Xây dựng nội dung và quy trình lập báo cáo tài chính hợp nhất của các tập đoàn kinh tế đa ngành tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



NGUYN ANH HIN


XÂY DNG NI DUNG VÀ QUY TRÌNH
LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT CA CÁC
TP OÀN KINH T A NGÀNH TI VIT NAM






LUN ÁN TIN S KINH T






Tp. H Chí Minh - Nm 2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


NGUYN ANH HIN

XÂY DNG NI DUNG VÀ QUY TRÌNH
LP BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT CA CÁC
TP OÀN KINH T A NGÀNH TI VIT NAM


Chuyên ngành: K toán
Mã s: 62.34.30.01


LUN ÁN TIN S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. VÕ VN NH



Tp. H Chí Minh - Nm 2011
LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan ni dung ca nhng ý tng, phng pháp phân tích và kt
lun đc trình bày trong lun án này là kt qu ca nhng n lc ca riêng tôi. Các
s liu s dng trong lun án là trung thc và đc thu thp t các ngun d liu
đc kim chng, khách quan. Ngoi tr mt s kho sát và kt lun đã đc công
b trong các công trình khoa hc ca tác gi, các kt qu ca lun án này cha đc
ai công b trong bt c công trình nào khác.

Tác gi lun án




LI CÁM N


Tác gi xin bày t lòng bit n chân thành đn PGS.TS Võ Vn Nh, ngi
hng dn khoa hc, đã nhit tình hng dn, đng viên và h tr tác gi trong sut
quá trình thc hin đ tài nghiên cu.
Tác gi xin bày t s cám n chân thành đn các bn bè, đng nghip đã chia
s, giúp đ tác gi hoàn tt lun án này.
Tác gi lun án


6
Mc lc
Li cam đoan
Li cám n
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng, s đ

LI M U
CHNG 1: TNG QUAN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT……… 1
1.1. Lý lun chung v BCTC………….………………………………………………. 1
1.1.1. Bn cht và mc đích ca BCTC……………………………………………… 1
1.1.2. Nguyên tc lp và trình bày BCTC…………………………………………… 3
1.1.3. Các thông tin trình bày trên BCTC…………………………………………… 4

1.2. BCTC hp nht…………….…………………………………………………… 6
1.2.1. Công ty m, công ty con và BCTC hp nht………… ……………………… 6
1.2.2. Ni dung và trách nhim lp BCTC hp nht…………….………………… 8
1.2.3. Phm vi và niên đ hp nht BCTC……………………………………………. 9
1.2.4. Các phng pháp hp nht BCTC và k thut điu chnh khi hp nht 14
1.2.5. K toán các khon đu t vào công ty liên doanh, liên kt trên BCTC
hp nht 16
1.2.6. K toán chênh lch t giá hi đoái khi chuyn đi BCTC ca c s
 nc ngoài 18
1.3. Chun mc quc t v BCTC và BCTC hp nht 20
1.3.1. Tng quan h thng chun mc BCTC quc t (IFRS) 20
1.3.2. Nhn din mt s đim khác bit c bn gia chun mc BCTC
quc t (IFRS) và chun mc k toán Vit Nam (VAS) 24
1.4. BCTC hp nht áp dng cho các tp đoàn kinh t đa ngành 28
1.4.1. c đim tp đoàn kinh t đa ngành 28
1.4.2. Nhu cu thông tin đi vi tp đoàn kinh t đa ngành 28
1.4.3. BCTC hp nht và báo cáo b phn ca tp đoàn kinh t đa ngành 29
1.4.4. Tình hình nghiên cu BCTC hp nht đa ngành 31
1.4.5. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam v lp BCTC hp nht đa ngành 32
7
KT LUN CHNG 1……………………………………………………………. 34

CHNG 2: THC TRNG LP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO
TÀI CHÍNH HP NHT TI CÁC TP OÀN KINH T VIT NAM 35
2.1. Gii thiu tng quan tình hình hot đng các tp đoàn kinh t Vit Nam …… 35
2.1.1. Lch s hình thành … ………………………………………………… 35
2.1.2. Tình hình hot đng ………………………………………………………… 37
2.1.3. C cu t chc qun lý và t chc hot đng…………………………………. 38
2.1.4. Nhu cu thông tin k toán phc v cho qun lý ca tp đoàn kinh t……… 42
2.2. Lp và trình bày BCTC hp nht theo chun mc k toán và ch đ

k toán ………………….…………………………………………………………… 44
2.2.1. Nguyên tc và trình t lp BCTC hp nht…………………………………… 44
2.2.2. Mt s đánh giá v quy đnh hin hành khi lp BCTC hp nht 52
2.3. c đim t chc hot đng ca tp đoàn kinh t Vit Nam nh hng
phm vi và trình t hp nht BCTC 53
2.3.1. Phm vi hp nht BCTC 53
2.3.2. Trình t hp nht BCTC 54
2.4. Thc trng lp và trình bày BCTC hp nht ti các tp đoàn kinh t
Vit Nam hin nay…………………………………………………………………… 58
2.4.1. Tìm hiu chung 58
2.4.2. Kho sát thc t 60
2.4.3. Nhn xét – đánh giá…………………………………………………………… 64
2.4.4. S cn thit ca vic xây dng ni dung và qui trình lp BCTC hp nht
ca các tp đoàn kinh t hot đng đa ngành……………………………………… 66
KT LUN CHNG 2……………………………………………………………. 68

