Hạn chế rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Phương Đông

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH











NGUYN TH THANH VÂN



HN CH RI RO TRONG HOT NG
THANH TOÁN QUC T TI NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN PHNG
ÔNG






LUN VN THC S KINH T

THÀNH PH H CHÍ MINH – NM 2010


ii

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH







NGUYN TH THANH VÂN



HN CH RI RO TRONG HOT NG
THANH TOÁN QUC T TI NGÂN
HÀNG THNG MI C PHN PHNG
ÔNG


CHUYÊN NGÀNH : KINH T - TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

MÃ S : 60.31.12



LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
PGD. TS LÝ HOÀNG ÁNH





THÀNH PH H CHÍ MINH – NM 2010
i

MC LC
LI CAM OAN I
LI CM N II
DANH MC T VIT TT III
DANH MC BNG BIU, HÌNH V V
LI M U VI
1. Tính cp thit ca đ tài VI
2.1. Mc đích nghiên cu VII
2.2. Nhim v nghiên cu VII
3. i tng và phm vi nghiên cu VII
3.1. i tng nghiên cu VII
3.2. Phm vi nghiên cu VIII
4. Phng pháp nghiên cu VIII

5. im mi ca lun vn: VIII
6. Kt cu ca đ tài: VIII
CHNG 1: C S LÝ LUN CHUNG V CÁC RI RO TRONG THANH
TOÁN QUC T CA NGÂN HÀNG THNG MI… 1
1.1. Khái nim, vai trò và các phng thc thanh toán quc t ch yu. 1
1.1.1. Khái nim thanh toán quc t 1
1.1.2. Vai trò ca thanh toán quc t 2
1.1.3. Các phng thc thanh toán quc t ch yu 3
1.1.3.1. Chuyn tin (Remittance) 3
1.1.3.2. Phng thc ghi s (Open Account – Compte ouvert) 4
1.1.3.3. Nh thu (Collection of payment) 5
1.1.3.4. Tín dng chng t (L/C: Letter of Credit) 8
1.2. Khái nim ri ro trong TTQT và các ri ro ch yu trong TTQT 12
1.2.1. Khái nim ri ro trong thanh toán quc t 12
1.2.2. Các loi ri ro ch yu trong TTQT 12
1.2.2.1. Ri ro tín dng: 12
1.2.2.2. Ri ro đo đc: 12
1.2.2.3. Ri ro quc gia 13
1.2.2.4. Ri ro pháp lý 13
1.2.2.5. Ri ro ngoi hi 13
1.2.2.6. Ri ro v tác nghip 13
1.3. Nguyên nhân gây ra ri ro trong thanh toán quc t 14
1.3.1. Nguyên nhân t giác đ v mô 14
1.3.1.1. Ri ro do môi trng kinh t không n đnh 14
1.3.1.2. Ri ro do môi trng pháp lý cha thun li 16
1.3.2. Nguyên nhân t phía ngân hàng 17
1.3.2.1. Quy trình thm đnh tín dng đ m L/C cha hp lý 17
1.3.2.2. Kh nng cung ng ngoi t ca Ngân hàng cha cao đ đ đáp ng
nhu cu thanh toán 17
1.3.3. Nguyên nhân t phía khách hàng. 18

ii

1.3.3.1. La chn sai đi tác 18
1.3.3.2. S dng vn tài tr XNK sai mc đích, không có thin chí trong
vic tr n vay. 18
1.4. Bài hc kinh nghim t thanh toán L/C 19
1.4.1. Bài hc th nht: 19
1.4.2. Bài hc th hai: 20
KT LUN CHNG 1 24
CNG 2: THC TRNG RI RO THANH TOÁN QUC T TI NH TMCP
PHNG ÔNG 25
2.1. Gii thiu tng quan v NH TMCP Phng ông 25
2.2. Thc trng v ri ro thanh toán quc t ti OCB …26
2.2.1. Tình hình hot đng thanh toán quc t 26
2.2.1.1. Doanh s hot đng: 26
2.2.1.2. Kt qu đt đc 30
2.2.2. Ri ro trong thanh toán quc t ti ngân hàng OCB 32
2.2.2.1. Ri ro tín dng 32
2.2.2.2. Ri ro ngoi hi 34
2.2.2.3. Ri ro lut pháp. 36
2.2.2.4. Ri ro v tác nghip 36
2.2.2.5. Ri ro đo đc 37
2.2.2.6. Ri ro ca tng phng thc thanh toán 37
2.3. Nguyên nhân ri ro trong nghip v thanh toán quc t ti OCB 39
2.3.1. Nguyên nhân t phía OCB 39
2.3.1.1. Nng lc tài chính yu 39
2.3.1.2. Mô hình qun lý, qui trình TTQT gia hi s chính (HSC) và các
chi nhánh và cha đc chun hóa 40
2.3.1.3. Trình đ cán b làm công tác TTQT c h thng cha đng đu và
cha đc chuyên môn hóa 42

2.3.1.4. Mng li ngân hàng đi lý không phong phú nh các ngân hàng khác42
2.3.1.5. Sn phm TTQT ca OCB cha đa dng, cha đáp ng đc nhu
cu ca khách hàng 43
2.3.1.6. Công ngh thông tin lc hu so vi các ngân hàng khác và chm ng
dng công ngh thông tin hin đi vào TTQT. 44
2.3.1.7. Cha chuyên môn hóa trong hot đng TTQT. 45
2.3.1.8. Quy trình TTQT cha đc chun hóa 46
2.3.1.9. Hot đng TTQT ti các chi nhánh cha đc chú trng phát trin.47
2.3.1.10. Công tác thm đnh khách hàng cha chuyên môn, cha xây dng
đc hn mc tín dng tài tr thng mi cho khách hàng 47
2.3.1.11. Cha có b phn qun lý ri ro trong hot đng TTQT 48
2.3.2. Nguyên nhân t môi trng v mô. 48
2.3.2.1. Thách thc t khng hong kinh t tài chính. 48
2.3.2.2.Thách thc t trong nc. 49
2.3.2.3. Thách thc trong tin trình hi nhp quc t. 50
iii

