Giải pháp phát triển thị trường trái phiếu Việt Nam Luận văn thạc sĩ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
v





NGUYN HU HNG





GII PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ
TRƯỜNG TRÁI PHIẾU VIỆT NAM






LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – Nm 2010
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
v





NGUYN HU HNG





GII PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ
TRƯỜNG TRÁI PHIẾU VIỆT NAM

Chuyên ngành : Kinh tế tài chính- Ngân hàng
Mã số : 60.31.12

NGƯỜI HƯỚNG DẪN : PGS.TS NGUYỄN NGỌC ĐỊNH





LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – Nm 2010
LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan lun vn
“ GII PHÁP PHÁT TRIN TH TRNG
TRÁI PHIU VIT NAM” là công trình nghiên cu ca
bn thân, đc đúc kt t quá trình hc tp và nghiên cu thc tin
trong thi gian qua, di s hng dn ca thy PGS. TS Nguyn Ngc nh.

Tác gi lun vn
Nguyn Hu Hng
LI CM N

Chân thành cm n Ban giám hiu Trng i hc Kinh T TP.HCM đã to điu
kin thun li cho tôi hc tp và nghiên cu.
Chân thành cm n các Thy Cô Khoa Sau
đi hc và toàn th quý thy cô ging
viên ti
Trng i hc Kinh T TP.HCM
đã tham gia ging dy chng trình Cao
hc trong thi gian qua.

Chân thành cm n PGS. TS Nguyn Ngc nh đã tn tình hng dn, nhng ý kin
đóng góp quý báu ca Thy đã giúp tôi hoàn thành lun vn này.
Chân thành cm n các cùng lp, bn đng nghip ti các công ty chng khoán, qu
đu t , s giao dch chng khoán và công ty tài chính quc t IFC đã h tr giúp đ trong
vic tìm kim tài liu và d liu v th trng trái phiu và th trng ch

ng khoán Vit
Nam.
Xin trân trng cm n.
Tác gi lun vn

Nguyn Hu Hng


LI M U

I.Tính cp thit ca đ tài :
Sau hn 20 nm đi mi, nn kinh t Vit Nam đã đt đc nhiu thành tu quan
trng trong công cuc xây dng và phát trin kinh t đt nc. Mt trong nhng thành
tu quan trng là nc ta đã và đang đi mi c ch qun lý nn kinh t đt nc theo
c ch kinh t th trng đnh hng xã hi ch ngha. Trong thi đi toàn cu hoá,
vi
c hi nhp vi khu vc và th gii là mt xu th khách quan và tt yu. c bit
khi Vit Nam đã tr thành thành viên chính thc ca t chc thng mi th gii
(WTO). Trc nhng đòi hi thách thc to ln ca nn kinh t trong bi cnh hi
nhp đòi hi h thng tài chính cn có nhng phát trin nht đnh. Th trng chng
khoán Vit Nam sau 10 nm đi vào hot đng đã có nhng đóng góp to ln trong vic
huy đng vn trung và dài hn cho nn kinh t, trong đó th trng trái phiu có
nhng thành tu nht đnh. Tuy nhiên, vi tc đ phát trin kinh t hin nay ca đt
nc, th trng chng khoán nói chung và th trng trái phiu nói riêng nh đang
khoát lên mình chic áo cht, mà bn thân nó cn phi hoàn thin và phát trin đ đáp
ng yêu cu là kênh dn vn cho nn kinh t đang khát vn ca Vit Nam. S kin
chính ph Vit Nam va phát hành thành công 1 t USD trái phiu k hn 10 nm,
vi li tc phát hành 6,95% ti th trng New York ( M) ngày 25/01/2010, đây là
ln th hai Vit Nam chào bán thành công trái phiu quc t, ln trc vào tháng
10/2005 vi s vn huy đng đc 750 triu USD. S kin này chng t th trng

trái phiu là kênh huy đng vn quan trng ca nn kinh t và phi hoàn thin và phát
trin th trng trái phiu ca nc ta đ đui kp vi các th trng trái phiu đã phát
trin trên th gii. Do đó vic nghiên cu và xem xét thc trng ca ca th trng trái
phiu Vit Nam đ có nhng gii pháp phát trin th trng trái phiu Vit Nam, đ
th
 trng trái phiu nc ta tr thành mt kênh dn vn nhanh chóng hiu qu, đáp
ng nhu cu vn phc v cho hot đng đu t d án, sn xut kinh doanh, và bù đp
thâm ht ngân sách ca chính ph.
ây là lý do mà tác gi chn nghiên cu đ tài :
“ GII PHÁP PHÁT TRIN TH TRNG TRÁI PHIU VIT NAM”

I.

i tng và phm vi nghiên cu:

i tng nghiên cu ca lun vn là trái phiu và th trng trái phiu  Vit
Nam. Bao gm các loi trái phiu chính ph và trái phiu doanh nghip. Các loi trái
phiu này lu hành trên th trng s cp và th cp ti Vit Nam, nghiên cu các
thc trng và t đó đ ra gii pháp cho vic phát trin th trng trái phiu Vit Nam.

