Khảo sát tình hình dịch bệnh và nghiên cứu một số đặc điểm bệnh lý của Do Salmonella gây ra trên đàn chim trĩ đỏ khoang cổ nuôi tại Viện Chăn nuôi

KH O SÁT TÌNH HÌNH D CH B NH VÀ NGHIÊN C U M T S Đ C
ĐI M B NH LÝ C A DO SALMONELLA GÂY RA TRÊN ĐÀN CHIM TRĨ
Đ KHOANG C NUÔI T I VI N CHĂN NI
Đào Đoan Trang, Hồng Thanh H i, Ph m Cơng Thi u, B ch M ch Đi u,
1
Nguy n H u Nam, Ph m Th Cúc, Nguy n Th Hà, Tr n Qu c Hùng
Trung tâm Th c nghi m và B o t n V t nuôi
1
Trư ng Đ i h c Nơng nghi p Hà N i
TĨM T T
Chim trĩ ñ khoang c (Phasianus colchicus) ñư c bi t đ n là m t lồi v a
mang l i giá tr kinh t cao cho ngư i chăn ni v a đáp ng nhu c u th c ph m ch t
lư ng c a ngư i tiêu dùng. Tuy nhiên, chim trĩ ñ là lo i ñ ng v t nuôi m i, vi c nuôi
dư ng chúng g p m t s khó khăn, đ c bi t là v n ñ d ch b nh. B nh gây h i đáng
k cho cơng tác chăn ni chim trĩ đ là b nh do Salmonella gây ra. Ti n hành kh o
sát tình hình d ch b nh và nghiên c u m t s ñ c ñi m b nh lý c a b nh do
Salmonella gây ra trên ñàn chim trĩ ñ khoang c ni t i Vi n Chăn ni, chúng tơi
thu đư c m t s k t qu sau:
- Trong quá trình ni dư ng, chim trĩ đ m c m t s b nh là: B nh do
Salmonella, b nh c u trùng, b nh viêm ru t ho i t , b nh t huy t trùng, b nh
Newcastle. Bên c nh đó chim trĩ b hao h t s lư ng do m t s nguyên nhân khác như
m c n, tác ñ ng cơ gi i…
- Chim trĩ ñ m c b nh do Salmonella chi m m t t l cao giai ño n chim
con và th p hơn chim trư ng thành khi xem xét hai khía c nh mùa v và đ tu i.
Theo mùa v : chim con m c v i t l 8,26% vào v hè thu và 15,71% v đơng
xn. Chim sinh s n m c v i t l 7,29% vào v đơng xn và 3,06% v hè thu.
- T l chim trĩ nhi m b nh do Salmonella khi xét nghi m b ng ph n ng
huy t thanh h c là 12,05%. Gan, lách là cơ quan có nh ng bi n đ i đ i th s m và
đi n hình nh t.
- T t c các cơ quan có các b nh tích vi th r t rõ v i s xu t hi n h t phó
thương hàn là 100%.

- Chim trĩ khi m c b nh do Salmonella có s bi n đ i các ch tiêu huy t h c:
s lư ng b ch c u tăng và s lư ng h ng c u gi m so v i chim trĩ kh e m nh.
- Amoxicillin + Clavulanic axit và Ceftazidim m n c m nh t, cho tác d ng
ñi u tr t t nh t.
1. Đ t v n ñ
Xã h i ngày càng phát tri n thì nhu c u c a con ngư i cũng ngày càng ñư c
nâng cao, nhu c u xã h i không ch d ng l i nh ng th c ph m thơng thư ng mà
đư c nâng lên thành nh ng th c ph m ch t lư ng cao - ñ c s n thơm ngon, b dư ng,
an toàn và m i l . Trong nh ng năm g n đây, vi c chăn ni m t s ñ ng v t hoang dã như


l n r ng, nhím... nư c ta khá sơi ñ ng, mang l i l i ích kinh t cao hơn so v i các v t nuôi
truy n th ng. M t khác, vi c nuôi nhân t o s làm gi m áp l c săn b n trong t nhiên, ñ m b o
cân b ng sinh thái và ña d ng sinh h c.
Chim trĩ ñ (Phasianus colchicus) ñư c bi t ñ n là m t loài v a mang l i giá tr kinh t
cao cho ngư i chăn ni v a đáp ng nhu c u th c ph m ch t lư ng c a ngư i tiêu dùng. Tuy
nhiên, chim trĩ đ là lồi đ ng v t m i, vi c nuôi dư ng chúng g p m t s khó khăn, đ c bi t là
v n đ d ch b nh. B nh gây thi t h i đáng k cho cơng tác chăn ni chim trĩ ñ là b nh do
Salmonella gây ra. Xu t phát t tình hình th c t đó chúng tơi ti n hành nghiên c u đ tài::
Kh o sát tình hình d ch b nh và nghiên c u m t s ñ c ñi m b nh lý c a b nh do
Salmonella gây ra trên ñàn chim trĩ ñ khoang c nuôi t i Vi n Chăn nuôi.
M C ĐÍCH C A Đ TÀI
- Th ng kê và làm rõ các b nh thư ng g p chim trĩ đ khoang c ni t i Vi n Chăn
ni.
- Làm rõ các ñ c ñi m b nh lý c a b nh do Salmonella gây ra chim Trĩ ñ khoang
c .
- Tìm ra phác ñ ñi u tr có hi u qu đ đi u tr b nh do Salmonella gây ra trên ñàn chim
trĩ ñ .
2. V t li u và phương pháp nghiên c u
2.1. Đ i tư ng nghiên c u

