Các nhân tố ảnh hưởng đến nghèo đói ở các hộ gia đình trên địa bàn tỉnh Gia Lai

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp.HCM








NG TOÀN THNG


CÁC NHÂN T NH HNG N NGHÈO ÓI 
CÁC H GIA ÌNH TRÊN A BÀN TNH GIA LAI





LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh - Nm 2010





B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp.HCM







NG TOÀN THNG

CÁC NHÂN T NH HNG N NGHÈO ÓI 
CÁC H GIA ÌNH TRÊN A BÀN TNH GIA LAI



Chuyên ngành: KINH T PHÁT TRIN

Mã s: 60.31.05


LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc:
TS. NGUYN PHÚ T






TP. H Chí Minh - Nm 2010

LI CAM OAN


Lun vn này là công trình nghiên cu đc lp. Vi t cách là tác gi ca
nghiên cu, tôi xin cam đoan rng nhng nhn đnh và lun c khoa hc đa ra trong
báo cáo này hoàn toàn không sao chép t các công trình khác mà xut phát t chính
kin bn thân tác gi, mi s trích dn đu có ngun gc rõ ràng. Nhng s liu trích
dn đu đc s cho phép ca các c quan ban ngành. Nu có s đo vn và sao chép
tôi xin hoàn toàn chu trách nhim trc hi đng khoa hc.


Tác gi

ng Toàn Thng

2

LI CM N

Xin chân thành bày t lòng bit n chân thành và s cm kích sâu sc đn quý
Thy Cô vì s h tr, hng dn vô giá và s khích l trong quá trình hc tp và
nghiên cu:
Quí Thy Cô đã tham gia và h tr ging dy, nghiên cu ca Chng trình
ging dy kinh t Fulbright;
Quí Thy Cô đã tham gia và h tr ging dy, nghiên cu ca Trng i hc
kinh t TP.H Chí Minh;
c bit là PGS - Tin s Nguyn Phú T, ngi hng dn khoa hc cho tôi
trong quá trình nghiên cu.

3

MC LC
LI CAM OAN 1
LI CM N 2
MC LC 3
DANH MC CÁC T VIT TT 5
DANH MC CÁC BNG BIU 6
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH 7
PHN M U 8
1. Lý do chn đ tài 8
2. Mc tiêu nghiên cu 9
3. Câu hi nghiên cu 9

4. Gi thuyt và phm vi nghiên cu 9
5. Kt cu lun vn 9
CHNG 1: C S LÝ LUN V NGHÈO ÓI 11
1.1 Lý thuyt v nghèo đói 11
1.2 Tng quan lý thuyt v nghèo đói 12
1.2.1 Lý thuyt v phát trin kinh t…………………………………………………………. 12
1.2.2 Lý thuyt tng trng nông nghip và s nghèo đói nông thôn……………………… 13
1.2.3 Mô hình nghèo đói ca Gillis – Perkins – Roemer – Snodgrass(1983)……………… 14
1.2.4 Lý thuyt v nông nghip vi phát trin kinh t. 14
1.2.5 Lý thuyt v thay đi và chuyn giao công ngh trong nông nghip………. 16
1.3 Các phng pháp xác đnh nghèo đói……………………………………………………. 16
1.3.1 Nghèo tuyt đi 16
1.3.2. Nghèo tng đi 18
1.3.3 Mt s phng pháp khác xác đnh nghèo đói đc s dng ti Vit Nam 18
1.3.3.1 V bn đ nghèo (Poverty mapping) 19
1.3.3.2 Phân loi ca đa phng 19
1.3.3.3.Xp hng giàu nghèo 20
1. 4 Phng pháp đo lng các mc đ nghèo đói và bt bình đng 21
1.5 Các nguyên nhân dn đn tình trng nghèo đói 22
1.5.1 Ngh nghip, tình trng vic làm 22
1.5.2 Trình đ hc vn 23
1.5.3 Kh nng tip cn ngun lc c bn 24
1.5.4 Nhng đc đim v nhân khu hc 26
1.5.5. Kh nng tip cn các h tng c s thit yu 27
1.5.6 iu kin thi tit – khí hu. 28
1.6 Tng quan v tình hình nghèo đói ca Vit Nam nm 2006 29
CHNG 2: THC TRNG NGHÈO ÓI TRÊN A BÀN TNH GIA LAI NM 2006 33
2.1. c đim điu kin t nhiên, kinh t -xã hi 33
2.2. Thc trng v nghèo đói ca tnh Gia Lai nm 2006 35
2.2.1. C s xác đnh nghèo. 35

2.2.2 Tng quan v tình hình nghèo đói và bt bình đng trên đa bàn tnh Gia Lai 36
2.2.2.1 Nghèo đói và trình trng vic làm ca ch h 38
2.2.2.2 Nghèo và tình trng hc vn, trình đ chuyên môn ca ch h 40
2.2.2.3.Nghèo và đc đim nhân khu hc ca h 42

4

2.2.2.4 Kh nng tip cn các ngun lc và nghèo đói 49
2.2.2.5 Nghèo đói và kh nng tip các điu kin sng c bn 53
2.2.2.6 Kh nng tip cn h tng c s thit yu 56
2.3. Mô hình nghiên cu các yu t nh hng đn nghèo đói 58
2.3. 1.C s lý thuyt đ xây dng mô hình… 58
2.3.1.1. Mô hình phân tích các nhân t nh hng đn vic tng chi tiêu ca h gia
đình……………… 58
2.3.1.2 Mô hình phân tích các yu t nh hng đn nghèo ca h gia đình ……………… 62
2.3.2 Kt qu phân tích hi quy mô hình 64
2.3.2.1 Kt qu phân tích hi quy mô hình các nhân t nh hng đn vic tng chi tiêu ca h
gia đình 64
2.3.2.2 Kt qu phân tích hi quy mô hình Các yu t nh hng đn đói nghèo ca h gia đình66
CHNG 3. MT S GII PHÁP XÓA ÓI GIM NGHÈO VÀ NÂNG CAO MC SNG
CHO NGI DÂN TRÊN A BÀN TNH GIA LAI 69
3.1 Nhng kt qu và tn ti ca tnh Gia Lai đã đt đc trong vn đ xóa đói gim nghèo giai
đon 2007-2009…………………………………………………………………………………… 69
3.1.1 Nhng kt qu đt đc trong công tác xóa đói gim nghèo giai đon 2006-2009……… 69
3.1.1.1 u t c s h tng……………………………………………………………………. 69
3.1.1.2 Công tác khuyn nông, h tr gii quyt vic làm …………………………………… 70
3.1.1.3 Chính sách gii quyt đt sn xut, đt  cho ngi nghèo ……………………………. 70
3.1.1.4 Chính sách giáo dc và y t cho ngi nghèo ………………………………………… 70
3.1.1.5 Chính sách tín dng cho ngi nghèo ………………………………………………… 70
3.1.1.6 Chng trình nc sch v sinh và môi trng nông thôn …………………………… 71

