Nghiên cứu tự do hóa tài chính ở Việt Nam trong giai đoạn hậu khủng hoảng kinh tế toàn cầu

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
o0o




NGUYN TH PHC




NGHIÊN CU T DO HÓA TÀI
CHÍNH  VIT NAM TRONG GIAI
ON HU KHNG HONG
KINH T TOÀN CU




LUN VN THC S KINH T







TP. H CHÍ MINH – NM 2009
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

o0o


NGUYN TH PHC



NGHIÊN CU T DO HÓA TÀI
CHÍNH  VIT NAM TRONG GIAI
ON HU KHNG HONG
KINH T TOÀN CU


Chuyên ngành: Kinh t tài chính – ngân hàng
Mã s: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:

PGS.TS NGUYN TH LIÊN HOA



TP. H CHÍ MINH – NM 2009
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t: “Nghiên cu T do hóa tài chính  Vit

Nam trong giai đon hu khng hong kinh t toàn cu” là công trình ca vic hc
tp và nghiên cu khoa hc tht s nghiêm túc ca bn thân. Nhng kt qu nêu ra trong
lun vn này là trung thc và cha đc công b rng rãi tr c đây. Các s liu trong
lun vn có ngun gc rõ ràng, đc tng hp t nhng ngun thông tin đáng tin cy.
TP. HCM, tháng 10 nm 2009
Tác gi


Nguyn Th Phc
MC LC
Mc lc
Danh mc các bng và hình
Danh mc t vit tt
Trang
PHN M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. i tng và phm vi nghiên cu 2
3. Phng pháp nghiên cu 2
4. Kt cu ca đ tài 2
CHNG 1 TNG QUAN V T DO HÓA TÀI CHÍNH VÀ KINH NGHIM
T DO HÓA TÀI CHÍNH  MT SÔ NC TRÊN TH GII 3
1.1 T do hóa tài chính và bong bóng tài sn trong mt quc gia 3
1.1.1 Khái lc v TDHTC 3
1.1.1.1 Khái nim TDHTC 3
1.1.1.2 Bn cht TDHTC 3
1.1.1.3 Mi quan h gia TDHTC và chiu sâu tài chính 4
1.1.2 Hiu qu ca t do hóa tài chính 6
1.1.3 Mt trái ca TDHTC 9
1.1.3.1 Có th làm tng thêm kh nng gây ra khng hong tài chính 9
1.1.3.2 S đo ngc dòng vn - “bong bóng” b “xì hi” 11

1.1.3.3 Tính bin đng và xu hng by đàn: 12
1.1.4 Ni dung và trình t quá trình TDHTC 14
1.1.4.1 T do hóa lãi sut 15
1.1.4.2 T do hóa t giá hi đoái 16
1.1.4.3 T do hóa tài khon vn 17
1.1.4.4 T do hóa các dch v tài chính 19
1.1.4.5 Trình t t do hóa tài chính 21
1.1.5 T do hóa tài chính và b ba bt kh thi 22
1.2 Quan đim v TDHTC ca các nc trên th gii di tác đng ca khng hong
kinh t toàn cu 25
1.3 Kinh nghim TDHTC  mt s nc trên th gii và bài hc cho Vit Nam 28
1.3.1 Kinh nghim TDHTC  Trung Quc 28
1.3.2 Kinh nghim t do hóa dch v tài chính  Canada 30
1.3.3 Kinh nghim các nc khác v TDHTC 32
1.3.4 Bài hc kinh nghim cho Vit Nam trong quá trình TDHTC 34
CHNG 2 THC TRNG V TDHTC  VIT NAM 36
2.1 Các tranh lun v TDHTC sau khng hong  Vit Nam 36
2.1.1 Kim soát vn hoàn toàn 36
2.1.2 T do hóa tài chính thn trng 38
2.2 Quá trình t do hóa lãi sut  Vit Nam 40
2.2.1 Tin trình t do hóa lãi sut  Vit Nam 40
2.2.1.1 Lãi sut trc nm 1988 41
2.2.1.2 Lãi sut t nm 1988 đn 2009. 41
2.2.2 Kt qu đt đc t quá trình t do hóa lãi sut  Vit Nam 45
2.2.3 Nhng hn ch t quá trình t do hóa lãi sut  Vit Nam 46
2.3 Quá trình t do hóa t giá hi đoái  Vit Nam 46
2.3.1 Tin trình t do hóa t giá hi đoái  Vit Nam 46
2.3.2 Kt qu đt đc t quá trình t do hóa t giá hi đoái  Vit Nam 48
2.3.3 Nhng hn ch t quá trình t do hóa t giá hi đoái  Vit Nam 48
2.4 Quá trình t do hóa tài khon vn  Vit Nam 49

2.4.1 Tin trình t do hóa tài khon vn  Vit Nam 49
2.4.2 Kt qu đt đc t t do hóa tài khon vn  Vit Nam 50
2.4.3 Nhng hn ch t t do hóa tài khon vn  Vit Nam 52
2.5 Quá trình t do hóa dch v tài chính  Vit Nam 57
2.5.1 Tin trình t do hóa dch v tài chính  Vit Nam 57
2.5.2 Kt qu đt đc t t do hóa dch v tài chính  Vit Nam 61
2.5.3 Nhng hn ch t t do hóa dch v tài chính  Vit Nam 64
2.5.3.1 Hn ch t h thng ngân hàng 64
2.5.3.2 Hn ch t h thng giám sát tài chính-ngân hàng 67
2.5.3.3 Hn ch t TTCK 69
CHNG 3 GII PHÁP V L TRÌNH THC HIN TDHTC  VIT NAM
HIN NAY 72
3.1 Quan đim TDHTC trong giai đon hu khng hong 72
3.2 Xây dng l trình TDHTC 74
3.3 Gii pháp thc hin TDHTC 76
3.3.1 Hoàn chnh h thng lut ca ngân hàng 76
3.3.2 Nâng cao hiu qu hot đng ca h thng tài chính ngân hàng 77
3.3.2.1 C cu li h thng ngân hàng 77
3.3.2.2 Hoàn thin h thng giám sát tài chính - ngân hàng 81
3.3.3 Gia tng chiu sâu tài chính ca quc gia 83
3.3.3.1 Phát trin th trng c phiu  Vit Nam hin nay 84
3.3.3.2 Phát trin th trng trái phiu  Vit Nam hin nay 84
3.3.3.3 Phát trin th trng công c tài chính phái sinh  Vit Nam hin nay 85
3.4 Các gii pháp khác 87
3.4.1 Ch đng phòng chng nhng nguy c khi TDHTC 87
3.4.1.1 Nguy c mt giá ni t 88
3.4.1.2 Nguy c đo ngc dòng vn 88
3.4.1.3 Nguy c v n 88
3.4.2 m bo an toàn khi t do hóa tài khon vn 89
3.4.3 Xây dng và phát trin c s h tng th trng tài chính 89