B nh chim trĩ ñ nuôi t i Trung tâm Th c nghi m và B o t n v t nuôi - Vi n Chăn
ni.
2.2. Th i gian và đ a đi m nghiên c u
- Th i gian: T tháng 3/2010 ñ n tháng 3/2011.
- Đ a ñi m: Trung tâm Th c nghi m và B o t n v t nuôi- Vi n Chăn nuôi.
2.3. N i dung nghiên c u
- Kh o sát tình hình d ch b nh x y ra trên đàn chim trĩ đ khoang c ni t i Vi n
Chăn nuôi.
- Nghiên c u bi n ñ i b nh lý do Salmonella gây ra trên ñàn chim trĩ ñ khoang c .
- Th nghi m m t s phác ñ ñi u tr b nh do Salmonella gây ra chim trĩ ñ
khoang c .
2.4. Phương pháp nghiên c u
2.4.1. Phương pháp b trí thí nghi m
M i lơ chim xu ng chu ng đư c theo dõi tình hình d ch b nh thư ng xuyên
k t h p v i ghi chép hàng ngày.
2.4.2. Phương pháp quan sát, mô t , th ng kê sinh h c
Đ xác ñ nh ñư c các tri u ch ng lâm sàng ch y u c a chim trĩ nhi m
Salmonella, chúng tôi ti n hành quan sát, ghi chép, th ng kê các bi u hi n c a chim
trĩ t khi xu t hi n nh ng d u hi u b nh lý ñ u tiên. Đ ng th i d a vào các ñ c ñi m


d ch t h c, nh ng can thi p trong quá trình b nh x y ra cũng như thu th p các thông
tin liên quan.
2.4.3. Phương pháp m khám chim ch t
T t c nh ng chim ch t ñ u ñư c phân lo i và m khám đ ki m tra b nh tích
nghi do Salmonella gây ra. Chim trĩ b nh ñư c ti n hành m khám theo phương pháp c a
giáo trình Gi i ph u b nh Thú y và b c l , tách các cơ quan n i t ng ra kh i cơ th đ quan
sát b nh tích ñ i th và ch p nh. Ti n hành thu m u ng u nhiên nh ng chim trĩ có bi u
hi n b nh các cơ quan như: tim, gan, lách, ru t, d dày, th n… ngâm trong formol 10%
ñ làm tiêu b n vi th .

2.4.4. Phương pháp làm ph n ng ngưng k t nhanh tồn huy t trên phi n kính v i
kháng ngun chu n ñ phát hi n kháng th Salmonella gallinarum pullorum
Nguyên lý: Kháng nguyên Salmonella gallinarum pullorum khi g p kháng th
tương ng chúng s k t h p v i nhau. Kháng nguyên tham gia ph n ng là kháng nguyên
h u hình. K t qu c a ph n ng là sau 3 - 5 phút tác ñ ng vi khu n t p trung l i thành t ng
ñám l m t m hay t ng c m l n nh n trên phi n kính.
2.4.5. Phương pháp phân l p vi khu n Salmonella
Vi khu n Salmonella ñư c phân l p theo tiêu chu n VN 4829- 89 và tiêu
chu n qu c t ISO 6579- 2003. B nh ph m g m: phôi ch t, chim ch t lúc m i n , chim con
ch t 2 - 3 ngày tu i, gan, lách, bu ng tr ng, máu tim, d ch ru t, th n,… c a chim ch t nghi
m c Salmonella.
2.4.6. Phương pháp xác ñ nh m t s ch tiêu sinh lý, sinh hóa máu
Máu xét nghi m đư c l y g c cánh ho c tim c a nh ng con chim trĩ có bi u
hi n lâm sàng c a b nh và ñã ñư c kh ng đ nh dương tính v i Salmonella b ng ph n
ng ngưng k t nhanh trên phi n kính.
M i m u xét nghi m l y t 2,5 - 3ml máu, cho vào ng xét nghi m ñã có ch a
ch t ch ng đơng EDTA (có bán s n trên th trư ng). Xét nghi m m u trên máy Cell Dyn 3700 và ñ c các thông s k t qu .
2.4.7. Phương pháp làm tiêu b n vi th theo quy trình t m đúc b ng Parafin,
nhu m Haematoxylin – Eosin (HE)
Nh ng m u b nh ph m có các bi n đ i ñ i th ti n hành làm tiêu b n đ xác đ nh
b nh tích vi th ch y u c a b nh. Phương pháp làm tiêu b n vi th theo quy trình t m
đúc b ng parafin, nhu m Haematoxilin – Eosin (HE).
2.4.8. Phương pháp x lý s li u
Các s li u thu ñư c trong q trình th c t p đư c x lý b ng phương pháp
th ng kê trên máy tính (Chương trình Excel, Minitab 14).


