Các giải pháp nhằm sử dụng công cụ tỷ giá hối đoái trong quản lý nền kinh tế ở Việt Nam

TRNG I HC KINH T TP. HCM
KHOA SAU I HC
}
( |





D NGC M LOAN




CÁC GII PHÁP NHM S DNG CÔNG
C T GIÁ HI OÁI TRONG QUN LÝ
NN KINH T  VIT NAM

Chuyên ngành : Tài chính doanh nghip
Mã s : 60.31.12




LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC :
PGS. TS. LÊ VN T

TP. H Chí Minh – nm 2008

1
MC LC

Trang
M U 1
CHNG 1. LÝ LUN TNG QUAN V T GIÁ HI OÁI VÀ VN
HÀNH T GIÁ HI OÁI TRONG QUN LÝ NN
KINH T 3
1.1. T giá hi đoái và nhn thc v vai trò ca t giá hi đoái
trong nn kinh t 3
1.1.1. Khái nim v t giá hi đoái 3
a. Hi đoái 3
b. T giá hi đoái 3
c. Phng pháp biu th 3
d. Mt s quy c trong giao dch hi đoái quc t 3
1.1.2. Các loi t giá hi đoái 4
a. T giá hi đoái danh ngha 4
b. T giá hi đoái thc 4
c. Mi quan h gia t giá hi đoái thc t và danh ngha 5
1.1.3. Nhn thc v vai trò ca t giá hi đoái trong nn kinh t 5
1.2. Các c ch điu hành t giá :
1.2.1. Các c ch điu hành t giá 6
a. T giá c đnh 6
b. T giá th ni t do 6
c. T giá th ni có s qun lý 7
d. T giá th ni tp th 7

1.2.2. Nhng yu t ch yu tác đng đn t giá hi đoái 7
a. T l lm phát tng đi 7
b. Lãi sut tng đi 8
c. Lãi sut thc 9

2
d. Thu nhp tng đi 9
e. Kim soát ca chính ph 9
f. K vng 10
1.2.3. Quan h gia t giá hi đoái vi các bin s khác trong nn
kinh t 10
a. Mi quan h gia t giá hi đoái vi lãi sut 11
b. Mi quan h gia t giá hi đoái vi lm phát 17
1.2.4. Quan h gia tính n đnh ca t giá hi đoái và nhu cu
điu chnh 21
1.2.5. X lý t giá hi đoái 24
1.3. Mt s bài hc rút ra đc t khng hong tin t  ông Nam Á 27
Kt lun chng 1 29
CHNG 2. QUÁ TRÌNH VN HÀNH T GIÁ HI OÁI 
VIT NAM T THÁNG 7 NM 1997 N 6 THÁNG U NM 2008.30
2.1 Ch đ t giá c đnh vi biên đ dao đng trong giai đon t tháng
07/1997 đn 26/02/1999 30
2.2. Ch đ linh hot t giá t 02/1999 đn 6 tháng đu nm 32
2.2.1. Ch đ t giá linh hot t 02/1999 đn cui nm 2007 32
2.2.2. Ch đ t giá 6 tháng đu nm 2008 38
2.3. Nhng thành công và cha thành công trong quá trình vn hành
t giá hi đoái  nc ta 42
2.3.1. Nhng thành công trong quá trình vn hành t giá hi đoái 
nc ta 42
2.3.2. Các vn đ cha thành công trong quá trình vn hành t giá

hi đoái  nc ta 43
Kt lun chng 2 45
CHNG 3. NHNG GII PHÁP C BN V VIC S DNG T
GIÁ HI OÁI TRONG QUN LÝ NN KINH T 46

3
3.1. Nhng mc tiêu và đnh hng chung 46
3.1.1. Nhng mc tiêu 46
3.1.2. Nhng đnh hng chung 46
3.2. Nhng gii pháp c th nhm vn hành có hiu qu t giá hi đoái . 47
3.2.1. Cn th hin đúng vai trò ca ngân hàng trung ng và s dng
công c qun lý 47
3.2.2. Nhn thc và s dng đúng đn vai trò ca th trng, s dng
th trng trong vn hành t giá hi đoái 48
3.2.3. Cn kt hp cht ch và s dng có hiu qu mi quan h
gia nhà nc và th trng 49
3.2.4. S dng đúng đn mi quan h gia tính n đnh ca t giá
hi đoái và nhu cu điu chnh trong giai đon hin nay 52
3.2.5. Xác lp nhng yu t c bn cho vic n đnh t giá hi đoái 55
a. n đnh tin t 55
b. Tng d tr ngoi hi 55
c. n đnh lãi sut 57
d. To lp và m rng các loi th trng ngày càng hoàn
hoàn chnh 57
Kt lun chng 3 61
KT LUN 62
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC

CÁC CH VIT TT C S DNG TRONG  TÀI

- GDP : Tng sn phm quc ni, hay sn lng quc gia.
- WTO : T chc thng mi th gii
- IMF : Qu tin t quc t
- OPEC : T chc Xut khu Du m
- PPP : Lý thuyt ngang giá sc mua
- IRP : Lý thuyt ngang giá lãi sut
- XHCN : Xã hi ch ngha
- TTGDNH : Trung tâm giao dch ngoi t
- TTNTLNH : Th trng ngoi t liên ngân hàng
- TGBQLNH : T giá bình quân liên ngân hàng
- UNDP : Chng trình Phát trin Liên Hp Quc
- L/C : Th tín dng
- NHNN : Ngân hàng Nhà nc
- NHTM : Ngân hàng Thng Mi
DANH MC CÁC BNG BIU, HÌNH V,  TH
1. Hình 1.1 : Tác đng ca vic gia tng lm phát ca M đn giá tr cân bng ca
đng bng Anh
2. Hình 1.2 : Tác đng ca s gia tng lãi sut  M đn giá tr cân bng ca đng
bng Anh
3. Hình 1.3 : Tác đng gia tng thu nhp ca M đn giá tr cân bng ca đng bng
Anh
4. Hình 1.4 : Mi quan h gia lm phát, lãi sut và t giá
5. Bng 1.5 : So sánh lý thuyt ngang giá lãi sut, ngang giá sc mua và hiu ng
Fisher quc t
6. Bng 2.1 : Din bin t giá USD/VND trong nm 2007
7. Bng 2.2 : Biên đ dao đng ca t giá trong thi gian qua