3.4.4 Minh bch thông tin 90
PHN KT LUN 92
Danh mc tài liu tham kho

DANH MC BNG VÀ HÌNH

Danh mc các bng Trang

Bng 1.1: Qu Ngân hàng có th cho vay  các nc kém phát trin đin hình. 5
Bng 1.2: Qu Ngân hàng có th cho vay trong các nn kinh t tng trng nhanh. 5
Bng 2.1: Biên đ dao đng ca t giá trong thi gian qua. 47
Bng 2.2: FDI, ODA, kiu hi, FPI giai đon 1997-2008. 51
Bng 2.3: Cán cân thng mi, cán cân vãng lai và d tr ngoi hi Vit Nam giai đon
2001-2008. 52
Bng 2.4: Quy mô vn điu l ca mt s NHTM c phn tháng 3/2009. 66
Bng 2.5: Quy mô vn điu l ca mt s ngân hàng nc ngoài nm 2006. 66


Danh mc các hình Trang

Hình 1.1: Mô hình b ba bt kh thi các nc qua các nm. 23
Hình 2.1: Vic điu chnh lãi sut  Vit Nam theo quy đnh ca chính ph. 45
Hình 2.2: T giá hi đoái gia VND và USD nm 2008 và đu nm 2009. 47
Hình 2.3: FDI, ODA, kiu hi, FPI giai đon 1997-2008. 51
Hình 2.4: Din bin cán cân thng mi, cán cân vãng lai. 53
Hình 2.5: VN-Index giai đon tháng 12/2006 đn tháng 6/2009. 54
Hình 3.1: Mô hình l trình TDHTC ca Vit Nam trong giai đon hin nay. 75


DANH MC T VIT TT

CTCK
CSTT
FPI
FDI
FED
GATS
GDP
IMF
NHTW
NHTM
NHNN
OECD
TCTD
TDHTC
TTCK
VL
WB
WTO
XHCN
: Công ty chng khoán
: Chính sách tin t
: Vn đu t gián tip
: Vn đu t trc tip
: Cc D Tr Liên Bang M
: Hip đnh chung v thng mi dch v tài chính
: Tng thu nhp quc ni
: Qu Tin T Quc T
: Ngân hàng trung ng
: Ngân hàng thng mi
: Ngân hàng nhà nc

: T chc hp tác và phát trin kinh t
: T chc tín dng
: T do hóa tài chính
: Th trng chng khoán
: Vn điu l
: Ngân Hàng Th Gii
: T Chc Thng Mi Th Gii
: Xã hi ch ngha





1

PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Lý thuyt và thc t đã ch ra rng: t do hóa tài chính (TDHTC) có th khuyn
khích s phát trin kinh t.  thp niên 80 ca th k 20, s can thip rng ca chính ph
đã hình thành nên quy phm trên th trng tà i chính  nhng nc đang phát trin. Trn
lãi sut đc áp dng, tín dng đc phân b bi quyt đnh ca chính ph hn là điu
kin th trng, và dòng vn nc ngoài đc kim soát cht ch. Tuy nhiên, hn 20 nm
qua, di tác đng ca lý thuyt v t do hóa và kinh nghim thc t ca nhng nc
phát trin nhanh, các nc đang phát trin cng đã tng bc t do hóa th trng tài
chính. TDHTC thành công thng là mt yu t quan trng ca chin lc phát trin
kinh t đt nc.
Xu hng ph bin trong mi nn kinh t th trng là khi biên đ t do hoá đu t,
t do hoá thng mi càng đc m rng, thì tt yu phi ni rng TDHTC. TDHTC
không ch là yêu cu bt buc đ có th tham gia sân chi th gii mà còn là xu th tt
yu ca hi nhp kinh t bi nhng li ích tim nng to ln ca nó mang li cho các quc

gia. Quá trình này giúp to ra mt môi trng minh bch, linh hot và hiu qu cho h
thng tài chính, thu hút đu t, kích thích s cnh tranh lành mnh, mang li đng lc
phát trin, kh nng tip cn công ngh mi cho các t chc tài chính trong nc cng
nh c hi s dng các dch v tài chính đa dng, cht lng cao cho ngi dân nc bn
đa.
Tuy nhiên, bên cnh nhng li ích tim nng to ln không th ph nhn, TDHTC
cng có nhng mt trái mà nhiu ngi vn nhìn nhn nh là nguyên nhân dn đn đ
v, khng hong tài chính nh đã tng xy ra  Mexico nm 1994 - 1995, Thái Lan và
mt s nc châu Á vào nm 1997. Vì vy, các quc gia đu la chn cho mình mt l
trình TDHTC theo điu kin kinh t - chính tr mi nc, nhm ti đa hóa li ích và gim
thiu ri ro  mc thp nht.
Cùng vi quá trình phát trin nn kinh t th trng đnh hng XHCN và hi nhp
sâu vào th trng th gii, xu hng TDHTC đang và s din ra vi cng đ ngày càng
mnh  Vit Nam. Câu hi đt ra là, Vit Nam đang  đâu trong quá trình này, l trình