CHNG 3: XÂY DNG NI DUNG VÀ QUY TRÌNH HP LP BCTC
HP NHT CA CÁC TP OÀN KINH T A NGÀNH TI VIT NAM 69
3.1. Quan đim và mc tiêu xây dng……………………………………………… 69
3.1.1. Quan đim xây dng………………………………………………………… 69
3.1.2. Mc tiêu xây dng…………………………………………………………… 71
3.2. Xây dng ni dung và quy trình lp BCTC hp nht ca các tp đoàn
8
kinh t đa ngành……………………………………………………………………… 71
3.2.1. X lý khác bit chính sách k toán gia các khi hot đng trong
tp đoàn……… ……………………………… …………………………………… 71
3.2.2. Ni dung và quy trình lp BCTC hp nht ca các tp đoàn
kinh t đa ngành………………………………………………………………… 112
3.2.3. Quy trình tng hp BCTC các loi hình hot đng và mô hình t chc
cung cp thông tin phc v công tác lp BCTC hp nht…………… ……… 124

3.2.4. Mt s kin ngh…………………………………………………………… 130
KT LUN CHNG 3………………………………………………………… 133
KT LUN………………………………………………………………………… 134

Danh mc các công trình nghiên cu ca tác gi
Danh mc tài liu tham kho
Ph lc









Danh mc các bng, s đ

Danh mc các bng
Bng 1.1. Phng pháp k toán các khon đu t theo IFRS và VAS ……………… 27
Bng 2.1. Danh sách các tp đoàn đc kho sát 60
Bng 2.2. Kt qu kho sát thc trng lp BCTC ti các tp đoàn 62
Bng 2.3. Kt qu kho sát nhn xét ca tp đoàn v hng dn lp
BCTC hp nht 64
Bng 3.1. Tng hp các ch tiêu chuyn đi trên bng CKT công ty tài chính … 97
9
Bng 3.2. Tng hp các ch tiêu chuyn đi trên báo cáo KQHKD
công ty tài chính ……………………………………………………………………. 101
Bng 3.3. Tng hp các ch tiêu chuyn đi trên báo cáo LCTT
công ty tài chính …………………………………………………………….… …. 103

Bng 3.4. Tng hp các ch tiêu chuyn đi trên bng CKT
công ty chng khoán……………………………………………………………… 106
Bng 3.5. Tng hp các ch tiêu chuyn đi trên báo cáo LCTT
công ty chng khoán……………………………………………………………… 107
Bng 3.6. Tng hp các ch tiêu chuyn đi trên bng CKT
công ty bo him…………………………………………………………….……… 110
Bng 3.7. Tng hp các ch tiêu chuyn đi trên báo cáo KQHKD
công ty bo him……………………………………………………………………. 110








Danh mc các s đ

S đ 2.1: Mô hình t chc các tp đoàn kinh t ……………………… ………… 40
S đ 2.2. Trình t hp nht BCTC theo ch th hp nht ………… …………… 55
S đ 2.3. Trình t hp nht BCTC theo loi hình hot đng … ………………… 57
S đ 3.1. Mi quan h gia khi sn xut kinh doanh vi khi xây dng
c bn và khi s nghip…………………………………………………………… 74
S đ 3.2. Mô hình nguyên tc t chc công tác k toán ti các đn v
ch đu t và đn v s nghip………… ………………………………………… 81
S đ 3.3. Mô hình lp BCTC hp nht (Mô hình tng quát)……………………… 115
S đ 3.4. Mô hình lp BCTC hp nht (Mô hình c th)…………………………. 120
S đ 3.5. Mô hình cung cp thông tin cho vic lp BCTC hp nht……………… 128
10

11

M U

1. Tính cp thit ca đ tài:
Báo cáo tài chính (BCTC) là loi báo cáo k toán quan trng nht ca công tác k
toán tài chính. Các BCTC cung cp các thông tin hu ích cho các nhà qun lý, đng thi
là ngun cung cp thông tin ch yu ca các đi tng bên ngoài doanh nghip. BCTC
cho bit tình hình tài chính, tình hình và kt qu kinh doanh và các lung tin ca doanh
nghip.
Trong nhng nm gn đây, cùng vi s chuyn bin ca nn kinh t, vic hình
thành các tp đoàn kinh t, Tng công ty nhà nc hot đng theo mô hình công ty m
con là xu th tt yu trong quá trình hi nhp ca nn kinh t nc ta. Tp đoàn là mt
hình thc liên kt kinh t ca các công ty, là t hp các công ty liên kt vi nhau v tài
chính, công ngh, th trng và các mi liên kt khác xut phát t li ích ca các công ty