3.1.1.7 Các chng trình, chính sách khác ……………………………. 71
3.1.2 Nhng tn ti và khó khn trong công tác xóa đói gim nghèo giai đon 2006-2009…… 71
3.2 Mt s gi ý chính sách v xóa đói gim nghèo  Gia Lai 73
3.2.1 Phát trin kinh t nông nghip, nông thôn 73
3.2.2 Chuyn đi c cu ngh nghip 76
3.3.3 Giáo dc 77
3.3.4 V tín dng chính thc 78
3.3.5 Các nhóm gii pháp khác 79
KT LUN 82
TÀI LIU THAM KHO 83
PH LC 86


5

DANH MC CÁC T VIT TT
GSO Tng cc thng kê Vit Nam (General Statistic Office)
ÐTMSDC iu tra Mc sng Dân c ca Vit Nam
ÐTMSHGÐ iu tra Mc sng H gia đình ca Vit Nam
PPA ánh giá đói nghèo có s tham gia ca ngi dân (Participatory
Poverty Assessment)
WB Ngân hàng th gii (World Bank)
ADB Ngân hàng phát trin Châu Á (World Bank)
VHLSS iu tra mc sng h gia đình Vit Nam (Vietnam Living
Household Standard Survey)
VLSS iu tra mc sng dân c ca Vit Nam (Vietnam Living
Standard Survey)
BCPTVN Báo cáo phát trin Vit Nam
MDPA D án Phân tích hin trng nghèo đói  BSCL (Mekong Delta
Poverty Analysis)

PL Ngng nghèo (Poverty line)
UNDP Chng trình phát trin ca Liên Hip Quc
AusAID C quan Phát trin Quc t Australia
HEPR Chng trình Xóa đói gim nghèo
XGN Xóa đói gim nghèo
NGOs Các t chc phi chính ph
WTO T chc thng mi th gii (World Trade Organization)
NHNN&PTNT Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam
NHCSXH Ngân hàng Chính sách Xã hi
USD n v đô la M
VN ng Vit Nam


6

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1.1: Din tích đt bình quân ca h gia đình Vit Nam phân theo nhóm chi tiêu 25
Bng 1.2: T l nghèo và khong cách nghèo 29
Bng 1.3: T l nghèo gia các vùng 30
Bng 1.4: T l chi tiêu ca các nhóm ng v phân trong dân s 31
Bng 2.1: Chi tiêu bình quân đu ngi ca h ca tnh Gia Lai, khu vc Tây Nguyên và c
nc 37
Bng 2.2: Nghèo và nguyên nhân không đi làm ca ch h 38
Bng 2.3: H nghèo – không nghèo và thành phn kinh t ca ch h 39
Bng 2.4: H nghèo – không nghèo và hot đng nông nghip ca ch h 40
Bng 2.5: Trình đ hc vn ca các thành viên trên 15 tui ca h gia đình 41
Bng 2.6: Nghèo và s nm đi hc, chi tiêu cho giáo dc ca h gia đình 42
Bng 2.7: T l h gia đình ca nm 2006 có vay vn trong 12 tháng qua 52
Bng 2.8: T l loi nhà  ca ngi dân sng trong tnh 53

Bng 2.9: T l h dân s dng ngun nc 54
Bng 2.10: T l ngi dân dùng đin sinh hot 55
Bng 2.11: T l loi nhà v sinh ngi dân s dng 56
Bng 2.12: T l tip cn h tng c s thit yu 58
Bng 2.13: Kt qu uc lng hi nhng nhân t tác đng đn chi tiêu bình quân đu ngi ca
h gia đình tnh Gia Lai 64
Bng 2.14: Kt qu uc lng hi nhng nhân t tác đng đn chi tiêu bình quân đu ngi ca
h gia đình tnh Gia Lai 66
Bng 2.15: c lng xác sut tác đng đn nghèo theo tác đng biên ca tng yu t 68

7

DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
Hình 1.1: Vòng lun qun ca nghèo đói 15
Hình 1.2: T l nghèo khác nhau gia các dân tc 32
Hình 2.1  th đng cong Loren cho Gia Lai, khu vc Tây Nguyên và c nc 34
Hình 2.2 Tình trng ngh nghip và nghèo đói ca ch h 38
Hình 2.3 Biu đ nghèo và loi hình ngh nghip ca ch h 40
Hình 2.4 Quy mô và s ngi ph thuc theo các nhóm chi tiêu 42
Hình 2.5 T l h nghèo theo các nhóm h có cùng s con 43
Hình 2.6 T l nghèo phân theo gii tính ch h 44
Hình 2.7 T l h có vic làm theo gii tính ch h 45
Hình 2.8 T l h nghèo theo thành phn dân tc 46
Hình 2.9 T l các nhóm chi tiêu theo dân tc 46
Hình 2.10 Trình đ hc vn ch h theo dân tc 47
Hình 2.11 Nông nghip và các thành phn dân tc ca h 48
Hình 2.12 Nghèo và đt sn xut 49
Hình 2.13 t sn xut phân theo các nhóm chi tiêu 50
Hình 2.14 Mc tín dng chính thc theo nhóm chi tiêu 52

8

PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Nghèo đói là mt vn đ ln trên th gii, đc bit đi vi các nc đang phát
trin. Theo ngân hàng th gii, th gii hin nay có khoàng 1,2 t ngi (1/5 dân s
toàn cu) lâm vào cnh nghèo đói. Nghèo đói là mt trong nhng nguyên nhân gây ra
bùng n xung đt và làm chm quá trình tng trng, phát trin ca mt quc gia và
th gii.
 Vit Nam, mc tiêu phn đu ca ng và Nhà nc ta là: “Dân giàu, nc
mnh, xã hi công bng, dân ch vn minh”. Trong thi k đt nc đi mi, nn kinh
t nc ta tng trng đáng k, đi sng ca đi b phn nhân dân đc ci thin rõ
rt; Chính sách ca ng và Nhà nc Vit Nam hng đn vic to c hi cho ngi
nghèo vn lên nhm rút ngn khong cách giàu nghèo, to s công bng và phát trin
bn vng. Theo ch trng đó, tnh Gia Lai đã ban hành Chng trình hành đng v
công tác xóa đói gim nghèo, đnh canh đnh c giai đon 2006-2010 và đnh hng
đn 2020; nhiu chng trình, d án vi mc tp trung ngun lc ca tnh và trung
ng đã đc trin khai và lng ghép nhm nâng cao đi sng kinh t xã hi ca nhân
dân trong tnh, nht là đng bào dân tc thiu s: Nh Chng trình mc tiêu quc gia
v xóa đói gim nghèo và vic làm, Chng trình 135 h tr c s h tng cho các xã
đc bit khó khn, chng trình 134 v h tr đt , nhà , đt sn xut và nc sinh
hot cho đng bào dân tc thiu s, các chng trình khuyn nông, đnh canh đnh c,
tín dng T đó đã dn đn t l h nghèo đã gim đáng k, tuy nhiên so vi mt
bng chung ca c nc, t l nghèo đói ca Gia Lai vn còn cao và tp trung  vùng
đng bào dân tc thiu s, c th t l h đói nghèo ca đng bào dân tc thiu s
chim đn 82,53% trong tng s h đói nghèo ca tnh.
Bên cnh đó cng chính vì nghèo đói và lc hu đã nh hng không nh đn
nhân t an ninh – chính tr dn đn s bt n và làm nh hng đn vn đ phát trin
kinh t xã hi trên đa bàn Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng trong nhng