1

M U
1) Tính cp thit ca đ tài lun vn :
- T giá hi đoái là mt phm trù kinh t tng hp, có liên quan đn các
phm trù kinh t khác và đóng vai trò nh là mt công c có hiu lc và có hiu
qu tác đng đn các quan h kinh t đi ngoi ca mi nc, đng thi là yu t
cc k quan trng đi vi chính sách tin t quc gia. Chính vì vy, nhn thc và
đc bit là vic xác đnh và đa vào vn hành trong thc t mt cách đúng đn
hay không đúng đn v mt loi giá có tm quan trng đc bit này tr thành
thc đo v trình đ qun lý và nng lc điu hành chính sách tin t quc gia, tác
đng trc tip hoc gián tip, tích cc hoc tiêu cc đn các mc tiêu ca nn
kinh t, đn tng trng và n đnh kinh t, đn n đnh và nâng cao sc mua
đng tin trong nc.
- ánh giá li mt cách khách quan, có cn c khoa hc thc tin quá trình
vn hành t giá hi đoái là điu cc k cn thit cho hoch đnh các chính sách
kinh t cho tng lai.
- Các nc trên th gii đã tr giá không ít cho vic vn hành t giá hi đoái
không phù hp. Thc t t cuc khng hong tin t  ông Nam Á và din bin
t giá hi đoái trong thi gian qua, đòi hi chúng ta phi không ngng nghiên cu
đ có th đa ra và vn hành trong thc t mt t giá hi đoái phù hp, nhm bin
nó nh là mt công c tích cc trong qun lý nn kinh t.
- Vn đ t giá và chính sách t giá luôn chim gi mt v trí quan trng
trong nn kinh t và h thng chính sách kinh t và luôn là vn đ mang tính thi
s cao. ó cng là lý do ti sao em đã chn đ tài : “Các gii pháp nhm s
dng công c t giá hi đoái trong qun lý nn kinh t  Vit Nam”.
2) Mc đích và phm vi nghiên cu :
Lun vn nghiên cu nhm đt đc các mc đích sau :
- Làm sáng t nhng nhn thc c bn v t giá hi đoái và vn hành t giá
hi đoái trong qun lý nn kinh t.

2

- im li mt cách khách quan thc tin quá trình vn hành t giá hi đoái 
Vit Nam trong thi gian qua.
-  xut mt s gii pháp nhm góp phn hoàn thin chính sách t giá hi
đoái cho mc tiêu phát trin kinh t Vit Nam trong thi gian ti.
Trong kinh t th trng, t giá hi đoái là mt trong nhng công c tin t quan
trng nht ca chính sách tin t quc gia. Vic nghiên cu mt cách đy đ vai trò,
đc đim ca t giá hi đoái đ có th xác đnh đc cho nó mt đnh hng phù
hp luôn là mt trong nhng nhim v quan trng ca ngân hàng trung ng ca
các quc gia trên th gii. Vn đ t giá hi đoái là mt vn đ phc tp. Chính vì
vy, dù đã ht sc n lc, nhng vi thi gian, vi kin thc và kh nng có hn;
vi nhng lo toan trong công vic cng nh cuc sng, nên lun vn còn nhiu hn
ch, cha cp nht cng nh phn nh kp thi nhng vn đ nóng bng, mang tính
thi s. Em rt mong nhn đc s phê bình, góp ý và b sung ca các quý thy cô.
Tuy nhiên, lun vn cng đã có mt s đóng góp mi sau đây :
- Nhn mnh thêm v mt ni dung ca t giá hi đoái.
- Khng đnh vai trò to ln ca t giá hi đoái trong nn kinh t.
- Nêu bt mi quan h gia tính n đnh ca t giá hi đoái và nhu cu điu
chnh trong giai đon hin nay.
- im li quá trình vn hành t giá hi đoái cho đn hin nay t đó đa ra
đnh hng và gii pháp cho quá trình vn hành t giá hi đoái đ góp phn n
đnh và phát trin kinh t. ng thi xác lp nhng yu t c bn cho vic n
đnh t giá hi đoái.

3
CHNG 1
LÝ LUN TNG QUAN V T GIÁ HI OÁI
VÀ VN HÀNH T GIÁ HI OÁI TRONG QUN LÝ
NN KINH T
1.1. T giá hi đoái và nhn thc v vai trò ca t giá hi đoái trong
nn kinh t
1.1.1. Khái nim v t giá hi đoái
a. Hi đoái : Là s chuyn đi t mt đng tin này sang đng
tin khác, chng hn t đng Vit Nam (VND) sang dollar M (USD) hay t france
Pháp (FRF) sang yen Nht (JPY) .v.v… S chuyn đi này xut phát t yêu cu
thanh toán gia các cá nhân, các công ty, các t chc thuc hai quc gia khác nhau
và da trên mt t l nht đnh gia hai đng tin.
b. T giá hi đoái : T giá hi đoái là giá c ca mt đn v tin
t nc này đc th hin bng s lng đn v tin t nc khác.
c. Phng pháp biu th :

Ü Phng pháp biu th th nht : (Trc tip)
1 đng tin yt giá = x đng tin đnh giá
1 ngoi t = x ni t

Phng pháp yt giá này đc áp dng  nhiu quc gia : Nht, Thái Lan, Hàn
Quc, Vit Nam …
Ü Phng pháp biu th th nht : (Gián tip)
1 ni t = y ngoi t

Phng pháp yt giá này áp dng  mt s nc : Anh, M, Úc, EU…
d. Mt s quy c trong giao dch hi đoái quc t :
Ü Ký hiu tin t : XXX
ng Vit Nam (VND), ô la M (USD), Bng Anh (GBP), Yên Nht (JPY),