3. K t qu và th o lu n
3.1. K t qu kh o sát tình hình d ch b nh trên đàn chim trĩ đ ni t i Vi n
Chăn ni

Trong q trình chăn ni, chim trĩ đ m c m t s b nh và các b nh này ñ u
g p trên gia c m, c th là gà. Các b nh g p chim trĩ là: B nh do Salmonella
(thư ng g p giai ño n chim con và thư ng ghép v i E.coli) và gây hao h t s
lư ng; b nh c u trùng, viêm ru t ho i t do Clostridium spp gây ra; t huy t trùng;
b nh do virus ( b nh newcastle, b nh gumboro…).
B nh x y ra trên chim trĩ thư ng là s k t h p và k phát nhi u th b nh v i
nhau. Căn c vào k t qu m khám lâm sàng k t h p v i ghi chép s sách t trư c t i
Trung tâm ñ th ng kê và trình bày k t qu .. K t qu theo dõi đư c trình bày b ng 1.
B ng 1. T l m c m t sô b nh thư ng g p

ñàn chim trĩ ñ

Lo i b nh
Ch tiêu

Lo i
chim

S
con
theo
dõi

Chim
4181
con
Chim
2848
dò
Chim

sinh 220
s n

B nh do
Salmonella

B nh
C u trùng

B nh Viêm
ru t ho i t

B nh T
huy t trùng

B nh do
Nguyên
nhân
khác

S
con
m c

T
l
(%)

S
con

m c

T
l
(%)

S
con
m c

T
l
(%)

S
con
m c

T
l
(%)

S
con
m c

T
l
(%)

328

7,58

154

3,68

254

6,08

0

0,00

38

0,91

78

2,74

15

0,53

69

2,42

22

0,77

0

0,00

4

1,82

0

0,00

2

0,91

5

2,27

3

1,36

Như v y, qua theo dõi lâm sàng 4181 con chim con (t 0-8 tu n tu i) c a các
lô chim xu ng chu ng t 03/2010 đ n 03/2011 chúng tơi nh n th y: Trong t ng s
4181 con có 328 con ch t nghi nhi m vi khu n Salmonella, chi m t l 7,58%; b nh
c u trùng 154 con nghi nhi m, chi m t l 3,68%; b nh viêm ru t ho i t do
Clostridium spp là 254, chi m 6,08%; b nh t huy t trùng là 0% và 38 con ch t do
các nguyên nhân khác (do các tác nhân cơ gi i: gi m ñ p, ch t nóng, ăn v tr u, k p
chân,…) chi m t l 0,91%.
Tương t , qua theo dõi 2848 con chim dị, chúng tơi thu đư c k t qu l n lư t
là: B nh do Salmonella có 78 con nghi nhi m, chi m t l 2,74%; b nh do c u trùng
có 15 con nghi nhi m, chi m t l 0,53%; b nh do viêm ru t ho i t có 69 con nghi


nhi m chi m 2,42%; b nh do t huy t trùng có 22 con nghi nhi m, chi m t l là 0,77
và do nguyên nhân khác là 0%.
Theo dõi 220 con chim sinh s n, k t qu chúng tơi thu đư c là: B nh do Salmonella
có 4 con ch t, chi m t l là 1,82%; b nh c u trùng là 0%; b nh viêm ru t ho i t có 2 con
ch t, chi m t l 0,91%; b nh t huy t trùng có 5 con ch t, chi m t l là 2,27 và b nh do
nguyên nhân khác có 3 con ch t, chi m t l 1,36%.
3.1.1. K t qu xác ñ nh t l m c b nh do Salmonella gây ra trên ñàn chim trĩ
G

nh t l m c b nh do Salmonella theo ñ tu i c a chim trĩ ñ
g

 Y

3.1.1.1. K t qu xác
d

3.1.1.1.1. K t qu xác ñ nh t l chim con m c b nh do Salmonella theo ñ tu i

Trong giai ño n chim non, nhi t ñư c chi u 24/24 gi . Khi n n chu ng và
th c ăn b m ư t thì chim r t d nhi m l nh và b b nh. B nh hay g p giai ño n
này là b nh do Salmonella gây ra và thư ng có ghép v i E.coli, đơi khi có kèm theo
m t s ngun nhân khác. Trong su t quá trình phát tri n c a chim trĩ đ thì giai đo n
chim con có t l ni s ng th p nh t, đ c bi t là chim t 0 ñ n 8 tu n tu i. Qua theo
dõi, ghi chép, m khám lâm sàng, chúng tơi thu đư c k t qu đư c th hi n b ng 2.
B ng 2. T l m c b nh do Salmonella

giai ño n chim con

Tu i chim
S con
S con
T l
S con
T l t
(tu n tu i)
theo dõi
m c
m c (%)
t vong
vong (%)
1
1553
63
4,06
25
39,68
2
1528

198
12,96
103
52,02
3
1425
171
12,00
88
51,46
4
1337
105
7,85
47
44,76
5
1290
82
6,36
29
35,36
6
1261
64
5,07
11
17,18
7
1250