thành viên. Bc đu các tp đoàn kinh t  nc ta đc hình thành ch yu do ý chí
ch quan thông qua vic sp xp li các Tng Công ty nhà nc, doanh nghip nhà nc,
cha phi là tt yu ca quá trình tích t, tp trung vn. c đim chung ca các tp đoàn
kinh t nhà nc hin nay là hot đng đa ngành, đa lãnh vc. Trong đó, công ty m đu
là doanh nghip nhà nc (100% vn nhà nc hoc nhà nc có t l vn chi phi); các
công ty con có th là Công ty trách nhim hu hn 1 thành viên 100% vn nhà nuc,
Công ty Trách nhim hu hn t 2 thành viên tr lên có trên 50% vn nhà nc hoc
công ty c phn có c phn chi phi ca nhà nc. Trong bi cnh đó, vic hình thành
các BCTC hp nht ca các tp đoàn kinh t là bc bách và cn thit. BCTC hp nht có
ý ngha và tác dng quan trng đi vi nhng đi tng s dng thông tin k toán ca tp
đoàn. BCTC hp nht giúp ngi s dng thông tin đánh giá tình hình tài chính, kt qu
kinh doanh và các lung tin ca toàn tp đoàn vi t cách mt thc th kinh t duy nht.
H thng pháp lut k toán v BCTC hp nht trong nhng nm gn đây ca Vit Nam
đã đc ban hành và đang tng bc đc hoàn thin: VAS 25 “BCTC hp nht và k
toán các khon đu t vào công ty con” ban hành kèm theo quyt đnh s 234/2003/Q-
BTC ngày 30/12/2003 và đc hng dn k toán ti thông t s 161/2007/TT-BTC
ngày 31/12/2007 ca B Tài chính. Ch đ k toán doanh nghip ban hành kèm theo
12
quyt đnh s 15/2006/Q-BTC ngày 20/3/2006 ca B Tài chính cng đã có nhng qui
đnh c th v ni dung, đi tng áp dng BCTC hp nht.
Mc dù h thng các vn bn hng dn vic lp và trình bày BCTC ca Vit Nam đã
hình thành và đang đc hoàn thin, song đi vi các doanh nghip nói chung, các tp
đoàn kinh t nói riêng, vic lp và trình bày BCTC hp nht vn là mt công vic mi,
khó khn. Mt khác, các vn bn qui đnh vic lp BCTC hp nht hin nay vn cha
hng dn x lý trong trng hp tp đoàn có nhiu lãnh vc hot đng. Các hng dn
lp BCTC hp nht hin nay ch yu tp trung vào trng hp các đn v trong tp đoàn
cùng thuc loi hình hot đng sn xut kinh doanh nên các tp đoàn hot đng đa
ngành, đa lãnh vc còn nhiu lúng túng, vng mc trong quá trình lp BCTC hp nht.
Mt khác, đon 11 chun mc k toán 25 yêu cu công ty m không đc loi tr ra khi
BCTC hp nht các BCTC ca công ty con có hot đng kinh doanh khác bit vi hot

đng ca tt c các công ty con khác trong tp đoàn. Trong khi đó, trên thc t các tp
đoàn kinh t nhà nc hin nay có nhiu loi hình hot đng, ch đ k toán áp dng cho
mi loi hình hot đng cng khác nhau nh:
- Hot đng sn xut kinh doanh (các công ty con hot đng sn xut kinh doanh
áp dng ch đ k toán doanh nghip ban hành kèm theo quyt đnh s 15/2006/Q-BTC
ngày 20/3/2006 ca B trng B Tài chính)
- Hot đng xây dng c bn (các ban qun lý d án áp dng ch đ k toán đn
v ch đu t ban hành kèm theo quyt đnh s 214/2000/Q-BTC ngày 28/12/2000 ca
b trng B Tài chính).
- Hot đng s nghip (các vin nghiên cu, trng hc, bnh vin áp dng ch đ
k toán hành chính s nghip ban hành kèm theo quyt đnh s 19/2006/Q-BTC ngày
30/3/2006 ca b trng B Tài chính).
- Hot đng kinh doanh tin t (các công ty tài chính áp dng ch đ k toán các t
chc tín dng ban hành kèm theo quyt đnh s 479/2004/Q-NHNN ngày 29/4/2004 và
các quyt đnh sa đi, b sung ca Thng đc Ngân hàng Nhà nc).
- Hot đng kinh doanh chng khoán (Các công ty chng khoán áp dng ch đ
k toán các công ty chng khoán ban hành kèm theo Thông t s 95/2008/TT-BTC ngày
24/10/2008 ca B Tài chính v vic ban hành Ch đ k toán công ty chng khoán).
- Hot đng kinh doanh bo him (Các công ty bo him áp dng ch đ k toán
các doanh nghip kinh doanh bo him ban hành kèm theo quyt đnh s 1296/TC/Q
13
ngày 31 tháng 12 nm 1996 và đc sa đi, b sung ti Quyt đnh s 150/2001/Q-
BTC ngày 31/12/2001 ca B Tài chính).
Ti mc 2 phn B mc I quy đnh chung v h thng BCTC ca ch đ k toán
doanh nghip ban hành kèm theo quyt đnh s 15/2006/Q-BTC ngày 20/3/2006 ca B
Tài chính cng nêu rõ: “i vi công ty m và tp đoàn va phi lp BCTC tng hp va
phi lp BCTC hp nht thì phi lp BCTC tng hp trc (tng hp theo loi hình hot
đng: sn xut, kinh doanh; đu t xây dng c bn hoc s nghip) sau đó mi lp
BCTC tng hp hoc BCTC hp nht gia các loi hình hot đng”. Do đó, vic chn
nghiên cu đ tài “Xây dng ni dung và qui trình lp BCTC hp nht ca các tp