Bt Thái Lan (THB)…


4
Ü Cách vit t giá :
1 A = x B hoc A/B = x

T
giá 1 USD = 105 JPY ta có th vit USD/JPY = 105 hoc là 105 JPY/USD

A/B = 1/B/A

1 EUR = 1.2070USD
USD/EUR = 1/EUR/USD = 0.8285
Ü Phng pháp đc t giá :
Vì
nhng lý do nhanh chóng, chính xác và tit kim, các t giá không bao gi
đc đc đy đ trên th trng, mà ngi ta thng đc nhng con s có ý ngha.
Các
con s đng sau du phy đc đc theo nhóm hai s. Hai s thp phân đu
tiên đc gi là “s”, hai s k tip gi là “đim”.
Nh vy, ta thy t giá mua và t giá bán có khong chênh lch, thông thng
vào khong 5 đn 20 đim.
Ví d : USD/CHF = 1.2670 – 1.2680
Lu ý :
- S nh
là giá mua đng tin yt giá (USD) và là giá bán đng tin
đnh giá (CHF).
- S
ln là giá bán đng tin yt giá (USD) và là giá mua đng tin

đnh giá (CHF).
1.1.2. Các loi t giá hi đoái :
a. T giá hi đoái danh ngha : là t giá tng đi gia đng tin
ca hai nc.
Ví d : nu t giá hi đoái gia đng đôla và đng Yên Nht là
120 Yên n 1 đôla, thì ta có th đi 1 đôla ly 120 Yên trên th trng tin t th
gii. Nh vy, khi nói đn t giá hi đoái gia hai nc, ngi ta thng ám ch t
giá hi đoái danh ngha.
b. T giá hi đoái thc : là giá tng đi ca hàng hóa  hai
nc. Tc là t giá hi đoái thc cho chúng ta bit t l mà da vào đó hàng hóa

5
ca mt nc đc trao đi vi hàng hóa ca nc khác. T giá hi đoái thc t
còn đc gi là t l trao đi.
c. Mi quan h gia t giá hi đoái thc t và danh ngha :
Gi s ô tô M giá 10.000 đôla và chic ô tô tng t ca Nht giá
2.400.000yên.  so sánh giá ca 2 loi ô tô, chúng ta cn phi đi chúng thành mt
đng tin chung. Nu 1 đôla có giá tr bng 120 yên, thì ô tô ca M giá 1.200.000
yên. So sánh giá ô tô M (1.200.000 yên) và giá ô tô Nht (2.400.000 yên). Chúng
ta kt lun rng giá ô tô M ch bng na giá ô tô Nht. Nói cách khác, ti mc giá
hin hành, chúng ta có th đi 2 ô tô M ly 1 ô tô Nht.
Chúng ta có th tóm tt quá trình tính toán trên nh sau :


= 0.5 ô tô Nht/ ô tô M
Ti mc giá và t giá hi đoái này, chúng ta thy mt na chic ô
tô Nht tng đng mt chic ô tô M. Nói mt cách tng quát hn, chúng ta có
th biu din quá trình tính toán này nh sau :

1.1.3. Nhn thc v vai trò ca t giá hi đoái trong nn kinh t :
T giá hi đoái là mt phm trù kinh t tng hp, có liên quan đn
các phm trù kinh t khác và đóng vai trò nh là mt công c có hiu lc và có hiu
qu tác đng đn các quan h kinh t đi ngoi ca mi nc, đng thi là yu t
cc k quan trng đi vi chính sách tin t quc gia. Chính vì vy, nhn thc và
đc bit là vic xác đnh và đa vào vn hành trong thc t mt cách đúng đn hay
không đúng đn v mt loi giá có tm quan trng đc bit này tr thành thc đo
trình đ qun lý và nng lc điu hành chính sách tin t quc gia, tác đng trc
tip hoc gián tip, tích cc hoc tiêu cc đn các mc tiêu ca nn kinh t, đn
tng trng và n đnh kinh t, đn n đnh và nâng cao sc mua đng tin trong
nc.
T giá hi đoái (120 yên/đôla) x (10.000 đôla/ô tô M)
=
thc t (2.400.000 yên/ô tô Nht)
=
T giá hi đoái
thc t
(T giá hi đoái danh ngha) x (Giá hàng ni)
=
(Giá hàng ngoi)

6
ã bao đi nay, hình nh loài ngi đã, đang và vn tip tc đng
trc mt vn đ có tm quan trng đc bit này và c gng tip cn nó, mong có
mt nhn thc đúng đn trong vic đa ra và vn hành trong thc t mt t giá hi
đoái phù hp, nhm bin nó nh là mt công c tích cc trong qun lý nn kinh t
… nhng kt qu mang li không hoàn toàn nh nhng gì mà ngi ta mong mun.
S d có hin tng đó là vì bn thân t giá hi đoái, nh các nhà
kinh t thng coi là “mt loi giá ca giá”, b chi phi bi nhiu yu t và rt khó
nhn thc, xut phát t tính tru tng vn có ca bn thân nó. Trong khi đó, t giá

hi đoái không phi nh là cái gì đó đ ngm mà trái li, là cái mà con ngi cn
phi tip cn hàng ngày, hàng gi; s dng nó trong mi quan h giao dch tài chính
trong nc và quc t, trong vic x lý nhng vn đ c th liên quan đn các chính
sách kinh t  mi nc …
t vn đ nh vy không phi nhm đ cao mt phm trù kinh t
có tm quan trng, li hi đc bit mà ct là đ có mt nhn thc đúng đn v vai
trò, v trí ca t giá hi đoái và trên c s đó, c gng tip cn gn đúng nhng gì
thuc v bn cht ca nó.
1.2. Các c ch điu hành t giá
1.2.1. Các c ch điu hành t giá :
a. T giá c đnh :
Là t giá không bin đng thng xuyên, không ph thuc vào
quy lut cung cu, mà ph thuc vào ý mun ch quan ca chính ph.
b. T giá th ni t do :
T giá th ni t do là c ch t giá mà theo đó giá c ngoi t s
do cung cu quyt đnh và không có s can thip ca chính ph.
Trong ch đ t giá th ni t do, t giá s đc quyt đnh bi
các lc lng cung và cu ca ngoi t : nu cung ngoi t > cu ngoi t thì t giá
ngoi t s gim, ngc li cu ngoi t > cung ngoi t thì giá ngoi t s tng.