44
6,52
6
13,64
8
1244
25
2,01
2
8,00
T ng
752
6,91
311
41,36
Qua b ng 2 chúng tôi nh n th y chim trĩ giai ño n nh (0 ñ n 8 tu n tu i) m c
b nh do Salmonella và t vong v i t l cao. T l m c và t l t vong tăng d n t
tu n 1 ñ n tu n 2 và gi
m c cao trong nh ng tu n k ti p.
3.1.1.1.2. K t qu t l chim sinh s n m c b nh do Salmonella theo ñ tu i
Tuy nhiên sang giai ño n chim dò, h u b và chim sinh s n thì t l này gi m
th p. Theo dõi ñàn chim sinh s n nuôi t i Trung tâm t tháng 03/2010 ñ n tháng
03/2011, trên cơ s m khám nh ng chim trĩ ch t nghi nhi m b nh do Salmonella k t
h p ghi chép, th ng kê, chúng tơi thu đư c k t qu ñư c trình bày b ng 3.
B ng 3. T l m c b nh do Salmonella trên ñàn chim sinh s n


Tháng

S con theo dõi

S con m c

T l m c (%)

3/2010

97

2

2.06

4/2010

96

1

1.04

5/2010

95

0

0.00

6/2010

94

2

2.13

7/2010

92

2

2.17

8/2010

90

0

0.00

9/2010

90

4

4.44

10/2010

86

6

6.98

11/2010

80

0

0.00

12/2010

80

2

2.50

1/2011

80

1

1.25

2/2011

135

2

1.48

3/2011

126

0

0.00

T l nhi m trung bình

1,85

Qua b ng chúng tơi th y t l m c Salmonella chim sinh s n th p, cao nh t
cũng ch ñ t 6,98%, th p nh t là 0% (khơng có con nhi m). T l m c trung bình qua
các tháng là 1,85%. T l này th p hơn khi so sánh v i m t s k t qu nghiên c u
trên gà. Theo Tr n Quang Diên (2002): T l m c Salmonella trung bình c a 3 gi ng
gà Avian, AA, Isa t 40 - 50 tu n tu i là 5,13%; theo Dương Th Yên (1997) thì t l
nhi m Salmonella trung bình c a 4 gi ng gà AA, Isa, Lohman và Golline giai ño n
gà ñ (t 141 ñ n 208 ngày tu i) là 7,27± 0,004%.

3.1.1.2. K t qu xác ñ nh t l chim trĩ m c b nh do Salmonella theo mùa v
¡

3.1.1.2.1. K t qu xác ñ nh t l chim con m c b nh do Salmonella theo mùa v
Trong quá trình chăm sóc, ni dư ng và theo dõi tình hình d ch b nh trên đàn
chim trĩ đ nói chung và b nh do Salmonella nói riêng, chúng tơi th y chim trĩ m c và
t vong do b nh Salmonellosis v i s lư ng khác nhau tùy theo t ng th i ñi m trong
năm. Ti n hành theo dõi 6 lô chim con ng u nhiên l n lư t t tháng 03/2010 ñ n
tháng 03/2011, k t h p v i ghi chép th ng kê sau khi m khám b nh tích c a 6 lơ
chim theo mùa v k t qu đư c trình bày b ng 4.
B ng 4. T l chim con m c b nh do Salmonella theo mùa v


V hè thu
(T 03/2010 ñ n 09/2010)
S con
S con
T l (%)
theo dõi
m c
296
25
8,45

Lơ
Chim
1

V đơng xn
(T 10/2010 đ n 03/2011)

S con
S con
T l
theo dõi
m c
(%)
232
32
13,79

2

256

20

7,81

244

41

16,80

3

216

19

8,79

205

39

19,02

4

335

28

8,36

84

12

14,28

5

295

24

8,14

121

19

15,70

6

248

20

8,06

158

21

13,29

T ng

1646

136

8,26*

1044

164

15,71*

, P<0,05
T l m c c a chim con v đơng xn cao hơn t l nhi m v hè thu là 7,45% v i
s sai khác P< 0,05. Quy lu t này ñúng v i t t c 6 lơ chim đư c ki m tra, các lô ki m tra
t l nhi m trong v Đông xuân luôn cao hơn t l nhi m c a các lô ki m tra trong v Hè
thu c a cùng m t lo i chim cùng m t l a tu i trong cùng m t ñi u ki n và ch đ ni
dư ng. T k t qu trên chúng ta nh n th y: Th i ti t mưa rét, gió mùa m c a v
Đơng xn đã làm tăng t l m c Salmonella giai ño n chim con.
AB@