Phm vi nghiên cu ca lun vn ch nghiên cu thc trng hình thành và các giai
đon phát trin ca th trng trái phiu ca Vit Nam hin nay. Trên c s tham kho
thêm mt s đc trng ca mt s th trng trái phiu phát trin trên th gii. T đó
phân tích, nhân đnh và đ xut mt s gii pháp đ phát trin th trng trái phiu Vit
Nam.
V  không gian, lun vn nghiên cu trên đa bàn c nc, đc bit ti hai s GDCK
TP.HCM và Hà Ni.
V  thi gian, gii hn nghiên cu ca đ tài là hot đng ca th trng trái phiu
Vit Nam t nm 2000 đn nay, đc bit tp trung vào nm 2009.
V  ni dung, đ tài tp trung nghiên cu c s các nhân t nh hng trc tip và

gián tip 1 cp
đn vic hình thành và phát trin th trng trái phiu Vit Nam, tình
hình hot đng trên hai th trng th cp và s cp ca th trng trái phiu Vit Nam
trong thi gian qua. Trên c s đó, đ xut mt s gii pháp phát trin th trng trái
phiu Vit Nam trong thi gian ti tm nhìn đn nm 2020.
III. Ý ngha khoa hc ca đ tài
Trên c s lý lun tng quát ca trái phiu và th trng trái phiu đi chiu vi thc
tin đã qua ca các th trng phát trin trên th gii và khu vc . Nghiên cu lch s
hình thành, cách thc vn hành và qun lý nhà nc đi vi th trng, tng hp các s
liu, s kin đã qua ca th trng trái phi
u Vit Nam và phân tích đ đa ra các nhn
đnh. Trên c s đó tác gi đa ra các gii pháp khác nhau đ hoàn thin và phát trin
th trng trái phiu Vit Nam trong giai đon hin nay, và đ ra mt s đnh hng
phát trin th trng trái phiu Vit Nam hin nay mc đnh tm nhìn đn 2020.
IV. Phng pháp nghiên cu
Trên nn tng lý thuyt ca các môn hc nh tài chính doanh nghip hin đi, tài chính
quc t, th trng tài chính, đu t tài chính làm nn tng lý lun khi nghiên cu đ tài
này. Tác gi s dng các phng pháp nghiên cu : phng pháp đnh tính, phng pháp
so sánh, phng pháp thng kê và so sánh, phng pháp tng hp và phân tích s liu đ
nghiên cu và trình bày đ tài này.
V. Kt cu ca lun vn :
Chng 1: Lý lun tng quan v trái phiu và th trng trái phiu.
Chng 2: Thc trng th trng trái phi
u Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp phát trin th trng trái phiu Vit Nam.

MC LC
Trang
DANH MC CH VIT TT
DANH MC BNG BIU, HÌNH V VÀ  TH
LI M U
CHNG 1: LÝ LUN TNG QUAN V TRÁI PHIU VÀ TH
TRNG TRÁI PHIU 1
1.1 Khái nim v trái phiu và th trng trái phiu 1
1.2 Vai trò và chc nng ca th trng trái phiu trong nn kinh t 4
1.2.1 Vai trò ca th trng trái phiu trong nn kinh t 4
1.2.2 Chc nng ca th trng trái phiu 5
1.3 Lãi sut trái phiu và mt s loi lãi sut liên quan 5
1.3.1 Lãi sut coupon 5
1.3.2 Lãi sut hin hành 5
1.3.3 Li sut đáo hn (YTM) 6
1.3.4 Mt s loi lãi sut khác có liên quan 6
1.4 ng cong lãi sut và vai trò ca đng cong lãi sut 8
1.4.1 ng cong lãi sut 9
1.4.2 Vai trò c
a đng cong lãi sut 11
1.5 C cu t chc trên th trng trái phiu 13
1.5.1 Ch th phát hành 13
1.5.2 Ch th đu t 13
1.5.3 Các t chc tài chính trung gian 13
1.5.3.1 T chc bo lãnh phát hành 13
1.5.3.2 T chc đnh mc tín nhim 14
1.5.3.3 i din ngi s hu trái phiu 16
1.5.3.4 Các t chc kinh doanh trái phiu và nhà to lp th trng 17

1.6 Các hình thc giao dch trái phiu 18
1.6.1 Giao dch trái phiu trên th trng tp trung 18
1.6.2 Giao dch ca trái phiu trên th trng OTC 19
1.7 Các phng pháp đnh giá trái phiu 19
1.7.1 nh giá trái phiu tr lãi c đnh 20
1.7.2 nh giá trái phiu không có coupon ( trái phiu chit khu) 21
1.8 Các yu t nh hng đn th trng trái phiu 21
1.9 Kinh nghim t
mt s th trng trái phiu phát trin trên th gii 22
1.9.1 Th trng trái phiu M 22
1.9.2 Th trng khu vc châu Á 24
1.9.3 Mt s bài hc cho th trng trái phiu Vit Nam 25
Kt lun chng 1 26
CHNG 2: THC TRNG TH TRNG TRÁI PHIU VIT NAM 27
2.1 Quá trình phát trin ca th trng trái phiu Vi
t Nam 27
2.2 Thc trng th trng trái phiu Vit Nam hin nay 29
2.2.1 Các loi trái phiu  Vit Nam hin nay 29
2.2.2 Thc trng ca ch th phát hành 32
2.2.3 Thc trng các ch th đu t 33
2.2.3.1 Các Ngân hàng, qu đu t 33
2.2.3.2 Các nhà đu t cá nhân/ t chc khác 35
2.2.3.3 Các nhà đu t nc ngoài 37
2.2.3.4 Thc trng các t chc tài chính trung gian 37
2.2.4 Quy mô và c cu ca th trng trái phiu Vit Nam hin nay 43
2.2.4.1 Quy mô th trng trái phiu Vit Nam hin nay 43
2.2.4.2 C cu th trng hin nay 43
2.2.5Th trng phát hành ( th trng s cp) 45
2.2.5.1 Trái phiu chính ph 51
2.2.5.2 Trái phiu doanh nghip 48