7
c. T giá th ni có s qun lý :
Là t giá th ni nhng có s can thip ca chính ph bng cách
s dng các công c tài chính tin t hoc công c hành chính đ tác đng lên t giá
hi đoái phc v cho chin lc chung ca nc mình.
d. T giá th ni tp th :
Ni bt nht là h thng tin t Châu Âu (EMS – European
Monetary System 1978). Ngày 09/05/1978, Ngh vin Châu Âu phê chun 11 nc
đ tiêu chun gia nhp EU – 11 : c, Pháp, Ailen, Áo, B, B ào Nha, Hà Lan,
Ý, Lucxembua, Phn Lan, Tây Ban Nha (và vào ngày 01/01/2001 có c Hy Lp –

EU – 12. Ngày 01/01/1999, EURO chính thc ra đi vi đy đ t cách mt đng
tin thc, chung và duy nht cho c khi EU – 12.
1.2.2.
Nhng yu t ch yu tác đng đn t giá hi đoái
T giá hi đoái cân bng s thay đi theo thi gian khi đng cung
và đng cu thay đi. Các nhân t tác đng làm dch chuyn đng cung và đng
cu đc tho lun di đây bng cách phân tích nh hng ca mi nhân t lên
đng cung và đng cu.
a. T l lm phát tng đi : S thay đi trong t l lm phát
tng đi có th nh hng đn các hot đng thng mi, đn lt nó nhng hot
đng thng mi này tác đng đn cu tin và cung tin, và vì th tác đng đn t
giá hi đoái.
Chúng ta gi đnh là c công ty Anh và công ty M đu bán hàng
hóa có th thay th ln nhau. Nu lm phát  M tng lên s gây ra mt s gia tng
nhu cu ca M đi vi hàng hóa Anh và vì th cng to ra mt s gia tng trong
nhu cu ca M đi vi đng bng Anh. Thêm vào đó, s tng vt trong lm phát
M s làm gim nhu cu ca ngi Anh đi vi hàng hóa M và vì th làm gim
cung đng bng Anh đ mua hàng.
Theo hình,  mc cân bng trc là 1.55 đôla M s có mt s
thiu ht đng bng Anh trên th trng ngoi hi. Cu đng bng Anh đi vi các

8
c dân M tng lên và cung đng bng gim đã to sc ép gia tng giá tr ca đng
bng Anh, giá tr cân bng mi là 1.57 đôla M.
Hình 1.1 : Tác đng ca vic gia tng lm phát ca M đn giá tr cân bng
ca đng bng Anh

$1.5
$1.5
$1.6
Giá tr
0
5
0


đn
g
bn
g
S lng đng bng
S
D
$1.50
$1.55
$1.60
Giá tr

đn
g
bn
g
S lng đng bng
S

D
S
2
D
2
$1.57
b. Lãi sut tng đi : Thay đi trong lãi sut tng đi tác đng
đn đu t chng khoán nc ngoài, đn lt nó đu t chng khoán nc ngoài li
nh hng đn cung và cu tin và vì th nh hng đn t giá hi đoái.
Gi đnh rng lãi sut ca M tng trong khi lãi sut ca Anh gi
nguyên không đi. Trong trng hp này, các công ty M có kh nng s gim nhu
cu ca h đi vi đng bng Anh vì gi đây lãi sut ca M hp dn hn mt cách
tng đi so vi lãi sut Anh và vì th có ít đu t vào các khon ký gi ti ngân
hàng Anh. ng thi, các công ty Anh s thit lp các khon ký gi vào ngân hàng
M nhiu hn dn đn cung bng Anh tng.
Hình 1.2 : Tác đng ca s gia tng lãi sut  M đn giá tr cân bng ca
đng bng Anh

$1.50
$1.55
$1.60
Giá tr
S lng đng bng
S
D
S

2



đn

g
bn

g
D

2

9
c. Lãi sut thc : Trong khi lãi sut cao tng đi có th thu hút
đng vn nc ngoài (đ đu t vào các chng khoán có lãi sut cao) thì lãi sut
cao này có th phn ánh d kin lm phát cao. Vì lm phát cao có th đt áp lc
gim giá lên đng tin ca nc đó nên không khuyn khích các nhà đu t mua. Vì
lý do đó, cn thit phi xem xét lãi sut thc, là lãi sut danh ngha đã điu chnh
theo theo t l lm phát. Theo hiu ng Fisher :
Lãi sut thc = Lãi sut danh ngha – T l lm phát
Chúng ta thng so sánh lãi sut thc gia các quc gia đ đánh
giá nhng bin đng ca t giá hi đoái bi l nó kt hp gia lãi sut danh ngha
và t l lm phát mà c hai nhân t này đu nh hng đn t giá. Khi các nhân t
khác không đi, s có mt tng quan cao gia chênh lch lãi sut thc ca hai
quc gia vi t giá ca hai đng tin ca hai nc đó.
d. Thu nhp tng đi : Nhân t th ba tác đng đn t giá hi
đoái là mc thu nhp tng đi. Gi đnh rng, thu nhp ca M tng đáng k trong
khi thu nhp ca Anh vn không thay đi. u tiên, đng cu bng Anh s dch
chuyn ra phía ngoài phn ánh mt s gia tng trong thu nhp ca M và vì th làm
tng nhu cu v hàng hóa Anh ca ngi M. Th hai, đng cung bng Anh
không đi. Vì th t giá cân bng ca đng bng Anh tng lên nh trong hình sau :
Hình 1.3 : Tác đng gia tng thu nhp ca M đn giá tr cân bng ca

đng bng Anh

$1.50
$1.55
$1.60
Giá tr
S lng đng bng
S
D
D



đn
g

bn

g
2


e. Kim soát ca chính ph : Chính ph nc ngoài có th tác
đng đn t giá cân bng qua nhiu cách khác nhau nh (1) áp đt nhng rào cn v

10
ngoi hi, (2) áp đt nhng rào cn v ngoi thng, (3) can thip vào th trng
ngoi hi và (4) tác đng đn nhng bin đng v mô nh lm phát, lãi sut và thu
nhp quc dân.
f. K vng : Ging nh các th trng tài chính khác, th trng

ngoi hi phn ng li vi các thông tin trong tng lai có liên quan đn t giá. Ví
d : tin v gia tng lm phát tim n  M có th làm nhng nhà đu c bán đôla do
d kin đng đôla s gim giá trong tng lai. iu này gây áp lc gim giá tr ca
đng đôla ngay lp tc.