2.3.3. Nguyên nhân t phía khách hàng 52
KT LUN CHNG 2 53
CHNG 3: GII PHÁP HN CH RI RO THANH TOÁN QUC T TI
NGÂN HÀNG TMCP PHNG ÔNG (OCB) 54
3.1. Gii pháp v phía ngân hàng TMCP Phng ông 54
3.1.1 nh hng phát trin hot đng TTQT. 54
3.1.1.1. Nâng cao nng lc tài chính ti OCB 54
3.1.1.2. Thc hin chính sách thu hút khách hàng. 54
3.1.1.3. y mnh công tác t vn và thu hút khách hàng đn thanh toán
quc t ti OCB. 55
3.1.1.4. Tng cng công tác phát trin hot đng TTQT ti các chi nhánh.57
3.1.2. Gii pháp hn ch ri ro trong hot đng TTQT ti OCB. 58
3.1.2.1 Chuyên môn hóa trong hot đng thanh toán quc t 58

3.1.2.2. Thành lp b phn qun lý và phòng nga ri ro 60
3.1.2.3. Nâng cao cht lng, k thut nghip v ca cán b ngân hàng, đc
bit là k thut nghip v trong thanh toán quc t. Xây dng đi ng cán b
có trình đ chuyên môn và đo đc ngh nghip 61
3.1.2.4 Phát trin mng li các ngân hàng đi lý và tng cng đu t vào
công ngh công tin 62
3.1.2.5. Phát trin các sn phm thanh toàn quc t 63
3.1.2.6. Tng bc ngày càng hoàn thin quy trình thanh toán quc t 65
3.1.2.7. Chú trng nâng cao công tác thm đnh đánh giá khách hàng 65
3.1.2.8. Cp hn mc tín dng cho khách hàng XNK 66
3.1.2.9. Chun hóa qui trình TTQT t hi s chính đn chi nhánh 66
3.2. Gii pháp v mô. 67
3.2.1. i vi Nhà nc. 67
3.2.2. i vi Ngân hàng Nhà nc 68
3.3. Gii pháp v phía khách hàng 68
KT LUN CHNG 3 70
KT LUN 71
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 72

I

LI CAM OAN

 hoàn thành lun vn này tác gi đã dành nhiu thi gian nghiên cu sách
chuyên ngành, các ri ro ch yu nh hng đn hot đng TTQT ti NHTM CP
Phng ông. Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h
tr t thy hng dn là PGS. TS Lý Hoàng Ánh. Các ni dung nghiên cu và kt
qu trong đ tài này là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt c công
trình nào. Nhng s liu trong các bng biu phc v cho vic phân tích, nhn xét,
đánh giá đc tác gi thu thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn tài liu

tham kho. Ngoài ra, trong khóa lun còn s dng mt s nhn xét, đánh giá cng
nh s liu ca tác gi khác, c quan t chc khác, và đu có chú thích ngun gc
sau mi trích dn đ d tra cu, kim chng. nu phát hin có bt k s gian ln
nào, tôi xin hoàn toàn chu trách nhim trc Hi đng, cng nh kt qu lun vn
ca mình.
Ngi vit




Nguyn Th Thanh Vân
















II

LI CM N

Tác gi xin chân thành cn n đn Khoa ào To Sau i Hc ca Trng
i Hc Kinh T TPHCM đã to điu kin cho tác gi trong sut khóa hc và thc
hin đ tài này.
c bit xin bày t lòng bit n sâu sc đn Phó Giáo S Tin S Lý Hoàng
Ánh đã tn tình hng dn tác gi hoàn thành lun vn này.
Sau cùng, tác gi xin chân thành cm n ch Trng Th Thu Nga Phó b phn
quan h khách hàng ti NHTM CP Phng ông đã giúp đ cung cp thông tin cho
tôi trong sut quá trình thc hin lun vn này.
Bình Dng ngày 19 tháng 09 nm 2010
Ngi Vit


Nguyn Th Thanh Vân















III

DANH MC T VIT TT
ALCO Assets and Liabilities Committee (Hi đng qun lý tàn sn)
CAR Capital Adequacy Ratio (T l an toàn vn)
CIC Credit Information Center
(Trung tâm thông tin tín dng Ngân hàng Nhà Nc)
CPI Consumer Price Index (Ch s giá tiêu dùng)
D/A Document Against Acceptance (Nh thu tr chm)
D/P Document Against Payment (Nh thu tr ngay)
eUCP Electronic Uniform Customs and Practice for Documentary Credit
(Quy tc thc hành và thng nht v tín dng chng t đin t)
FED Federal Reserve System (Cc d tr liên bang M)
IAS International Accounting Standards (Chun mc k toán quc t)
ISBP International Standard Banking Practice for the Examination of
Documents under Documentary Credit.
(Tiêu chun quc t v nghip v ngân hàng dùng cho vic kim tra
chng t trong Tín dng chng ca phòng Thng Mi Quc t)
HTD Hi đng tín dng
HSC Hi s chính
L/C Letter of Credit (Tín dng th)
NHNNg Ngân hàng nc ngoài
NHTM Ngân hàng thng mi
OCB Orient Commercial Joint Stock Bank (NHTM CP Phng ông)
SCB Ngân hàng TMCP Sài Gòn
SWIFT Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication
(Hip hi tài chính vin thông liên ngân hàng toàn cu)
TCTD T chc tín dng
TTQT Thanh toán quc t
TTR Telegraphic Transfer Reimbursement (Chuyn tin bng đin)
UCP Uniform Customs and Practice for Documentary Credit