đoàn kinh t đa ngành ti Vit Nam” là cn thit và đáp ng yêu cu thc tin ca các
tp đoàn kinh t hin nay cng nh góp phn b sung, hoàn thin các qui đnh v lp
BCTC hp nht trong thi gian sp ti nhm đm bo tính tin cy ca thông tin trình bày
trên BCTC hp nht ca các tp đoàn kinh t hot đng đa ngành, đa lãnh vc.
0
2. Mc đích nghiên cu:
Thông qua BCTC hp nht, các nhà qun lý công ty m tp đoàn có th đánh giá các
mt hot đng ca tp đoàn nh: tng giá tr tài sn, cu trúc vn, nng lc tài chính ca
toàn tp đoàn, kt qu kinh doanh ca c tp đoàn và tng lãnh vc hot đng, d báo
tình hình hot đng trong tng lai, tng lung tin thu vào và chi ra ca toàn tp đoàn và
ca tng lãnh vc hot đng, kh nng thanh toán… Do đó, đ tài thc hin nhm các
mc tiêu ch yu sau:
- Xây dng đc ni dung và quy trình lp BCTC hp nht đ qua đó to ra các
BCTC hp nht phn ánh trung thc tình hình tài chính, kt qu kinh doanh và các lung
tin ca tp đoàn hot đng đa ngành.
- Quy trình hp nht BCTC phi đm bo có th tn dng s h tr ca công ngh
thông tin nhm gim thiu khi lng công vic trong quá trình lp BCTC hp nht ca
các tp đoàn kinh t.
- B sung các qui đnh, hng dn v lp BCTC hp nht ca tp đoàn kinh t ti Vit
Nam.
3. i tng, phm vi và gii hn nghiên cu ca đ tài:
Lun án nghiên cu BCTC hp nht ca các tp toàn kinh t, đc bit là các tp
đoàn kinh t hot đng đa ngành ca Vit Nam. Tuy nhiên, do khung pháp lý ca mô
hình tp đoàn kinh t ngoài quc doanh hin nay cha đy đ nên lun án tp trung
14
nghiên cu ch yu ti các tp đoàn kinh t Nhà nc vi khung pháp lý là Ngh đnh s
101/2009/N-CP ca Chính ph ban hành ngày 5/11/2009 v thí đim thành lp, t chc,
hot đng và qun lý tp đoàn kinh t Nhà nc.
Bên cnh đó, tp đoàn kinh t đa ngành thuc nhiu lãnh vc hot đng khác nhau
nên vic nghiên cu BCTC hp nht là mt vn đ rt phc tp liên quan đn nhiu ni

dung v t chc, qun lý và hch toán ca tp đoàn. Do tính cht phc tp nh nêu trên,
ni dung ca lun án không đt ra đi vi các tp đoàn tài chính, ngân hàng mà ch tp
trung nghiên cu cho tp đoàn kinh t đa ngành có hot đng chính thuc lãnh vc sn
xut kinh doanh.
4. Phng pháp nghiên cu:
Lun án vn dng phng pháp nghiên cu chung là nghiên cu lch s, nghiên
cu mô t kt hp vi các phng pháp qui np, suy lun đ gii quyt các ni dung
nghiên cu theo quan đim duy vt bin chng. Các phng pháp nghiên cu đc vn
dng đ chng minh các lun đim chính ca đ tài và giúp đ tài đa ra các gii pháp có
tính hu hiu và kh thi nht.
5. Kt qu ca lun án:
5.1. V mt khoa hc:
V mt khoa hc, lun án đã có nhng đóng góp chính sau:
- Lun án đã tng hp và trình bày mt cách có h thng các vn đ lý lun liên
quan đn BCTC hp nht, đc bit là BCTC hp nht ca các tp đoàn kinh t đa ngành.
Lun án cng đã góp phn b sung lý lun v BCTC hp nht nói chung, BCTC hp nht
ca các tp đoàn kinh t đa ngành ca Vit Nam nói riêng.
- Lun án đã phân tích lý thuyt và kho sát thc t đ tìm ra nhng khim khuyt,
vng mc trong quá trình lp BCTC hp nht ca các tp đoàn kinh t đa ngành.
- Lun án đã xây dng đc ni dung và quy trình lp BCTC hp nht áp dng
cho các tp đoàn kinh t đa ngành đm bo tuân th pháp lut Vit Nam, phù hp đc
đim hot đng ca các tp đoàn và phù hp thông l quc t v k toán.
5.2. V mt thc tin:
Nhng đóng góp v mt thc tin ca lun án:
- Lun án góp phn khc phc nhng khim khuyt, khó khn, vng mc trong
quá trình lp BCTC hp nht ca các tp đoàn kinh t đa ngành. Qua đó, lun án là c s
15
đ các tp đoàn kinh t đa ngành nghiên cu, vn dng vào thc tin công tác lp BCTC
hp nht.
- Lun án góp phn đáp ng nhu cu cp thit ca các tp đoàn kinh t trong vic

cung cp thông tin k toán có đ tin cy cao cho các đi tng có liên quan.
- Lun án là tài liu tham kho đ các c quan chc nng ban hành các hng dn
b sung liên quan đn BCTC hp nht.


