3.1.1.2.2. K t qu xác ñ nh t l chim trĩ sinh s n nhi m Salmonella theo mùa v
V Hè thu, ti n hành theo dõi 2 đ t, đ t 1 có 60 con, ñ t 2 có 300 con. Nh ng
con nghi nhi m ñư c l y máu ch t huy t thanh ñem ki m tra b ng ph n ng huy t
thanh h c. K t qu thu ñư c t l nhi m l n lư t theo t ng đ t là: 1,67% và 3,33%.
v Đơng xn, ti n hành theo dõi 2 ñ t, ñ t 1 có 60 con, đ t 2 có 324 con, k t qu thu
ñư c v i t l nhi m l n lư t là 6,67% và 7,40%. K t qu này ch ng t t l nhi m
Salmonella c a chim sinh s n cũng có s khác nhau theo mùa v . v Đông xuân,
chim m c nhi u hơn. K t qu đư c trình bày b ng 5.
B ng 5. K t qu xác ñ nh t l nhi m Salmonella

chim trĩ sinh s n theo mùa v

¢

Đơng xn (10 – 03)

Hè thu (03 - 09)

S con
theo dõi

S con
nhi m

T l (%)

S con
theo dõi

S con
nhi m

T l (%)

60

4

6,67

60

1

1,67

324

24

7,4

300

10

3,33

384

28

7,29*

360

11

3,06*

, P<0,05

AB@


3.1.2. K t qu xác ñ nh t l chim trĩ nhi m Salmonella b ng ph n ng huy t
thanh h c

ti n hành xác đ nh chính xác t l nhi m Salmonella c a chim trĩ ñ , chúng
tôi ti n hành theo dõi, l y máu c a nh ng con chim nghi nhi m Salmonella (b ng lâm
sàng) t giai đo n chim dị đ n chim sinh s n, ñem ki m tra b ng ph n ng huy t
thanh h c, k t qu đư c trình bày b ng 6.
£

B ng . K t qu xác ñ nh t l nhi m Salmonella b ng ph n ng huy t thanh h c
t

Ô

S con theo dừi

S con ki m tra

S con nhi m

T l nhi m (%)

84

11

1

9,09

121

17

2

11,76

158

28

3

10,71

90

12

2

16,67

127

15

2

13,33

580

83

10

12,05

Chúng tơi thu đư c t l trung bình chim trĩ nhi m Salmonella b ng ph n ng huy t
thanh h c là 12,05%. K t qu trên cao hơn nhi u so v i các k t qu theo dõi lâm sàng các
ph n trên.
3.2. Nghiên c u bi n

i b nh lý

chim trĩ nhi m b nh do Salmonella

3.2.1. Nghiên c u nh ng bi n ñ i ñ i th chim trĩ nhi m b nh do Salmonella
Đ xác ñ nh rõ chim trĩ m c b nh do Salmonella gây ra chúng tôi ti n hành m khám
nh ng chim trĩ nghi nhi m b nh ñ quan sát b nh tích đ i th . Các k t qu m khám đư c
chúng tơi ghi chép t m và đư c trình bày b ng 7.
B ng 7. K t qu nghiên c u b nh tích đ i th c a b nh do Salmonella gây ra
trĩ trên m t s cơ quan

chim

Cơ quan

S con m khám

S con có b nh tích

T l (%)

Gan

50

10

20,00

Lách

50

12

24,00

Ph i

50

3

6,00

Tim

50

4

8,00

Th n

50

6

12,00

Ru t

50

9

18,00

M t

50

7

14,00

Qua b ng 7 chúng tôi nh n th y trong s 50 chim trĩ nhi m Salmonella ñư c
m khám thì nh ng bi n đ i b nh tích đ i th bi u hi n trên nhi u cơ quan khác nhau.
Trong đó b nh tích t p trung và bi u hi n rõ nh t lách (24%), gan (20%), ru t
(18%), sau đó đ n các cơ quan khác như th n, tim, m t…
3.2.2. Nghiên c u nh ng bi n ñ i b nh lý vi th

chim trĩ m c b nh do Salmonella

¥

q

H

B ng 8. K t qu nghiên c u b nh tích vi th

m t s cơ quan c a chim trĩ nhi m Salmonella

¦

B nh tích
vi th

S
tiêu
b n

Gan
SL TL
+

%

Lách
SL TL
+
%

Ru t
SL TL
+
%

D dày
SL TL
+
%

Tim
SL TL
+
%

Sung huy t

60

60

100

60

100

60

100

15

25

29

48,3

Xu t huy t

60

60

100

60

100

60

100

20

33,3

50

83,3

Thâm nhi m
TB viêm

60

60

100

60

100

60

100

45

75

30

50

Thối hóa TB 60

60

100

60

100

60

100

12

20

55

91,7

Ho i t TB

60

60

100

60

100

60

100

10

16,7

60

100

H t phó
thương hàn

60

60

100

60

100

60

100

60

100

60

100

SL

X C

Ghi chú:

S lư ng tiêu b n dương tính; TL %: T l ph n trăm

Qua b ng 8 chúng tôi nh n th y b nh do Salmonella gây ra chim trĩ có b nh tích r t
ñ c trưng gan, lách, ru t v i các bi n ñ i sung huy t, xu t huy t, ho i t , thâm nhi m t bào
viêm và xu t hi n các h t phó thương hàn các cơ quan chi m t l 100% s tiêu b n ñư c
nghiên c u.
3.2.3. Nghiên c u s bi n ñ i các ch tiêu huy t h c chim trĩ m c b nh do
Salmonella