IV

(Qui tc thc hành và thng nht v tín dng chng t)
URR Uniform Rules for Bank-to-Bank Reimbursement
(Quy tc thng nht v hoàn tr gia các ngân hàng)
XNK Xut nhp khu
WTO World Trade Organization (T chc Thng mi Th gii)

V

DANH MC BNG BIU, HÌNH V
1. Danh mc hình v
S đ 1.1: Quy trình thanh toán bng chuyn tin Trang 3
S đ 1.2: Quy trình nh thu phiu trn Trang 5
S đ 1.3: Quy trình nghip v nh thu kèm chng t Trang 7
S đ 1.4: Quy trình thanh toán theo phng thc tín dng chng t Trang 9
2. Danh mc bng biu
Biu đ 2.1: Doanh s TTQT ca OCB t 2005 – 2009 Trang 28
Bng 2.2: Doanh s TTQT (đn v: triu USD) và tc đ
tng trng (đn v: %) ca mt vài ngân hàng t 2006 – 2009 Trang 29
Biu đ 2.3: Lãi thun t hot đng dch v ca OCB
T nm 2005 đn 2009 Trang 32
Bng 2.4: Doanh s tài tr XNK ca OCB Trang 33
Bng 2.5: S liu tài tr thng mi ca OCB Trang 34
Bng 2.6: Doanh s TTQT ca OCB t nm 2005 đn 2009 Trang 35
Biu đ 2.7: Vn điu l ca OCB t 2005 – 2009 Trang 39
Biu đ 2.8: Vn điu l ca các NHTM đn tháng 12 nm 2009 Trang 40
Biu đ 2.9: S lng ngân hàng đi lý và s quc gia có
quan h đi lý ca các ngân hàng tính đn tháng 4/2010 Trang 42
Bng 2.10: Các ngân hàng áp dng công ngh thông tin hin đi Trang 44
Biu đ 2.11: Tng giá tr xut khu ca Vit Nam t 2005 đn 2009
và d kin 2010 (đn v: T USD) Trang 49

VI

LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài
Trong xu th toàn cu hóa ca nn kinh t th gii, hot đng kinh t nói
chung, hot đng kinh t đi ngoi nói riêng ngày càng m rng. S giao lu buôn
bán hàng hoá gia các quc gia khác nhau vi khi lng ngày càng ln đã đòi hi
qúa trình th trng hàng hoá xut nhp khu cng phát trin theo và khâu thanh
toán phi nhanh chóng và thun tin cho các bên.  khâu thanh toán đc nhanh
chóng và thun tin thì không th thiu s đóng góp ca ngành ngân hàng. Các ngân
hàng thng mi đóng vai trò là cu ni quan trng trong thanh toán xut nhp
khu, trong vic thu hút đu t nc ngoài vào Vit Nam, cung cp dch v cht
lng cao cho các đi tác nc ngoài góp phn thúc đy kinh t đi ngoi.
Trong nhng nm qua NHTM CP Phng ông đã không ngng đi mi,
ngày càng hoàn thin hn nghip v thanh toán quc t đ đáp ng nhu cu thanh
toán xut nhp khu và phc v khách hàng tt hn. Cùng vi chính sách kinh t
đi ngoi ngày càng m rng, thông thoáng ca Chính ph, hot đng xut nhp
khu ngày càng phát trin. Do đó, hot đng thanh toán quc t cng càng đc
phát trin và hoàn thin.
Tuy nhiên các hot đng kinh doanh ca Ngân hàng luôn tim n nhng ri
ro, đc bit là ri ro trong hot đng thanh toán xut nhp khu. Hot đng kinh
doanh đi ngoi có nh hng trc tip đn uy tín, s tín nhim ca bn bè quc t
dành cho ngân hàng và doanh nghip Vit Nam. Mc dù đã nhn thc đc tm
quan trng ca hot đng ngân hàng trong quá trình hi nhp và phát trin kinh t
nhng hin nay hu ht các ngân hàng Vit Nam còn lúng túng trong quá trình x lý
ri ro trong quá trình hot đng kinh doanh, đc bit là hot đng thanh toán xut
nhp khu. Do đó, tác gi mun đi sâu nghiên cu đ tài “Hn ch ri ro trong hot

đng thanh toán quc t ca NHTM CP Phng ông” đ làm khóa lun tt
nghip.

