Điều hành chính sách tỷ giá góp phần cải thiện cán cân thương mại Việt Nam Luận văn thạc sĩ

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
I H C KINH T Tp. HCM
---------------

LÊ NG C T N

I U HÀNH CHÍNH SÁCH T GIÁ GĨP PH N C I THI N
CÁN CÂN TH

NG M I VI T NAM

Chuyên ngành : Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C : PGS. TS. TR N HOÀNG NGÂN

TP. H Chí Minh – N m 2010


L I CAM OAN

Tôi xin cam oan lu n v n “ I U HÀNH CHÍNH SÁCH T
C I THI N CÁN CÂN TH

khoa h c c a b n thân,

GIÁ GÓP PH N

NG M I VI T NAM” là cơng trình nghiên c u

c úc k t t q trình h c t p và nghiên c u c a tôi trong

su t th i gian qua.

LÊ NG C T N


M CL C
TRANG PH BÌA
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH

VI T T T

DANH M C B NG
DANH M C HÌNH
DANH M C PH L C
L IM
CH

U
NG 1: C

1.1 V n

S

LÝ LU N V

I U HÀNH T GIÁ

i u hành t giá h i oái ...............................................................................3

1.1.1 Khái ni m và m c tiêu c a chính sách t giá ...................................................3
1.1.2 Phá giá
1.1.3 nh h

ng ti n ...............................................................................................3
ng c a i u hành chính sách t giá

n cán cân th

ng m i ..............5

1.2 Kinh nghi m qu c t trong vi c s d ng chính sách t giá nh m c i thi n cán cân
th

ng m i ........................................................................................................................6
1.2.1 Nghiên c u c a qu c t v phá giá .................................................................6
1.2.2 Nghiên c u c a qu c t v hi u qu phá giá...................................................7
1.2.3 Kinh nghi m qu c t trong vi c s d ng chính sách t giá nh m c i thi n
cán cân th

ng m i .........................................................................................8

1.2.4 Bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam ..............................................................14
1.3 Mô hình cân b ng trong n n kinh t ........................................................................14
1.4 Khái quát t giá th c hi u l c (REER) ....................................................................17
1.5 Ph

ng pháp tính t giá th c hi u l c .....................................................................18

K T LU N CH

CH

NG 1 ...............................................................................................19

NG 2: TH C TR NG

I U HÀNH CHÍNH SÁCH T

NH M C I THI N CÁN CÂN TH

GIÁ H I

OÁI

NG M I VI T NAM

2.1 Th c ti n i u hành t giá h i oái Vi t Nam trong th i gian qua ..........................20

2.2 Phân tích, d báo t giá th c hi u l c (REER)

Vi t Nam ....................................24

2.2.1 Cách ti p c n t giá m c tiêu c a Ngân hàng Nhà n

c ................................24

2.2.2 Nghiên c u t giá hi u l c t n m 1999 – nay ...............................................25
2.2.3 D báo t giá th c hi u l c
2.2.4 Ki m

nh tác

n cu i n m 2010 .............................................31

ng c a t giá

i v i cán cân th

ng m i t i Vi t Nam

trong giai o n 1999 – 2010 d a trên i u ki n c a Marshall – Lerner .........33
2.3 Phân tích tr ng thái cân b ng c a n n kinh t Vi t Nam qua bi u

SWAN ........39

2.3.1 Phân tích cán cân kinh t v mơ

i n i ..........................................................40

2.3.2 Phân tích cán cân kinh t v mô

i ngo i (cán cân tài kho n vãng lãi) .........45

K T LU N CH

CH

NG 2 ...............................................................................................52

NG 3: GI I PHÁP

C I THI N CÁN CÂN TH

I U HÀNH CHÍNH SÁCH T

GIÁ GĨP PH N

NG M I VI T NAM

3.1 Tri n v ng kinh t th gi i và Vi t Nam 2011 .........................................................53
3.1.1 Tri n v ng kinh t th gi i ...............................................................................53
3.1.2 Tri n v ng kinh t Vi t Nam ...........................................................................55
3.2

nh h

ng chi n l

c chính sách t giá n m 2011 ................................................56

3.2.1 Khuy n ngh chính sách cân b ng kinh t v mơ theo mơ hình SWAN .........56
3.2.2 Khuy n ngh t giá USD/VND cu i n m 2011 ..............................................59
3.3 Phá giá nh , gi i pháp t i u

tài tr xu t kh u và thâm h t th

ng m i

Vi t

Nam ..........................................................................................................................59
3.3.1 Phá giá nh và hi n t

ng ô – la hóa n n kinh t ........................................61

3.3.2 Phá giá nh và khuynh h

ng tiêu dùng.........................................................61

3.3.3 Phá giá nh và phân ph i l i thu nh p, v n, lao
3.4 Ph i h p các chính sách
K T LU N CH

t

ng ....................................62

c m c tiêu cân b ng khi phá giá nh ...............63

NG 3 ...............................................................................................64

K T LU N
PH L C
TÀI LI U THAM KH O


DANH M C CÁC KÝ HI U, CH

VI T T T

ADB

Ngân hàng phát tri n Châu Á

CPI

Ch s giá tiêu dùng

CNY

ng nhân dân t

VT

n v tính

EB

Cân b ng

i ngo i

EIU

Economist Intelligence Unit

FETP

Ch

GDP

T ng s n ph m Qu c n i

IB

Cân b ng

IMF

Qu ti n t qu c t

NHNN

Ngân hàng Nhà n

NHTM

Ngân hàng th

N

Nh p kh u

NEER

T giá danh ngh a a ph

REER

T giá th c hi u l c a ph

RER

T giá th c song ph

TTCK

T ng c c th ng kê

UN

Liên hi p qu c

ng trình gi ng d y kinh t Fulbright

USD

c Vi t Nam

ng m i

ng

ng

ô la M

VN

in i

Vi t Nam

VND

ng ti n Vi t Nam

WTO

T ch c th

ng m i qu c t

WB

Ngân hàng th gi i

WDI

Ch s phát tri n th gi i

WESP

Tri n v ng kinh t th gi i

X

Xu t kh u

ng


DANH M C B NG

B ng 1.1: T giá, cán cân th

ng m i và d tr ngo i t c a Trung Qu c 2002-2011F

B ng 1.2: T giá và cán cân th

ng m i c a Thái Lan t n m 1996-2001

B ng 1.3: T giá và cán cân th

ng m i c a Thái Lan t n m 2002-20010E

B ng 2.1: Ch s kinh t v mô c a Vi t Nam so v i m t s n

c trong khu v c (2004

-2009)
B ng 2.2: Cán cân thanh toán c a Vi t Nam t 2007

n nay

B ng 2.3: i u ch nh t giá VND c a NHNN giai o n 1999 – 2010
B ng 2.4: T giá REER t Quý 1/2006 – Quý 3/2010
B ng 2.5: T giá danh ngh a, REER, t giá k v ng qua các n m 1999 – 2010 và Quý
1/2011
B ng 2.6: D báo CPI các n