B nh do Salmonella gây ra chim trĩ ñ c bi t là chim l n th c p tính gây nhi m
trùng huy t và khi m khám chim b nh th y xác ch t g y… Do đó, chúng tơi đã ti n hành
ki m tra các ch tiêu c a máu nh ng chim trĩ có bi u hi n b nh và ñã ñư c xét nghi m là
dương tính v i Salmonella nh m góp ph n ch n đốn chính xác và có bi n pháp phịng tr
b nh hi u qu .
Chúng tơi ti n hành xét nghi m c a 2 lô chim trĩ: Lơ chim trĩ đư c kh ng đ nh dương
tính v i Salmonella và lơ đ i ch ng, m i lô 20 m u. M u máu ñư c xét nghi m trên máy Cell Dyn 3700.
K t qu thu ñư c b ng 9 và 10 cho th y lô chim b nhi m vi khu n Salmonella,
s lư ng b ch c u cao hơn và s lư ng h ng c u th p hơn lơ đ i ch ng; s lư ng b ch c u


m i lo i (b ch c u ña nhân trung tính, lâm ba c u, b ch c u ñơn nhân l n, b ch c u ái
toan, b ch c u ái ki m) c a chim b nh ñ u cao hơn. chim b nh, cùng v i s gi m s
lư ng h ng c u, t kh i huy t c u cũng xu ng th p hơn k t qu lơ đ i ch ng.
B ng 9. K t qu các ch tiêu xét nghi m b ch c u
5

§

2

3

4

5

6

X ± SE

14,81 ± 0,44

10,25 ± 0,45

S lư ng
(103/µl)

9,51 ± 0,73

5,46 ± 0,65

T l (%)

63,58 ± 4,11

51,79 ± 5,22

S lư ng
(103/µl)

3,94 ± 0,49

3,64 ± 0,48

T l (%)

1

Lơ đ i

ch ng
(n= 20)

X ± SE

TT

Lơ chim b nh
(n= 20)

27,02 ± 3,57

36,32 ± 4,62

S lư ng
(103/µl)

0,97 ± 0,18

0,92 ± 0,37

T l (%)

6,42 ± 1,10

9,60 ± 3,61

0,02 ± 0,00

0,02 ± 0,01

0,12 ± 0,03

0,09 ± 0,02

0,42 ± 0,09

0,27 ± 0,08

2,86 ± 0,64

2,18 ± 0,62

Ch tiêu so sánh

WBC

NE

LYM

MONO

BASO

EOS

S lư ng b ch c u (103/µl)
Đa nhân
trung tính

B ch c u Lympho

B ch c u ñơn
nhân l n

B ch c u ái ki m

B ch c u ái toan

S lư ng
(103/µl)
T l (%)
S lư ng
(103/µl)
T l (%)

B ng 10. K t qu cỏc ch tiờu xột nghi m h ng c u
ă

5

Ch tiêu so sánh

Đơn v

Lơ đ i ch ng
(n = 20)

X ± SE

TT

Lô chim b nh
(n = 20)

X ± SE

1

RBC

S lư ng h ng c u

106/ µl

2,65 ± 0,04

3,24 ± 0,08

2

HGB

Huy t s c t (HST)

g/l

143,11 ± 2,07

168,00 ± 3,59


3

HCT

Dung tích h ng c u

%

29,01 ± 0,45

34,37 ± 0,77

4

MCV

Th tích trung bình h ng
c u

fL

109,50 ± 1,09

106,36 ± 1,15

5

MCH

Giá tr Hb trung bình

Pg

54,03 ± 0,50

52,04 ± 0,64

6

MCHC

N ng đ HST tb/1 đơn v
th tích

g/l

494,00 ± 2,14

489,28 ± 2,15

7

RDW

12,94 ± 0,18

14,06 ± 0,50

Đ r ng phân b h ng c u %CV

Cho t i nay v n chưa có tài li u nào t ng công b v vi c nghiên c u các ch
tiêu xét nghi m máu chim trĩ, mà ch có tác gi nghiên c u trên ñ i tư ng là gà.
Theo Nguy n Xuân T nh và cs (1996) s lư ng h ng c u c a gia c m dao ñ ng trong
kho ng 2,5-3,2 tri u/mm3 máu; S lư ng b ch c u trung bình là 30 nghìn/mm3 máu;
T l % các lo i b ch c u gà trung bình là Neutrophile: 17%; Lymphocyte: 59%;
Monocyte: 6%; Eosinophile: 4%; Basphile: 4%.
Theo nghiên c u c a Lê Văn Li n và Ph m Ng c
n (2004): s lư ng h ng
c u c a m t s gi ng gà Vi t Nam dao ñ ng t 1,86 ± 0,56 tri u/ mm3 máu gà Tè
ñ n 2,35 ± 0,56 tri u/ mm3 máu gà Ri. Như v y, s lư ng h ng c u chim trĩ ñ
cao hơn h n so v i m t s gi ng gà b n ñ a Vi t Nam.