VII

2. Mc đích và nhim v nghiên cu
2.1. Mc đích nghiên cu
ánh giá thc trng ri ro trong hot đng thanh toán quc t ti OCB trong
giai đon 2005 – 2009, qua đó đ xut mt s gii pháp nhm hn ch ri ro trong
thanh toán quc t ti OCB trong nhng nm tip theo.
2.2. Nhim v nghiên cu
H thng hóa nhng vn đ lý lun c bn v ri ro và qun tr ri ro trong
thanh toán quc t đng thi lun gii s cn thit phi hn ch ri ro trong thanh
toán quc t  các ngân hàng thng mi Vit Nam.
Tp trung phân tích thc trng ri ro và công tác qun tr ri ro trong thanh
toán xut khu theo các phng thc thanh toán quc t ti NHTM CP Phng
ông trong giai đon t nm 2005 đn nm 2009: phng thc thanh toán chuyn
tin bng đin, phng thc ghi s, phng thc thanh toán nh thu chng t,
phng thc thanh toán tín dng chng t. Qua đó rút ra nhng u đim, hn ch,
đng thi phân tích các nguyên nhân ca các hn ch đó.
Bên cnh đó, đ ra các gii pháp nhm hn ch ri ro trong hot đng thanh
toán quc t ti NHTM CP Phng ông. ng thi đ xut mt s gii pháp đi
vi Nhà nc và vi Ngân hàng nhà nc Vit Nam và vi NH TMCP Phng
ông.
3. i tng và phm vi nghiên cu
3.1. i tng nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là hot đng qun tr ri ro trong thanh toán
quc t ti NHTM CP Phng ông
3.2. Phm vi nghiên cu
Các ri ro phân tích là các ri ro phát sinh trong hot đng thanh toán quc

t ti NHTM CP Phng ông trong giai đon t nm 2005 – 2009.
VIII

4. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng phng pháp: mô t - gii thích, so sánh – đi chiu,
phân tích tng hp, thng kê mô t.
5. im mi ca lun vn:
Lun vn đã đa ra đc nhng ri ro tác đng đn hot đng thanh toán quc
t ca NHTM, đây là nhng ri ro ph bin ch không riêng hot đng thanh toán
quc t ca NHTM CP Phng ông. Bên cnh đó, cng đa ra mt s gii pháp
nhm hn ch ri ro này
6. Kt cu ca đ tài:
Ngoài phn m đu và kt lun, kt cu chính ca khóa lun gm có 3 chng:
Chng 1: C s lý lun chung v các ri ro trong thanh toán quc t ca ngân hàng
thng mi
Chng 2: Thc trng ri ro thanh toán quc t ti NHTM CP Phng ông
Chng 3: Gii pháp v phía ngân hàng TMCP Phng ông
Sau đây là ni dung ca tng chng ca khóa lun
1

CHNG 1: C S LÝ LUN CHUNG V CÁC RI RO TRONG THANH
TOÁN QUC T CA NGÂN HÀNG THNG MI
1.1. Khái nim, vai trò và các phng thc thanh toán quc t ch yu.
1.1.1. Khái nim thanh toán quc t
Thanh toán quc t là vic thc hin các ngha v chi tr và quyn hng li
v tin t phát sinh trên c s các hot đng kinh t và phi kinh t gia các t chc,
cá nhân nc này vi các t chc cá nhân khác, hay gia các quc gia vi các t
chc quc t, thông qua quan h ngân hàng ca các nc liên quan.
Vy, thanh toán quc t phc v cho hai lnh vc hot đng là kinh t và phi
kinh t. Tuy nhiên, trong thc t, gia hai lnh vc hot đng này thng giao thoa

vi nhau, không có mt ranh gii rõ rt. Hn na, do hot đng TTQT đc hình
thành trên c s hot đng ngoi thng và phc v ch yu cho hot đng ngoi
thng. Chính vì vy, trong các qui ch v thanh toán và thc t ti các ngân hàng
thng mi, ngi ta thng phân hot đng TTQT thành hai lnh vc rõ ràng là:
Thanh toán trong ngoi thng (thanh toán mu dch) và Thanh toán phi ngoi
thng (thanh toán phi mu dch).
V c bn, TTQT phát sinh trên c s hot đng thng mi quc t, là khâu
cui cùng ca quá trình mua bán, trao đi hàng hoá, dch v gia các t chc và cá
nhân thuc các quc gia khác nhau.
Trong thng mi quc t, không phi lúc nào các nhà xut nhp khu cng
có th thanh toán tin hàng trc tip cho nhau, mà phi thông qua NHTM vi mng
li chi nhánh và h thng ngân hàng đi lý rng khp toàn cu. Thay mt khách
hàng thc hin dch v TTQT, các ngân hàng tr thành cu ni trung gian thanh
toán gia bên mua và bên bán. Ngày nay, hot đng thng mi quc t luôn cn
đn s tham gia, h tr v k thut nghip v và tài chính ca ngân hàng. Ngân
hàng cung cp các phng án la chn phng thc TTQT, tài tr xut nhp khu,
đm bo an toàn và quyn li ca c hai bên mua bán, thông qua đó thúc đy ngoi
thng phát trin và m rng các quan h vi các quc gia trên th gii.

2

1.1.2. Vai trò ca thanh toán quc t
Ngày nay, hot đng TTQT chim v trí quan trng, góp phn nâng cao hiu
qu hot đng ca ngân hàng, là mt trong nhng yu t quyt đnh s thành công
ca NHTM.
TTQT là hot đng trc tip to ra mt khon li nhun không nh đóng
góp vào li nhun chung ca ngân hàng. Thông qua cung cp dch v TTQT cho
khách hàng, các NHTM thu đc phí dch v chuyn tin, phí thanh toán L/C, phí
bo lãnh…. Thc t cho thy, đi vi các NHTM hin đi, thu nhp t phí dch v
có xu hng ngày mt tng c v s lng và t trng trong tng thu nhp ca ngân