c

i tác th

ng m i 2010 và 2011

B ng 2.7: Kim ng ch xu t kh u nh p Vi t Nam Q4/2010 và d báo 2011
B ng 2.8: Cán cân tài kho n vãng lai c a Vi t Nam t 2006 – 2009
B ng 2.9: T l

u t trên GDP c a Vi t Nam so v i m t s qu c gia

B ng 2.10: Các y u t t o ra t ng tr
B ng 2.11: T ng tr

ng GDP, 1990 – 2008

ng vi c làm – Vi t Nam so v i các n

c Châu Á khác

B ng 2.12: Ti t ki m t nhân và chính ph Vi t Nam, tính theo % GDP 2002 – 2011F
B ng 2.13:

u t t nhân và chính ph Vi t Nam, tính theo % GDP 2002 – 2011F

B ng 3.1: T ng tr

ng kinh t th gi i và các n n kinh t c a các n

B ng 3.2: D báo t ng tr

c 2004 – 2012f

ng kinh t Vi t Nam c a các T ch c qu c t

B ng 3.3: M t s ch tiêu kinh t c a Vi t Nam, tính theo % GDP t 2002 – 2011f
B ng 3.4: D tr ngo i h i c a Vi t Nam t 2002 – 2011f


DANH M C HÌNH

Hình 1.1:

th hi u ng tuy n J

Hình 1.2:

th Swan

Hình 2.1: Di n bi n t giá USD/VND chính th c và phi chính th c
Hình 2.2: D tr ngo i h i n m 2007 và 2009
Hình 2.3: So sánh USD/VND, REER, t l X/N c a Vi t Nam t 1999 - 2010
Hình 2.4: Kim ng ch xu t nh p kh u Vi t Nam t 1999 – 2010
Hình 2.5: T ng tr

ng GDP và l m phát Vi t Nam giai o n 1999 – 2010

Hình 2.6: T ng tr

ng GDP và t l

Hình 2.7: T l th t nghi p và t ng tr

u t /GDP t 2001 – 2010
ng GDP c a Vi t Nam giai o n 1999 – 2009

Hình 2.8: Nh p siêu và thâm h t tài kho n vãng lai, tính theo % GDP 1999 – 2009
Hình 2.9: T l ti t ki m và

u t Vi t Nam, tính theo % GDP 2002 – 20011F

Hình 2.10: Thâm h t ngân sách Vi t Nam, tính theo % GDP 2001 – 2010F
Hình 2.11: T l xu t kh u, nh p kh u và cán cân th

ng m i so v i GDP 1999 -

2010
Hình 3.1: T ng tr

ng kinh t th gi i và các n n kinh t c a các n

Hình 3.2: T ng tr

ng kinh t th gi i t 2002 – 2011f và 2015f

Hinh 3.3: REER và NEER c a Vi t Nam 1999 – 2010F

c 2004 – 2012f


DANH M C PH L C

Ph l c 1: i u ki n Marshall – Lerner
Ph l c 2: T giá danh ngh a gi a Vi t Nam và các n

c Q1/1999 – Q4/2010

Ph l c 3: T giá danh ngh a i u ch nh gi a Vi t Nam và các n

c Q1/1999 –

Q4/2010
Ph l c 4: Kim ng ch xu t nh p kh u c a Vi t Nam qua các

i tác Q1/1999 –

Q3/2010
Ph l c 5: B ng t tr ng th

ng m i gi a Vi t Nam và các

i tác th

ng m i

Q1/1999 – Q3/2010
Ph l c 6: Ch s CPI c a Vi t Nam và các n

c Q1/1999 – Q4/2010E (

n v : Ch

s )
Ph l c 7: Ch s CPI i u ch nh c a Vi t Nam và các n

c Q1/1999 – Q4/2010E

Ph l c 8: NEER và REER c a Vi t Nam qua các Q1/1999 – Q4/2010E
Ph l c 9: NEER và REER c a Vi t Nam qua các n m 1999 – 2010
Ph l c 10: D báo REER c a Vi t Nam qua các quý 1999 – 2010
Ph l c 10: S li u GDP, xu t nh p kh u c a Vi t Nam qua các quý 1999 – 2010
Ph l c 11: K t qu ki m

nh trong mơ hình d báo REER

Ph l c 12: K t qu ki m

nh trong mơ hình t giá tác

d a trên i u ki n Marshall – Lerner

ng lên cán cân th

ng m i


1

L IM
1. Lý do ch n

U

tài

Nhìn l i sau 2 n m kh ng ho ng tài chính th gi i x y ra, kéo theo nh ng tàn
phá d d i,

a các n n kinh t th gi i và Vi t Nam r i vào tình tr ng suy thối và

khó kh n trong v n

t ng tr

nhiên, b t n kinh t v mô

ng kinh t , nh ng b t n trong kinh t v mô. Tuy

Vi t Nam x y ra tr

c kh ng ho ng tài chính th gi i.

Nguyên nhân chính gây ra l m phát hai con s trong hai n m 2007 và 2008. Thêm vào
ó là Vi t Nam cùng h ng ch u cu c kh ng ho ng làm cho GDP n m 2009

t 5,32%,

ây là m c th p nh t k t n m 2000.
Vào ngày 01/12/2010, t giá USD/VND trên th tr
là 21.470

ng t do

ng, trong khi ó NHTM niêm y t t i m c 19.500

+3% so v i t giá liên ngân hàng). Nguyên nhân là do th tr
ch nh tr

t

nh trong n m

ng (m c tr n biên

ng k v ng t giá s

i u

c nh ng thông tin v k v ng l m phát, giá vàng t ng, b t n v lãi su t và

n i lo v mang tính c c u c a n n kinh t . Vì th , tình tr ng c ng th ng t giá ln là
tài nóng nh t trên các trang báo

c các nhà ho ch

nhi u. Ch ng h n, t giá USD/VND

nh chính sách th o lu n

nh giá cao bao nhiêu, t giá danh ngh a gi m

khơng có l i cho xu t kh u, có nên phá giá VND nh các t ch c qu c

a ra,…?

T giá và các bi n c GDP, xu t nh p kh u, tài kho n vãng lai, lãi su t, l m
phát có m i t

ng quan v i nhau, nên

tìm hi u s bi n

i c a t giá thì ph i ki m

nh m i quan h gi a các bi n này v i t giá. M i quan h gi a thu nh p qu c dân v i

thâm h t th
tác

ng m i có m i quan h ngh ch bi n hay

ng c a thâm h t th
tài s

ng m i

ng bi n

t

ó có ánh giá

i v i s phát tri n kinh t Vi t Nam…

i phân tích tr ng thái n n kinh t Vi t Nam theo mô hình Swan, tính

tốn t giá th c hi u l c (REER) t 1999 – 2010, d báo REER n m 2010, ki m
i u ki n Marshall – Lerner, t
giá nh m c i thi n cán cân th

ó

tài

nh

a ra các gi i pháp i u hành chính sách t

ng m i giúp n

nh kinh t v mô.