2.2.6 Tình hình niêm yt giao dch trái phiu ti các s giao dch chng khoán 53
2.2.6.1 Trái phiu chính ph 53
2.2.6.2 Trái phiu doanh nghip 60
2.3 Mt s loi ri ro khi đu t vào th trng trái phiu ti Vit Nam 60
2.4 Khung pháp lý điu chnh th trng trái phiu Vit Nam hin nay. 61
2.5 Các thành tu và hn ch ca th trng trái phiu Vit Nam 62
2.5.1 Các thành tu ca th trng trái phiu Vit Nam 62
2.5.2 Mt s hn ch tn ti  th trng trái phiu Vit Nam 64
2.6 Phân tích hi quy gia % GDP và giá tr phát hành trái phiu 66
Kt lun chng 2 68
CHNG 3:GII PHÁP PHÁT TRIN TH TRNG TRÁI PHIU VIT
NAM 69
3.1 Tin đ hình thành và phát trin th trng trái phiu 69
3.2 Nhu cu và trin vng phát trin th trng trái phiu  Vit Nam 71
3.2.1D báo Cung trái phiu 71
3.2.2 D báo Cu trái phiu 72
3.3 Các gii pháp phát trin th trng trái phiu 73
3.4  xut mô hình phát trin th trng trái phiu  Vit Nam 89
3.5.1 Trái phiu chính ph 89
3.5.2 Trái phiu doanh nghip 94
Kt lun ch
ng 3 96
Kt lun 97
 XUT HNG NHNG HNG NGHIÊN CU TIP THEO 98
CÁC KT QU T C VÀ IM MI CA LUN VN 99
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CH VIT TT

ADB Ngân hàng Phát trin Châu Á

BTC B Tài chính
MTN nh mc tín nhim
CRA (Credit Rating Agency) T chc xp hng tín nhim
KBNN Kho bc Nhà nc
NHNN Ngân hàng nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTW Ngân hàng Trung ng
NSNN Ngân sách Nhà nc
OTC Th trng chng khoán phi tp trung
TTGDCK Trung tâm giao dch chng khoán
HOSE S giao dch chng khoán TP. HCM
HNX S giao dch chng khoán Hà Ni
TPCP Trái phiu chính ph
TPCQP Trái phiu chính quyn đa phng
TPCT Trái phiu công ty
TPDN Trái phiu doanh nghip
TTCK Th tr
ng chng khoán
TTTC Th trng tài chính
TTTP Th trng trái phiu
UBCKNN y ban chng khoán Nhà nc
WTO T chc Thng mi Th gii
VBMA Hip hi Th trng trái phiu
CIC Trung tâm Thông tin tín dng

HTPT Qu H tr phát trin
UBCKNN U ban chng khoán nhà nc
DANH MC BNG, HÌNH
BNG
Bng 2.1 Bng thng kê th trng trái phiu Vit Nam

Bng 2.2 Kt qu phát hành TPCP theo k hn
Bng 2.3: Kt qu xp hng đnh mc tín nhim ca chính ph Vit Nam
Bng 2.4: T trng trái phiu/tng tài sn ca các qu niêm yt ti SGDCKHCM
Bng 2.5: kt qu phát hành TPCP cho các t chc tài chính và bo him.
Bng 2.6: kt qu phát hành TPCP cho các công ty chng khoán
Bng 2.7: Kt qu phát hành TPCP cho các t chc nc ngoài
Bng 2.8: c cu vn hoá th trng trái phiu qua các nm t 2003- 2008
Bng 2.9: Th trng s cp nm 2009
Bng 2.10:Kt qu phát hành trái phiu chính ph theo phng thc huy đng vn
Bng 2.11: thng kê theo t chc phát hành và so sánh t l trúng thu
Bng 2.12: Mt s trng hp phát hành trái phiu chuyn đi (TPC) tiêu biu trong
n
m 2009 – đn tháng 3/2010
Bng 2.13: Biên đ dao đng giá trái phiu 2000-2006
Bng 2.14: So sánh giá tr trái phiu giao dch và giá tr TPCP niêm yt
Bng 2.15: Thng kê tình hình giao dch TPCP 2000 đn 30/6/2007
Bng 2.16: Tình hình niêm yt TPCP ti S GDCK Hà Ni trong nm 2009
Bng 2.17: Quy mô niêm yt nm 2010
Bng 2.18: Tình hình giao dch chng khoán ti S GDCK Tp.HCM
Bng 2.19: Tình hình niêm yt chng khoán S GDCK Tp.HCM
Bng 2.20: c cu TPCP niêm yt trên th trng theo t chc phát hành
Bng 2.21: Bin đng li sut ca TPCP
Bng 2.22: Quy mô giao dch nm 2009
Bng 2.23: thng kê giao dch th trng th cp TPCP nm 2009
Bng 2.24: Bng thng kê tng quan %GDP và giá tr phát hành TPCP
Bng 3.1 GDP bình quân đu ngi tính bng USD theo t giá thc t (USD)
HÌNH
Hình 1.1 : ng cong lãi sut dng thông thng
Hình 1.2: ng cong lãi sut dng dc
Hình 1.3: ng cong lãi sut dng đo ngc