hàng. ây cng chính là mc tiêu mà các NHTM luôn vn ti.
TTQT không ch là mt nghip v ngân hàng thun túy mà còn đóng vai trò
là khâu trung tâm không th thiu trong dây chuyn hot đng kinh doanh, b sung
và h tr các mt hot đng nghip v khác ca ngân hàng nên nó gián tip to ra
li nhun t các mt hot đng này. Nh đy mnh hot đng TTQT, các NHTM
có th tng cng kh nng thu hút vn ngoi t t vic thc hin thanh toán thu
tin v cho khách hàng đn vic qun lý ngun ngoi t tm thi nhàn ri trên tài
khon tin gi ca khách hàng, t đó đáp ng đc nhu cu vay và thanh toán
bng ngoi t ca khách hàng. Vi vai trò là trung gian thanh toán NHTM đã cung
cp nhiu hot đng cho nn kinh t, trong đó TTQT góp phn phát trin và đy
mnh hot đng tín dng, tài tr xut nhp khu (XNK), kinh doanh ngoi t, bo
lãnh và các dch v khác, đáp ng tt hn các nhu cu ca khách hàng trong và
ngoài nc, t đó tng qui mô hot đng và m rng th phn ca ngân hàng.
TTQT to môi trng ng dng công ngh thông tin tiên tin, hin đi trên
th gii trong hot đng ngân hàng. Thông qua vic tham gia ni mng thông tin và
ng dng công ngh cao trong x lý thông tin giúp cho ngân hàng có th theo kp
vi s phát trin ca th gii, không b lc hu và thua kém các ngân hàng nc
ngoài. Phát trin TTQT to điu kin cho các ngân hàng m rng quan h vi các
ngân hàng nc ngoài, nâng cao uy tín trên trng quc t cng nh uy tín đi vi
khách hàng trong và ngoài nc, t đó khai thác đc các ngun vn tài tr ca các
3

t chc tài chính quc t cng nh các ngân hàng nc ngoài, đáp ng nhu cu v
vn trong kinh doanh.
TTQT phát trin góp phn tng cng kh nng cnh tranh ca ngân hàng
trong c ch th trng, đng thi giúp cho hot đng ngân hàng vt ra khi phm
vi quc gia và hoà nhp vi cng đng ngân hàng th gii.
1.1.3. Các phng thc thanh toán quc t ch yu
1.1.3.1. Chuyn tin (Remittance)
Chuyn tin là phng thc TTQT, trong đó mt khách hàng ca ngân hàng

(ngi có nhu cu chuyn tin) yêu cu ngân hàng ca mình chuyn mt s tin
nht đnh cho ngi khác (ngi th hng)  mt đa đim nht đnh, trong mt
thi gian nht đnh bng phng tin chuyn tin do khách hàng yêu cu.
Phng thc thanh toán chuyn tin có th đc thc hin bng hai hình
thc ch yu sau:
- Chuyn tin bng th (Mail transfer, M/T): là hình thc chuyn tin trong
đó lnh thanh toán ca ngân hàng chuyn tin đc th hin trong ni dung mt bc
th mà ngân hàng này gi cho ngân hàng thanh toán qua bu đin.
- Chuyn tin bng đin (Telegraphic transfer, T/T): là hình thc trong đó
lnh thanh toán ca ngân hàng chuyn tin đc th hin trong ni dung mt bc
đin mà ngân hàng này gi cho ngân hàng thanh toán qua fax, telex hoc thông qua
mng liên lc vin thông SWIFT.
S đ 1.1: Quy trình thanh toán bng chuyn tin



(3) (2) (5)
(1)
NH chuyn tin
(Remitting Bank)
Ngi mua
(Buyer)
NH tr tin
(Paying Bank)
Ngi bán
(Seller)
(4)

4

Chú thích:
(1) Ngi bán thc hin giao hàng theo hp đng, lp b chng t hàng hoá
gi cho ngi mua đ đi nhn hàng.
(2) Ngi mua sau khi nhn hàng, kim tra hàng hoá và b chng t hàng
hoá, nu thy phù hp vi các điu khon trong hp đng đã ký kt, lp giy đ
ngh chuyn tin gi đn ngân hàng phc v mình.
(3) Sau khi kim tra chng t và các điu kin chuyn tin theo quy đnh,
nu thy hp l và đ kh nng thanh toán, ngân hàng thc hin trích tài khon đ
chuyn tin và gi giy báo n cho ngi mua.
(4) Ngân hàng chuyn tin lp lnh chuyn tin gi qua ngân hàng đi lý
hoc chi nhánh ca mình đn ngân hàng tr tin.
(5) Ngân hàng tr tin thc hin ghi có vào tài khon ca ngi bán đng thi gi
báo có cho ngi bán.
· Ri ro đi vi các bên tham gia
i vi ngi mua: không đc ngi bán giao hàng hoc giao hàng kém
phm cht trong trng hp tr tin trc.
i vi ngi bán: không đc ngi mua thanh toán trong trng hp tr
tin sau
i vi ngân hàng: Ngân hàng ch là trung gian thc hin vic thanh toán
theo y nhim đ hng th tc phí (hoa hng) và không b ràng buc gì c.
1.1.3.2. Phng thc ghi s (Open Account – Compte ouvert)
Phng thc ghi s là phng thc thanh toán mà trong đó t chc xut khu
khi xut khu hàng hóa, cung ng dch v thì ghi n cho bên nhp khu vào mt
cun s riêng ca mình và vic thanh toán các khon n này đc thc hin trong
thi k nht đnh (hàng tháng, quý).
Khi thc hin phng thc này, tc là t chc xut khu đã thc hin mt tín
dng thng mi. Thông thng phng thc này ch áp dng trong thanh toán
gia hai đn v quan h thng xuyên và tin cy ln nhau.