2. M c tiêu nghiên c u
gi i quy t v n
kê sau:

nghiên c u

t ra,

tài này nh m vào m t s m c tiêu

c li t


2

-

Xem xét th c ti n i u hành t giá h i oái c a Vi t Nam trong th i gian qua
v i các m i quan h các bi n c v mô, m i t

ng quan hàng hóa v i các

tác, t giá có th hi n vai trị c a mình trong vi c xác
hóa th

-

ng m i.

nh i u ki n Marshall – Lerner

REER và GDP

i v i thâm h t th

Phân tích tr ng thái cân b ng
thơng qua mơ hình Swan
v i các bi n

D a vào d báo t ng tr
tài

3. Ph

i n i và

Vi t Nam

th y rõ h n tác

ng c a

ng m i và gi i thích trong i u ki n hi n

nay, Vi t Nam có nên phá giá m nh

-

nh úng giá các hàng

Tính tốn t giá th c hi u l c (REER) t 1999 – 2010, d báo REER n m 2010.
Ki m

-

i

c i thi n cán cân th

i n i và

xem nh h

ng m i.

i ngo i c a n n kinh t Vi t Nam

ng c a t giá th c hi u l c (REER)

i

ng kinh t th gi i và Vi t Nam trong n m 2011, t

ó

i ngo i.

a ra các khuy n ngh v

i u hành t giá.

ng pháp nghiên c u
tài s d ng ph

các bi n s

ng pháp phân tích

nh l

ng

làm sáng t tác

ng c a

i v i t giá h i ối, tính t giá th c hi u l c (REER). Ngu n d li u

c s d ng là d li u th c p l y t IFS, T ng c c H i Quan, Niên giám th ng kê,
T ng c c th ng kê, Reuters 3000 Xtra, WorldBank, ADB và IMF nên c ng áng tin
c y.
4. K t c u
tài

tài

c trình bày theo 3 ch

ng:

-

Ch

ng 1: C s lý lu n v

-

Ch

ng 2: Th c tr ng i u hành chính sách t giá h i ối nh m c i thi n cán

cân th
-

Ch
th

i u hành t giá

ng m i Vi t Nam

ng 3: Gi i pháp i u hành chính sách t giá góp ph n c i thi n cán cân
ng m i Vi t Nam

Và cu i cùng là ph l c và tài li u tham kh o.


3

CH

NG 1: C S LÝ LU N V

1.1 V n

I U HÀNH T GIÁ

i u hành t giá h i oái

Theo th ng kê c a Qu Ti n t Qu c t - IMF, trong h u h t các tr
các n

ng h p

c ang phát tri n, s m t cân b ng trong t giá h i oái x y ra d

i d ng lên

giá th c c a

ng n i t làm m t kh n ng c nh tranh qu c t th hi n

hàng xu t kh u và gi m giá hàng nh p kh u, d n

vi c t ng giá

n m t s thâm h t ngày càng l n

trong cán cân tài kho n vãng lai. K t qu là s m t cân b ng ngo i ã x y ra. Vi c
quay l i m c tiêu cân b ng ngo i

c ti n hành b ng vi c i u ch nh t

ng quan giá

c gi a hàng hóa xu t nh p kh u thơng qua bi n pháp c b n là th c hi n phá giá.
1.1.1 Khái ni m và m c tiêu c a chính sách t giá
Chính sách t giá là các quy t

nh v t giá c a ngân hàng trung

ng –

i

di n cho c quan có th m quy n v ti n t c a Chính ph . Chính sách t giá bao g m
các quy t

nh v

n

nh giá tr

ng ti n nói chung và giá tr

t nói riêng bi u hi n b ng vi c ch n l a c ch xác
quy t

i ngo i c a

ng n i

nh t giá trên th tr

ng, các

nh v vi c l a ch n các công c và bi n pháp nh m th c hi n m c tiêu

ra.

Là m t cơng c c a chính sách ti n t , m c tiêu c a chính sách t giá
quy t

c

nh b i m c tiêu c a chính sách ti n t . Theo ó, m c tiêu chính c a chính sách

ti n t là n

nh giá tr

i ngo i c a

ng n i t . M c tiêu c a chính sách t giá

c

c th hóa nh sau:
-

Chính sách t giá ph i h tr các ho t

ng kinh t

i ngo i góp ph n

cân b ng thanh toán qu c gia trong t ng th i k .
-

Chính sách t giá c n ph i h p hài hịa v i các chính sách ti n t khác
nh m góp ph n n
t ng tr

-

nh giá tr ti n t , ki m sốt l m phát, và thúc

y

ng kinh t .

Chính sách t giá nâng cao kh n ng chuy n

ic a

ng n i t và

y

nhanh ti n trình liên k t qu c t trong l nh v c ti n t c a qu c gia.
1.1.2 Phá giá

ng ti n

Phá giá là vi c nâng cao hay gi m th p s c mua c a

ng ti n

i v i các ngo i


4

t và có th xem là m t s
bình th

ng

i u ch nh t giá m nh, c c oan (khác v i i u ch nh t giá

i m c b n là m t vi c làm th

t giá, không gây ra nh ng bi n

lý, m c ích c a phá giá là
cán cân th

ng xuyên v i m c

nh v thay

i

ng l n cho s phát tri n kinh t - xã h i). V nguyên

t ng kh n ng c nh tranh qu c t và c i thi n tình hình

ng m i trong tài kho n vãng lai. L p lu n

c nêu ra là phá giá s giúp

t ng giá hàng nh p kh u và gi m giá hàng xu t kh u. Tuy nhiên,

th c hi n vi c phá

giá thành cơng c ng c n ph i có hàng lo t các i u ki n i kèm.
i u ki n Marshall – Lerner
Theo lý thuy t Marshall – Lerner thì khơng ph i bao gi vi c phá giá c ng làm
t ng xu t kh u, gi m nh p kh u c ng
Marshall – Lerner ch ra là: khi nào mà
co giãn c a
thi n cán cân th

c cán cân vãng lai.

u c i thi n
co giãn c a

ng c u nh p kh u l n h n 1 (

nk

+

i u ki n

ng c u xu t kh u c ng v i
xk

>1) thì phá giá m i giúp c i

ng m i.

i u ki n Marshall – Lerner c ng hàm ý ch vi c ch n th i i m phá giá c ng
r t quan tr ng. N u giá hàng nh p kh u ang th p và có xu h
vì hàng nh p kh u s không t ng giá lên nhi u, nh
n i

av i

ó h n ch t ng giá thành s n xu t

u vào nh p kh u, h n ch m t trái c a phá giá là gây nên l m phát. Bên

c nh ó, n u nh nhu c u trên th tr
ti n hành phá giá ang
i mt t

ng h , phá giá s có l i

ng th gi i

m c cao và có xu h

i v i hàng xu t kh u c a qu c gia
ng gia t ng thì ây c ng là m t th i

phá giá vì nó s nhanh chóng làm t ng xu t kh u c v s l

ng và giá c .

D tr ngo i t
M t qu c gia khi i u ki n Marshall – Lerner và các i u ki n khác n u thu n
l i, thì trong th c t có th ti n hành vi c phá giá nh m giúp c i thi n cán cân tài kho n
vãng lai, ti n t i l p l i m c tiêu cân b ng ngo i. Tuy nhiên, khi ti n hành phá giá cán
cân tài kho n vãng lai s b x u i trong th i gian
gian nh t

u, và ch h i ph c sau m t th i

nh.