2

TDHTC Vit Nam cn nh th nào trong điu kin h thng tài chính non tr ca Vit
Nam hin nay.
2. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ch yu là quá trình TDHTC  Vit Nam trong giai đon hu
khng hong kinh t toàn cu.
Phm vi nghiên cu: ch yu nghiên cu nhng quy đnh, nhng rào cn pháp lý,
nhng hot đng trong lnh vc tài chính  mt s nc và  Vit Nam nhm đ xut mt
s gii pháp cho l trình TDHTC  Vit Nam giai đon hu khng hong hin nay.
3. Phng pháp nghiên cu
Bng phng pháp nghiên cu lý lun và kinh nghim quc t kt hp vi vic tìm
hiu thc tin v TDHTC  Vit Nam trong nhng nm qua. T đó, đ tài đc thc hin

qua các bc sau:
Bc 1: Thu thp thông tin tài liu t sách, báo, internet và các t chc liên quan
đn lnh vc cn nghiên cu trong đ tài.
Bc 2: Tp hp, thu thp và x lý tài liu, kt hp vi kin thc đã hc và thc
tin đ thc hin ni dung đ tài.
Ngoài ra, các phng pháp và k thut sau đây cng đc s dng đ đa ra các kt
lun cng nh các gii pháp cho đ tài: phng pháp phân tích, phng pháp so sánh,
din dch quy np,
4. Kt cu ca đ tài
 tài, ngoài phn m đu và kt lun, bao gm 03 chng chính:
Chng 1 : Tng quan v TDHTC và kinh nghim TDHTC  mt s nc trên th
gii.
Chng 2 : Thc trng v TDHTC  Vit Nam.
Chng 3 : Gii pháp v l trình thc hin TDHTC  Vit Nam hin nay.



3

CHNG 1
TNG QUAN V T DO HÓA TÀI CHÍNH
VÀ KINH NGHIM T DO HÓA TÀI CHÍNH
 MT S NC TRÊN TH GII

1.1 T do hóa tài chính và bong bóng tài sn trong mt quc gia
1.1.1 Khái lc v TDHTC
1.1.1.1 Khái nim TDHTC
TDHTC là quá trình xóa b nhng kìm hãm và ràng buc v mt tài chính, hay nói
cách khác TDHTC là quá trình đ cho các công c ca chính sách tin t đc vn hành
theo c ch th trng

1
.
Nu Chính ph các nc đánh thu hoc bóp méo th trng vn bng cách s dng
các công c nh t l d tr bt buc cao, áp dng mc trn lãi sut tin gi và cho vay,
s dng tr cp tín dng đ thúc đy thc hin các mc tiêu trc mt ca k hoch phát
trin… thì nn kinh t nc đó đc coi là b kìm hãm v mt tài chính. Ngha là :
- Cn tr s phát trin ca h thng tài chính theo chiu sâu.
- Không làm tng trng vn đu t vì kh nng huy đng tit kim b hn ch.
- Tin t bt n đnh và các tài sn tài chính không có tính thanh khon v.v.
Nói tóm li, TDHTC là quá trình tháo g nhng kìm hãm tài chính nhm làm gia
tng chiu sâu tài chính và phát trin th trng tài chính ca mt quc gia.
1.1.1.2 Bn cht TDHTC
Nói mt cách d hiu hn v bn cht ca t do hoá tài chính: đó là quá trình xoá b
các hn ch, các đnh hng hay ràng buc trong vic phân b ngun lc tín dng. Mi
điu tit trong quá trình phân b này đu đc đt trên nn tng c ch giá, tc là các
đnh ch tài chính đc quyn t do xác đnh lãi sut tin gi, cho vay.
1
Mc.Kinnon Ronald I



4

iu này cng bao hàm vic xoá b các mc trn lãi sut cng nh các ràng buc
khác trong vic s dng ngun vn huy đng đc , gim thiu t l d tr bt buc .
TDHTC cng đng ngha vi vic m rng cnh tranh ca các đnh ch tài chính, vi
vic chm dt s phân bit đi x v pháp lý gia nhng loi hình hot đng khác nhau.

1.1.1.3 Mi quan h gia TDHTC và chiu sâu tài chính
Chiu sâu tài chính là thut ng dùng đ ch quá trình phát trin các trung gian tài

chính, bao gm c quá trình t do hóa khu vc ngân hàng, và phát trin mt th trng c
phiu và trái phiu nng đng.
Theo Mc.Kinnon (1995): Quá trình TDHTC và vic áp dng lãi sut thc dng là
nguyên nhân dn đn chiu sâu tài chính thông qua vic phân tích t s M3/GNP (M3: là
cung tin m rng). T s M3/GNP càng cao thì chiu sâu tài chính càng đáng k. T s
M3/GNP cao cho thy mt dòng vn thc s ca các qu có kh nng cho vay trong
nc dùng đ tài tr cho các d án đu t mi
2
.
 các nc đang phát trin, do th trng chng khoán cha phát trin nên thc đo
chiu sâu tài chính là M2/GNP, thc đo trình đ chiu sâu tài chính tp trung ch yu
ch vào lnh vc ngân hàng.
Nhìn chung, các nc duy trì mt lãi sut thc cao hn và giá c n đnh hn đã có
s tng trng tài chính thc s lành mnh hn. S liu  bng 1.1 s th hin quan đim
này. C hai nhóm nc có nn kinh t tng trng chm hoc tng trng tht thng
đu có mc tài sn tài chính trong nc rt thp, vi t s M3/GNP trung bình (t nm
1960 đn 1985) vào khong 0,227. Ngc li,  các nc có nn kinh t tng trng
nhanh nh Nht Bn, ài Loan, Tây c và Singapore có t s M3/GNP là 0,75 (vào
nm 1985). (xem bng 1.2)
2
Mc. Kinnon. Ronald I (1995), Trình t t do hóa kinh t - Qun lý tài chính trong nn kinh t chuyn đi, Nhà xut
bn chính tr quc gia



5

Bng 1.1: Qu Ngân hàng có th cho vay  các nc kém phát trin đin hình.
(T s M3 so vi GNP)
Tên nc/nm