5

Ri ro đi vi các bên tham gia:
Trong phng thc này ri ro ch yu thuc v ngi xut khu, ngi nhp
khu không chu bt k ri ro gì. V phía ngân hàng ch đóng vai trò trung gian
chuyn tin đ hng th tc phí và không b bt c ràng buc nào.
1.1.3.3. Nh thu (Collection of payment)
Nh thu là mt phng thc thanh toán, trong đó, ngi bán (nhà xut khu)
sau khi hoàn thành ngha v giao hàng hoc cung ng mt dch v cho khách hàng,
u thác cho ngân hàng phc v mình xut trình b chng t thông qua ngân hàng
thu h cho bên mua (nhà nhp khu) đ đc thanh toán, chp nhn hi phiu hay
chp nhn các điu kin và điu khon khác.
Trong mi quan h này, ngân hàng  c hai bên nc nhà nhp khu và nhà
xut khu ch tham gia vi t cách là trung gian thu tin h, ngân hàng không cam
kt, không bo lãnh thanh toán đi vi ngi bán cng nh ngi mua.
Các loi nh thu và qui trình nghip v
Cn c vào ni dung chng t đc gi đn ngân hàng nh thu mà ngi ta
chia phng thc thanh toán này ra thành hai loi:
· Nh thu trn (Clean collections)
Là phng thc thanh toán, trong đó chng t nh thu ch bao gm chng
t tài chính (hi phiu, k phiu, séc, giy nhn n hay công c thanh toán khác),
còn các chng t thng mi (chng t vn ti, hóa đn, bo him…) đc gi trc
tip cho ngi nhp khu, không thông qua ngân hàng.
S đ 1.2: Quy trình nh thu phiu trn

Ngi u thác
(Pricipal)
(3)
(2) (7)
(0)
(1)
NHTH
(Collecting Bank)
Ngi tr tin
(Drawee)

NHNT
(Remitting Bank)
(6)
(5) (4)
6

(0) Ký kt hp đng mua bán, trong đó điu khon thanh toán quy đnh áp
dng phng thc “Nh thu phiu trn”
(1) Ngi xut khu giao hàng cho ngi nhp khu theo quy đnh ca hp
đng.
(2) Ngi xut khu lp đn yêu cu nh thu gi cùng chng t tài chính ti
ngân hàng phc v mình.
(3) Ngân hàng gi nh thu lp Lnh nh thu cùng chng t tài chính đn
ngân hàng thu h.
(4) Ngân hàng thu h thông báo Lnh nh thu ti ngi nhp khu.
(5) Ngi nhp khu lp lnh thanh toán gi đn ngân hàng thu h hoc gi
hi phiu chp nhn thanh toán đn ngân hàng thu h.
(6) Ngân hàng thu h chuyn giá tr nh thu, hoc hi phiu chp nhn, hoc
k phiu hay giy nhn n cho ngân hàng nhn nh thu.

(7) Ngân hàng gi nh thu chuyn tr giá tr nh thu, hoc hi phiu chp
nhn, hoc k phiu hay giy nhn n cho ngi xut khu.
Nhn xét: Trong nghip v này ngân hàng cng ch đóng vai trò trung gian
bi vì b chng t hàng hóa đã giao cho ngi nhp khu nên ngân hàng đi lý
không th khng ch ngi nhp khu đc. Ngân hàng không có cam kt gì hay
đm bo vi ngi xut khu và nhp khu mà ch đn thun hành x theo ch dn
ca ngi xut khu th hin trên ch th nh thu và hi phiu.
V phn ngi nhp khu có li hn ngi xut khu  ch là có th nhn
đc hàng hóa trc khi tr tin, nu hàng hóa đn trc chng t đòi tin. Do nhn
đc hàng ri nên vic tr tin ph thuc vào thin chí tr tin ca ngi nhp khu.
 tránh xy ra điu này, ngi xut khu có th thng lng và yêu cu ngi
nhp khu áp dng phng thc nh thu kèm chng t.
· Nh thu kèm chng t (Documentary – Collection)
Là phng thc thanh toán, trong đó chng t gi đi nh thu bao gm: (i)
hoc chng t thng mi cùng vi chng t tài chính, hoc (ii) ch chng t
thng mi mà không có chng t tài chính gi cùng. Ngân hàng thu h ch trao b
7

(5)
chng t cho ngi nhp khu sau khi ngi này đáp ng đc yêu cu ca lnh
nh thu.
Phng thc nh thu đc tin hành trên c s vn bn pháp lý quc t
thông dng ca nh thu. ó là “Quy tc thng nht v nh thu" s 522 ca Phòng
Thng mi quc t, bn sa đi 1995.
S đ 1.3: Quy trình nghip v nh thu kèm chng t

Chú thích:
(0) Ký kt hp đng mua bán, trong đó điu khon thanh toán quy đnh áp
dng phng thc “Nh thu kèm chng t”
(1) Ngi xut khu giao hàng cho ngi nhp khu theo quy đnh ca hp

đng.
(2) Ngi xut khu lp đn yêu cu nh thu gi cùng b chng t (bao
gm chng t thng mi cùng chng t tài chính, nu có) ti ngân hàng phc v
mình.
(3) Ngân hàng gi nh thu lp Lnh nh thu và gi cùng b chng t thanh
toán đn ngân hàng thu h.
(4) Ngân hàng thu h thông báo Lnh nh thu và xut trình b chng t cho
ngi nhp khu.
(5) Ngi nhp khu lp lnh thanh toán gi đn ngân hàng thu h hoc gi
hi phiu chp nhn thanh toán đn ngân hàng thu h.
(6) Ngân hàng thu h trao b chng t hàng hoá đ ngi nhp khu đi nhn
hàng.
Ngi u thác
(Pricipal)
(3)
(2) (8)
(0)
(1)
NHTH
(Collecting Bank)
Ngi tr tin
(Drawee)