Tình hình bi n

ng trong cán cân tài kho n vãng lai khi m t qu c gia ti n hành

phá giá (v i i u ki n Marshall – Lerner ã th a), ã
và mô t t ng quát thành m t

ng cong g i là

c các nhà khoa h c th ng kê
ng cong J.

ng cong J hàm ý


5

r ng th i gian
m tl

u khi ti n hành phá giá c n thi t l p m t chính sách ti n t th t ch t và

ng d tr ngo i t

l n can thi p nh m duy trì m c t giá m i vì cán cân tài

kho n vãng lai x u i s t o ra m t áp l c ti p t c làm t ng t giá và làm n n kinh t
r i vào vòng lu n qu n c a phá giá và l m phát. Bên c nh ó, m c

và hình th c phá

giá c ng c n xem xét k .

1.1.3 nh h

ng c a i u hành chính sách t giá

T giá là cơng c

ol

ng giá tr gi a các

m t công c c nh tranh trong th

n cán cân th

ng ti n, vì v y, nó có tác d ng nh

ng m i và giao l u qu c t . M c

n n kinh t càng cao bao nhiêu, thì m i quan h giá tr gi a
càng l n b y nhiêu. Vì v y, dù các giao d ch h i oái ra
th

ng m i,

ng m i

h

ng ngo i c a

ng n i t và ngo i t

i t các ho t

ng tài chính,

u t qu c t , nh ng khi ã hình thành, c ch t giá nói riêng và các

chính sách ngo i h i nói chung s tác
Th t v y, trong th

ng m nh m các giao d ch trên.

ng m i qu c t , khi

ng n i t h giá so v i ngo i t , hàng

xu t kh u tính b ng ngo i t s tr nên r h n, i u này làm nâng cao kh n ng c nh
tranh c a qu c gia ó trong th
kh u do hàng hóa n
tình tr ng phá giá

ng tr

ng qu c t ,

c ngồi tính b ng
ng n i t kéo dài, tác

hàng nh p kh u (nguyên v t li u)

ng th i, làm gi m nhu c u nh p

ng n i t tr nên

t h n. Tuy nhiên, n u

ng này s gi m hi u l c, do giá cao c a

c chuy n vào giá thành hàng xu t kh u,

hàng xu t kh u lên cao làm tri t tiêu các l i i m do t giá mang l i. L p lu n t
trong tr

ng h p

ngo i t , ho t

ng n i t

c nâng giá. Khi

ng nh p kh u

ng n i t

ng m i là ph

g n li n v i nh ng bi n
nhiên có m t câu h i

t

c s thay

c ánh giá cao so v i

t h n. N u tình tr ng này b kéo

ng m i s b thâm h t.

M t trong nh ng ph
cân th

ng t

c khuy n khích do hàng nh p tr nên r h n, và ho t

ng xu t kh u b h n ch do giá hàng xu t tr nên
dài, cán cân th

y giá

i

ng pháp ti n c n

ng pháp ti p c n

phân tích t giá h i oái trong cán

co giãn. Ph

i t giá h i oái v i bi n
c

t ra

ng pháp ti p c n

i trong cán cân th

ây là t giá h i oái ph i thay

ra trong cán cân th

ng m i.

co giãn

ng m i. Tuy

i bao nhiêu m i


6

S thay
và

i t giá h i oái ph thu c vào

co giãn c a

tính tốn
cân th

co giãn c a

ng c u nh p kh u. M t khi ã bi t

c s thay

c

ng c u xu t kh u
co giãn ó, ta có th

i t giá h i oái nh m mang l i s thay

i ã

t ra cho cán

ng m i.
M t s phá giá

kh u tính b ng

ng ti n (gi m giá

ng n i t , n u nh

ng n i t ) s làm t ng t ng giá tr xu t

co giãn c a

ng c u

i v i hàng hố xu t

kh u tính b ng n i t l n h n không ( > 0).
M t s phá giá
b ng n i t , n u

ng ti n s làm gi m thi u t ng giá tr hàng nh p kh u tính

co giãn c a

ng c u

i v i hàng nh p kh u l n h n m t ( > 1).

Khi t ng giá tr xu t kh u t ng và t ng giá tr hàng nh p kh u gi m s d n t i
c i thi n

c cán cân th

Vi c phá giá
xu t kh u mà ng
ch xem xét

ng m i

ng ti n không ph i lúc nào c ng

c l i có th d n

t

n k t qu không mong

n xu t kh u mà ph i xem xét

c muc ích là h tr
i. Vi c phá giá không

n các bi n s v mô khác.

1.2 Kinh nghi m qu c t trong vi c s d ng chính sách t giá nh m c i thi n cán
cân th

ng m i
1.2.1 Nghiên c u c a qu c t v phá giá
N m 1987, Gylfason ã công b m t b ng t ng h p v h s co giãn c a 24

n

c mà ông ã nghiên c u – k t qu các h s co giãn

c ơng tính là sau 2, 3 n m

k t lúc phá giá. Ông th y r ng sau 2, 3 n m thì phá giá c i thi n tài kho n vãng lai
(Current Account - CA). Tuy nhiên, khi phá giá thì trong th i gian
sau ó nó

c c i thi n. i u này

Hình 1.1:

c di n t b i hi u ng tuy n J:

th hi u ng tuy n J
CA

Th ng d

0
Thâm h t

CA

T0

J
Th i gian

u CA b x u i


7

th hi u ng tuy n J: do Paul Kgruman phát hi n n m 1991 sau khi ông
nghiên c u phá giá USD trong th i gian 1985 – 1987. Ơng cho r ng trong dài h n thì
t ng th h s co giãn là 1,9. i u này kh ng

nh sau khi phá giá CA s

trong dài h n. N m 1985, Goldsyein và Kahn ã i

c c i thi n

n k t lu n r ng h s co giãn

trong dài h n (>2 n m) có giá tr g n g p ơi so v i h s co giãn trong ng n han (0 – 6
tháng). Ngoài ra, t ng th h s co giãn trong ng n h n có xu h

ng g n

n 1 trong khi

ó trong dài h n thì chúng luôn luôn l n 1.
1.2.2 Nghiên c u c a qu c t v hi u qu phá giá
Connolly và Taylor (1976 và 1979) phát hi n r ng phá giá danh ngh a làm cho
t giá th c gi m trong ng n h n và trung h n. Báo cáo c a h n m 1979 cho r ng phá
giá danh ngh a có tác

ng tích c c l n

n giá c nh ng tác

ng này s ch m d n,

kho ng 9 quý sau khi phá giá thì t l th c quay tr l i m c tr

c phá giá ch ng 2

n m. M c dù v chi ti t có khác nhau nh ng i m chung nh t ã

c công nh n b ng

cơng trình nghiên c u c a Donovan (1981), Bautisia (1981), Morgan và David (1981).
G n ây h n Edwards (1986) ã phân tích 29 tr
– 1979. Ơng th y
giá tr th c c a

m ts n

ng h p phá giá trong giai

c phá giá danh ngh a ã thành công trong vi c làm gi m

ng ti n. B ng này cho th y tác

ng ban

Tuy nhiên, sau 12 quý m t s ho c toàn b các nh h
th c tr nên quá cao
nh ng n
ngh a là n