1960
1965
1970
1975
1980
1985
Trung bình
1960-
1985
c-hen-ti-na
0,245
0,209
0,267
0,168
0,234
0,152
0,213
Bra-xin
0,148
0,156
0,205
0,164
0,175
0,179
0,171
Chi-lê
0,123
0,130
0,183
0,099

0,208
0,263
0,168
Cô-lôm-bi-a
0,191
0,204
0,235
-
0,222
0,290
0,288
T s M3/GNP trung bình ca 4 nc M la tinh (tng trng chm)
0,195
n 
0,283
0,262
0,264
0,295
0,382
0,412
0,316
Phi-lip-Pin
0,186
0,214
0,235
0,186
0,219
0,204
0,207
Sri-lan-ca

0,284
0,330
0,275
0,255
0,317
0,371
0,305
Th-nh-k
0,202
0,223
0,237
0,222
0,136
0,228
0,208
T s M3/GNP trung bình ca 4 nc Châu á (lm phát đin hình)
0,259
Ngun: Mc. Kinnon. Ronald I (1995), Trình t t do hóa kinh t - Qun lý tài chính trong nn kinh t chuyn đi,
Nhà xut bn chính tr quc gia

Bng 1.2: Qu Ngân hàng có th cho vay trong các nn kinh t tng trng nhanh.
(T s M3 so vi GNP)
Tên nc/nm
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985

Tây c
0,331
0,294
0,448
0,583
0,727
0,913
1,019
Nht Bn
0,554
0,737
0,701
0,863
1,026
1,390
1,599
Hàn Quc
0,069
0,114
0,102
0,325
0,323
0,337
0,396
ài Loan
0,115
0,166
0,331
0,462
0,588

0,750
1,264
Sin-ga-po
-
-
0,542
0,701
0,668
0,826
0,788
Ngun: Mc. Kinnon. Ronald I (1995), Trình t t do hóa kinh t - Qun lý tài chính trong nn kinh t chuyn đi,
Nhà xut bn chính tr quc gia
Có mt s thng nht chung gia các nhà kinh t là s phát trin tài chính thúc đy
tng trng kinh t. Mt s nghiên cu thc nghim ch ra rng phát trin h thng tài
chính góp phn tng trng kinh t (Rajan and Zingales, 2003). Mt nghiên cu  nhiu
nc đang phát trin cho thy rng phát trin tài chính (bao gm tài sn ca các đnh ch
tài chính trung gian, kh n ng thanh toán ca các t chc tài chính, kh nng vn hóa th
trng c phiu và trái phiu, tín dng trong nc cho khu vc t nhân (domestic credit



6

to private sector) thì có quan h vi tng trng kinh t mt cách mnh m và tích cc
(King and Levine, 1993; Levine and Zervos, 1998).
1.1.2 Hiu qu ca t do hóa tài chính
TDHTC  các nc đang phát trin đc xem là mt phn quan trng và cn thit
ca chính sách phát trin kinh t. C th, TDHTC  các nc đang phát trin đã làm tng
mc đ đc lp ca ngân hàng trung ng, làm gim s áp ch tài chính bng t do hóa
lãi sut và ci cách tài chính, gim tr cp tín dng, đng thi t do hóa dòng vn.

 hu ht các nc đang phát trin, ngành ngân hàng thng tr h thng tài chính và
th trng chng khoán nhng không đc phát trin tt. Chính ph hn ch quyn lc
ca ngân hàng nên thng dn đn kt qu là lãi sut thc âm và d cu tín dng, chính
ph hn ch mc cho vay ca ngân hàng. Kt qu là tín dng đc phân b đn các thành
phn kinh t và các doanh nghip theo quyt đnh ca chính ph hn là theo tính cnh
tranh ca th trng.
Vì vy, TDHTC s có nhng mt li sau:
Vic quyt đnh lãi sut ca th trng s dn đn kt qu lãi sut thc dng, điu
này s giúp gia tng các ngun lc có th cho h thng tài chính bi vì ngân hàng s đa
ra mc lãi sut cnh tranh đ thu hút tin gi, hn na vi lãi sut thc dng s thu hút
nhiu ngi vay tin đ đu t m rng hot đng sn xut kinh doanh, vì th s ci thin
đc nn kinh t đt nc. Kt qu là TDHTC, thông qua ngân hàng, s dn đn gia tng
vai trò trung gian tài chính v cht lng và s lng.
TDHTC có th khuyn khích phát trin kinh t thông qua nhiu kênh khác nhau, bi
vì h thng tài chính thc hin chc nng thu hút và luân chuyn ngun vn giúp đu t
có hiu qu, c th:
- TDHTC có kh nng thúc đy s tng trng do gia tng mc đ đu t và nâng cao
t sut sinh li ca đu t thông qua vic các nc này tip cn đc vi kinh nghim
qun lý hin đi, các thành qu khoa hc trên th gii và đc bit tip cn đc tác
đng ca th trng hiu qu.



7

- TDHTC cng thúc đy tng trng do khuyn khích các nhà đu t chuyn hng
vào đu t nhng d án có ri ro cao hn (vì nhà đu t có th đa dng hoá các danh
mc đu t ca mình) đ hng đc t sut li nhun cao hn.
- TDHTC cho phép mi cá nhân t bo him chng li s phát trin không cân đi
trong nn kinh t nc ch nhà bng cách đa dng hóa đu t và khai thác th trng