1.2.3. Quan h gia t giá hi đoái vi các bin s khác trong nn
kinh t
Trong s các yu t quyt đnh ca t giá hi đoái, lm phát thng đc
coi nh là yu t quan trng nht. Lý thuyt ngang giá sc mua quy đnh mi liên
h chính xác gia các t l lm phát tng đi và t giá hi đoái ca hai nc.
Chênh lch lãi sut gia hai nc là mt yu t quyt đnh quan trng khác ca t
giá hi đoái. Lý thuyt hiu ng Fisher quc t quy đnh mi liên h chính xác gia
lãi sut tng đi và t giá hi đoái ca hai quc gia.
Hình 1.4 : Mi quan h gia lm phát, lãi sut và t giá

T giá k hn
Phn bù hoc Chit khu






Chênh lch
lm phát
Chênh lch lãi sut
T giá hi đoái
k vng
Ngang giá lãi sut (IRP)
Hiu ng Fisher quc t (IFE)

Hiu ng Fisher
PPP

Mi quan h gia lm phát, lãi sut và t giá hi đoái qua các lý thuyt
ngang giá lãi sut (IRP), ngang giá sc mua (PPP) và Hiu ng Fisher quc t (IFE)
nh sau :

11
Bng 1.5 : So sánh lý thuyt ngang giá lãi sut, ngang giá sc mua và hiu
ng Fisher quc t
Lý thuyt
Các bin s chính ca
lý thuyt
Tóm tt lý thuyt
Ngang giá
lãi sut
(IRP)
Phn bù
(chit
khu dài
hn)
Chênh
lch lãi
sut
T giá k hn gia hai đng tin s cha
mt phn bù (hay chit khu) đc xác
đnh bi chênh lch trong lãi sut gia
hai nc. Kt qu, kinh doanh chênh lch
có phòng nga trên th trng tin t
nc ngoài s thu đc mt t sut sinh

li không cao hn t sut sinh li trong
nc.
Ngang giá
sc mua
(PPP)
Phn trm
thay đi
trong t giá
giao ngay
Chênh lch
t l lm
phát
T giá giao ngay ca mt đng tin so vi
mt đng tin khác s thay đi đ đáp ng
chênh lch trong t l lm phát gia hai
nc. Kt qu, sc mua ca ngi tiêu
dùng khi mua hàng hóa  nc h s
tng t vi sc mua khi nhp hàng hóa
t nc ngoài.
Hiu ng
Fisher
quc t
(IFE)
Phn trm
thay đi
trong t giá
giao ngay
Chênh lch
lãi sut
T giá giao ngay ca mt đng tin so vi

mt đng tin khác s thay đi theo sai
bit trong lãi sut gia hai nc. Kt qu,
t sut sinh li t kinh doanh chênh lch
không phòng nga trên th trng tin t
nc ngoài tính bình quân s không cao
hn t sut sinh li trên th trng tin t
ni đa t góc nhìn ca các nhà đu t
trong nc.

a. Mi quan h gia t giá hi đoái vi lãi sut :
Mi quan h gia lãi sut trên th trng tin t vi t giá trên th
trng hi đoái s đc hiu rõ thông qua vic nghiên cu hiu ng Fisher quc t
(International Fisher Effect) và lý thuyt ngang giá lãi sut. Hai lý thuyt này khác
nhau  các hàm ý.
Lý thuyt ngang giá lãi sut chú ý lun gii vì sao t giá k hn
khác vi t giá giao ngay và mc đ chênh lch s có. Lý thuyt này liên quan đn

12
mt thi đim nht đnh (t giá k hn), khng đnh t giá hi đoái chu nh hng
s sai bit trong lãi sut.
Theo lý thuyt ngang giá v lãi sut, đng tin ca mt quc gia
có lãi sut thp hn thì nht đnh s là bù k hn cho hp đng k hn đi vi đng
tin ca mt quc gia có lãi sut cao hn. Nói cách khác, tr k hn hoc bù k hn
trên t giá k hn là xp x tng đng vi chênh lch lãi sut gia hai đng tin.
Ngc li, hiu ng Fisher quc t chú trng đn vic t giá giao ngay ca mt
đng tin s thay đi theo thi gian, khng đnh rng t giá giao ngay s thay đi
theo chênh lch lãi sut gia hai nc.
T phân tích theo lý thuyt ngang giá lãi sut và hiu ng Fisher
quc t, có th thy rng lãi sut là công c giúp các nhà qun tr tài chính d đoán
và xác đnh t giá trong tng lai đ hoch đnh chin lc phòng chng ri ro và

chin lc kinh doanh hiu qu. Lãi sut đóng vai trò quan trng trên th trng hi
đoái bi vì các khon tin gi ln đc buôn bán ti đó đu đc tr lãi, mi khon
có mt lãi sut, tùy theo đng tin mà nó đc đnh danh.
S cân bng th trng hi đoái đòi hi s ngang bng v tin lãi,
điu kin mà theo đó li tc d kin ca các khon tin gi ca hai loi tin bt k
là tng đng thì đc đo bng mt loi tin (ngha là đo bng các đn v có th
so sánh vi nhau đc). Ch khi tt c các t sut li tc d kin đu bng nhau, tc
là khi đó điu kin ngang bng tin lãi, thì s không có tình trng d cung v mt s
dng tin gi nào đó và cng không có tình trng d cu v mt s loi tin gi
khác. Th trng hi đoái s cân bng khi không mt loi tin gi nào  trong tình
trng d cu hoc d cung. Do vy, có th nói rng th trng hi đoái s cân bng
khi có điu kin ngang bng v tin lãi.
Tuy nhiên, t giá hi đoái tng lai li ph thuc vào nhiu yu t
thay vì ch ph thuc vào lãi sut. Do đó, trong khi lý thuyt ngang bng tin lãi có
v hp lý, thc t không luôn luôn xy ra nh vy. Các nh hng khác có th bù
tr các nh hng ca mt nhân t nào đó. Dù sao chng na, lý thuyt ngang giá