Bolivia (1979),

u c a phá giá là r t l n.

ng b gi m i, th c t , giá tr

c p (1982), Israel (1971), Edwards ch ra

c b m t i ph n l n (ho c hoàn toàn) nh h

ng c a bi n pháp phá giá danh

c th c hi n chính sách t giá i kèm v i chính sách ti n t m r ng, thâm

h t tài chính l n ho c t ng l
tác

an 1962

ng. Các n

c th c hi n chính sách v mơ phù h p thì các

ng này ch b gi m sút không l n. Nghiên c u c a Edwards ch ra r ng: trong

i u ki n các nhân t khác khơng

i, trung bình n u phá giá danh ngh a 10% thì n m

u tiên giá tr th c gi m 7%

Tuy nhiên, tác
tác

ng th c c a phá giá danh ngh a d n d n s gi m i. Sau 3 n m

ng c a phá giá danh ngh a 10% trung bình s làm gi m giá tr th c kho ng 5%.

i u r t thú v

ây là tìm ra nh h

ng c a các thay

i trong chính sách ti n t thì


8

tác

ng i u ch nh c a nó s gi m i r t nhi u. N u gi m giá danh ngh a 10% i cùng

v i t ng tín d ng 10% thì ch gi m

c 2% giá tr th c trong n m ó, sau 2 n m giá

tr th c tr nên quá cao.
1.2.3 Kinh nghi m qu c t trong vi c s d ng chính sách t giá nh m c i
thi n cán cân th

ng m i

Kinh nghi m c a Trung Qu c
T n m 1997

ng CNY

n ngày 21/7/2005,

c neo c

nh v i USD t i

m c t giá 8,28 CNY/USD. Theo nh n xét c a Hi p h i các doanh nghi p c a M
(NAM), so v i giá tr th c c a nó, CNY ang gi m i m t 40% và chính i u này ã
t o ra m t môi tr
tr nên quá

ng kinh doanh khơng cơng b ng, trong ó, hàng nh p kh u t M

t và m t i tính c nh tranh trên th tr

minh ch ng cho th y
s t ng lên

ng. Theo các nhà phân tích, m t

ng ti n CNY ang b Chính ph n

t bi n trong ngu n ngân sách qu c gia.

c này “dìm giá” chính là

tn

c

c ánh giá là khá

thành cơng trong l nh v c xu t kh u này ã tr thành “mi ng nam châm” thu hút l

ng

l n ngo i t (B ng 1.1). Các chuyên gia công nghi p Hoa K nói r ng s d có

c

i u này là vì các nhà s n xu t Trung Qu c có l i th v
m t ch

ng ti n,

c duy trì trong

h i ối r theo ki u nhân t o so v i USD, nh v y giúp làm cho giá các

m t hàng xu t kh u tr nên r h n. Tr

c tình hình này, M và các

l n khác c a Trung Qu c ã gây s c ép

i tác th

ng m i

ng nhân dân t t ng giá. Cu i cùng Trung

Qu c ã ph i i u ch nh t giá vào n m 2005.
B ng 1.1: T giá, cán cân th

ng m i và d tr ngo i t c a Trung Qu c 2002-

2011F

T giá USD/CNY
Cán cân th ng m i
(t USD)
D tr ngo i h i (t
USD)

2002 2003 2004
8.3
8.3
8.3

2005
8.2

2006

8

2007
7

2008
6.9

2009
6.8

2010E
6.6

44.1

44.8

59

134.2

179

315.4 360.7 249.5

253.3

292

409

616

823

1,074 1,535 1,953 2,406

2,761

Ngu n: World Bank East Asia and Pacific Economic Update 2010, volume 2


9

Ch

t giá c a Trung Qu c t 7/2005

ng (NHTW) Trung Qu c ã công b thay
d a trên m t r các
không

c

i ch

t giá. T giá s

c xác

ng ti n (Basket) nh ng các thành ph n và t tr ng các

a ra trong l n công b này.

nh

ng ti n

ng th i, v i vi c neo t giá theo m t r

ti n t , NHTW Trung Qu c cho phép biên
ph

n nay: N m 2005, Ngân hàng Trung

ng hàng ngày c a các t giá song

dao

ng là 0,3%. Ngày 9/8/2005, trong bài phát bi u khai m c tr s th 2 c a NHTW

t i Th

ng H i, Th ng

c NHTW Trung Qu c ZhouXia Chuan ã công b 11

ti n trong r , trong ó các
Hàn Qu c và các

ng ti n chính là ôla M , Euro, Yên Nh t và

ng

ng Won

ng B ng Anh, Ruble Nga và Baht Thái c ng có m t trong r ti n

t nh ng có t tr ng nh h n nhi u.
Tuy nhiên, c n c vào s li u th c t c a t giá a ph
Guonan và McCauley ã cho r ng t giá này ã dao
Band) và m c

thay

c i u ch nh

Trung Qu c v n duy trì

t giá

t giá d a vào r ti n t v i biên

nh k . So v i lý thuy t thì biên

giá (B-band) là khá nh ch là 2%/ n m. M c dù t giá song ph
giá nh ng t giá a ph

2%/ n m (B -

t giá c a Trung Qu c là m t d ng c a ch

BBC (Basket, Band and Crawl Regime) - là ch
ng r ng

ng v i biên

i theo ngày là 0,06% (C - Crawl).

Có th th y r ng, ch

dao

ng danh ngh a CNY,

ng danh ngh a c a CNY l i có xu h

dao

ng c a t

ng CNY/USD gi m

ng t ng d n. Nh v y,

c l i th c nh tranh th

ng m i qu c t so v i các qu c gia

b n hàng. Do ó, ã góp ph n tích c c vào t ng tr

ng kinh t và th ng d c a cán cân

th

ng m i c a Trung Qu c.
Kinh nghi m c a Hàn Qu c
Hàn Qu c t ng

nh t th gi i. Cho

c bi t

n nh m t trong nh ng n

n n m 1962, khi b t

ub

c nông nghi p nghèo

c vào th c hi n k ho ch phát tri n

kinh t 5 n m l n th nh t (1962 -1966), GDP bình quân

u ng

i là 87 USD ã ph n

ánh r ng Hàn Qu c v n ch a th thoát kh i c nh nghèo nàn, l c h u sau g n th p k n
l c khôi ph c l i n n kinh t

ã b tàn phá n ng n b i cu c Chi n tranh th gi i l n

th hai và ti p ó là cu c chi n Nam - B c Tri u Tiên.