toàn cu đ làm du đi s suy gim tm thi trong thu nhp.
- TDHTC có th thúc đy đu t  các nc đang phát trin bng cách gii bài toán
gia tit kim và đu t trong mt quc gia. Trong mt nn kinh t đóng v mt tài
chính, đu t phi đc tài tr bng tit kim trong nc. Hai yu t này cân xng vi
nhau qua nhng chuyn bin ca lãi sut thc, đó là chi phí vay n và sut sinh li t
tit kim. Không có các dòng vn quc t, thì không th cho rng s có s cân bng
sut sinh li t đu t gia các nc, điu này dn đn s phân b sai các ngun lc:
 cn biên, nhng d án đu t có kh nng sinh li cao  mt s nc có th không
đc thc hin vì thiu vn, trong khi nhng d án có sinh li thp hn  nhng ni
khác li đc cp vn. TDHTC ct đt mi liên kt gia tit kim đa phng và đu
t đa phng, cho phép tin tit kim “chy mt cách đng nhiên và cp k ti ni
cn chúng nht và tn dng chúng nht, ging nh nc chy đn ch trng”
(Bagehor 1924, trang 12). Các nhà đu t có th đi vay và nhng ngi tit kim có
th cho vay trên th trng quc t, do vy lãi sut toàn cu s tr thành chi phí s
dng vn (chi phí ca vn) và sut sinh li t tit kim tng xng, ch không phi
lãi sut quc gia. D nhiên, tit kim và đu t vn phi cân xng, nhng bây gi
chúng cân xng trong phm vi toàn cu hn là trong phm vi quc gia. Do vy, nhng
kt qu tim n t đu t cao hn bin đi t quc gia này đn quc gia khác tu
thuc vào t sut sinh li ca các c hi đu t và s khác bit gia chi phí s dng
vn trong nc, thng rt cao trc khi t do hóa so vi chi phí s dng vn quc
t.
- TDHTC làm gia tng cái giá phi tr t các li lm trong hoch đnh chính sách và
làm tng thêm nhng ràng buc và hn ch đi vi vic điu hành chính sách kinh t
v mô  các nc đang phát trin. Vì vy, giúp thúc đy vic ci cách nhng chính



8

sách kinh t v mô tt hn, nâng cao hiu lc ca các chính sách này và k lut ca th

trng.
Kt qu ca nhiu nghiên cu đã cho thy nhng li ích đ cp trên đây là thc t.
Mt nghiên cu ca các nhà kinh t hc thuc Ban th ký ca WTO (nm 1997) đã kt
lun rng vic m ca th trng dch v tài chính  các nc theo đui chính sách m
ca đã có tác dng đáng k trong vic thúc đy cnh tranh và nâng cao hiu qu. Do đó,
chi phí dch v gim đi đáng k, cht lng dch v đc nâng cao, các loi hình dch v
đc đa dng hoá và khách hàng đc tip cn vi các loi hình dch v mt cách nhanh
nht. Vic m ca th trng tài chính ti các nc này cng đng thi góp phn cng c
li các t chc trung gian tài chính và to nhiu c hi hn cho các nhà đu t, thông qua
vic nâng cao hiu lc qun lý và gim nhiu ri ro, đng thi góp phn thúc đy chính
ph các nc ci tin phng pháp qun lý v mô nn kinh t, thay đi cách thc can
thip vào th trng và thúc đy vic hoàn thin hành lang pháp lý.
Mt nghiên cu đc thc hin  M nhm xem xét tác đng ca ci cách trong
lnh vc Ngân hàng theo hng m ca th trng vào nhng nm 1970 và 1980 cho
thy: vic ci cách đó đã góp phn làm tng trng khong 0,5 đn 1,2% tng sn phm
quc ni trong khong thi gian 10 nm sau khi ci cách đc thc hin (theo Jayaratune
và Strahan, 1996).
Nm 1997, B trng ngân kh M - Robert E. Rubin đa ra k hoch nhm hin
đi hoá h thng dch v tài chính  M và phác tho nhng li ích ca k hoch da trên
nhng tính toán thc t nh sau:
Thi gian trc đây, khi chúng ta cho phép cnh tranh mnh hn trong lnh vc dch
v tài chính, ngi tiêu dùng đã đc hng nhng li ích đang k Nm 1995 gii tiêu
dùng M chi phí vào khong 300 t đôla vào các hot đng bo him, dch v ngân hàng
và môi gii chng khoán. Gi s rng, do kt qu cnh tranh ca k hoch hin đi hoá
hot đng dch v tài chính mà chi phí dch v đi vi ngi tiêu dùng có th gim đi 1%
thì cng đã tit kim đc khong 3 t đôla mt nm. Tuy nhiên da trên nhng c s
thc t, t l tit kim chi phí hoàn toàn có th đt đn mc 5% - tc là vào khong 15 t
đôla mi nm - mt con s hoàn toàn không nh đi vi nn kinh t, (Robin, 1997).

9

Tng t nh vy, mt lot các nghiên cu thc hin  Châu Âu và M cng ch ra
rng: ngành ngân hàng có th gim bt chi phí, nâng cao li nhun khong t 20% đn
50% thông qua vic nâng cao hiu qu ca các loi dch v đc cung cp. Các c quan
qun lý và kim soát ngân hàng quc gia cng có th nâng cao hiu qu vi mc đ
tng t do phát huy li th ca kinh t quy mô trong hot đng chi tr và thanh toán
(Berger, Hunterr và Timme 1993).
Cho đn nay nhng nghiên cu v hiu qu ca các t chc tài chính  nhng th
trng mi ni cha có nhiu. Song, mt s kt qu điu tra đã cho thy, tim nng nâng
cao hiu qu và gim thiu chi phí thông qua m rng cnh tranh là rt ln. Kh nng li
ích mang li càng cao nu h thng tài chính có kh nng cnh tranh càng ln.
Tóm li, li ích ti thng ca TDHTC là to ra mt s cnh tranh bình đng trong
mt th trng trc đây vn đc đc trng bng nhng yu t đc quyn. Cnh tranh
chính là đng lc thúc đy vic gim thiu chi phí, nâng cao cht lng phc v, phân tán
ri ro và to c hi phát huy li th kinh t quy mô, tng cng chuyn giao công ngh
và to môi trng thay đi chính sách qun lý v mô nn kinh t. Trên c s đó, tng
cng nng lc cnh tranh và sn sàng đi phó vi nhng bt thng có th xy ra trên
bình din quc t.
1.1.3 Mt trái ca TDHTC
Li ích tim nng ca TDHTC là rt ln đã đc phân tích  trên; nhng bên cnh
đó là nhng mt trái ca chúng, c th nh sau:
1.1.3.1 Có th làm tng thêm kh nng gây ra khng hong tài chính
TDHTC có th làm tng thêm kh nng gây ra khng hong tài chính nu tin trình
t do hoá đc thc hin mt cách nôn nóng, sai trình t hoc thiu đng b trong các
bin pháp qun lý v mô  c cp đ quc gia và quc t.
Khi TDHTC, ngun vn ngn hn gia tng, làm tng khi tin t thông qua các
khon ký gi ca các đnh ch tài chính. iu này có th dn đn vic cho vay không
thn trng và gây ra nhng mm mng cho mt cuc khng hong trong tng lai.