13
lãi sut có tm quan trng đn đ cho phép ngi ta dùng nó đ khái quát nh
hng ca các nhân t đn vic thay đi d kin ca t giá.
Theo lý thuyt ngang giá lãi sut, gi đnh rng trng thái cân bng
lãi sut ca t giá ch tn ti trong mt s điu kin nht đnh nh chu chuyn vn
trên th trng tài chính phi hoàn toàn t do, chi phí giao dch bng không (0), ri
ro trong đu t vào các tài sn tài chính bng nhau…Trong các nn kinh t, các điu
kin này rt khó tn ti nh nhau làm cho mi quan h ngang giá lãi sut không th
đc duy trì chính xác mi lúc, mi ni. Cho dù ngang giá lãi sut có th không
đc duy trì trong thc t, thì nó vn có th đóng mt vai trò hu ích trong phân
tích kinh t. Th nht, ngi ta có th s dng t giá xác đnh theo ngang giá lãi
sut nh là chun đ quyt đnh xem đng tin ca mt nc là di giá hay quá
giá so vi đng tin khác. Th hai, ngi ta có th thng xuyên làm nhng so sánh

quc t có ý ngha các s liu kinh t, s dng t giá xác đnh theo ngang giá lãi
sut hn là t giá do th trng xác đnh.
Nhng điu kin din gii trên cho thy rng, s thay đi trong t
giá hi đoái d kin trong tng lai ph thuc vào các nguyên nhân kinh t ca s
thay đi v lãi sut. Chúng ta thy các t giá hi đoái luôn luôn điu chnh đ duy
trì s ngang bng tin lãi. Làm th nào đ điu chnh t giá hi đoái?  tr li câu
hi này, chúng ta s so sánh các mi quan h có kh nng khác nhau gia lãi sut và
t giá hi đoái d kin trong tng lai và vic t giá hi đoái s đc s dng th
nào cùng vi lãi sut đ tính ra các t sut li tc có th so sánh đc.
T giá hi đoái đc xác đnh ti th trng ngoi hi. Th trng
hi đoái s cân bng khi các khon tin gi ca mi loi tin đu có mt t sut li
tc d kin nh nhau, điu kin mà theo đó nhng ngi nm gi các khon tin
gi ngoi t tim nng s coi các khon tin này nh nhng tài sn đc mong
mun nh nhau, sn sàng nm gi tt c các ngun cung ng tin gi hin có ca
mi đng tin. Nói cách khác, mt t giá hi đoái n đnh s là mt t giá khin cho
nhng ngi tham gia th trng bng lòng nm gi các ngun cung ng hin có v

14
các khon tin gi bng tt c các đng tin. Nh vy, t giá cân bng đc xác
đnh theo nhu cu đi vi ngoi t.
Lãi sut là công c đc các ngân hàng trung ng s dng đ
điu chnh t giá hi đoái trên th trng, điu chnh giá tr đi ngoi ca ni t.
Chính sách lãi sut cao có xu hng h tr s lên giá ca ni t, bi vì nó hp dn
các lung vn nc ngoài chy vào trong nc, nu lãi sut trong nc cao hn so
vi lãi sut nc ngoài hay lãi sut ngoi t s dn đn nhng dòng vn chy vào
hay s làm chuyn lng hóa ngoi t trong nn kinh t sang đng ni t đ hng
lãi sut cao hn. iu này làm cho tng cung ngoi t trên th trng (cng có ngha
làm tng cu đi vi đng ni t), t đó đng ngoi t s có xu hng gim giá trên
th trng, hay đng ni t s tng giá. Trong trng hp ngc li, nu lãi sut
trong nc thp hn so vi lãi sut nc ngoài hay lãi sut ngoi t, đng ngoi t

có xu hng tng giá trên th trng hay đng ni t s gim giá.
V c bn, nhng trình bày trên đây ch đúng vi các nn kinh t
m (open economy), ni có đng tin chuyn đi và t do lu chuyn vn. V mt
lý thuyt, nu lãi sut nc ngoài cao hn, thì dn đn xut khu tin t, và trong
trng hp ngc li, là nhp khu tin t. Thc cht, nhng khác bit v lãi sut
ch dn ti s chuyn đi vn, và kt qu là dn ti s thay đi v t giá, nu d
đoán v li nhun, lãi sut thu đc do đu t tin t không đc đm bo hay do
vic nhn tín dng bng ngoi t không cân bng, bi nhng mt mát v t giá. Mt
khi còn tn ti nhng mi lo ngi nh vy, thì ngay c khi có s khác bit ln v lãi
sut cng không th dn ti s chuyn đi vn đn mc gim lãi sut.
D đoán v mt quá trình phát trin t giá đo ngc đ dn ti
chênh lch v lãi sut thng xut hin khi xem xét lãi sut danh ngha ca mt
đng tin ch không phi là lãi sut thc, tc là khi chit tr t l lm phát thì đng
tin vi lãi sut danh ngha thp li có lãi sut thc cao hn và ngc li. Thí d,
đng tin A có lãi sut 10%/nm và t l tng giá là 9%/nm; đng tin B có lãi
sut là 8%/nm và t l lm phát là 5%/nm, nh vy lãi sut danh ngha ca đng
tin A cao hn ca đng tin B là 2%/nm, nhng lãi sut thc thì ngc li, lãi