nm va qua.
Nghiên cu v các yu t nh hng đn nghèo đói ca h gia đình Gia Lai trong
đó tp trung  h đng bào dân tc thiu s  Gia Lai s góp phn tìm ra các nguyên
nhân, xác đnh mc đ tác đng ca chúng, qua đó giúp các nhà hoch đnh chính sách

9

cng nh các c quan qun lý nhà nc có c s xây dng hoc điu chnh các k
hoch, chng trình tht s có hiu qu vi mc tiêu phát trin kinh t kt hp vi
xóa đói gim nghèo đói trong ngn hn cng nh trong dài hn.
2.Mc tiêu nghiên cu:
Xác đnh các yu t nh hng đn nghèo, đói ca h gia đình tnh Gia Lai, trong
đó đi sâu vào phân tích h đng bào dân tc thiu s ca tnh Gia Lai, mc đ nh
hng ca tng yu t đ t đó đ xut các nhóm gii pháp c th da trên điu kin
thc t ca tnh.
3. Câu hi nghiên cu và phng pháp nghiên cu:
* Câu hi nghiên cu:
- Các yu t nào nh hng đn đói nghèo ca h gia đình?
- Có s khác bit gia h nghèo và không nghèo, gia h kinh và h đng bào dân
tc thiu s trên đa bàn tnh Gia Lai hay không?
* Phng pháp nghiên cu:
- S dng phng pháp thng kê mô t đ nêu đc đim, hin trng ca các h
trong mu nghiên cu.
- S dng mô hình hi quy bi và mô hình logistic đ phân tích các nhân t nh
hng đn vic tng chi tiêu và đói nghèo ca h gia đình.
4. Phm vi nghiên cu:
Tình trng nghèo đói ca h gia đình Gia Lai liên quan đn mt s yu t nh:
thành phn dân tc ca ch h, gii tính ca ch h, s ngi trong h, s ngi sng
ph thuc có trong h, s nm đi hc ca ch h, tình trng có vic làm hay không ca
h, h có làm vic trong khu vc phi nông nghip hay không, h có đc vay vn hay

không, din tích đt sn xut trung bình ca h, và các đc trng khác ca h đng bào
dân tc nghèo  tnh Gia Lai.
- Phm vi nghiên cu: a bàn tnh Gia Lai, tng ng vi s liu đc s dng t
B d liu điu tra mc sng h dân c nm 2006 ca Tng cc Thng kê (VHLSS
2006).





10

5. Kt cu lun vn:
Phn M u
Chng 1: C s lý lun v nghèo đói.
Trình bày các lý thuyt v nghèo đói, các phng pháp xác đnh nghèo, các nguyên
nhân dn đn nghèo đói, thc trng nghèo đói ca Vit Nam đ làm c s xây dng
mô hình nghiên cu nghèo đói cho tnh Gia Lai.
Chng 2: Thc trng nghèo đói trên đa bàn tnh Gia Lai
Mô t đa bàn nghiên cu và các cách thc, mô hình lý thuyt nghiên cu v nghèo 
h Gia đình tnh Gia Lai. Da trên các s liu phân tích đa ra các kt qu phân tích
bng thng kê mô t v s khác bit gia h nghèo và không nghèo, gia h kinh và
h đng bào dân tc thiu s trên đa bàn tnh Gia Lai; Kt qu mô hình hi quy v
các nhân t nào nh hng đn vic tng chi tiêu ca h gia đình và các yu t nào nh
hng đn đói nghèo ca h gia đình.
Chng 3: Mt s gii pháp xoá đói gim nghèo và nâng cao mc sng cho ngi dân
trên đa bàn tnh Gia Lai: Trình bày nhng kt qu đt đc và tn ti ca tnh Gia Lai
trong công tác xóa đói gim nghèo giai đon 2006-2009 và đ xut mt s gii pháp
nhm góp phn gii quyt xóa đói gim nghèo và nâng cao mc sng cho ngi dân.
Phn Kt lun.

11

CHNG 1: C S LÝ LUN V NGHÈO ÓI
1.1 Các đnh ngha v nghèo đói.
Không có mt đnh ngha duy nht v nghèo và do đó cng không có mt
phng pháp hoàn ho đ đo đc nó. Nghèo là tình trng thiu thn  nhiu phng
din: Thu nhp hn ch hoc thiu c hi to ra thu nhp, thiu tài sn đ đm bo tiêu
dùng trong nhng lúc khó khn và d b tn thng trc nhng đt bin bt li, ít có
kh nng truyn đt nhu cu và nhng khó khn ti nhng ngi có kh nng gii
quyt, ít đc tham gia vào quá trình ra quyt đnh, cm giác b x nhc, không đc
ngi khác tôn trng… ó là nhng khía cnh ca nghèo.
1
T đó ta có th thy đc
tng khía cnh đó mt cách nht quán là khó, còn gp li các khía cnh đó thành mt
thc đo hay ch s nghèo duy nht là chuyn không th.
Hu ht tt c các quc gia, các vùng lãnh th hay nhóm dân c, tiêu chí đ xác
đnh nghèo đói là mc thu nhp hay chi tiêu đ tha mãn các nhu cu c bn ca con
ngi v: n, , mc, y t, giáo dc,vn hóa, đi li và mc đ giao tip trong xã hi.
S khác nhau thng là mc đ tha mãn cao hay thp tùy thuc vào trình đ phát
trin kinh t- xã hi ca tng vùng, tng quc gia và các tiêu chí này có th thay đi
theo thi gian.
Trong Báo cáo nm 1990 ca Ngân hàng th gii (WB), đnh ngha nghèo đói
gm tình trng thiu thn các sn phm và dch v thit yu nh giáo dc, y t, dinh
dng. n nm 2000/2001, Báo cáo đã thêm vào khái nim mi v nghèo đói là tình
trng b gt ra bên l xã hi hay tính d b tn thng: “Xét v mt phúc li, nghèo có
ngha là khn cùng. Nghèo có ngha là đói, không có nhà ca, qun áo, m đau và
không có ai chm sóc, mù ch và không đc đn trng. Nhng đi vi ngi