10

Khng hong tài chính, mt cách tng quát đc hiu là s xu đi mt cách rõ ràng
và nhanh chóng ca tt c hay hu ht các nhóm ch tiêu tài chính ca mt nn kinh t
quc gia nh lãi sut ngn hn, giá tr tài sn, tình trng không tr đuc n và nhng tht
bi ca các đnh ch tài chính.
Khng hong tài chính có th đc biu hin di mt s dng khng hong đc thù
sau:
- Khng hong tin t (Currency crisis), còn đc gi là khng hong t giá hi đoái
hay khng hong cán cân thanh toán n ra khi hot đng đu c tin t dn đn s
gim giá mt cách đt ngt ca đng ni t hoc trng hp buc các c quan có
trách nhim phi bo v đng tin ca nc mình bng cách nâng cao lãi sut hay chi
ra mt khi lng ln d tr ngoi hi.
Din bin đin hình ca mt cuc khng hong tin t nh sau: Trong mt h thng
tài chính b áp ch, lãi sut đc kim soát  di mc cân bng đ gim chi phí cho vay.
Chính ph đng thi duy trì mt mc thâm ht ngân sách ln, thng đc tài tr bi
vay nc ngoài, hoc trong điu kin không th làm nh vy thì bng thu lm phát hay
bng t l d tr bt buc cao áp đt lên các ngân hàng thng mi. Thâm ht ngân sách
cao, lm phát gia tng nhng t giá hi đoái li đc c đnh. iu đó có ngha là chính
ph phi s dng d tr ngoi t đ bo v t giá hi đoái. Mt cú sc, ví d nh t giá
ngoi thng thay đi theo chiu hng xu làm tng thâm ht cán cân xut nhp khu,
có th dn ti mt cuc tn công mang tính đu c vào đng ni t và làm cn kit d tr
ngoi hi. Chính ph lúc đó buc phi t b t giá hi đoái c đnh và đ đng ni t phá
giá.
- Khng hong ngân hàng (Banking Crisis). Lý thuyt v khng hong ngân hàng cho
rng tính bt n (d đ v) ca h thng ngân hàng bt ngun t nhng thông tin bt
cân tng xng, là tình trng khi mt bên trong mi quan h kinh t hay giao dch có

ít thông tin v phía bên kia.
- Khng hong kép (Twin crisis). Khng hong kép xy ra khi khng hong tin t và
khng hong ngân hàng xy ra đng thi vi nhau. Khi đó, khng hong tài chính tr
nên rt trm trng và có th dn ti khng hong v kinh t - xã hi. Nh trng hp



11

ông Á cho thy, các đt tn công đu c vào đng baht xy ra vào tháng 7 nm 1997
đã làm chính ph Thái Lan phi bo v đng tin ca mình bng cách s dng d tr
ngoi t. Khi d tr ngoi t gn cn kit, Thái Lan buc phi th ni t giá. Khng
hong nhanh chóng lan ra các nc ông Á khác. ng ni t ca Hàn Quc,
Indonesia, Malaysia và Philippines đu chu sc ép. S phá giá đng ni t  các
nc này cùng vi lãi sut gia tng đã làm nhiu doanh nghip trc đây vay n bng
ngoi t không còn kh nng chi tr. Khó khn ca doanh nghip nhanh chóng tr
thành khó khn ca các t chc tài chính và khng hong ngân hàng xy ra.
Nói tóm li, khng hong tài chính là cái giá phi tr ca s bt n kinh t trong nc do
mt l trình TDHTC sai b khuch đi bi các cú sc t bên ngoài.
1.1.3.2 S đo ngc dòng vn - “bong bóng” b “xì hi”
S di chuyn quá mc ca các dòng vn quc t làm gim tính đc lp ca chính
sách tin t và t giá, s khin cho h thng tài chính ca nc tip nhn d b tn thng
và ri vào khng hong mt khi gp phi cú sc t bên trong hay bên ngoài nn kinh t .
Khi các nhà đu t thiu nim tin vào chính sách v mô, s đo ngc dòng vn là mi đe
da ln cho các nc trong giai đon hi nhp. Kt qu là các dòng vn có th d dàng
đi chiu mt cách bt ng vi quy mô ln vt ra ngoài tm kim soát, dn đn thc
trng là : khi dòng vn đ vào mt quc gia nào mt cách quá mc, nó có xu hng gây
ra tình trng phát trin q uá nóng cho nn kinh t, làm cho các hot đng đu t tr nên
kém hiu qu, đi kèm là tình trng “bong bóng” trong giá tài sn và lm phát tng cao,
bên cnh đó ngun cung ngoi t di dào khin cho t giá d có xu hng b đánh giá cao

so vi giá tr thc ca nó.
Hin tng bong bóng tài sn, thut ng din t s thi phng giá tr tài sn vt
quá xa giá tr th trng hp lý ca chúng - có điu không ai có th xác đnh th nào là
giá bong bóng trc khi chúng b v và chính s khim khuyt đó li càng k hin mi
ngi không tin là có giá tr o, giá tr bong bóng, ngoài nhng nhà phân tích kinh t
đc xem nh nhng thy bói chuyên báo ha - đã xut hin trong nn kinh t: giá nhà
đt, giá c phiu, và các danh mc tài sn Có ca các ngân hàng da trên các giá tr đã tr
thành o đó.



