán quyn chn mua, mua quyn chn bán và bán quyn
chn bán.
1.3.7 Quy trình giao dch quyn chn c phiu

S đ
 quy trình gia
o d
ch và thông tin quyn chn



(1) Nhà to lp th trng thc hin báo giá giao dch quyn chn cho S giao
dch quyn chn. H liên tc thay đi báo giá ca mình cho S giao dch.
(2) S giao dch quyn chn làm nhim v tng hp các báo giá t các nhà to
lp th trng sau đó truyn bng báo giá tng hp đn các Công ty chng
khoán.
(3) Các công ty chng khoán truyn các d liu nhn đc t S giao dch
quyn chn lên bng đin t ca mình đ nhà đu t theo dõi
(4) Nhà đu t truyn lnh mua bán đn Công ty chng khoán
(5) Công ty chng khoán nhp lnh vào h thng ca s giao dch quyn chn
- 17 -
(6) Sau khi so khp lnh thành công S giao dch gi thông báo đn nhà to lp
th trng
(7) S giao dch thông báo khp lnh đn Công ty chng khoán
(8) Công ty chng khoán gi thông báo đn nhà đu t
(9) S giao dch gi thông báo đn Công ty thanh toán hp đng quyn chn

(OCC) đ theo dõi và tin hành thanh toán bù tr.
1.3.8 Các yu t nh hng đn giá quyn chn c phiu
Có 6 yu t c bn làm nh hng giá quyn chn c phiu.
 Kiu quyn chn: Quyn chn kiu M và quyn chn kiu Châu Âu s có
mc giá khác nhau. Quyn chn kiu M thng có giá cao hn quyn chn
kiu Châu Âu vì quyn chn kiu M cho phép ngi s hu nó có c hi yêu
cu thc hin hp đng nhiu hn quyn chn kiu Châu Âu.
 Giá th trng ca c phiu c s: Khi th giá c phiu c s thay đi thì
kh nng thc hin hp đng quyn chn s tng lên hoc gim xung, tu theo
loi quyn chn, khi đó giá quyn chn s thay đi. Khi th giá ca c phiu
càng cao thì ngi mua quyn chn càng có li, lúc đó h sn sàng tr giá cao
hn đ có quyn chn mua trong tng lai, vì th giá ca quyn chn mua trong
tng lai s tng, nhng ngi mua quyn chn bán s bt li, cho nên quyn
chn bán kém hp dn và giá quyn chn bán s gim.
 Giá thc hin trên hp đng: Giá thc hin trên hp đng quyn chn
đc c đnh trong sut thi gian hiu lc ca hp đng nên trong trng hp
quyn chn mua, giá thc hin càng thp thì kh nng thc hin hp đng càng
ln, khi đó giá quyn chn s tng. Ngc li giá thc hin ca quyn chn bán
càng thp thì giá quyn chn càng thp do hp đng s ít có c hi đ thc
hin.
 Thi gian đáo hn: Thi gian đáo hn càng dài thì kh nng th trng bin
đng theo hng càng có li cho ngi s hu hp đng, đc bit là đi vi
quyn chn kiu M do ngi mua có th yêu cu thc hin quyn ca mình bt
- 18 -
c lúc nào trong thi gian ca hp đng, thi gian đao hn càng dài thì quyn
chn càng hp dn và giá ca nó càng cao. Nhng đi vi ngi s dng quyn
chn kiu Châu Âu thì khác, do quyn chn ch đc thc hin vào ngày đáo
hn ca hp đng nên thi gian đao hn có nh hng không rõ ràng đn gia
quyn chn.
 Lãi sut ca tài sn phi ri ro: Khi lãi sut ca tài sn phi ri ro tng lên

thì giá quyn chn thay đi, giá quyn chn mua s gim, trong khi giá ca
quyn chn bán s tng và ngc li.
  bt n ca giá c phiu:  bt n chính là mc bin đng giá c phiu
trong tng lai. Giá c phiu càng bin đng thì c hi thc hin quyn chn
mua và quyn chn bán càng tng. Vì th giá quyn chn cng tng theo mc
đ bin đng ca th gia c phiu c s.
 C tc ca c phiu: C tc làm giá chng khoán gim xung trong ngày
giao dch không hng quyn. Do đó làm giá quyn chn mua b gim xung
trong khi đó giá quyn chn bán tng lên.
B
ng 1.1 Tóm tt các nh h

ng ca các yu t
đ
n giá quyn chn

Các yu t nh hng đn giá nh hng đn giá quyn chn nh hng đn giá quyn chn
Giá th trng ca c phiu c s tng
Tng Gim
Giá thc hin tng Gim Tng
Thi gian đáo hn Tng (Quyn chn kiu M) Tng (Quyn chn kiu M)
Kiu quyn chn Giá quyn chn kiu M cao hn Giá quyn chn kiu M cao hn
Lãi sut tài sn phi ri ro Tng Gim
 bt n ca giá c phiu Tng Tng
C tc ca c phiu Gim Tng
Bng 1.1 Tóm tt các nh hng ca các yu t đn giá quyn chn