nghèo, sng trong cnh bn hàn còn mang nhiu ý ngha hn th. Ngi nghèo đc
bit d b tn thng trc nhng s kin bt thng nm ngoài kh nng kim soát
ca h. H thng b các th ch ca nhà nc và xã hi đi x tàn t, b gt ra bên l
xã hi nên không có ting nói và quyn lc trong các th ch đó.”
Ti hi ngh Thng đnh th gii v phát trin kinh t xã hi t chc ti
Copenhagen, an Mch nm 1995, Nghèo đói đc đnh ngha: “ Ngi nghèo là tt


1
Theo Báo cáo phát trin Vit Nam 2004 – Nghèo.

12

c nhng ai có thu nhp thp hn 1 USD/ngày/ngi, s tin đó đc coi là đ mua
nhng sn phm thit yu đ tn ti”.
Ti hi ngh v chng nghèo đói do y ban kinh t xã hi khu vc châu Á -
Thái Bình Dng t chc  Thái Lan nm 1993 và đc các quc gia trong khu vc,
mà Vit Nam là nc thành viên có tham gia đã thng nht rng: “Nghèo đói là tình
trng mt b phn dân c không có kh nng tha mãn nhng nhu cu c bn ca con
ngi mà nhng nhu cu y ph thuc vào trình đ phát trin kinh t - xã hi, phong
tc tp quán ca tng vùng và nhng phong tc y đc xã hi tha nhn.”
Tóm li, tt c nhng quan nim v nghèo đói nêu trên đu phn ánh ba khía
cnh ch yu ca ngi nghèo:
 Có mc sng thp hn mc sng trung bình ca cng đng dân c.
 Không đc th hng nhng nhu cu c bn  mc ti thiu dành cho con
ngi.
 Thiu c hi la chn và không đ kh nng sinh hot và tham gia vào quá
trình phát trin ca cng đng.
1.2. Tng quan lý thuyt v nghèo đói:
1.2.1. Lý thuyt v phát trin kinh t:

Khái nim phát trin kinh t đc lý gii nh là mt quá trình thay đi theo
hng hoàn thin v mi mt ca nn kinh t, xã hi, môi trng và th ch trong mt
thi gian nht đnh. Nhng mc tiêu c bn mà quá trình phát trin kinh t hng đn,
trong đó có nêu:
Phi duy trì đc tng trng kinh t n đnh trong dài hn. ây là điu kin
tin đ đ thc hin các mc tiêu khác ca quá trình phát trin. Nn kinh t có tng
trng thì ngân sách nhà nc ngày càng m rng, thu nhp dân c cng nâng lên và
nh vy có điu kin nâng cao mc hng th v vt cht cng nh tinh thn cho
ngi dân (thông qua tng cng ngân sách cho đu t c s h tng, giáo dc, chm
sóc y t, XGN …).
Mt trái ca phát trin kinh t có th gp phi đó là, mc dù nn kinh t tng
trng nhanh, nhng s tng nhanh này li đc hng th ch bi mt b phn nh
dân c trong khi phn ln dân c vn trong tình trng thu nhp thp và nghèo đói, s
phân hóa giàu nghèo gia các tng lp dân c ngày càng ln.

13

1.2.2 Lý thuyt tng trng nông nghip và s nghèo đói nông thôn.
Rao CHH và Chopra K (1991) tranh lun v mi quan h này nh sau:
Trong quá trình tng trng nông nghip, hai phng thc ch yu đc thc
hin là qung canh (tng sn lng do m rng din tích) và thâm dcanh (tng nng
sut trên đn v din tích bng cách tng cng s dng các yu t đu vào do ngành
công nghip hóa cht sn xut).
- Phng thc qung canh, do bóc lt cht dinh dng t nhiên trong đt, m
rng din tích bi phá rng, tng trng nông nghip có th đt trong ngn hn, nhng
khi môi trng t nhiên b suy thoái, sn lng và thu nhp s st gim trong khi dân
s tng và h qu là tht nghip và s nghèo đói xut hin.
- Phng thc thâm canh, đ đáp ng nhu cu tng trng nhanh nông nghip,
tình trng lm dng các hóa cht s dng vào sn xut nông nghip ngày càng tng
làm suy thoái tài nguyên đt và nc. Khi s suy thoái này bt đu gây nh hng thì

nng sut và thu nhp gim dn, trong khi dân s tng, nông thôn không thu hút đc
vic làm và cng có h qu là tht nghip và s nghèo đói xut hin.
Shepherd A (1998) cho rng ngay c vic đm bo không suy thoái tài nguyên
môi trng bng k thut tt cng xut hin s nghèo đói, do đc đim t nhiên khác
nhau theo vùng, hiu qu áp dng tin b k thut cng đem li kt qu khác nhau.
Giai đon đu áp dng k thut mi, do đòi hi tng nhanh đu t v ging, phân bón,
thuc sâu, làm đt nên cng gn vi ri ro cao, và nh vy ch các h giàu  vùng
nông thôn mi có kh nng thc hin và hng li ích ln t vic tiên phong. Sau khi
tiên phong mô hình này s đc nhân rng bi s h tr ca nhà nc cho đn khi đi
b phn nông dân đc thc hin mô hình này, sn lng s tng nhanh và giá s rt
xung làm gim hiu qu đu t ca nông dân vi quy mô nh. Nu quá trình này tip
tc h s b ri vào gánh nng n nn, t b vic đu t, trong khi dân s tng, làm
tng tht nghip và tình trng nghèo đói s trm trng.
Trong bi cnh đó, nhng ngi nông dân s sn sàng đáp ng nhu cu tiêu
dùng hàng hóa t nhiên ca b phn dân c có thu nhp cao bng cách khai thác
ngun lc t nhiên (hàng hóa công) nh sn bn, phá rng đ tng thu nhp. H qu là
môi trng t nhiên vn suy thoái, thu nhp ngi dân gim, và li ri vào vòng ln
qun ca nghèo đói.
Nh vy, mt h thng nông nghip mà không đm bo sinh k bn vng trên
mc nghèo đói cho ngi dân nông thôn thì không th nào là h thng nông nghip