12

Theo Soros, nhân vt đc mnh danh là "Robin Hood tài chính", đã lý gii đâu là
nhng ng nhn dn ti quá trình bùng-v to ra cuc khng hong trm trng hin nay.
Theo ông, quá trình bùng-v này không ch là h qu ca mt bong bóng bt đng sn mà
còn ca mt siêu bong bóng kéo dài 25 nm qua. Mi bong bóng đu bao gm mt xu th
ch đo và mt ng nhn ch đo tng tác vi nhau theo kiu phn thân. Nh nhiu nhà
quan sát khác, Soros cho rng xut phát đim trc tip to ra cuc khng hong hin nay
là s hình thành ca bong bóng trên th trng bt đng sn Hoa K. Bong bóng này là
kt qu t xu hng ch đo là vic FED h lãi sut liên tc xung còn 1% đ kích thích
nn kinh t sau khi bong bóng công ngh n tung nm 2000 và s kin khng b
11/9/2001. Lãi sut thp kéo dài ti gia nm 2004 đã to ra bong bóng bt đng sn quy
mô ln. Ông cho rng, siêu bong bóng hình thành da trên xu hng ch đo là nhng
công c tín dng ngày càng m rng và phc tp hn. Ng nhn ch đo  đây là s tin
cy thái quá vào c ch th trng. Mi ngi ngh rng th trng luôn hoàn ho và tr
v cân bng. Nhng thc t đã chng minh ngc li  th trng tài chính, nu c đ
mc cho th trng phát trin vi nhng phng pháp và công c tinh vi ca nó thì tt
yu "s đi ti nhng trng thái cc đoan" nh cuc khng hong đ ã din ra. im li
nguyên nhân ca cuc khng hong tài chính  M : t do hoá v tài chính đã đt ti mc

cao nht  M, các t chc tài chính đc lp và vt hoàn toàn ra ngoài kh nng kim
soát ca Qu D tr Liên bang, các ngân hàng say sa đu t vào chng khoán và trc
tiên là chng khoán trong lnh vc bt đng sn - bong bóng hình thành, các ngân hàng
tranh đua m rng dch v bo him cho vay đu t bt đng sn, các ngân hàng thng
mi gia tng nng lc "o" khi các t chc tài chính cho vay th chp di chun đn
khi bong bóng đã cng ht mc thì “xì hi” và chuyn gì đã xy ra thì hu nh tt c
chúng ta đã rõ.
1.1.3.3 Tính bin đng và xu hng by đàn:
Ngun gc ca nhng bin đng:
- Các nhân t môi trng quc t: đó là t sut sinh li mong đi (lãi sut quc t và t
sut sinh li trên th trng chng khoán). Nhng thay đi trong t sut sinh li quc
t s làm dch chuyn dòng vn bng cách làm thay đi nhng nn tng c bn ca



13

mt nn kinh t, và xu hng by đàn làm chuyn dch c cu đu t trong mt quc
gia ngay c khi nhng nn tng c bn ca mt nc vn không thay đi.
- Các nhân t môi trng trong nc: là nhng cú sc chính sách và nhng cú sc thc
(do thay đi các điu kin mu dch nh s thay đi trong giá c nhiên liu quc t, s
thay đi trong c cu sn phm xut khu và nhp khu, t giá hi đoái thc đc
đnh giá cao làm xu đi cán cân tài khon vãng lai). Nhng thay đi này gây nên s
bin đng trong dòng vn.
Nhng nhân t trên kt hp vi nhng yu kém trong th trng tài chính, s yu
kém v c s h tng ca th trng vn, vn đ thông tin bt cân xng gia nhà đu t
nc ngoài và nhà đu t trong nc đã gây nên nhng bin đng  các quc gia đang
phát trin trong quá trình TDHTC.
 các nc đang phát trin, h thng thông tin bt hoàn ho và mt cân xng cng
nh s yu kém v th ch tác đng mnh m đn th trng tài chính hn là nhng nc

phát trin. Do đó, xu hng by đàn ca nhà đu t ln hn và nhng nhà đu t trong
nc có th b nh hng bi nhng nhà đu t nc ngoài, dn đn s bt n càng ln
hn.
Tóm li, có th nói mt nn kinh t đang trong quá trình TDHTC s đng trc mt
tình trng mà các nhà kinh t hc gi là “s mong manh v tài chính”.
Mt nghiên cu phân tích v các cuc khng hong ngân hàng trên th gii đã cho
thy 18 trong 25 trng hp đc nghiên cu, khng hong tài chính đã din ra theo sau
vic TDHTC khong 5 nm. Do vy, nhiu ngi cho rng khng hong ngân hàng là s
kin kéo theo ca ci cách h thng tài chính theo hng m ca. Thm chí, nhiu chính
ph cho rng đó là cái giá phi tr ca TDHTC. Nhn đnh này dng nh đc minh
chng bi các cuc khng hong ngân hàng din ra  Argentina, Brazil, Chile trong
nhng nm 70, khng hong tin t  Mexico nm 1994 - 1995 và Thailand nm 1997.
Nhng cuc khng hong nh vy đã làm cho chính ph ca các nc ông Nam Á t ra
thn trng khi cân nhc vn đ ci cách, m ca và t do hoá tài khon vn.
Tuy nhiên, theo nhiu nhà nghiên cu, vic m ca th trng tài chính, bn thân nó
thc cht không phi là nguyên nhân sâu xa dn đn khng hong tài chính-ngân hàng.