3.3. Th nghi m m t s phác ñ ñi u tr b nh do Salmonella gây ra trên ñàn
chim trĩ ñ
3.3.1. K t qu phân l p vi khu n Salmonella chim trĩ m c b nh
Ti n hành phân l p vi khu n ñ i v i nh ng chim nghi nhi m Salmonella c a 5
lô chim con qua theo dõi ng u nhiên, chúng tôi thu ñư c k t qu th hi n b ng 11.
©

B ng 11. K t qu xác đ nh t l nhi m Salmonella b ng phân l p vi khu n h c




K t qu

TT

S con
theo dõi

S con
ki m tra

1

75

24

22

91,67

2

8,33

2

125

45

37

82,22

8

17,78

3

143

60

48

80,00

12

20,00

4

87

28

28

100,00

0

0,00

5

95

30

26

86,67

4

13,33

Dương tính (+)
S con
%

Âm tính (-)
S con
%

T b ng k t qu trên cho th y t l nhi m Salmonella theo k t qu phân l p vi khu n h c
chim trĩ ñ nghi nhi m v i b nh là r t cao: trong 5 lô chim đư c theo dõi thì t l nhi m hay s
con dương tính (+) chi m t l t 82,22% ñ n 100%. K t qu này cũng ch ng t b nh do
Salmonella gây ra giai ño n chim con chi m m t t l l n, c n ph i xem xét và tìm bi n pháp

ñ h n ch tác h i c a b nh.


3.3.2. K t qu ki m tra tính m n c m v i kháng sinh c a vi khu n phân l p ñư c
chim trĩ nhi m b nh do Salmonella




TT



B ng 12. K t qu kháng sinh
S m u
ki m tra

Tên KS

Kháng

M nc m

K t qu

1

Neomycin

10

10

0

2

Nolidixie

10

10

0

3

Norfloxacin

10

10

0

4

Ampicillin

10

10

0

5

Chloramphenicol

10

10

0

6

(SMX/TMP)
Trimethoprime

10

10

0

7

Amoxicillin +Clavulanic axit

10

0

10

8

Gentamycin

10

10

0

9

Tetramycin

10

10

0

10

Colistin

10

10

0

11

Ceftazidim

10

0

10

12

Kanamycin

10

10

0

Sulfamid

+

T k t qu trên, chúng tôi ti n hành phân lơ thí nghi m và áp d ng th nghi m
3 phác đ đi u tr đ tìm ra phương pháp tr b nh do Salmonella gây ra có hi u qu
trên ñàn chim trĩ.

Phác ñ

2

S

ng 03 phác ñ ñi u tr trong 05 ngày

Phác ñ 1
(Octamix AC)

Phác ñ 2
(Klamenti L)

Phác đ 3
(Baytril 10%)

Kháng sinh

Amoxicillin
Colistin

Amoxicillin
Axit Clavulanic

Enrofloxacin

Men tiêu hóa

Lactobac C

Lactobac C

Lactobac C

Thành ph n

K t qu thu ñư c th hi n

b ng 13.




Ch tiêu

 n

B ng 13. K t qu th nghi m 3 phác ñ ñi u tr b
trĩ

Salmonella gây ra trên đàn chim

Kh i b nh

Ch t

S con thí
nghi m

S con
m c

S con

%

S con

%

1

30

12

5

41,67*

7

58,33*

2

30

15

12

86,67*

3

13,33*

3

30

16

11

68,75*

5

31,25*

Phác ñ

,p<0 05

F

"!

T b ng k t qu trên cho th y, khi s d ng ñ ng th i 3 phác đ trên cho 3 lơ
chim cùng l a tu i và vào cùng m t th i gian cho 3 k t qu khác nhau: C th , phác
ñ 2 cho k t qu t t nh t v i m c tin c y p < 0,05. Phác ñ 2 v i 15 con m c trong 30
con thí nghi m thì có 12 con kh i b nh chi m t l 86,67% và 3 con ch t chi m t l
13,33%. Tương t , phác ñ 3: V i 16 con m c trong 30 con thí nghi m có 11 con
kh i chi m t l 68,75% và 5 con ch t chi m t l 31,25%. Phác ñ 1 cho k t qu th p
nh t: V i 12 con m c trong 30 con thí nghi m thì có 5 con kh i chi m t l 41,67% và
7 con ch t chi m t l 58,33%.
Như v y, n u s d ng kháng sinh ñã ñư c ki m tra kháng sinh ñ ñ ñi u tr b nh
cho chim trĩ m c b nh do Salmonella s ñem l i hi u qu cao hơn v i m t s kháng sinh khác.
Bên c nh đó, chúng tôi nh n th y tuy chim trĩ là m t đ i tư ng v t ni m i nhưng kh năng
m n c m v i m m b nh và kh năng kháng thu c cũng r t nhanh. Đây là v n ñ c n ñư c quan
tâm và nghiên c u nhi u hơn n a.
4. K t lu n và ñ ngh
4.1. K t lu n
- Trong q trình ni dư ng, chim trĩ thư ng m c m t s b nh: b nh do
Salmonella, b nh do coli, b nh viêm ru t ho i t (Clostri ium spp b nh c u trùng,
b nh t huy t trùng… và do các nguyên nhân khác (do các tác nhân cơ gi i: gi m
đ p, ch t nóng, ăn v tr u, c n m nhau…), trong đó b nh do Salmonella gây ra
chi m m t t l cao.
- giai ño n nh (chim con) t l m c b nh do Salmonella cao hơn chim
trư ng thành khi theo dõi theo ñ tu i và mùa v .
- T l chim trĩ nhi m Salmonella khi xét nghi m b ng ph n ng huy t thanh
h c là 12,05% cao hơn so v i các t l m c Salmonella khi theo dõi lâm sàng.
- B nh tích ñ i th c a chim trĩ m c Salmonella : rũ, sã cánh, lông xơ xác, y u t,
gi m tính thèm ăn, a ch y phân dính đít, b ng s , gan sưng to có các đi m ho i t màu tr ng