10

Th nh ng ch h n 25 n m sau, vào cu i th p k 80, Hàn Qu c ã
nh ng thành t u kinh t
m t quá trình phi th
m tb

c

n nh “K tích trên sơng Hàn”.

c c th gi i bi t

t

ó là

ng ã nhanh chóng giúp c i t o n n kinh t Hàn Qu c, ánh d u

c ngo t trong l ch s c a

tn

c.

có

c m t Hàn Qu c nh ngày nay,

Chính ph Hàn Qu c ã áp d ng hàng lo t các bi n pháp nh m qu n lý, i u ti t n n
kinh t , trong ó

t tr ng tâm là h

Chính sách h
ang ph i

ng v xu t kh u.

ng v xu t kh u: Trong nh ng n m 60, n n kinh t Hàn Qu c

i m t v i nh ng khó kh n l n; khơng có th tr

lo i hàng hóa s n xu t, tài nguyên thiên nhiên nghèo nàn.
Chính ph Hàn Qu c ã th c hi n chính sách h
tr ng ó là khuy n khích và t ng c
thâm h t th

ng trong n

c cho các

i phó v i v n

ng v xu t kh u v i 2 b

này,

c i quan

ng ti t ki m thông qua vi c t ng lãi su t, c i thi n

ng m i b ng vi c phá giá

ng n i t . Bên c nh ó, Chính ph Hàn Qu c

ã th c hi n hàng lo t bi n pháp nh m h tr xu t kh u nh gi m thu nh p kh u, h
tr tài chính cho các doanh nghi p xu t kh u m t cách h p lý, u ãi v tài chính cho
các ngành cơng nghi p m i nh n, i u ch nh ch
kh u

t giá linh ho t, m c tiêu xu t

c c th hóa b i Chính ph và khen th

ng,

ng viên t T ng th ng Hàn

Qu c.
Sau hàng lo t nh ng chính sách c a Chính ph , k t qu
quan. Hàn Qu c tr thành m t trong nh ng qu c gia có t c

t

c là h t s c kh

phát tri n kinh t nhanh

nh t th gi i v i kim ng ch xu t kh u t ng t 41 tri u USD n m 1960 lên 1.048 tri u
USD vào n m 1970.
Thành cơng t chính sách t giá:

có

c nh ng k t qu trên, Hàn Qu c ã

khá thành công trong vi c s d ng cơng c t giá h i ối
hóa, hi n

i hóa

tn

c thơng qua chi n l

cân thanh tốn qu c t và

y m nh t ng tr

Hàn Qu c, m t s kinh nghi m
M t là, Hàn Qu c là t m g

t ng tr

ng xu t kh u.

ch

th c hi n công nghi p

ng vào xu t kh u, c i thi n cán

ng kinh t . T th c ti n thành công c a

c rút ra nh sau:
ng kiên nh n theo u i chính sách phá giá ti n t

i v i m t qu c gia ph thu c nhi u vào nh p kh u các

m t hàng máy móc, nguyên li u, thi t b và công ngh c ng nh vay n n

c ngoài


11

u t thì vi c phá giá ti n t có th làm gi m t ng tr

ng do tác

ng làm c n tr

u

t l n h n khuy n khích xu t kh u. Tuy nhiên, s khơn ngoan c a Hàn Qu c chính là
vi c m r ng xu t kh u

quy mô l n k t h p v i các nhân t khác làm gi m chi phí

nh p kh u và gánh n ng n . Th c t cho th y, sau khi phá giá m nh
Qu c ã t ng c
t ng tr

ng n ng l c s n xu t và

y m nh xúc ti n th

ng Won, Hàn

ng m i nên ã

ng xu t kh u cao.

Hai là, t giá KRW/USD

c i u ch nh theo h

ng gi m giá tr

trong m t th i gian dài song song v i quá trình Hàn Qu c chuy n t ch
nh sang th n i. Ngh thu t phá giá ti n t
ho t các y u t th tr

ch

ng và ch

t giá c

Hàn Qu c chính là nh s d ng linh

m b o t giá KRW/USD không c n tr t i

ng xu t kh u: khi USD lên giá, Chính ph

USD gi m giá, Chính ph

ng n i t

i u ch nh khi c n thi t. Chính ph Hàn Qu c ã r t

ng t o ra các i u ki n thu n l i

ho t

th tr

ng t

i u ti t, còn khi

ng KRW nh m có l i cho xu t kh u.

ã t ng cung

Ba là, sau vi c phá giá ti n t , Hàn Qu c ã có bi n pháp thích h p

lo i b

kh n ng gi m giá kéo dài c a n i t và sau ó c ng c các nhân t th tr
giúp cho t giá duy trì
do Chính ph
gian dài.
n

tt c

m c

n

Hàn Qu c ã duy trì

nh. S

n

nh c a t giá KRW/USD

c m t biên

i u này th c s có l i cho nhà

dao

u t trong n

c ngồi. Vì v y, Hàn Qu c là m t trong s ít n

chính ti n t

ng n

i nâng cao ch t l

t

c là

nh su t trong th i

c và thu hút v n

ut c a

c v c d y sau kh ng ho ng tài

ông Nam Á nhanh nh t và th c hi n chi n l

d ng công ngh hi n

ng khác

c phát tri n kinh t , ng

ng s n ph m ph c v m c tiêu h

ng v

xu t kh u.
B n là, không nên neo gi

ng b n t v i m t ngo i t m nh. Kinh nghi m t

cu c kh ng ho ng tài chính - ti n t châu Á cho th y, m t trong nh ng nguyên nhân
quan trong gây ra kh ng ho ng trong giai o n ó là các n
giá

ng b n t v i ngo i t duy nh t là USD. S

và có nh h

ng tích c c t i tâm lý nhà

ti n t và n n kinh t khi

n

u t . Nhà

c trong khu v c neo gi t

nh này ch mang tính nh t th i

u t tin t

ng vào s

n

nh

ng USD m t giá. Tuy nhiên, khi USD lên giá m nh ã làm

y u i kh n ng c nh tranh c a các n

c có

ng ti n g n ch t v i USD.


12

Kinh nghi m c a Thái Lan
Tr

c kh ng ho ng tài chính n m 1997, n n kinh t Thái Lan ã tr i qua nhi u

n m t ng tr

ng kinh t nhanh do có ngành cơng nghi p ch t o phát tri n giúp kinh t

Thái Lan t ng tr

ng v i t c

9,4% t n m 1985

thành t u ó là nh Thái Lan ã t n d ng

n n m 1996. Có

c nh ng

c ngu n tài nguyên thiên nhiên, lao

d i dào và r , th c hi n chính sách m c a kinh t và phát tri n m nh theo h

ng

ng ph c

v xu t kh u.
B ng 1.2: T giá và cán cân th

ng m i c a Thái Lan t n m 1996-2001
1996 1997 1998 1999 2000 2001
25.61 47.25 36.59 37.47 43.27 44.22

T giá USD/THB
Cán cân th ng m i (t
USD)

-16.1

-4.6

12.2

9.3

5.5

2.5
Ngu n: ADB

Có

c nh ng thành qu trên, Chính ph Thái Lan ã có nh ng n l c c i

thi n cán cân th
th

ng m i nh : c i thi n môi tr

ng m i và phá giá m nh

ng kinh t , c i thi n c c u chính sách

ng Baht và tác

ng

n cán cân thanh toán qu c t c a

Thái Lan. Do khó kh n v tài chính, thi u ngo i t nghiêm tr ng nên trong giai o n
tr

c kh ng ho ng, các n

c

nh so v i USD. V i Thái

ông Á neo gi t giá c

Lan, vi c thi hành chính sách t giá h i ối c
vi c ánh giá quá cao giá tr c a

nh so v i

ng USD

ng ngh a v i

ng Baht trong khi giá tr c a USD v i JPY và các

ng ti n khác t ng r t m nh. Tuy t giá chính th c gi a Baht v i USD có t ng lên,
nh ng n u theo h c thuy t ngang giá s c mua thì
so v i USD nh ng ch
th n i là hi n t

c i u ch nh r t ít (kho ng 6%). Do ó, vi c

ng c n thi t

T n m 1996, t c
t ng tr

ng Baht ã gi m giá kho ng 20%

tr l i giá tr
t ng tr

ích th c c a nó.