16

CHNG 1: TNG QUAN V BÁO CÁO TÀI CHÍNH HP NHT

Báo cáo tài chính (BCTC) là ni dung quan trng trong h thng k toán ca tng
quc gia và chu s chi phi ch yu ca các chun mc k toán đang đc áp dng ti
quc gia đó. Trong xu th hi nhp toàn cu v k toán thì nh hng ca các chun mc
BCTC quc t đn h thng BCTC ca tng quc gia là điu không th tránh khi. Các
vn đ lý lun v BCTC và BCTC hp nht đã đc nghiên cu  nhiu đ tài thuc các
cp đ khác nhau nhng hu ht nhng đ tài này đu tìm hiu và trình bày theo các ni
dung ca h thng chun mc k toán quc gia. Phn lý lun v BCTC và BCTC hp
nht đc tác gi nghiên cu và trình bày da trên các chun mc báo cáo tài chính quc
t và mt s vn đ lý lun đã đc nghiên cu trong chun mc k toán quc gia nhng
có phát trin đ phù hp vi mc tiêu, đc đim và ni dung nghiên cu ca lun án.
1.1. Lý lun chung v BCTC:
1.1.1. Bn cht và mc đích ca BCTC:
1.1.1.1. Bn cht:
BCTC là mt h thng thông tin đc x lý và cung cp bi b phn k toán tài
chính, nhm cung cp nhng thông tin tài chính có ích cho các đi tng s dng đ đa
ra các quyt đnh kinh t. BCTC cung cp các thông tin v tình hình tài chính, tình hình
và kt qu kinh doanh và các lung tin ca doanh nghip bng cách tng hp các nghip
v kinh t, tài chính có cùng tính cht thành các yu t ca BCTC.
i tng s dng thông tin BCTC là nhng đi tng bên trong và bên ngoài
doanh nghip và có li ích trc tip hoc gián tip đi vi doanh nghip nh các nhà
qun tr doanh nghip, các c quan qun lý nhà nc, các nhà đu t, các bên cho vay…
BCTC là sn phm cui cùng ca phân h k toán tài chính đc to lp phù hp
vi chun mc k toán quc gia đ qua đó, giúp cho ngi s dng có đc bc tranh
toàn cnh v tình hình tài chính, tình hình và kt qu kinh doanh ca doanh nghip nhm
làm c s cho vic đánh giá và ra các quyt đnh kinh doanh.
Cht lng ca BCTC là vn đ đc toàn xã hi quan tâm, đc bit là nhng đi

tng có nhu cu s dng nhng thông tin này bi nó nh hng trc tip đn li ích
kinh t ca h. Do đó, vi trách nhim xã hi, mt mt doanh nghip phi không ngng
17
đ c gng to ra và cung cp đc nhng thông tin có tính hu ích cao cho các đi
tng s dng. Mt khác, Nhà nc phi có nhng ràng buc pháp lý đ nhng thông tin
này đn vi ngi s dng mt cách nhanh chóng và có đ tin cy  mc đ cao.
1.1.1.2. Mc đích ca BCTC:
BCTC dùng đ cung cp thông tin v tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và
các lung tin ca mt doanh nghip, đáp ng yêu cu ca nhà qun lý doanh nghip và
các đi tng khác có liên quan trong vic đa ra các quyt đnh kinh t.
Thông tin v tình hình tài chính ch yu đc cung cp qua bng cân đi k toán.
Tình hình tài chính ca doanh nghip chu nh hng ca các nhân t nh ngun lc kinh
t do doanh nghip kim soát, c cu tài chính, tính thanh khon và kh nng thanh toán,
kh nng thích ng và phù hp vi môi trng hot đng ca doanh nghip. Các yu t
liên quan trc tip đn vic xác đnh tình hình tài chính trong bng cân đi k toán là tài
sn, n phi tr và vn ch s hu.
Thông tin v tình hình kinh doanh ca doanh nghip đc cung cp qua báo cáo
kt qu hot đng kinh doanh. Các thông tin v tình hình kinh doanh giúp d đoán kh
nng sinh li trong tng lai, kh nng to ngun tin ca doanh nghip, đánh giá hiu
qu các ngun lc doanh nghip đang hoc có th s dng. Các yu t liên quan trc tip
đn tình hình và kt qu kinh doanh trong báo cáo kt qu hot đng kinh doanh là doanh
thu, thu nhp khác, chi phí và kt qu kinh doanh.
Thông tin v các lung tin ca doanh nghip đc cung cp qua báo cáo lu
chuyn tin t. Các thông tin này rt cn thit trong vic đánh giá các hot đng đu t,
tài chính và kinh doanh ca doanh nghip, cung cp cho ngi s dng đánh giá v kh
nng to các ngun tin và các khon tng đng tin cng nh vic s dng các ngun
tin này.
1.1.2. Nguyên tc lp và trình bày BCTC:
Các nguyên tc nh hng đn vic lp và trình bày BCTC theo IAS 01 – Trình
bày BCTC gm:

- Hot đng liên tc: BCTC phi đc lp trên c s gi đnh doanh nghip đang
hot đng liên tc và s tip tc hot đng kinh doanh bình thng trong tng lai gn.
- C s dn tích: Theo c s dn tích thì mi nghip v kinh t tài chính ca
doanh nghip liên quan đn tài sn, n phi tr, vn ch s hu, doanh thu, chi phí phi
18
đc ghi s k toán vào thi đim phát sinh, không cn c vào thi đim thc t thu, chi
tin hoc tng đng tin.
- Nht quán: Vic trình bày và phân loi các khon mc trên BCTC phi nht quán
t niên đ này sang niên đ khác, tr khi có s thay đi đáng k v bn cht các hot
đng ca doanh nghip hoc khi xem xét li vic trình bày BCTC cho thy cn phi thay
đi đ có th trình bày mt các hp lý hn các giao dch và các s kin; hoc mt chun
mc k toán khác yêu cu có s thay đi trong vic trình bày.
- Trng yu và tp hp: Theo nguyên tc này thì tng khon mc trng yu phi
đc trình bày riêng bit trên BCTC, các khon mc không trng yu thì không phi
trình bày riêng r mà đc tp hp vào nhng khon mc có cùng tính cht hoc chc
nng.
- Bù tr: Các khon mc tài sn và n phi tr trình báy trên BCTC không đc
bù tr, tr khi mt chun mc k toán khác qui đnh hoc cho phép bù tr. Các khon
mc doanh thu, thu nhp khác và chi phí ch đc bù tr khi đc qui đnh ti mt chun
mc k toán khác.; hoc các khon lãi, l và các chi phí liên quan phát sinh t các giao
dch và các s kin tng t và không có tính trng yu.
- Có th so sánh: Theo nguyên tc này thì các thông tin s liu trên BCTC phi
cung cp nhng s liu tng ng trên BCTC ca k trc đ giúp cho nhng ngi s
dng hiu rõ đc BCTC ca k hin ti.
1.1.3. Các thông tin trình bày trên BCTC:
Thông tin trình bày trên BCTC tùy thuc qui đnh k toán ca tng quc gia. Tuy
nhiên, theo IAS 01 thì các BCTC phi bao gm các khon mc ch yu sau:
1.1.3.1. Báo cáo tình hình tài chính (Bng cân đi k toán):
- Nhà xng, máy móc ,thit b;
- Bt đng sn đu t;

- Tài sn vô hình;
- Tài sn tài chính;
- Các khon đu t s dng phng pháp vn ch s hu;
- Tài sn có tính cht sinh hc;
- Hàng tn kho;
- Các khon phi thu có tính cht thng mi và các khon phi thu khác
- Tin và các khon tng đng tin;
19
- Các khon phi tr thng mi và các khon phi tr khác;
- D phòng;
- Các khon công n tài chính;
- Tài sn và n phi tr thu thu nhp hin hành;
- Tài sn và n phi tr thu thu nhp hoãn li;
- Li ích ca c đông không kim soát;
- Vn góp và li nhun gi li ca công ty m.
Các khon mc b sung, các tiêu đ và s cng chi tit cn phi đc trình bày
trong bng cân đi k toán khi mt chun mc k toán khác yêu cu hoc khi vic trình
bày đó là cn thit đ đáp ng yêu cu phn ánh trung thc và hp lý v tình hình tài
chính ca doanh nghip.
1.1.3.2. Báo cáo thu nhp toàn din (báo cáo kt qu hot đng kinh doanh):
- Doanh thu;
- Chi phí tài chính;
- Phn s hu trong lãi hoc l ca công ty liên kt hoc liên doanh đc k toán
theo phng pháp vn ch s hu;
- Chi phí thu thu nhp;
- S tng cng các khon lãi hoc l trc thu liên quan đn ngng hot đng;
- Lãi hoc l;
- Phn s hu trong các khon thu nhp khác ca công ty liên kt hoc liên doanh
đc k toán theo phng pháp vn ch s hu;
- Tng khon mc thuc khon thu nhp khác đc phân loi theo tính cht;