15
sut ca đng tin B li cao hn so vi đng tin A là 2%/nm. Theo cách phân tích
này, ch có lãi sut thc mi to ra đc s nhp vn; ngc li, khi đng tin có lãi
sut thc thp thì s dn ti hin tng nhn tín dng, bi vì ngi ta hy vng rng,
khi thanh toán tín dng ngi ta ch cn phi chi phí ít đn v ni t đ mua li s
ngoi t đã vay, thm chí còn ít hn c khi cha trao đi giá tr tín dng.
Chính sách lãi sut còn đc s dng vào mc đích điu chnh giá
tr đi ngoi ca ni t. Phng pháp dùng lãi sut tái chit khu đ điu chnh t
giá hi đoái có th nó là phng pháp thng đc s dng vi mong mun có
nhng thay đi cp thi v t giá. C ch tác đng ca công c này đn t giá hi
đoái nh sau: Trong th cân bng ban đu ca cung cu ngoi t trên th trng, khi
lãi sut tái chit khu thay đi, s kéo theo s thay đi cùng chiu ca lãi sut trên

th trng. T đó, tác đng đn xu hng dch chuyn ca các dòng vn quc t
làm thay đi tài khon vn (trong cán cân thanh toán quc t) hoc ít nht cng làm
nhng ngi s hu vn trong nc chuyn đi đng vn ca mình sang đng tin
có lãi sut cao hn đ thu li và làm thay đi t giá hi đoái. C th, nu lãi sut
tng s dn đn xu hng là mt đng vn vay ngn hn trên th trng th gii s
đ vào trong nc và nhng ngi s hu vn ngoi t trong nc s có khuynh
hng chuyn đi đng ngoi t ca mình sang ni t đ thu lãi cao hn. Kt qu là
t giá gim (đng ni t tng). Trong trng hp ngc li, nu mun t giá tng
thì s gim lãi sut tái chit khu.
Tuy nhiên, cách làm này cng có nhng hn ch nht đnh, bi l
lãi sut và t giá ch có mi quan h tác đng qua li ln nhau mt cách gián tip,
ch không phi là mi quan h trc tip và nhân qu. Các yu t đ hình thành lãi
sut và t giá không ging nhau. Lãi sut bin đng do tác đng ca quan h cung
cu ca vn cho vay. Lãi sut có th bin đng trong phm vi t sut li nhun bình
quân và trong mt tình hình đc bit, có th vt quá t sut li nhn bình quân.
Còn t giá hi đoái thì do quan h cung cu v ngoi hi quyt đnh, mà quan h
này li do tình hình ca cán cân thanh toán d tha hay thiu ht quyt đnh. Nh
vy là nhân t hình thành lãi sut và t giá không ging nhau, do đó bin đng ca

16
lãi sut (lên cao chng hn) không nht thit đa đn t giá hi đoái bin đng theo
( h xung chng hn). Lãi sut lên cao có th thu hút vn ngn hn ca nc ngoài
chy vào, nhng khi tình hình chính tr, kinh t và tin t trong nc không n đnh,
thì không nht thit thc hin đc, bi vì vi vn nc ngoài, vn đ lúc đó li đt
ra trc tiên là s đm bo an toàn cho s vn ch không phi là vn đ thu hút
đc lãi nhiu.
Nh vy, chính sách lãi sut chit khu cng ch có nh hng
nht đnh và có gii hn đi vi t giá hi đoái, bi vì gia t giá và lãi sut ch có
quan h lôgic ch không phi quan h nhân qu, lãi sut không phi là nhân t duy
nht quyt đnh s vn đng vn gia các nc. Tuy nhiên, không nên hoàn toàn

coi thng chính sách chit khu. Nu tình hình tin t ca các nc đu đi th
nh nhau, thì phng hng đu t ngn hn vn hng vào nhng nc có lãi sut
cao. Do vy, hin nay chính sách lãi sut chit khu vn có ý ngha ca nó. ng
thi, can thip vào t giá là phi có mt th trng vn (nht là th trng vn ngn
hn) đ mnh, t do và linh hot: tài khon vn đã đc m ca.
Lãi sut và t giá là hai yu t nhy cm trong nn kinh t và là
các công c hu hiu ca chính sách tin t. Lãi sut và t giá luôn có mi quan h
cht ch vi nhau, nh hng ln nhau và cùng tác đng lên các hoch đnh ca nn
kinh t. S khp khnh gia chính sách lãi sut và t giá có th gây ra nhng hu
qu bt li nh: ni t b mt giá gây nguy c lm phát “chy máu” ngoi t, đu c
tin t, hn ch ngun vn đu t nc ngoài…Vì vy, trong qun lý v mô chính
sách lãi sut và t giá phi đc x lý mt cách đng b và phù hp vi thc trng
ca nn kinh t trong tng thi k nht đnh.
iu hành và x lý mi quan h gia lãi sut và t giá là mt k
thut vi diu, vì rng hai bin s này b tác đng bi nhiu yu t nh tình hình
xut, nhp khu, lm phát, đu t nc ngoài, chính sách, kinh t, tài chính ca
chính ph, các yu t tâm lý… Trong quá trình vn hành hai bin s này tác đng
ngc li nhm thúc đy hoc kim ch s phát trin ca các yu t trên các yu t
tác đng đn quá trình hình thành và lãi sut và t giá là kt qu hàng lot quá trình

17
tng tác khác nhau. Vai trò, phng thc, cng đ ca tng yu t li ph thuc
vào môi trng, hoàn cnh c th ca mi nc và thay đi theo tng giai đon
phát trin. Nh vy, s thay đi ca lãi sut và t giá tùy thuc rt nhiu yu t, các
yu t li thng đan xen vào nhau và tùy thuc ln nhau  mt thi đim c th,
tình hình c th, s có yu t ni bt là nguyên nhân làm thay đi lãi sut và t giá
và cng có yu t tr thành h qu ca s thay đi lãi sut và t giá. Chính mi
quan h bin chng này làm cho vic điu hành và x lý mi quan h gia lãi sut
và t giá tr nên khó khn, phc tp. Vai trò ca lãi sut và t giá nh là nhng
công c tích cc trong phát trin kinh t, đng thi là nhng công c kim hãm ca