14

bn vng đc, hay phi đòi hi tng trng nông nghip bng phng thc sn xut
tin b nhng không làm suy thoái môi trng và mt cân bng t nhiên, đm bo
đc sinh k bn vng trên mc nghèo đói cho nông dân. Biu hin ca nông nghip
bn vng trên khía cnh này có th đo lng bi các ch tiêu: t l h nghèo đói; t l
lao đng tht nghip  nông thôn.
1.2.3 Mô hình nghèo đói ca Gillis – Perkins – Roemer – Snodgrass(1983):
Mi quan h gia gim nghèo đói và tng trng kinh t theo hng khi

GNP/ngi tng, thu nhp trung bình ca ngi nghèo s tng
Y = f(Y
P
), trong đó:
- Y: Thu nhp trung bình trong nm ca 40% h nghèo nht ca xã hi.
- Y
P
: GNP/ngi/nm.
Da vào phng trình trên, các nhà kinh t hc đã tính toán cho s liu thu thp
đc ca 63 quc gia trên th gii trong giai đon 1965 - 1988 cho kt qu: 97% s
thay đi thu nhp trung bình trong nm ca 40% h nghèo nht ca xã hi đc gii
thích bi s thay đi GNP/ngi/nm.
Ngoài ra, có mi tng quan dng gia tình trng nghèo đói và vùng đa lý có
GNP/ngi thp. Hay s ngi nghèo đói tp trung phn ln trong các vùng đa lý có
GNP/ngi thp.
Mô hình trên cho thy rng tng trng và phát trin kinh t s nh hng nâng
cao thu thp cho ngi nghèo, nh vy, s gim s ngi nghèo. Do đó, s ng nhn
khi quá nhn mnh đn XGN mà không da trên c s tng trng kinh t.
Mô hình v trí nghèo đói cho thy phn ln ngi nghèo tp trung  các vùng
đa lý có thu nhp thp nh vùng nông thôn, min núi. Do đó, cn quan tâm chính sách
thu hút đu t phát trin và u tiên phân b ngun lc nhm XGN cho các vùng này.
1.2.4. Lý thuyt v nông nghip vi phát trin kinh t.
Nông nghip là mt trong nhng ngành sn xut vt cht quan trng ca nn
kinh t quc dân. Hot đng nông nghip có t lâu đi, nên còn đc coi là lnh vc
sn sut truyn thng. Hot đng này không nhng gn lin vi các yu t kinh t, xã
hi mà còn gn lin vi các yu t t nhiên. Nông nghip xét theo đi tng sn xut
ca nó s bao gm các ngành: trng trt, chn nuôi, lâm nghip và thy sn.
Vn còn mt b phn ln dân c sng  vùng nông thôn thu nhp ch yu t
nông nghip, công nghip cha đ sc đ lôi kéo ht lao đng thng d nông nghip,
tc đ tng trng chung ca nn kinh t còn b nh hng đáng k bi tc đ tng

15

trng ca nông nghip, thì nông nghip vn gi v trí quan trng trong chin lc
phát trin kinh t ca nhiu nc đang phát trin. Nông nghip có phát huy đc vai
trò tích cc đi vi quá trình phát trin kinh t ch khi đc quan tâm đu t đúng mc
và thoát khi s trì tr lc hu. Do đó, phát trin nông nghip cng đt trong mi quan
h vi phát trin kinh t.
Rung đt s dng trong nông nghip đc coi là t liu sn xut đc bit, nên
vic bo tn qu đt và nâng cao cht lng đt là vn đ tn ti ca nông nghip.
Hot đng ca lao đng và t liu sn xut trong nông nghip có tính thi v.
Nên vic chuyên môn hóa và đa dng hóa sn xut vi s can thip ca Chính ph đi
vi th trng nông nghip đ tránh thit hi do tính thi v gây ra.
Nông nghip có đa bàn sn xut rng ln, nhng li mang tính khu vc nên các
chính sách KTXH phi thích hp cho tng khu vc.
Lý gii cho tình trng tt hu ca nhiu nc đang phát trin, các nhà kinh t
mô t “Vòng lun qun ca nghèo đói”.










Hình 1.1: Vòng lun qun ca nghèo đói
1

Tác đng thúc đy tng trng kinh t, nâng cao thu nhp cho dân c là c s
đ thoát khi vòng lun qun này. Trong chin lc phát trin kinh t ca các nc
đang phát trin thì nông nghip cng đc chn là mt lnh vc sn xut quan trng đ
tác đng tng trng. iu này càng quan trng hn đi vi nhng nc có u th v
tim nng t nhiên gn vi nông nghip. Nông nghip tham gia gii quyt khó khn


1
PGS, TS.inh Phi H (2008), ), Kinh t hc và Nông nghip bn vng, Nhà xut bn Phng ông
Góc đ xã hi


Góc đ kinh t
Nng

su
t

Thu nh
p
th
p

u t
Tích
l
y

Sinh

sn
nhiu
Thi
u dinh
d
ng

ông
con

Tht
h
c

B
nh
t
t


16

ca tình trng kém phát trin  các nc đang phát trin đc thông qua vai trò kích
thích tng trng và đóng góp ca nông nghip vào mc tng trng GDP ca nn
kinh t.
1.2.5 Lý thuyt v thay đi và chuyn giao công ngh trong nông nghip:
Theo Nicolas Kaldor(1957), ngun gc tng trng kinh t không ch duy nht
ph thuc vào gia tng vn sn xut mà còn tùy thuc vào s phát trin tin b k
thut tc trình đ công ngh.
Khác vi Kaldor, nm 1976, trong nghiên cu thc nghim ca mình, Sung