- Tng cng các khon thu nhp khác;
- Phn lãi hoc l thuc v c đông không kim soát và phn thuc v công ty m;
- Tng cng các khon thu nhp khác thuc v c đông không kim soát và phn
thuc v công ty m;
Các khon mc b sung, các tiêu đ và s cng chi tit cn phi đc trình bày
trong bng cân đi k toán khi mt chun mc k toán khác yêu cu hoc khi vic trình
bày đó là cn thit đ đáp ng yêu cu phn ánh trung thc và hp lý v tình hình và kt
qu kinh doanh ca doanh nghip.
1.1.3.3. Báo cáo lu chuyn tin t:
20
Báo cáo lu chuyn tin t phi trình bày các lung tin ca doanh nghip theo 3
loi hot đng:
- Lung tin t hot đng kinh doanh;
- Lung tin t hot đng đu t;
- Lung tin t hot đng tài chính;
Doanh nghip đc trình bày các lung tin t các hot đng kinh doanh, hot
đng đu t và hot đng tài chính theo cách thc phù hp nht vi đc đim kinh doanh
ca doanh nghip.
1.1.3.4. Thuyt minh BCTC:
Bng thuyt minh BCTC ca mt doanh nghip cn phi:
- a ra các thông tin v c s dùng đ lp BCTC và các chính sách k toán c th
đc chn và áp dng đi vi các giao dch và các s kin quan trng;
- Trình bày các thông tin theo qui đnh ca các chun mc k toán mà cha đc
trình bày trong các BCTC khác;
- Cung cp thông tin b sung cha đc trình bày trong các BCTC khác, nhng li
cn thit cho vic trình bày trung thc và hp lý.
Thuyt minh BCTC thng đc trình bày theo th t nh sau:
- Tuyên b v vic tuân th các chun mc BCTC quc t (IFRS);
- Gii thích c s đánh giá và các chính sách k toán đc áp dng;
- Thông tin b sung cho các khon mc đc trình bày trong tng báo cáo tài

chính theo th t trình bày hàng dc ca tng khon mc.
- Nhng thông tin khác;
- Nhng khon n tim tàng, cam kt và nhng din gii tài chính khác;
- Nhng thông tin phi tài chính.
Tóm li, BCTC có vai trò quan trng trong vic cung cp thông tin kinh t cho các
đi tng có liên quan. Do đó, vic lp và trình bày BCTC phi tuân th nhng yêu cu
và nguyên tc nht đnh. Các nguyên tc lp BCTC và các ni dung c bn ca BCTC
theo chun mc k toán Vit Nam nhìn chung phù hp vi thông l quc t. Tuy nhiên,
vic qui đnh c th mu biu BCTC  ch đ k toán áp dng chung cho tt c các
doanh nghip t ra không thích hp vi thc t hot đng đa dng ca các doanh nghip.
Vn đ này cng cn đc xem xét li khi Vit Nam hi nhp ngày càng sâu rng vi
kinh t các nc trong khu vc và trên th gii.
21
1.2. BCTC hp nht:
1.2.1. Công ty m, công ty con và BCTC hp nht:
1.2.1.1. Công ty m, công ty con và tp đoàn kinh t:
1.2.1.1.1. Công ty m, công ty con:
Công ty m là công ty có quyn kim soát, chi phi v tài chính, chin lc hot
đng sn xut kinh doanh ca mt hoc nhiu công ty khác. Các công ty chu s kim
soát, chi phi ca công ty m đc gi là công ty con. Công ty m, công ty con có th
đc hình thành thông qua các hình thc ch yu sau:
- Công ty m thành lp mi các công ty con: phng thc này đc thc hin khi
mt công ty phát trin mnh v qui mô, có tim lc tài chính nên thành lp mi các công
ty con hoc nâng cp các chi nhánh, đn v ph thuc thành các công ty con đ m rng
phm vi hot đng.
- Hp nht kinh doanh theo phng thc mua c phiu: Công ty m có th mua c
phiu ca mt công ty khác đ đt đc quyn kim soát ti công ty con. ây là phng
thc hình thành công ty con ph bin trên th gii.
1.2.1.1.2. Tp đoàn kinh t:
Theo điu 146 Lut doanh nghip nm 2005 thì tp đoàn kinh t đc xp là mt

thành phn trong nhóm công ty, c th nh sau: "Nhóm công ty là tp hp các công ty có
mi quan h gn bó lâu dài vi nhau v li ích kinh t, công ngh th trng và các dch
v kinh doanh khác. Nhóm công ty bao gm các hình thc sau đây: Công ty m, công ty
con; Tp đoàn kinh t; các hình thc khác" [25].
Trong khi đó, theo IAS 27 thì tp đoàn kinh t là mt tp hp các công ty bao gm
công ty m và các công ty con.
Mc dù có nhiu khái nim khác nhau nhng các tp đoàn kinh t có chung nhng
đc đim sau:
- Tp đoàn không có t cách pháp nhân.
- Các công ty trong tp đoàn có mi liên kt vi nhau v tài chính, công ngh, th
trng và do công ty m đng đu.
- S hu đa dng và t chc ch yu theo mô hình công ty m, công ty con.
- Các công ty trong tp đoàn là các thc th pháp lý đc lp. Các công ty này có
liên h vi nhau v li ích kinh t và mi liên h này đc thc hin ch yu thông qua
các quan h tài chính.
22
1.2.1.2. Khái nim BCTC hp nht:
Tp đoàn (công ty m) và các công ty con là nhng thc th pháp lý riêng nên tp
đoàn và các công ty con phi lp BCTC riêng. Tuy nhiên, do tp đoàn nm quyn kim
soát ti các công ty con thông qua quyn biu quyt chi phi ti các công ty này nên các
công ty trong tp đoàn hot đng nh mt đn v kinh t duy nht do tp đoàn kim soát.
Chính vì vy, các tp đoàn phi lp BCTC hp nht đ phn ánh tình hình tài chính, kt
qu kinh doanh cng nh các lung tin ca tt c các công ty trong tp đoàn. Do đó,
BCTC hp nht là BCTC ca mt tp đoàn (hoc ca mt nhóm công ty) đc trình bày
nh BCTC ca mt doanh nghip. Báo cáo này đc lp trên c s hp nht báo cáo ca
công ty m và các công ty con.
Qua đó, có th thy, ngoài các đc đim nh BCTC thông thng, BCTC hp nht
còn có các đc đim đc bit sau:
- BCTC hp nht đc lp không cn c vào s sách k toán mà đc lp bng
cách tng hp t các khon mc ging nhau trên các BCTC ca các công ty trong tp