ng kinh t c a Thái Lan gi m áng k , t c

ng kim ng ch xu t kh u c ng gi m t

ng

i. Có nhi u nguyên nhân làm

gi m xu t kh u c a Thái Lan trong giai o n này bao g m: t ng tr
toàn c u suy gi m, t giá h i oái th c c a các n
c a các m t hàng xu t kh u,

ng Baht b

c ông Á lên giá, l

ng th

ng m i

ng c u và giá

c bi t là hàng i n t b suy gi m. Thâm h t tài kho n


13

vãng lai c a Thái Lan n m 1996 lên
tr b i dòng v n ng n h n n
Do tài kho n v n

n 7,9%GDP. M c thâm h t này ti p t c

c tài

c ngoài ch y vào.
c t do và nh ng y u kém trong vi c ki m soát các kho n

n vay ã khi n ngày càng nhi u h n các lu ng v n
10 n m t 1987-1996, ã có

n 100 t

USD

t ch y vào Thái Lan. Ch trong

vào Thái Lan, trong ó,v n vay ng n

h n chi m t tr ng l n do các t ch c tài chính trong n
ng s n. Bên c nh ó, t giá
gian dài c ng v i thâm h t th

c gi g n nh c

nh

c vay

u t dài h n và b t

m c 25 Baht/USD trong th i

ng m i kéo dài ã khi n áp l c gi m giá

ng Baht

ngày càng t ng.
D

i áp l c c a nh ng kho n n

n h n và thâm h t th

ng m i kéo dài, m c

dù ã bán ra g n 15 t USD trong g n 40 t USD d tr ngo i h i, nh ng Thái Lan
khơng th duy trì

c m c t giá hi n th i. Thái Lan

ng tr

phá giá và kéo theo ó là cu c kh ng ho ng v i nh ng t n th

c vi c

ã

ng Baht b

ng nghiêm tr ng

n n kinh t . Ch trong 1 ngày sau khi Chính ph tuyên b phá giá,

n

ng Baht m t h n

20% giá tr r i ti p t c gi m xu ng sau ó. T giá Baht/USD t ng lên t 25,61

n

47,25. T giá này làm t ng kh n ng c nh tranh hàng xu t kh u c a Thái Lan nói
chung, nơng th y s n nói riêng, h n ch nh p kh u. K t qu là Thái Lan gi m nh p
siêu t 9,5 t USD n m 1991 xu ng còn 4,6 t USD n m 1997 và th ng d là 12,8 t
USD n m 2007.
Ngày 2/7/1997, Thái Lan ã c n ki t các ngu n d tr ngo i h i trong n l c

b ov
Baht.
các nhà

ng Baht tránh b tác

ng c a m t cu c

u c l n và bu c ph i th n i

ng

ng ti n này ngay l p t c gi m giá m nh. Ph n ng dây chuy n ã lan r ng khi
u t rút v n ra kh i các n

c có nh ng tri u ch ng kinh t t

ng t nh

In ônêxia, Malayxia và Hàn Qu c.
B ng 1.3: T giá và cán cân th
Thái Lan
T giá USD/THB
Cán cân th ng m i
(t USD)

ng m i c a Thái Lan t n m 2002-20010E

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010E
43

41.5 40.3 40.2 37.9 34.5 33.3 34.3
30.1
2.7

3.8

1.5

-8.3

1.0

12.8

-0.4

19.4

5.2

Ngu n: World Bank East Asia and Pacific Economic Update 2010, volume 2


14

T cu i n m 1998 - 2004, t giá Baht/USD ơi lúc gi m và sau ó t ng nh
nh ng nói chung duy trì

m c n

nh nh ng cho t i nay, t giá gi m do USD gi m

giá. M c dù luôn chú tr ng t i xu t kh u, nh ng Thái Lan ã ph i ch p nh n
c a n i t t ng h n 20% so v i USD và duy trì

t giá

m c l m phát trung bình là 3% t
c r ng trong b i c nh kinh t

n m 2006 t i nay do Chính ph Thái Lan nh n th c

th gi i hi n nay, n i t t ng giá so v i USD là chính sách có l i h n.
1.2.4 Bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam
Qua nghiên c u kinh nghi m i u hành chính sách t giá

Trung Qu c, Hàn

Qu c, Thái Lan trong quá trình phát tri n kinh t có th rút ra m t s bài h c kinh
nghi m cho Vi t Nam nh sau:
Th nh t, chính sách t giá ph i phù h p v i chi n l
t ng giai o n nh t

nh

c phát tri n kinh t trong

nâng cao kh n ng c nh tranh cho n n kinh t . Chính sách

t giá ph i h tr t t nh t cho xu t kh u, t ng d tr ngo i h i, c i thi n cán cân thanh

toán và t o ti n

cho phát tri n kinh t b n v ng. Bài h c rõ nét t Trung Qu c ã

cho th y i u ó.
Th hai, ph i có s k t h p gi a các b , ban ngành trong i u hành chính sách
t giá

th c hi n m c tiêu kinh t v mơ c a Chính ph ,

c bi t là gi a NHNN và

B Tài chính trong i u hành chính sách ti n t và chính sách tài khóa.
Th ba, khơng nên gi t giá quá lâu và neo ch t v i m t ngo i t m nh.
tránh các cú s c bên ngoài c n neo
t kh ng ho ng tài chính 1997

ng n i t v i m t r ngo i t m nh. Kinh nghi m

Thái Lan là m t ví d

Thái Lan ã i u hành t giá linh ho t h n và ã thu

i n hình. Sau kh ng ho ng
c nh ng k t qu kh quan

trong phát tri n kinh t .
1.3 Mô hình cân b ng trong n n kinh t
M c tiêu c a chính sách kinh t v mơ r t a d ng, song có 2 m c tiêu quan
tr ng nh t là:

Th nh t, công n vi c làm
n i (Internal Balance – IB)

y

, và giá c

n

nh. ây là m c tiêu cân b ng


15

Th hai, cán cân thanh tốn chính th c cân b ng, t c là qu c gia tránh
thâm h t ho c th ng d quá l n trong cán cân tài kho n vãng lai.
b ng ngo i (External Balance – EB). Trong ch

t giá c

c

ây là m c tiêu cân

nh, các Chính ph

t

c cân b ng bên ngồi thơng qua các chính sách kinh t (ch y u là ti n t và tài
khố) mà khơng

c phá giá hay nâng giá (tr tr

ng h p m t cân

i c b n).