NHNT
(Remitting Bank)
(7)
(4) (6)
8

(7) Ngân hàng thu h chuyn giá tr nh thu, hoc hi phiu chp nhn, hoc

k phiu hay giy nhn n cho ngân hàng nhn nh thu.
(8) Ngân hàng gi nh thu chuyn tr giá tr nh thu, hoc hi phiu chp
nhn, hoc k phiu hay giy nhn n cho ngi xut khu.
Nhn xét: S dng phng thc nh thu kèm chng t quyn li ca t chc
xut khu có đc đm bo hn không b mt hàng nu bên nhp khu không thanh
toán, vai trò ca ngân hàng đc nâng cao thêm trách nhim. Tuy nhiên tc đ
thanh toán vn chm, ri ro cho bên xut khu vn ln.
1.1.3.4. Tín dng chng t (L/C: Letter of Credit)
Phng thc tín dng chng t là mt s tho thun, trong đó, theo yêu cu
ca khách hàng (ngi yêu cu m th tín dng) mt ngân hàng (ngân hàng phát
hành th tín dng) s phát hành mt bc th, gi là L/C theo đó, ngân hàng phát
hành cam kt tr tin hoc chp nhn hi phiu cho mt bên th ba (ngi th
hng L/C) khi ngi này xut trình cho ngân hàng phát hành mt b chng t
thanh toán phù hp vi nhng điu kin và điu khon quy đnh ca L/C.
Theo điu 2 UCP600: “Tín dng chng t là mt s tho thun bt k, cho
dù đc mô t hoc gi tên nh th nào, th hin mt cam kt chc chn và không
hy ngang ca ngân hàng phát hành v vic thanh toán khi xut trình phù hp”.
Tín dng chng t hình thành trên c s hp đng mua bán, nhng sau khi
ra đi li hoàn toàn đc lp vi hp đng mua bán. Trong nghip v L/C, các ngân
hàng ch giao dch cn c vào chng t, không liên quan đn hàng hoá. Ngân hàng
ngoài vai trò là ngi trung gian thanh toán còn là ngi cung cp tín dng cho
ngi nhp khu, là ngi cam kt tr tin cho ngi xut khu trong điu kin là
ngi đóng vai trò là ngi cam kt tr tin trong L/C.


9


(3)

(8)
(9)


(11) (12) (2) (7) (6)
(4)

(1)

(5)
Ngân hàng
phát hành
Ngân hàng
thông báo
Ngi m
(Nhà NK)
Ngi hng
(Nhà XK)
S đ 1.4: Quy trình thanh toán theo phng thc tín dng chng t


Chú thích:
(1) Hai bên mua bán ký kt hp đng ngoi thng vi điu khon thanh
toán theo phng thc L/C
(2) Ngi nhp khu làm đn xin m th tín dng gi đn ngân hàng phc
v mình yêu cu m mt th tín dng cho ngi xut khu hng.
(3) Cn c vào đn xin m L/C, ngân hàng phát hành m L/C cho ngi
xut khu hng. Chuyn bn chính cho ngi xut khu thông qua ngân hàng
thông báo.
(4) Ngân hàng thông báo thc hin ch th ca ngân hàng phát hành, thông

báo L/C bng vn bn cho ngi xut khu.
(5) Cn c vào các ni dung, điu kin và điu khon ca L/C, ngi xut
khu tin hành giao hàng.
(6) Sau khi giao hàng, ngi xut khu lp b chng t hàng hoá, chng t
thanh toán gi v ngân hàng phc v mình (ngân hàng thông báo) đ yêu cu thanh
toán.
(7) Ngân hàng thông báo xác nhn kim tra k các chng t nhn đc phù
hp theo đúng điu kin và điu khon đã ghi trong L/C và chuyn b chng t cho
ngân hàng phát hành L/C yêu cu thanh toán.
10

(8) Ngân hàng phát hành kim tra k các chng t nhn đc nu thy phù
hp vi các điu kin và điu khon ghi trong L/C thì tin hành thanh toán cho
ngi xut khu thông qua ngân hàng phc v ngi xut khu.
(9) Ngân hàng phát hành đòi tin ngi nhp khu và giao b chng t cho
ngi nhp khu nu đc chp nhp
(10) Nhà nhp khu tr tin hoc chp nhn tr tin
Ri ro đi vi các bên tham gia:
Ri ro đi vi nhà nhp khu: Vic thanh toán ca NH cho nhà xut khu ch
cn c vào b chng t xut trình mà không cn c vào vic kim tra thc t hàng
hoá. NH ch kim tra tính hp l b ngoài ca chng t. Nu nhà xut khu ch tâm
gian ln có th xut trình chng t gi mo cho NH ch đnh đ thanh toán. Nh
vy, s không có s bo đm nào cho nhà nhp khu rng hàng hoá s đúng nh
hp đng v s lng, chng loi và không b h hng gì. Trong trng hp này
nhà nhp khu vn phi hoàn tr đy đ tin đã thanh toán cho NH phát hành.
Ri ro đi vi nhà xut khu: Khi nhà xut khu xut trình b chng t
không phù hp vi L/C thì mi khon thanh toán (chp nhn) đu có th b t chi
và nhà xut khu s phi t gii quyt bng cách d hàng, lu kho, bán đu giá…
cho đn khi vn đ đc gii quyt hoc phi ch hàng quay v nc. Nhà xut
khu phi tr các khon chi phí nh lu tàu quá hn, phí lu kho, mua bo him