Hình 1.4: ng cong lãi sut dng phng
Hình 2.1 : Mô hình góp vn hình thành nên các t chc đnh mc tín nhim
Hình 2.2: Quy mô TTTP (t l trên GDP) so vi các nc trong khu vc
Hình 2.3: c cu th trng trái phiu
Hình 2.4: Bi
u đ quy mô th trng s cp nm 2009
Hình 2.5 : Biu đ khi lng gi thu và khi lng trúng thu nm 2007- 2009
Hình 2.6: Biu đ quy mô giao dch th trng th cp nm 2009
Hình 2.7: lãi sut huy đng trong 6 tháng đu nm 2009
Hình 3.1 : S đ các giai đon phát trin ca th trng phát hành TPCP
Hình 3.2: S đ Các giai đon phát trin th trng giao dch TPCP
Hình 3.3 : S đ các giai đ
on phát trin ca th trng phát hành TPDN

- 1 -
CHNG 1: LÝ LUN TNG QUAN V TRÁI PHIU VÀ TH
TRNG TRÁI PHIU


1.1 Khái nim v trái phiu và th trng trái phiu.

Trái phiu
là mt giy chng nhn n dài hn đc ký kt gia ch th
phát hành (Chính ph hay doanh nghip) và ngi cho vay, đm bo mt s chi
tr li tc đnh k và hoàn li vn gc cho ngi cm trái phiu  thi đim đáo
hn. Trên giy chng nhn n này có ghi mnh giá ca trái phiu và t sut lãi
trái phiu.
Th trng trái phiu là th trng phát hành và giao dch các lai trái phiu
ca chính ph, các doanh nghip và các t chc khác theo quy đnh ca pháp lut.
Trái phiu s đc phát hành trên th trng s cp qua nhiu phng thc khác

nhau nh : bo lãnh phát hành, đu thu,… Sau đó các trái phiu này s đc tin
hành giao dch trên th trng th cp. Các nhà đu t cá nhân và đu t t chc
thông qua các nhà môi gii, kinh doanh chng khóan đ giao dch mua bán. Nh th
trng th cp mà trái phiu tr nên thanh khon hn và trái phiu tr nên hp dn
hn đi vi nhà đu t và gim chi phí vn cho chính ph và các doanh nghip. Th
trng th cp chia làm hai loi: th trng s giao dch và th trng OTC.
¬ Phân loi trái phiu
a/ Phân loi theo đi tng phát hành: Trái phiu đc chia thành hai loi chính:
trái phiu Chính ph (TPCP), trái phiu chính quyn đa phng (TPCQP) và trái
phiu doanh nghip (TPDN).
Trái phiu chính ph và trái phiu chính quyn đa phng: là chng
khoán n do Chính ph hoc Chính quyn đa phng phát hành nhm mc đích
bù đp thiu ht ngân sách và tài tr các d án xây dng các c s h tng, công
trình phúc li công cng trung ng và đa phng. Khon n này đc Chính ph
dùng ngân sách quc gia đ thanh toán. Xut phát t nhu cu chi tiêu ca Chính ph
hay Chính quyn đa phng, có th phát hành trái phiu: ngn hn, trung hn hay
dài hn. Có các loi trái phiu tiêu biu: Trái phiu kho bc: là trái phiu n trung,
- 2 -
dài hn t 5 đn 30 nm hay hn na, do kho bc phát hành khi huy đng vn đ b
sung bù đp ngân sách…Trái phiu đô th: là trái phiu dài hn t 10 đn 30 nm do
Chính ph hay Chính quyn đa phng phát hành nhm huy đng vn tài tr cho
các d án đu t h tng.
Trái phiu công ty: là chng khoán n do các công ty phát hành vi mc đích
huy đng vn cho đu t phát trin. Các công ty phát hành trái phiu khi mun huy
đng mt s vn ln và có tính cht dài hn, khi đó công ty là ngi đi vay và cam
kt tr cho ngi mua trái phiu công ty c gc và lãi theo nhng quy đnh trong
hp đng phát hành trái phiu.  quyt đnh vic phát hành trái phiu công ty cn
cn c vào các nhân t: tình hình ca công ty, tình hình th trng, tình hình lãi sut
ngân hàng, tính cht ca d án đu t. Trái phiu công ty có rt nhiu loi,
tùy

thuc vào điu kin, s tính toán ca công ty có th la chn mt trong nhng
loi trái phiu đc trng sau đ phát hành:

̇
T
rái phiu th chp (mortagage bonds) còn gi là trái phiu bo đm: là
loi trái phiu khi phát hành đòi hi phi có mt lng tài sn tng ng ký thác ti
c quan y thác đ đm bo chc chn kh nng hoàn tr ca trái phiu. Tài sn th
chp có th là nhà máy, thit b, chng khoán (c phiu ca công ty mua ca công ty
khác, TPCP, TPCQP) do công ty nm gi. Trái phiu th chp là loi đc xp
hng bo v cao, có hai loi: Trái phiu đóng: loi này không cho phép công ty
phát hàng bt k mt loi chng khoán b sung nào đi vi nhng tài sn đã th
chp.
Trái phiu m
: loi này cho phép công ty phát hành chng khoán b
sung
đi vi tài sn đã th chp theo t l qui đnh. Loi này thng có lãi sut cao hn
so vi trái phiu th chp đóng.
̇ Trái phiu tín chp hay còn gi là trái phiu không bo đm (unsecured
bonds): là loi trái phiu ch da vào uy tín ca công ty đ phát hành, công ty
không đa mt tài sn gì ra làm vt đm bo. Loi này ch có các công ty ln, có
danh ting, uy tín mi phát hành.
̇
Trái phiu chuyn đi (convertible bonds):
là loi trái phiu mà khi
phát hành có kim điu khon cho phép ngi s hu trái phiu đc quyn đc
- 3 -
đi sang mt s lng nht đnh c phiu thng vi h s chuyn đi và thi gian
chuyn đi đã đc xác đnh. ây là loi trái phiu rt hp dn và d bán hn,
thng đc nhiu công ty c phn áp dng.

̇ Trái phiu thu nhp (income bonds): là loi trái phiu mà li tc đc tr
tùy thuc vào li nhun ca công ty và không cao hn lãi sut ghi trên trái phiu.
ây là loi chng khoán lai tp gia trái phiu và c phiu thng, nó u tiên v li
nhun hn c phiu có ngha là trái ch nhn đc lãi trc khi c đông nhn c tc.
̇ Trái phiu lãi sut chit khu (coupon bonds): là loi trái phiu đc tr lãi
ngay khi phát hành, đc khu tr vào vn mua trái phiu.
̇ Trái phiu lãi sut th ni (floating rate bonds): là loi trái phiu có lãi
sut đc điu chnh theo tng thi không k cho phù hp vi lãi sut trên th
trng (lãi sut tín dng) hoc b chi phi bi giá, chng hn nh ch s tiêu dùng
CPI. ây là loi trái phiu đc bo him, chng li đc phn nào lm phát và s
gia tng ca lãi sut tín dng ngân hàng. Nh vy, công ty phát hành và nhng ngi
đu t có th đc bo v phn nào trc ri ro lãi sut.
̇
Trái phiu có th thu hi (callable bonds)
: là trái phiu có quy đnh
điu
khon cho phép công ty mua li trái phiu trc khi đn hn, thng theo giá “gia
tng đ gim bt n”.
b/ Phân loi theo hình thc phát hành : Trái phiu vô danh: là loi trái phiu
không ghi tên ngi ch trái phiu c trên trái phiu và c trên s ngi phát hành.
Ngi cm gi trái phiu là ngi s hu. Trái phiu ghi danh: là loi trái phiu
có ghi tên và đa ch ngi s hu c trên trái phiu và s ngi phát hành.
c/ Phân loi theo đa bàn: Trái phiu trong nc: là loi trái phiu đc phát
hành trong nc. Trái phiu quc t : là nhng chng ch vay n có mnh giá, thi
giá, có lãi và phát hành đ vay vn trên th trng vn quc t phc v cho nhu cu
đu t phát trin kinh t.
d/ Phân loi theo thi hn: Trái phiu ngn hn: trái phiu ngn hn thông
thng có k hn t mt nm tr xung (ví d : tín phiu kho bc). Trái phiu
- 4 -
trung hn: là trái phiu phát hành có k hn t trên mt nm đn 10 nm. Trái

phiu dài hn : là trái phiu phát hành có k hn t 10 nm tr lên.
1.2 Vai trò và chc nng ca th trng trái phiu trong nn kinh t.
1.2.1 Vai trò ca th trng trái phiu trong nn kinh t
Th trng chng khóan trong đó có th trng trái phiu đóng mt vai trò
quan trng trong th trng bi l nó là mt b phn quan trng c bn ca th
trng vn dài hn. Th trng trái phiu là mt kênh ch yu huy đng các ngun
vn trung và dài hn cho chính ph và doanh nghip. Do đó s phát trin ca th
trng trái phiu có ý ngha rt quan trng đi vi s phát trin ca th trng tài
chính cng nh đi vi s phát trin kinh t đt nc. Th trng trái phiu thc
hin các vai trò ch yu sau đây:
i vi nn kinh t : là công c đ t do hóa nn kinh t, nó to điu kin
cung cp nn kinh t ngun vn có thi hn s dng đáp ng vi thi gian cn thit
ca khan đu t, đng thi đnh hng đúng ngun vn sn có vi giá phù hp vi
nhu cu s dng cn thit cho nn kinh t, nh vy góp phn điu hòa phân phi
ngun vn trong nn kinh t, gim sc ép đi vi h thng ngân hàng.
i vi chính ph: th trng trái phiu giúp chính ph gii quyt các vn đ
thâm ht ngân sách, có thêm vn đ thc hin các d án xây dng c s h tng mà
không phi phát hành thêm tin to ra sc ép v lm phát.
i vi doanh nghip: th trng trái phiu to điu kin cho các doanh
nghip tip cn vi mt kênh huy đng vn mi linh hat và hiu qu hn. Khi
doanh nghip có nhu cu v vn đ m rng sn xut kinh doanh thì doanh nghip
có th phát hành trái phiu đ huy đng vn. ây là nhng ngun vn đc đm
bo và có kh nng s dng lâu dài (vì nhng khon huy đng trên th trng trái
phiu đu là nhng khan huy đng dài hn, thng là t 5 nm tr lên). Ngc li
khi doanh nghip tha vn thì có th mua trái phiu nh là mt tài sn kinh doanh
và các trái phiu đó s đc chuyn thành tin mt khi cn thit trên th trng.
i vi nhà đu t: th trng trái phiu có chc nng chuyn các khan tit
kim thành vn đu t , mt mt huy đng ngun vn nhàn ri tài tr cho nn kinh
- 5 -
t, mt khác giúp ngun vn tit kim không có kh nng tin hành hat đng sn