#"



Fi


xám ho c vàng nh t. chim mái sinh s n ch y u là bi u hi n năng su t tr ng gi m, tr ng
méo mó, d hình.
- B nh tích vi th c a chim trĩ m c Salmonella: các cơ quan xu t hi n h t phó thương
hàn, gan sung huy t, h ng c u ch a ñ y m ch qu n vùng qng c a, t bào gan b thối hóa, ho i
t ,…
- Chim trĩ b nhi m Salmonella d n ñ n thay ñ i m t s ch tiêu huy t h c. C
th như: S lư ng b ch c u tăng, s lư ng h ng c u gi m, t kh i huy t c u gi m…
- S d ng phác đ có kháng sinh là Klamenti L (có thành ph n là
Amoxicillin và axit Clavulanic thì) cho hi u qu t t hơn so v i 2 phác đ cịn l i (t l
kh i b nh khi s d ng phác ñ 2 là 86,67%; phác ñ 1 là 41,67%; phác ñ 3 là
68,75%).
4.2. Đ ngh
Đ tài ti p t c ñư c nghiên c u sâu và r ng hơn ñ t đó l a ch n phương
th c chăn ni, bi n pháp phòng và tr b nh hi u qu nh m nâng cao hi u su t chăn
nuôi, phát tri n kinh t … và ñưa chim trĩ ñ thành v t nuôi nông nghi p, cung c p ra
th trương m t ñ i tư ng chăn nuôi m i.
Tài li u tham kh o
1. Nguy n H u Bình,
bách khoa Vi t Nam.

B nh phó thương hàn, Bách khoa b nh h c, t p. T ñi n

%I$$I

†

2. Tr n Quang Diên 2002 Nghiên c u tình hình nhi m, đ c tính gây b nh c a
Salmonella gallinarum-pullorum trên gà công nghi p và ch kháng ngun ch n
đốn, Lu n án ti n s nông nghi p, Hà N i.
%'

&

3. Tr n Xuân H nh
5 “Phân l p và giám ñ nh vi khu n Salmonella trên l n 24 tháng tu i”, Nông nghi p, Công nghi p th c ph m, (6), tr.240.
%' $$I&

4. Nguy n Th Tuy t Lê
Nghiên c u nh hư ng c a Salmonella ñ n m t s
ch tiêu k thu t c a gà ISA và Tam Hoàng, Lu n văn th c s KHNN, Vi n
KHKTNN, Hà N i.
%'$$$I&

(

Xác ñ nh m t s ch tiêu sinh lý liên quan
5. Lê V n Li n, Ph m Ng c Uy n
ñ n kh năng mi n kháng t nhiên c a gà Vi t nam, Báo cáo khoa h c Chăn nuôiThú y 2002- 2003, Nhà xu t b n Nông Nghi p.
%'100)&

w

P



6. Tr ng uang
B nh thương hàn gà¸CRD và nh hư ng c a chúng ñ n
ñáp ng mi n d ch ch ng Newcastle c a ñàn gà Hybro và ISA. K t qu nghiên
c u khoa h c Khoa chăn nuôi thú y (1996-1998). Tr. 90-93, Trư ng ĐHNN1- Hà
N i, NXBNN, Hà N i.
%'7$$I&

6

43

7. Tô Liên Thu
Nghiên c u s ô nhi m vi sinh v t trong th c ph m có ngu n
g c đ ng v t trên th trư ng Hà N i, Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p.
%'$$$I&


8. D ng Th ên, 1
Nghiên c u tình hình nhi m Salmonella trên ñàn gà gi ng ngo i
nh p và th nghi m ñi u tr , Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p.
EDWW

‰

98

raham Purchase H., Lawrence H. Chareles H. and James E. Pearsom

A
laboratory manual for the Isolation and Indentification of avian Pathogens, Third
Edition, Kendall/ Hunt Publishing Company, 2460 Kerper Bowlevard.
ETDWWSR

Q

9.

10. oossen Van den Bosch 2000 Nobilis SG 9R, a live marker vaccine to control
Salmonella enteritidis, Intervet Symposium, Salmonella Vaccination and Control,
XXI. World s Poultry Congress 2000, Montréal Canada, August 20- 25.
ET

R

Q

11. Winkler . Weinberg, MD 2002., More about other food borne illnesses.
Peterson J. W.
0 Salmonella toxin, Pharm. Ather. VII,pp. 719- 724
R

Q

ET UWSR