hàng hoá… trong khi không bit nhà nhp khu có đng ý nhn hàng hay t chi
nhn hàng vì lý do b chng t có sai sót. Nu NH phát hành hoc NH xác nhn
mt kh nng thanh toán thì mc dù b chng t xut trình có hoàn ho cng không
đc thanh toán. Cng tng t nh vy, nu NH chp nhn hi phiu k hn b
phá sn trc khi hi phiu đn hn thì hi phiu cng không đc tr tin. Tr khi
L/C đc xác nhn bi mt NH hng nht trong nc, còn li nhà xut khu s phi
chu ri ro v h s tín nhim ca NH phát hành cng nh ri ro chính tr hay ri ro
do c ch chính sách ca nhà nc thay đi.
Ri ro đi vi NH phát hành (NH m L/C- issuing bank): NH phát hành là
NH đi din cho ngi nhp khu, nó cung cp tín dng cho ngi nhp khu. NH
11

này thng đc hai bên nhp khu và xut khu tho thun la chn và đc quy
đnh trong hp đng, nu cha có s quy đnh trc, ngi nhp khu có quyn la
chn. Ri ro đi vi NH phát hành là  ch NH phát hành phi thc hin thanh toán
cho ngi th hng theo quy đnh ca L/C trong trng hp nhà nhp khu ch
tâm không thanh toán hay không có kh nng thanh toán. Vì th, trc khi chp
nhn phát hành L/C, NH cn thm đnh mt cách cht ch ging nh vic cp mt
khon tín dng cho khách hàng.
Ri ro đi vi NH thông báo th tín dng (advising bank): NH thông báo là
NH đc NH m yêu cu thông báo mt L/C do NH m phát hành cho ngi bán.
NH thông báo phi chu trách nhim v tính chân tht, hp l ca th tín dng (bao
gm c vic xác minh ch ký, khoá mã, mu đin…) trc khi gi thông báo cho
nhà xut khu. Ri ro đi vi NH thông báo xy ra khi gp phi mt L/C gi (hoc
sa đi gi) mà không có ghi chú gì. Theo thông l quc t thì NH thông báo phi
chu hoàn toàn trách nhim vi các bên liên quan.
Ri ro đi vi NH đc ch đnh: NH đc ch đnh không có mt trách
nhim nào phi thanh toán cho nhà xut khu trc khi nhn đc tin t NH phát
hành. Tuy nhiên trong thc t, các NH đc ch đnh thng ng trc tin cho nhà
xut khu vi điu kin truy đòi (with recourse) đ tr giúp cho nhà xut khu. Do

đó, NH này thng phi t chu ri ro tín dng đi vi NH phát hành hoc nhà xut
khu.
Ri ro đi vi NH xác nhn (confirming bank): NH xác nhn thng là NH
ln có uy tín hoc NH có quan h tin gi, tin vay vi NH m, đc NH m yêu
cu xác nhn và cam kt tr tin cho ngi bán nu nh NH m không thc hin
đc ngha v ca mình. i vi NH xác nhn, khi tham gia xác nhn là h đã t
ràng buc trách nhim ca mình vào ngha v thanh toán L/C khi có tranh chp gia
hai bên. Ri ro đi vi NH xác nhn xy ra khi h không nm vng đc nng lc
tài chính ca NH m mà xác nhn theo yêu cu ca h đ ri khi xy ra hu qu thì
li phi chu trách nhim thanh toán thay cho NH m L/C do NH m L/C thiu
thin chí hay mt kh nng thanh toán, thm chí b phá sn.
12

Ri ro đi vi NH chit khu (negotiating bank): NH chit khu là NH đc
ch đnh c th hoc bt c NH nào nu L/C cho chit khu t do. Cng nh NH
phát hành, NH chit khu có th gp phi ri ro nu nh không thc hin chính xác
nghip v cng nh không tuân th theo các điu kin ca UCP600. Ri ro xy ra
đi vi NH chit khu phn nhiu ph thuc vào thin chí ca NH m và nhà nhp
khu. Các ri ro mà NH chit khu có th gp phi là: Ri ro do nhng nguyên nhân
bt kh kháng; ri ro do nhà nhp khu trì hoãn thanh toán; ri ro trong quá trình
vn chuyn; ri ro do nhà nhp khu t chi thanh toán b chng t; ri ro do NH
m b phá sn; ri ro do NH chit khu không hành đng đúng theo quy đnh ca
UCP600.
1.2. Khái nim ri ro trong TTQT và các ri ro ch yu trong TTQT
1.2.1. Khái nim ri ro trong thanh toán quc t.
Ri ro trong thanh toán quc t là nhng ri ro v kinh t phát sinh trong quá
trình thc hin thanh toán quc t liên quan đn các giao dch quc t, nguyên nhân
phát sinh t gia các bên tham gia thanh toán quc t nh: nhà xut khu, nhp
khu, các ngân hàng, các t chc cá nhân và các tác nhân trung gian… hoc do
nhng nhân t khách quan khác gây nên nh thiên tai, chin tranh, chính tr.

1.2.2. Các loi ri ro ch yu trong TTQT.
1.2.2.1. Ri ro tín dng:
ây là ri ro mt kh nng thanh toán ca mt trong các bên tham gia vào
thanh toán đc bit là trong phng thc tín dng chng t.
1.2.2.2. Ri ro đo đc:
Ri ro đo đc là nhng ri ro xy ra khi mt bên c tình không thc hin
đúng ngha v ca mình gây thit hi ti quyn li ca ngi khác. o đc hay
còn đc hiu là tín nhim, uy tín trong kinh doanh. ây là vn đ quan trng trong
thng mi và thanh toán quc t vì các bên đi tác tham gia thng v thng 
rt cách xa nhau, thm chí không h gp mt nhau trong quá trình thc hin thng
v.