xut kinh doanh có th thc hin đu tu trên th trng chng khóan đ khon tin
đó sinh li. Giúp nhà đu t có thêm công c đu t, làm phong phú thêm danh mc
đu t. Th trng trái phiu đã góp phn nâng cao mc sng ca các tng lp dân
c và tòan xã hi nói chung.
1.2.2 Chc nng ca th trng trái phiu:
Huy đng vn, phân phi ngun vn : Vn dài hn đc cung cp bi h
thng ngân hàng, thu, và ngun vn nc ngòai. Trong nn kinh t đang trong giai
đan phát trin thì nhu cu vn dài hn rt ln. Các ngun vn trên thng hn ch
và không đ đ tha mãn vi tc đ phát trin nhanh ca nn kinh t. Do vy huy
đng vn trong và ngòai nc đ đáp ng k hach phát trin kinh t là mt chc
nng quan trng ca th trng trái phiu. ng thi phân b ngun vn huy đng
đc cho các khu vc, các ngành công nghip và các d án.
Phát trin th trng chng khóan : th trng trái phiu là mt b phn
không th thiu ca th trng chng khoán.  th trng chng khoán phát trin
n đnh và hat đng hiu qu thì cn mt th trng trái phiu sôi đng hiu qu có
kh nng to ra lãi sut chun cho th trng. Th trng trái phiu hot đng hiu
qu cng đng ngha vi vic duy trì n đnh kinh t v mô và thúc đy th trng
chng khóan hiu qu và phát trin, góp phn huy đng và s dng vn có hiu qu.
1.3 Lãi sut trái phiu và mt s loi lãi sut liên quan.
1.3.1 Lãi sut coupon : nu mt trái phiu có mnh giá là 1000 USD và phi tr lãi
sut vi t l 8%/nm thì lãi sut coupon s là 8%. T chc phát hành s phi tr
cho ngi s hu trái phiu 80 USD/nm, vì t l lãi sut coupon không đi trong
sut k hn trái phiu cho nên lãi sut coupon cng không thay đi.
1.3.2 Lãi sut hin hành : gi s có th mua đc mt trái phiu có mnh giá 1000
USD, lãi sut 8%/nm vi giá 800USD. Cho dù có mua vi giá bao nhiêu thì cng
nhn đc 80USD mi nm. Vi mc giá 800USD mà nhn đc 80USD mi nm
có ngha là lãi sut thc t là 10% nm. ây là lãi sut hin hành ca trái phiu.
- 6 -
Trong trng hp này, trái phiu đc bán di mnh giá nhng cng có loi trái
phiu s đc bán giá cao hn mnh giá ca nó.

1.3.3 Li sut đáo hn (YTM) : lãi sut hin hành không phân bit rõ s khác
nhau gia giá mua và s tin nhn đc thc t khi đáo hn. Nhng ngi mua trái
phiu mnh giá 1000USD vi giá 800USD s nhn đc 1000USD lúc đáo hn tc
là hn 200USD so vi giá mua 200 USD cng đc xem nh là li tc và đc tính
vào li tc thu đc ca trái phiu, đó là li sut đáo hn.
1.3.4 Mt s loi lãi sut khác có liên quan
Lãi sut c bn là c s đ các t chc tín dng xác đnh lãi sut cho vay ca
mình. Nó đc xem là lãi sut cho vay đi vi ngân hàng tt nht, ri ro ít nht. Dù
các ngân hàng không nht thit thu lãi đúng nh mc công b, thng thì thu cao
hn và đôi khi thp hn, lãi sut c bn đc xem là c s đ các mc lãi khác
tham kho áp dng hoc da vào đó đ điu chnh.
Lãi sut c bn đc xem là mt
loi lãi sut tham kho quan trng trong th
trng
. Nu lãi sut huy đng nóng có
th bin đng ln trong thi gian rt ngn, thì lãi sut c bn đc duy
trì  mc
tng đi n đnh lâu hn và nu có bin đng, nó s din bin theo
nhng nc
nh, thng không quá chênh lch. Cng cn xác đnh rng lãi sut c bn là loi
lãi sut ngn hn, nó có th so sánh vi loi lãi sut ca các trái khon kho bc ngn
hn ca nhà
nc T- bills.