chính s phát trin y, tùy thuc vào s khôn ngoan hay vng v trong vic s dng
chúng.
b. Mi quan h gia t giá hi đoái vi lm phát
T giá hi đoái chu tác đng ca nhiu nhân t, trong đó hai nhân
t quan trng nht là sc mua ca đng tin và tng quan cung cu ngoi t. Khi
lm phát tng, sc mua đng ni t gim so vi ngoi t, làm cho t giá hi đoái ca
đng ngoi t so vi ni t tng (hay t giá đng ni t so vi ngoi t gim) và
ngc li.
Lý thuyt ngang giá sc mua, gi tt là PPP (Purchasing Power
Parity) nói đn mi quan h gia bin đng t giá hi đoái và chênh lch lm phát
ca hai đng tin (đng ni t và ngoi t). PPP cho rng, trong điu kin các yu t
khác nh nhau, khi t l lm phát ca mt nc tng tng đi so vi lm phát ca
mt nc khác, xut khu ca nc có lm phát cao s gim, nhp khu tng và
đng tin ca nc này gim giá.
Tht vy, khi mt nc có t l lm phát tng cao, giá c hàng hóa
ca nc này cng cao hn, làm gim nhu cu v hàng xut khu ca nc này trên
th trng quc t, đng ngha vi cu đng tin nc này cng gim theo. Trong
khi đó, nhu cu nhp khu hàng hóa t các nc có lm phát thp hn li có xu
hng gia tng do giá thp hn. Kt qu là đng tin ca nc có lm phát cao s

18
chu áp lc gim giá. Và lý thuyt ngang giá sc mua (PPP) đã tp trung vào lng
hóa mi quan h này gia lm phát và t giá hi đoái.
Lý thuyt ngang giá sc mua đa ra hai hình thc ngang giá là
PPP tuyt đi (lut mt giá) và PPP tng đi. Theo PPP tuyt đi, hay “lut mt
giá”: trong điu kin th trng cnh tranh hoàn ho thì giá các sn phm ging
nhau  các quc gia khác nhau s là nh nhau nu đc tính bng mt đng tin
chung. Nu có chênh lch giá xy ra thì s có s điu chnh v t giá hay có s kinh
doanh chênh lch t giá đ kéo v th cân bng. Tuy nhiên, PPP tuyt đi li có khá
nhiu nhc đim. Th nht, lý thuyt này ch da trên giá c ca mt hàng hóa c

th mà đa ra kt lun chung cho c nn kinh t. Th hai là lý thuyt PPP tuyt đi
da trên gi đnh v th trng cnh tranh hoàn ho – không có chi phí phát sinh và
không có s can thip ca chính ph. Nhng trên thc t vn tn ti các chi phí vn
chuyn, thu quan và hn ngch, khin cho hình thc ngang giá sc mua tuyt đi
không còn đúng na, chênh lch trong giá c có th vn tip tc duy trì nu các rào
cn nêu trên là đáng k. Chính vì th, đ khc nhng nhc đim ca PPP tuyt đi,
PPP tng đi xem xét mi quan h gia giá c các quc gia trong điu kin bt
hoàn ho ca th trng; đng thi dùng ch s giá đi din cho giá c hàng hóa mi
nc.
Vi gi đnh các chi phí giao dch và s can thip ca chính ph là
có nhng không thay đi, PPP tng đi phát biu rng “t l thay đi trong giá c
sn phm ging nhau  các nc khác nhau s phn nào ging nhau khi đc tính
bng mt đng tin chung”.
Nh chúng ta đã bit, đng tin n đnh và t giá hi đoái có vai
trò quan trng trong chính sách tin t, nó là mc tiêu ca chính sách tin t mà mi
quc gia đu hng ti. ng tin n đnh và t giá hi đoái hp lý s to điu kin
cho vic duy trì, m rng và phát trin các mi quan h kinh t trong nc và quc
t, giúp cho nn kinh t trong nc có điu kin hi nhp khu vc và th gii ngày
càng mnh m hn.


19
Nu đng ni t gim, t giá hi đoái cao có tác dng:
- Kích thích các hot đng xut khu, hn ch nhp khu, góp
phn tng thu ngoi t, ci thin cán cân thanh toán.
- Vi t giá hi đoái cao s khuyn khích nhp khu vn, kiu hi,
hn ch các hot đng chuyn ngoi t ra nc ngoài, kt qu là làm cho sc mua
ca đng ni t tng lên.
T giá hi đoái cao cng khuyn khích các hot đng du lch vào
trong nc, làm cho quan h cung cu v ngoi t bt cng thng.

Nhng tác đng tích cc trên đây ch có th có đc khi t l lm
phát đc kim ch  mc hp lý.  Vit Nam, NHNN đã và đang thc hin ch đ
t giá linh hot (th ni có kim soát), không c đnh t giá VND vào USD mà trên
c s r tin t và cng không th ni t giá theo quan h cung cu. Bi trong điu
kin môi trng v mô cha n đnh, nu t giá hi đoái bin đng mnh theo xu
hng đng ni t gim giá, thì tâm lý ngi dân và t chc kinh t lo s s quay
tr li ca lm phát cao, h d dàng chuyn tin sang đu t vàng, ngoi t và các
tài sn có giá khác. Vì vy khi cn thit NHNN phi can thip bng c công c hành
chính và công c gián tip đ sc mua đi ngoi ca VND không b bin đng ln.
Tng quan lm phát gia đng ni t và ngoi t (đây là nhân t
quyt đnh xu hng vn đng ca t giá trong dài hn): Khi lm phát trong nc
tng s dn đn gia tng lãi sut ca tin gi bng ni t so vi ngoi t, kéo theo t
giá hi đoái tng (gim giá đng ni t). Ngc li, khi lm phát ca nc s dng
đng ngoi t (lm phát  nc ngoài) cao hn tng đi so vi trong nc dn đn
t giá gim.
Tuy nhiên, PPP là mt lý thuyt đc xây dng da trên nhiu gi
đnh, mà nhng gi đnh này rt ít, nu không mun nói là khó tn ti trong thc t,
chng hn nh th trng là cnh tranh hoàn ho, không có chi phí giao dch, chi
phí vn chuyn và thng mi là hoàn toàn t do, đó là cha k đn nhng sai bit
v cht lng hàng hóa xut nhp khu, vn đ thng hiu và th hiu ngi tiêu
dùng… Hay nói cách khác là mi quan h PPP phn ln có tính ng dng lý thuyt,