14

Vic ci cách h thng tài chính và t do hoá có chng ch lt ty và làm trm trng thêm
nhng yu kém trong th ch và các chính sách tài chính v mô vn d đã tim n, và do
đó làm tng thêm ri ro ca vic dn đn khng hong tài chính. Nhng ci cách tài
chính theo hng m ca đã din ra  nhng nc này thc cht không gây cn tr hoc
làm phng hi đn li ích thc th, mà ch góp phn phi bày nhng đim yu ca h
thng tài chính ni đa trc nhng điu kin ca h thng tài chính quc t mà thôi.
Nm 1995, hai nhà nghiên cu Kamisky và Reinhart và mt s nhà nghiên cu khác
đã xác đnh mt lot các nhân t đng sau nhng v đ v ngân hàng trên th gii.
Nhng nhân t này gm: s không n đnh có tính v mô nh s tht thng ca hot

đng thng mi; tính áp đt trong chính sách t giá và lãi sut; s bùng n ca hot
đng cho vay; s st giá tài sn, s du nhp vn mt cách  t; s chun b cha k lng
đ sn sàng tin hành m ca, và s không tuân th tính logic và trình t ca nhng ci
cách tài chính.
Nói cách khác, nguyên nhân chính ca các cuc khng hon g tài chính li chính là
nhng yu kém tim n ca h thng ngân hàng, s thiu lành mnh ca h thng chính
sách qun lý v mô, s thiu vng ca mt ch đ giám sát, kim tra có hiu qu và s sai
lch trong đng li ci cách, ch không phi xut phát t bn thân quá trình TDHTC.
1.1.4 Ni dung và trình t quá trình TDHTC
TDHTC bao gm các ni dung c bn nh xóa b các hn ch, đnh hng hay ràng
buc v s lng trong quá trình cp và phân phi tín dng, chm dt các kênh cp vn
u đãi, các đnh ch tài chính có quyn t do xác đnh các lãi sut tin gi, cho vay và t
do s dng công c lãi sut, m rng cnh tranh trong các hot đng trung gian tài chính,
chm dt nhng phân bit đi x v pháp lý gia các loi hình s hu và hot đng khác
nhau và t do hóa các lung vn quc t. Khi TDHTC các dòng vn đc t do lu
chuyn t ni có hiu sut sinh li thp sang ni có hiu sut sinh li cao mà không b
ngn cn bi các qui đnh phi kinh t.



15

Linh hn ca TDHTC vn là t do hóa lãi sut. Ngoài ra, còn bao gm:
T do hóa t giá hi đoái
T do hóa tài khon vn
T do hóa các dch v tài chính.
1.1.4.1 T do hóa lãi sut
T do hóa lãi sut là Chính ph không n đnh các mc lãi sut (lãi sut tin gi, tit
kim, cho vay,…) đng thi không khng ch lãi sut (lãi sut trn và lãi sut sàn) mà đ
cho lãi sut t hình thành theo c ch th trng và có s tác đng gián tip ca ngân

hàng trung ng (NHTW).
Lãi sut hình thành theo các yu t ca th trng da trên c s ca cung cu v
vn, mc tit kim, thu nhp và chi tiêu ca cá nhân và t chc và các nhân t khác.
T do hoá lãi sut (thng gn lin vi nó là t do hoá t giá hi đoái) tác đng
mnh đn toàn b nn kinh t quc dân, quyt đnh tc đ và tính cht ca tng trng
kinh t.
Trong TDHTC, lãi sut do th trng quyt đnh và phi là lãi sut thc dng vì
ch khi đó các ngân hàng mi có th cnh tranh đ thu hút các ngun tit kim. Lãi sut
thc dng cng thúc đy ngi đi vay đu t có hiu qu và nh đó tng hiu qu ca
toàn b nn kinh t.
T do hoá lãi sut phi gn lin vi ci cách c cu, bao gm:
C cu li các khon n khó đòi trong bng cân đi ngân hàng,
Tin hành t nhân hoá mt s ngân hàng thuc s hu nhà nc,
Áp dng các bin pháp kích thích cnh tranh lành mnh trong khu vc ngân hàng.
Các nhà hoch đnh chính sách cn kim soát quá trình t do hóa lãi sut: h phi
quyt đnh thi đim bt đu, tc đ và l trình t do hóa lãi sut. Thông thng, lãi sut
trong các giao dch bán buôn đc t do hóa trc tiên, tip th eo là lãi sut cho vay và
cui cùng là lãi sut tin gi. Trt t này cho phép ngân hàng đm bo có li nhun và
các doanh nghip và ngi dân có thi gian thích nghi vi t do hóa.



16

T do hóa lãi sut cho vay trc, lãi sut tin gi sau cho phép tránh cnh tranh
thoái hóa trong khu vc ngân hàng, đng thi dành thi gian đ ngân hàng thng mi
(NHTM) cng c hot đng và c cu tài chính ca mình.
1.1.4.2 T do hóa t giá hi đoái
T do hóa t giá hi đoái gm hai cp đ là t do hóa hoàn toàn và t do hóa có
qun lý. T do hóa t giá hi đoái còn gn lin vi vic ni lng và đi đn xóa b các

gii hn v ngoi hi, các lung vn vào và lung vn ra qua biên gii và các giao dch
vãng lai.
Qu tin t quc t (IMF) đã tng kt nhng yu t ch yu đ la chn chính sách
t giá hi đoái nh sau:
- Quy mô và đ m ca nn kinh t: Nu ngoi thng chim t trng ln trong tng
sn phm quc ni (GDP) thì cái giá phi tr do tin t không n đnh rt cao. Nu t
trng này nh thì mt nn kinh t m có th gi t giá hi đoái c đnh.
- Tc đ lm phát: Nu mt nc có t l lm phát cao hn nhiu so vi nc bn hàng
thì t giá hi đoái cn mm do đ đm bo kh nng cnh tranh ca hàng hóa trên th
trng th gii. Nu chênh lch tc đ lm phát không nhiu thì t giá hi đoái c
đnh t ra thích hp hn.
- Mc đ phát trin tài chính: Các nc đang phát trin có th trng tài chính yu t,
không nên th ni t giá hoàn toàn vì ch cn mt s nh các giao dch đi ngoi cng
có th gây ra nhng bin đng ln.
- Mc đ tín nhim ca các nhà hoch đnh chính sách: Uy tín ca NHTW thp thì càng
cn c đnh t giá đ thuyt phc v kh nng kim soát lm phát ca NHTW.
- Tính nng đng ca th trng vn : Mt nn kinh t m ca hng đn các ngun
vn quc t càng mnh thì càng khó gi t giá c đnh.