Lãi sut tit kim : Lãi sut tit kim (passbook rate) là lãi sut đc xác lp
bi hot đng tit kim gia khách hàng ký thác vi ngân hàng. Lãi sut tit kim
đc qun chúng rng rãi quan tâm và nó đc xem là loi lãi sut có đ bin đng
rt thp so vi các lãi sut khác.
Lãi sut qua đêm (over night rate) : là loi lãi sut đc xác lp bi th
trng cho vay tm thi các khon n đ đáp ng cân đi d tr theo lut đnh mà

các ngân hàng thng mi phi duy trì ti Ngân hàng Trung ng. Do bi Ngân
hàng Trung ng kim tra rt cht ch các khon d tr bt buc này, lãi sut huy
đng qua đêm đc xem là
mt biu th quan trng v chính sách tin t ca cp
nhà nc và chiu hng
tng lai ca các lãi sut khác. Mt s st gim lãi sut
- 7 -
qua đêm có th cho thy là Ngân hàng Trung ng đã quyt đnh kích thích nn
kinh t, bng cách ni lng các khon d tr áp dng cho c h thng ngân hàng.
Tuy nhiên, nên thn trng khi s dng ch s này, và khi s dng cn kt hp mt
s tham kho khác ca bi cnh đ xác đnh. Bi vì mt lãi sut st gim có th đn
gin ch là vì các ngân hàng đã thc hin vic cho vay thng mi thp hn do nhu
cu vn bên ngoài gim xung, nh vy theo l t nhiên, ngân hàng s cn ít hn
các khon vay mn đ cân đi d tr.
Lãi sut chit khu ca NHTW(discount rate) :
là lãi sut đc thu trên
các khon tin mà
Ngân hàng Trung ng cho các ngân hàng thành viên trong h
thng vay. ây là công c điu tit v mô thng đc M và các nc phng tây
s dng rt hiu qu. Các khon vay đó đc cm c bng các chng khoán ca chính
ph hoc các giy t có giá đ hiu lc khác theo quy đnh. NHTW có th điu chnh
lãi sut chit khu đ khuyn khích hoc hn ch các ngân hàng thành viên vay
mn. V phng din v mô, mt s thay đi ca lãi sut này đc xem là mt du
hiu chin lc mnh th hin chính sách ca NHTW, nhm vào nhng đi thay
trong tng lai v cung tin t và điu chnh các lãi sut th trng.
Lãi sut LIBOR (London Interbank Offered Rate ): là lãi sut làm cn c
giao dch tín dng bng đng đô la M ti hi ngoi, đc công b bi mt liên
ngân hàng ti Luân ôn. ây là lãi sut trung bình áp dng cho các khon ký thác
bng đô la M do 5 ngân hàng ln nht ca Anh công b ti th trng Luân ôn.
Lãi sut LIBOR là loi lãi sut c bn ngn hn. ng đô la M s dng trong hot

đng tín dng ti các nc bên ngoài nc M đc gi chung là “Eurodollar”. Lúc
đu Eurodollar đc áp dng cho th trng châu Âu thôi, nhng dn dn cho ti
ngày nay khái nim Eurodollar đã đc đng hoá toàn cu. Tng t là khái nim
“Eurocurrency” đc gi chung cho bt c đng tin ca nc nào đc ký thác và
giao dch ti các ngân hàng nm ngoài nc đó, k c các chi nhánh ca h. Lãi sut
LIBOR là cn c cho các nc tham kho đ thc hin các khon huy đng cng
nh cho vay bng đô la M.
- 8 -
Lãi sut bo chng là lãi sut đ duy trì tài khon đu t bng tín dng, gi
là “call money rate”. Lãi sut này là mc mà các nhà môi gii chng khoán phi tr
cho ngân hàng khi thc hin nghip v “bo chng” margin cho khách hàng. Ti các
th trng phát trin, lãi sut bo chng s d đc quan tâm vì nó cho bit mc đ
thnh suy ca TTCK. Khi ngi ta đi vay vn đ làm n có ngha là th trng đang
phát trin hoc có mt toàn cc “bình yên”. Hin nay,  nc ta lãi sut này đang áp
dng nhng cha có quy đnh chính thc nào áp dng mt cách chính quy nhng
các công ty chng khoán ln và ngân hàng đang áp dng vi nhiu hình thc khác
nhau. UBCKNN nên nhanh chóng hp thc hoá bng các quy đnh cho phép áp
dng chính thc giao dch ký qu trên th trng chng khoán.
Lãi sut k phiu công ty (Rate on commercial paper ): trong th trng
tin t, các công ty tài chính hoc công ty ln thng tn dng li th v uy tín ca
mình đ huy đng các khon vay thng mi ngn hn, thay vì phi đi vay ngân
hàng vi lãi sut cao hn. c bit các k phiu xp hng cao loi prime paper ca
M chng hn đc các t chc và đc bit là các qu đu t h tng chng khoán
ngn hn mua vào theo hình thc lãi sut chit khu. ây cng là tham s quan trng
đ đánh giá tình trng làm n chung ca mt nn kinh t.
Lãi sut chng ch tin gi : là lãi sut bình quân đc tính toán da trên
mt s các lãi sut tiêu biu, có đ tin cy cao nht, do mt s ngân hàng hàng đu
trong nn kinh t áp dng khi h phát hành các chng th ký thác certificates of
deposit - CD đ thu hút vn.
Lãi sut trái phiu kho bc ngn hn T- bills : c xác đnh bng hình