Sang Park cho rng ngun gc ca s tng trng ph thuc vào k nng ca lc
lng lao đng. K nng này đc tích ly qua quá trình phát trin ca con ngi. Vì
vy, theo Park, vn đu t ca quc gia cn đc phân b cho đu t phát trn con
ngi (vn hóa kin thc, k nng, đi sng vt cht – tinh thn).
Ngoài yu t k thut và con ngi, Hayami và Ruttan(1971), trong mô hình
ca mình, phát biu, nông nghip do s phát trin theo thi gian, mt vài ngun lc tr
nên khan him và chi phí ca chúng nâng cao tng đi so vi mt s ngun lc khác.
i vi nhng nc có ngun lao đng di dào nhng khan him v đt nông nghip,
con đng phát trin công ngh là tìm kim nhng công ngh nhm tng nng sut
trên 1 đn v din tích(s dng công ngh sinh hc, phân bón, ging, nc).
Mt yu t ch yu trong quá trình kt ni gia công ngh sn xut nông
nghip mi đc to ra t các t chc nghiên cu khoa hc vi s gia tng nng sut
chính là s ph bin các công ngh sn xut nông nghip đn nông dân, vi h qu là
có s ng dng rng rãi đi vi nông dân. Trong hu ht các nc đang phát trin hin
nay, h thng khuyn nông đóng vai trò ht sc quan trng trong vic chuyn giao các
tin b khoa hc đn ngi ng dng.
1.3 Các phng pháp xác đnh nghèo đói:
1.3.1 Nghèo tuyt đi
Nghèo tuyt đi (absolute poverty) là thc đo nhng ngi di mt ngng
nghèo nht đnh, tính chung cho toàn th nhân loi, không k không gian hay thi
gian, là mc chi dùng ti thiu đc xác đnh chi cho gi hàng hóa tiêu dùng trong
thi hn nht đnh, bao gm mt lng lng thc và đ dùng cá nhân cn thit đ
đm bo cuc sng và sc khe ca mt ngi trng thành. Ngi  ngng nghèo
là ngi có mc thu nhp bng mc chi ti thiu tng ng trên.

17

- Phng pháp xác đnh nghèo theo chun đói quc t: Theo cách tip cn ca
Ngân hàng th gii, mc chi dùng ti thiu trên đc xác đnh bng đng đói nghèo.
ng đói nghèo v lng thc, thc phm đc xác đnh theo chun mà hu

ht các nc đang phát trin đang áp dng và đc T chc Y t th gii và các t
chc khác tha nhn là s Kcalo ti thiu cho th trng ca mt con ngi là chun
2100Kcalo/ngi/ngày. Nhng ngi chi tiêu di mc cn thit đ đt đc lng
chun Kcalo này đc xem nh là nghèo v lng thc, thc phm.
ng đói nghèo th hai cao hn gi là đng đói nghèo chung, theo đó ngoài
chi phí ca đng đói nghèo v lng thc, thc phm có tính thêm các chi phí v phi
lng thc, thc phm tng chi dùng cho c gi hàng tiêu dùng ti thiu, đc xác
đnh bng cách c lng t l: 70% chi dùng dành cho lng thc thc phm, 30%
cho các khon còn li.
Da trên chun nghèo lng thc và nghèo chung, Ngân hàng Th gii xem thu
nhp 1 đô la M/ngày theo sc mua tng đng ca đa phng so vi (đô la th
gii) đ tha mãn nhu cu sng nh là chun tng quát cho nn nghèo tuyt đi. Trong
nhng bc sau đó các tr ranh gii nghèo tuyt đi (chun) cho tng đa phng hay
tng vùng đc xác đnh. C th: T 2 đô la cho châu M La tinh và Carribean, 4 đô
la cho nhng nc ông Âu và 14,40 đô la cho nhng nc công nghip.
1

- Phng pháp xác đnh theo chun nghèo Vit Nam: Ti Vit Nam chun nghèo
đc tính toán da trên các tính toán ca các c quan chc nng nh Tng cc Thng
kê hay B Lao đng-Thng binh và Xã hi (MOLISA), các tính toán này da trên
phng pháp tip cn vi chun nghèo đói quc t. Chun nghèo trên đc áp dng
trong Chng trình mc tiêu quc gia v xóa đói gim nghèo và đc thay đi theo
tng giai đon
Chính ph Vit Nam đã 4 ln nâng mc chun nghèo trong thi gian t 1993 đn
cui nm 2005.
Theo Quyt đnh s 143/2001/Q-TTg ca Th tng Chính ph ngày 27 tháng
9 nm 2001, trong đó phê duyt "Chng trình mc tiêu quc gia xóa đói và gim
nghèo giai đon 2001-2005", thì nhng h gia đình có thu nhp bình quân đu ngi 
khu vc nông thôn min núi và hi đo t 80.000 đng/ngi/tháng (960.000

1
(
Chng trình Phát trin Liên Hip Quc 1997).

18

đng/ngi/nm) tr xung là h nghèo,  khu vc nông thôn đng bng nhng h gia
đình có thu nhp bình quân đu ngi t 100.000 đng/ngi/tháng (1.200.000
đng/ngi/nm) tr xung là h nghèo,  khu vc thành th nhng h có thu nhp
bình quân đu ngi t 150.000 đng/ngi/tháng (1.800.000 đng/ngi/nm) tr
xung là h nghèo.
Theo Quyt đnh s 170/2005/Q-TTg ca Th tng Chính ph ngày 8 tháng
7 nm 2005 v vic ban hành chun nghèo áp dng cho giai đon 2006-2010 thì  khu
vc nông thôn nhng h có mc thu nhp bình quân t 200.000 đng/ngi/tháng
(2.400.000 đng/ngi/nm)tr xung là h nghèo,  khu vc thành th nhng h có
thu nhp bình quân t 260.000 đng/ngi/tháng (di 3.120.000 đng/ngi/nm)
tr xung là h nghèo.
1.3.2. Nghèo tng đi
Trong giáo trình kinh t phát trin ca tác gi inh Phi H (2006), Nghèo đói
tng đi là tình trng mt ngi hoc mt h gia đình thuc v mt nhóm ngi có
thu nhp thp nht trong xã hi theo mt không gian và thi gian nht đnh. Nh vy
nghèo tng đi đc xác đnh da trên mi tng quan xã hi thu nhp vi nhóm
ngi.  bt k xã hi nào cng luôn tn ti nhóm ngi có thu nhp thp nht trong
xã hi, do đó theo khái nim này thì ngi nghèo đói tng đi s luôn hin din  bt
k trình đ phát trin kinh t nh th nào.
H gia đình nghèo đc đnh ngha là nu mc đ chi tiêu bình quân đu ngi
nm trong 20% thp nht ca chi tiêu hoc 20% dân s có mc chi tiêu thp nht. Li
th chính ca phng pháp này là nó cho phép ngi ta xác đnh rõ hn các nhân t
làm tách bit gia h giàu và các h có thu nhp gn bng hoc thp hn giá tr

trung v.
1.3.3. Mt s phng pháp khác xác đnh nghèo đói đc s dng ti Vit
Nam
Ngoài các phng pháp da trên chi tiêu h và thu nhp ca h đ đánh giá, xác
đnh h nghèo đói theo chun nghèo da trên s liu các cuc điu tra mc sng dân
c ca Tng cc thng kê và B Lao đng, thng binh và xã hi nh đã k trên, có
th k đn mt s phng pháp đ xác đnh nghèo đói ti Vit Nam đang đc s
dng nh sau:

19

1.3.3.1 V bn đ nghèo (Poverty mapping)
ây là phng pháp đc nhóm tác chin bn đ nghèo đói liên b s dng đ
c lng các ch s đói nghèo  các cp xã, huyn và tnh  Vit Nam, còn gi là
“Phng pháp c lng din tích nh”
1
. Phng pháp này kt hp gia phng vn
sâu ca điu tra h vi phm vi rng ca tng điu tra dân s. Nhng cuc điu tra h
nh iu tra mc sng dân c h gia đình s thu thp thông tin không ch v chi tiêu
ca h, mà còn c mt lot các bin khác nh quy mô, thành phn ca h, trình đ hc
vn ca các thành viên trong h, ngh nghip và tài sn ca h… Còn tng điu tra
dân s không hi v chi tiêu, nhng li bao gm nhng thông tin v nhiu bin s k
trên.
Phng pháp v bn đ nghèo là gn hai công c thng kê này thông qua ba
bc chính. Bc th nht là xác đnh mt lot các bin s chung gia cuc điu tra
chi tit và cuc tng điu tra dân s cùng thi k. Th hai, tin hành phân tích thng
kê đ đánh giá mi quan h gia mc chi tiêu bình quân đu ngi vi nhng bin s
này. Bc th ba là dùng nhng kt qu phân tích đ “d báo” chi tiêu ca h có trong
tng điu tra dân s. Mc chi tiêu d báo này dùng đ đánh giá xem mt h có nghèo
hay không. V bn đ nghèo vn là mt phng pháp da vào chi tiêu, nhng nó da

vào mc chi tiêu d báo, ch không phi là chi tiêu thc t ca h. Phng pháp v
bn đ nghèo cho phép tính đc t l nghèo  cp thp, đc đo bng t l h nghèo
trong tng điu tra dân s ca mi tnh, huyn, thm chí c xã. Nhng phng pháp
này cng không thc s là hoàn ho bi l chi tiêu d báo ch có th c tính vi
sai s.
1.3.3.2 Phân loi ca đa phng
ây là cách làm thng đc s dng trc tip  các đa phng. im cn bn
trong vic xác đnh đi tng nghèo và phân b các khon tr giúp trên thc t  cp
đa phng là có s chi phi ca mt thit ch theo tp tc truyn thng, đó là thôn,
làng. Mi thôn, làng s lên danh sách nhng h nghèo và đói. Danh sách này đc cp
nht mt hoc hai ln trong mt nm, khi mà nhng li ích nh min hc phí và th
khám cha bnh đc phát. Nhng h đc coi là không nghèo thng không tham
gia vào hot đng bu chn vì h ít có kh nng nhn đc li ích gì. Nhiu khi, s
kinh phí có đc không cho phép phân b nhng khon tr giúp cho tt c nhng h

1
Nhóm tác chin bn đ đói nghèo liên b, 2003

20

đc xp vào din nghèo. Do đó, vn đ là xem ai s nhn đc nhng khon tr giúp
đó, cng thêm nhng đánh giá ch quan ca h khác, ngoài nhng con s v thu nhp.
Phng pháp này ca B Lao đng, thng binh và xã hi ch đc s dng mi khi
không đt đc s nht trí liu mt h này hay mt h khác s đc nhn tr giúp.
Nhc đim ca phng pháp này là thiu mt quy tc cht ch đ xác đnh h
nghèo và liu vic tho lun  cp thôn, làng có thc s thành công trong vic xác
đnh ai là ngi cn tr giúp nht hay không vn là mt câu hi còn b ng. Mt
nhc đim na là nó hoàn toàn loi b mt s h ra khi vic xem xét phân loi.
Nhng h b coi là không chu chm ch lao đng hoc không có trách nhim xã hi
him khi nhn đc tr giúp, và thm chí còn không đc lit vào danh sách các h

nghèo. Trên thc t, vic không tr giúp nhng h này có th gây thit thòi cho con cái
ca h, nhng ngi hoàn toàn không có li trong vic cha m chúng nghin ru hay
không chu làm vic.
1.3.3.3.Xp hng giàu nghèo
Phng pháp này thng đc s dng nhiu nht trong vic xác đnh nghèo
đói ti các đa phng khi xác đnh Nghèo đói có s tham gia đánh giá PPA
(Participatory Poverty Assessment), bao gm mt tp hp nhng nhn xét v hin
trng ca tt c các h trong mt cng đng.  Vit Nam, cng đng tiêu biu nht là
thôn, làng. Mt t l đáng k các h trong cng đng s tp hp nhau li đ xp th t,
hoc thng là phân loi v mc đ nghèo ca các h trong s đó. Trong nhng PPA
đc thc hin, nhng ngi tham d đc chn sao cho có đ nam, n, ngi già, tr
em, ngi nghèo và không nghèo. i din ca chính quyn đa phng, thng có c
trng thôn, già làng cng tham gia. Nhng cán b xã hi t nhng t chc phi chính
ph, hoc các t chc nghiên cu trong nc, đã làm quen vi xã và nhng vn đ
chính nh hng đn đi sng ca các h trong đó, đng ra làm đu mi liên h.
Vic phân loi h thng đc thc hin thông qua tho lun nhóm nhm ch ra
nhng đc tính ca ngi nghèo. Sau đó, nhng t phiu có ghi tên tt c các h trong
thôn đc phân phát cho các đi biu tham d đ h phân loi h vào các nhóm. Cui
cùng, trng hp nhng h đc phân loi khác nhau bi ít nht hai thành viên s
đc đem ra tho lun trong c nhóm. Vic tho lun nhm tìm hiu nguyên nhân ca
vic khác nhau, và tìm kim s nht trí liên quan đn phân loi phù hp cho mi
trng hp. Do vy, công tác xp hng giàu nghèo mang tính toàn din hn nhng

21

phng pháp ch da vào chi tiêu hay thu nhp không thôi, và khách quan hn phng
pháp t đánh giá hoc phân loi bi chính quyn đa phng. Tuy nhiên, phng pháp
này có chi phí cao nht.
1.4 Phng pháp đo lng các mc đ nghèo đói và bt bình đng.
1.4.1 Công thc đo lng các mc đ nghèo:

Ta có th tính toán mt s ch tiêu thng kê mô t quy mô, mc đ và tính
nghiêm trng ca đói nghèo. Nhng thng kê này gm: Ch s đm đu ngi (xác
đnh t l đói nghèo), khong cách đói nghèo (xác đnh mc đ sâu ca đói nghèo) và
bình phng khong cách đói nghèo (xác đnh tính nghiêm trng ca đói nghèo).
Foster, Green và Thorbecke (1984) đã ch ra rng 3 thc đo này có th đc tính
bng công thc sau:










M
i
i
z
yz
N
P
1
1



Trong đó:
P: Mc đ nghèo đói

y
i
là đi lng xác đnh phúc li ( đây là chi tiêu tính trên đu ngi) cho
ngi th i.
z là ngng nghèo
N là s ngi có trong mu dân c
M là s ngi nghèo
 là đi lng đo mc đ quan tâm đn s bt bình đng gia nhng ngi
nghèo
Khi  = 0, đng thc trên tng đng M/N, tc bng s ngi nghèo chia cho
tng s ngi  trong mu. Thc đo này đc gi là t s đm đu (Headcount ratio)
hay ch s đm đu (Headcount index). Ch s này ph bin nht và d tính nhng
không nhy cm vi khong cách ca ngi nghèo so vi ngng nghèo.
Khi  = 1, ta có ch s khong cách nghèo đói. Ch s này cho bit s thiu ht
trong chi tiêu ca các h nghèo so vi ngng nghèo và nó biu hin nh mc trung

22

bình ca tt c mi ngi trong qun th. Có th xem đây là chi phí ti thiu đ xóa b
nghèo đói trong điu kin mi khon chi chuyn nhng đu đn đúng đi tng. Tuy
nhiên trong thc t vic chuyn giao thng có hao ht và chi phí hành chính cho nên
chi phí thc t đ xóa b nghèo đói thng là bi s ca khong cách nghèo đói.
Khi  = 2, ta có ch s khong cách đói nghèo bình phng (Squared poverty
gap index) hay ch s nhy cm nghèo (Sensitive gap ratio of poverty). Ch s này th
hin mc đ nghiêm trng (hay cng đ) ca nghèo đói và làm tng thêm trng s
cho nhóm ngi nghèo nht trong s nhng ngi nghèo.
1.4.2 ng cong Loren và h s GINI
 nghiên cu và phân tích và so sánh đc mc đ bt bình đng, các nhà
kinh t s dng đng cong Loren và h s GINI.
ng cong Loren mô t phn trm thu nhp hoc chi tiêu tng ng vi phn

trm s ngi nhn đc thu nhp hoc chi tiêu đó, bt đu nhóm nhng ngi và h
gia đình nghèo nht đn nhóm ngi và h giàu nht, đc phân chia thành nm nhóm
(ng phân v), mi nhóm chim 20% dân s. Sau đó tìm cách th hin t trng ca thu
nhp ng phân v nghèo nht đn đim th hin t trng ca ng phân v nghèo th 4
vi 40% dân s, tip tc nh vy đn khi đim th hin tng t trng ca ca c 5 ng
phân v (bng 100%) vi 100% dân s. ng cong Loren càng cong thì phân phi
thu nhp càng bt bình đng.
H s Gini đc dùng đ so sánh d bt bình đng v thu nhp gia nhiu quc
gia, nhiu cng đng. H s này đc tính bng din tích gia đng cong Loren và
đng bình đng tuyt đi.
1.5 Các nguyên nhân dn đn tình trng nghèo đói
 đánh giá đc và phân tích ht các nguyên nhân dn đn nghèo đói, s tác
đng qua li gia các nguyên nhân và kh nng thoát khi nghèo đói là vn đ khó
khn. Nghèo đói có s khác bit gia các quc gia, vùng min do điu kin khác bit
v điu kin t nhiên, yu t lch s hay điu kin phát trin kinh t xã hi, qua tham
kho và nghiên cu các công trình, báo cáo đi trc v nghèo đói trên th gii và Vit
Nam, chúng tôi xin rút ra mt s nguyên nhân c bn dn đn nghèo đói nh sau:
1.5.1 Ngh nghip, tình trng vic làm
Theo BCPTVN (2000), nghèo đói là mt hin tng mang tính đc thù ca
nông thôn, các tính toán v t l nghèo theo ngh nghip và theo loi ch lao đng

23

cng ch ra rng nhng ngi sng  di ngng nghèo thng là thành viên ca
nhng h có ch h là nông dân t do.
Xut phát t mt nc có nn nông nghip lc hu, 72,88% dân s sng tp
trung ch yu  nông thôn (theo Niên giám thng kê nm 2006 t l này là 72,88%) và
sn xut ch yu là thun nông, do đó đi b phn dân c phi đi mt vi nhng khó
khn thng gp trong sn xut nông nghip nh thiên tai, dch bnh, sâu b. Bên
cnh đó, t l tng dân s cao trong mt giai đon dài trc đó càng làm cho đi sng

ngi dân, đc bit là ngi dân sng  nông thôn thêm khó khn. Vùng sinh sng và
ngh nghip va là nguyên nhân va là kt qu ca nhng yu t khác nh: trình đ
hc vn, thiu kh nng tip cn thông tin th trng, k nng chuyên môn b hn ch,
thiu đt và thiu vic làm thêm ngoài nông nghip. Theo Kt qu nghiên cu ca
TMSDC 2006 cho thy 85% s ngi ca nhóm nghèo nht trong nm nhóm thu
nhp t 15 tui tr lên tham gia lao đng trong lnh vc nông, lâm nghip, thy sn.
Nh vy, vi t trng lao đng trong nông nghip chim nhiu nht và có t l
nghèo cao nht, ngi nghèo là nông dân vn chim phn ln ngi nghèo  Vit
Nam.
V Hoàng t và các tác gi (2006) phát hin thy vic chuyn đi trong ngh
nghip ca ch h gia đình t nông nghip sang sn xut phi nông nghip hoc kinh
doanh thng mi làm gim nguy c h gia đình ri vào nghèo đói.
1.5.2 Trình đ hc vn
Nhng ngi nghèo là nhng ngi có trình đ hc vn thp, ít có c hi kim
đc vic làm tt, n đnh. Mc thu nhp ca h hu nh ch đ n và do vy không
có điu kin đ hc tp nâng cao trình đ nhm vn lên thoát nghèo. Bên cnh đó,
trình đ hc vn thp còn nh hng đn các quyt đnh có liên quan đn giáo dc,
sinh đ, nuôi dng con cái…T l suy dinh dng  tr em và tr s sinh cao, kh
nng đn trng ca tr em gia đình nghèo thp s làm cho các gii pháp thoát nghèo
thông qua giáo dc tr nên khó khn hn.
Theo Báo cáo TMSDC 2006 – GSO, t l không có bng cp và hoc cha
bao gi đn trng ca dân s t 15 tui tr lên ca nhóm h nghèo nht là 38%, cao
gp 3,2 ln so vi nhóm h giu nht. Chi phí cho giáo dc đi vi ngi nghèo còn
ln gây không ít khó khn cho h trong vic tip cn vi giáo dc nhiu hn. Hc vn