N u tình tr ng thâm h t cán cân vãng lai kéo dài, bu c Chính ph ph i l a ch n:
ho c là phá giá n i t , ho c là gi m d tr ngo i h i qu c gia, ngh a là tr ng thái cân
b ng bên ngoài c a n n kinh t b phá v . V y, Chính ph ph i làm th nào

cân

b ng c hai m c tiêu trên?
Nh ng thay

i trong chính sách ti n t và tài khóa nh m nh h

t ng c u g i là chính sách thay

ng

nm c

i chi tiêu (expenditure changing policies). Trong khi

ó, phá giá hay nâng giá ti n t nh m i u ch nh c c u chi tiêu lên hàng hóa n i
n

a và

c ngồi g i là chính sách d ch chuy n chi tiêu (expenditure switching polies).
Các khái ni m cân b ng bên trong và cân b ng bên ngồi ã

(1955) mơ t b ng

th và

c bi t

c Trevor Swan

n là “Swan Diagram”. Do không

c p

n

lu ng chu chuy n v n qu c t nên mơ hình Swan Diagram coi i u ki n bên ngồi
chính là tr ng thái cân b ng cán cân tài kho n vãng lai.
Hình 1.2:

th Swan
T giá
Phá
giá
REER

3
Th t nghi p –

Th ng d cán
cân vãng lai

Nâng
giá

0
Tr c tung c a
bao g m: tiêu dùng (C),

4
L m phát – Th ng d
cán cân vãng lai

EB
D
1
L m phát – Thâm h t
cán cân vãng lai

A
C
Th t nghi p – Thâm h t
cán cân vãng lai
2

B

IB
Ch tiêu trong n

c

th bi u di n t giá. Tr c hoành bi u di n chi tiêu trong n
u t (I), và chi tiêu c a chính ph (G).

c


16

ng IB có
giá n i t ) d n
y

nghiêng i xu ng t trái sang ph i là vì khi t giá gi m (nâng

n xu t kh u gi m, nh p kh u t ng, do ó

thì c n thi t ph i t ng chi tiêu trong n
Khi n n kinh t có cơng n vi c làm

c,
y

duy trì cơng n vi c làm

c gi i thích nh sau:
, thì thu nh p qu c dân

t giá tr t i

a t i Y (là m t h ng s ), X là xu t kh u, M là nh p kh u
Y = (C + I + G) + (X – M)
Chi tiêu trong n
Y không

c: (C + I + G) = Y + (M – X)

i, nên (M – X) t ng thì (C + I + G) c ng ph i t ng

cân b ng. Nh ng i m n m bên ph i

ng IB

kinh t , b i vì ng v i m i t giá nh t

nh, nhu c u chi tiêu trong n

v i m c chi tiêu

duy trì cơng n vi c làm

tr ng thái luôn

u thu c vùng áp l c l m phát lên n n

y

c là l n h n so

. Trái l i bên trái IB là vùng áp l c

gi m phát (suy thoái) b i vì t i ó nhu c u chi tiêu nh h n v i m c chi tiêu
công n vi c làm

y

.

ng EB có
n i t ), d n

nghiêng i lên t trái sang ph i là vì khi t giá t ng ( phá giá

n xu t kh u t ng, nh p kh u gi m, do ó

khơng tr nên th ng d , thì chi tiêu trong n

cán cân tài kho n vãng lai

c ph i t ng

h p th ph n xu t kh u t ng thêm. Bên ph i
n

duy trì

kích thích t ng nh p kh u

ng EB th hi n chi tiêu trong

c l n h n m c chi tiêu mà t i ó cán cân tài kho n vãng lai cân b ng, do ó cán cân

tài kho n vãng lai tr nên thâm h t. Trong khi ó, bên trái

ng EB là vùng cán cân

vãng lai th ng d .
T i i m A, n n kinh t
Gi s n n kinh t

t

c

ng th i cân b ng bên trong và bên ngoài.

t i i m B, v a là l m phát, v a có thâm h t tài kho n vãng
ng th i t giá c

nh và gi m thâm h t cán cân tài

kho n vãng lai b ng cách c t gi m chi tiêu trong n

c, thì n n kinh t s d ch chuy n

lai. N u chính ph mu n duy trì

sang i m C. i u này s

Ph

ng án 2,

a n n kinh t
t

n tình tr ng trì tr và th t nghi p.

c cân b ng bên ngồi thơng qua phá giá

nh m kích thích t ng xu t kh u và h n ch nh p kh u, t c
n n kinh t ph i

i m t v i áp l c l m phát l n h n.

a n n kinh t

ng n i t
i m D thì


17

Có th rút ra bài h c t mơ hình trên: “Vi c s d ng ch m t công c duy nh t,
ho c là m r ng tài khoá ho c là phá giá ti n t nh m

t

c

ng th i hai m c tiêu

là cân b ng bên trong và cân b ng bên ngồi là khơng th . Do ó,

t

ng th i hai

m c tiêu là cân b ng bên trong và cân b ng bên ngoài (t c là t tr ng thái B v tr ng
thái A), Chính ph c n

n

ng th i ít nh t là hai cơng c , ví d , chính sách thi u phát

và phá giá ti n t v i hàm l

ng thích h p. T

Tinbergen (1952) ã nghiên c u và
tiêu c n

t

bài h c này, Nobel Prize và Jan

a ra k t lu n: m t qu c giá có bao nhiêu m c

c, thì ph i s d ng ít nh t b y nhiêu công c . K t lu n này

c bi t

n m t cách r ng rãi v i tên g i là: “quy t c bao nhiêu m c tiêu – b y nhiêu công c ”
– (instruments – target rule).
1.4 Khái quát t giá th c hi u l c (REER)
nh giá tr th c c a

i v i t giá th c (RER) thì có th hi u ây là c s
ng ti n trong n

c và m t

ng ti n ngo i t khác, liên quan

n ch s l m phát

gi a Vi t Nam so v i ch s l m phát c a m t qu c giá khác, vì v y có th g i là t giá
th c song ph

ng.

Còn t giá th c hi u l c (Real Effective Exchange Rate – REER) c ng
tính tốn nh m
th

nh giá tr th c c a

ng g i t t là t giá th c a ph

c

ng n i t so v i m t lo i ngo i t khác, do ó ta
ng. T giá th c hi u l c cung c p nh ng thông tin

quan tr ng v s c c nh tranh hàng hóa c a m t n n kinh t .
Trong ch tiêu này, thu t ng “real” có th
i u ch nh”. S tác
trong n

c, n u nh

ng c a gi m giá

ng n i t có th

c bù

ng n i t gi m giá 10% và l m phát trong n

h n 10% so v i m c c a th gi i, thì khơng có thay
hóa trong n

c hi u nh là “l m phát

c

p b ng l m phát
c ang t ng cao

i trong s c c nh tranh c a hàng

c, “real” th c hi n vi c i u ch nh ó. Công vi c i u ch nh

c ti n

hành b ng cách nhân t giá danh ngh a v i m t ch s l m phát thích h p gi a Vi t
Nam và n

c ngoài.

Thu t ng “effective”
i tác th

ây ngh a là t tr ng th

ng m i. Vì m t n

ng m i, cho nên ta c n tính s c c nh tranh trung bình

c có nhi u

i v i m t nhóm