thc đu giá vi khon chit khu trên các mnh giá ca trái phiu chính ph có k
hn di mt nm. Nu không có mt th trng tin t thì s không có các lãi sut
th trng. Mà
lãi sut th trng chính là đng c đ kích thích hot đng ca th
trng trái phiu.
Không có các lãi sut nhy cm đó thì khó có mt th trng mua
bán trái phiu hu hiu.
1.4 ng cong lãi sut và vai trò ca đng cong lãi sut
- 9 -
1.4.1 ng cong lãi sut :  thun tin cho vic phân tích và quan sát, các nhà
kinh t hc chia đng cong lãi sut thành 4 dng:
Dng thông thng :nu nhng ngi đi vay trên th trng (ngi phát
hành trái phiu) tin rng trong tng lai lãi sut s tng hn so vi hin ti và h s
quyt đnh phát hành các trái phiu có k hn dài đ có th cht cht mc vn vay
thp trong nhiu nm. Do đó, làm cho lng cung và cu các trái phiu có k hn dài
trong nn kinh t tng lên so vi các trái phiu ngn hn. Bên cnh đó, điu này cng
góp phn làm cho sc cu đi vi các trái phiu ngn hn gim đi và kt qu là làm
cho đng cong lãi sut đi lên. Khi đng cong lãi sut  dng thông thng thì lãi
sut ca các trái phiu ngn hn là thp nht, sau đó tng dn lên và cui cùng thì
đng cong gn nh nm ngang. ng cong dng này cho bit nn kinh t đang
tng trng chm nhng n đnh.
Hình 1.1 : ng cong lãi sut dng thông thng







Dng dc lên: t

hông thng thì chênh lch gia các mc lãi sut ngn hn
và trung hn
khong 3%, nhng khi chênh lch này tng lên khong 4% hay 5% thì
nó to thành đng cong dc hn. Và đng cong lãi sut  dng dc lên cho bit
nn kinh t va tri qua giai đon suy thoái và thng thì trong giai đon này thì
Chính ph s có nhng bin pháp nhm vc dy nn kinh t thông qua vic tng
ngun cung vn cho nn kinh t bng nhng chính sách lãi sut hp dn.



Lãi
sut
Thi hn
- 10 -
Hình 1.2: ng cong lãi sut dng dc






Dng đo ngc: đng cong lãi sut đo ngc đc gii thích bng lý
thuyt d đoán nh sau: các mc lãi sut trong hin ti cc k cao đi vi tt c các
k hn và lãi sut đc d đoán s gim xung trong tng lai. Nh vy, đi vi
các nhà đu t đã tng u tiên mua nhng chng khoán dài hn và đng nhiên là
h
đã cht cht  mc lãi sut cao trong nhiu nm là có li. Do đó, ngi phát
hành
chng khoán không th tip tc phát hành các loi chng khoán dài hn na mà s
chuyn sang phát hành các loi chng khoán ngn hn. Vì vy, làm cho cung và cu

các loi chng khoán ngn hn trên th trng tng lên và làm cho lãi sut ngn hn
tng, và xét v s tng đi so vi lãi sut dài hn thì làm đo ngc cu trúc hay
đng cong lãi sut.
ng cong dng này cho bit nn kinh t đang trong giai
đon thu hp và suy thoái
.

Hình 1.3: ng cong lãi sut dng đo ngc







Dng phng: trc khi đo ngc thì đng cong lãi sut có th có dng
phng. Dng phng ca đng lãi sut có th đc xem là mt cnh báo ca s đo
ngc nhng cng có khi đng cong lãi sut s tr li dng thông thng ch
Lãi
sut
Thi hn
Lãi
sut
Thi hn
- 11 -
không đo ngc. ng cong dng này cng cho bit nn kinh t đang trong giai
đon suy thoái.
Hình 1.4: ng cong lãi sut dng phng

Các loi đng cong lãi sut ng cong lãi sut da trên li sut đáo hn ca
các trái phiu : đng cong lãi sut ca các trái phiu chit khu, đng cong lãi sut
ca các trái phiu thông thng, đng cong lãi sut ca các trái phiu danh ngha.
1.4.2 Vai trò ca đng cong lãi su
t:
Góp phn hình thành mc lãi sut chun cho th trng các chng khoán n.
Thông thng đng cong lãi sut ch yu giúp c đnh chi phí s dng vn trên th
trng thông qua cu trúc k hn ca lãi sut. Chính vic vn hành ca lãi sut TPCP
ca các k hn t ngn nht cho đn dài nht đã góp phn hình thành lãi sut chun
cho tt c các chng khoán n đc giao dch trên th trng vn. Do đó, khi phát
hành công c n trên th trng vn, các t chc phát hành thng s dng đng
cong lãi sut cho vic đnh giá trái phiu và thông thng thì đng cong lãi sut
ca trái phiu chit khu đc s dng cho vic đnh giá các chng khoán n mi
phát hành ln đu trên th trng vn.
Giúp xác đnh đng cong lãi sut trong tng lai: hình dng đng cong
lãi sut hin ti s giúp các bên tham gia th trng xác đnh và d báo mc lãi sut
ca các công c n trên th trng vn trong tng lai và điu này chính là chc nng
quan trng nht ca đng cong
lãi sut. ng cong lãi sut không nhng là kênh
cung cp thông tin quan
trng đi vi các bên tham gia giao dch trái phiu trên th
trng vn, các nhà qun lý qu mà còn quan trng đi vi các nhà tài chính ca các
công ty trong vic hoch đnh d án. Bên cnh đó, các NHTW ca các nc cng
Lãi
sut
Thi hn