đoàn.
- BCTC hp nht phn ánh tình hình tài chính, kt qu kinh doanh và các lung
tin ca mt thc th duy nht (tp đoàn).
- Trong quá trình lp BCTC hp nht, các giao dch và các s d ni b trong tp
đoàn s đc loi tr.
1.2.2. Ni dung và trách nhim lp BCTC hp nht:
1.2.2.1. Ni dung BCTC hp nht:
H thng BCTC hp nht gm BCTC hp nht nm và BCTC hp nht gia niên
đ.
- BCTC hp nht nm gm Bng cân đi k toán hp nht; Báo cáo kt qu hot
đng kinh doanh hp nht; Báo cáo lu chuyn tin t hp nht; Bn thuyt minh BCTC
hp nht.
- BCTC hp nht gia niên đ cng bao gm 4 mu báo cáo nh BCTC hp nht
nm và có 2 dng gm: BCTC hp nht gia niên đ dng đy đ và BCTC hp nht
gia niên đ dng tóm lc. Trong đó, BCTC hp nht gia niên đ dng đy đ có ni
dung tng t nh BCTC hp nht nm, BCTC hp nht gia niên đ dng tóm lc ch
trình bày mt s ch tiêu ch yu trên các mu báo cáo.
1.2.2.2. Trách nhim lp và trình bày BCTC hp nht:
23
Mc đích ca BCTC hp nht là nhm cung cp thông tin kinh t, tài chính và tình
hình kinh doanh ca tp đoàn trong nm tài chính và nhng d đoán trong tng lai cho
các đi tng s dng thông tin ca tp đoàn, công ty m. Thông tin trên BCTC hp nht
là cn c quan trng đ ra các quyt đnh v qun lý, điu hành hot đng kinh doanh,
đu t vào tp đoàn ca các ch s hu, nhà đu t, ch n… Do đó, Công ty m và tp
đoàn là đn v có trách nhim lp BCTC hp nht đ tng hp và trình bày mt cách tng
quát, toàn din tình hình tài sn, n phi tr, ngun vn ch s hu  thi đim lp
BCTC, tình hình và kt qu hot đng kinh doanh trong k ca đn v.
Công ty m đng thi là công ty con b mt công ty khác s hu toàn b hoc gn
nh toàn b và nu đc các c đông thiu s trong công ty chp thun thì không phi
lp và trình bày BCTC hp nht.

i vi các đn v k toán cp trên có các đn v k toán trc thuc hoc Tng
công ty nhà nc thành lp và hot đng theo mô hình không có công ty con, phi lp
BCTC tng hp đ tng hp và trình bày mt cách tng quát, toàn din tình hình tài sn,
n phi tr, ngun vn ch s hu  thi đim lp BCTC, tình hình và kt qu hot đng
kinh doanh trong k báo cáo ca toàn đn v.
Trng hp hp nht kinh doanh dn đn quan h công ty m - công ty con thì
công ty m (bên mua) không phi lp BCTC hp nht ti ngày mua mà phi lp BCTC
hp nht ti thi đim gn nht theo qui đnh hin hành.
i vi công ty m và tp đoàn va phi lp BCTC tng hp, va phi lp BCTC
hp nht thì phi lp BCTC tng hp trc (tng hp theo loi hình hot đng: sn xut
kinh doanh, đu t xây dng c bn, hoc s nghip) sau đó mi lp BCTC tng hp
hoc BCTC hp nht gia các loi hình hot đng.
1.2.3. Phm vi và niên đ hp nht BCTC:
1.2.3.1. Phm vi hp nht BCTC:
Phm vi hp nht BCTC là xác đnh các công ty con s phi cng hp BCTC vi
công ty m. ây là công vic đu tiên trong quá trình lp BCTC hp nht.
1.2.3.1.1. C s nhn bit công ty con:
Công ty con đc nhn bit trên c s xác đnh công ty m. Mt công ty đc xem
là Công ty m ca mt công ty khác nu có quyn kim soát thông qua vic chi phi các
chính sách tài chính và hot đng nhm thu đc li ích kinh t t các hot đng ca
24
công ty này. Quyn kim soát ca công ty m đc xem là tn ti khi xy ra mt trong
các trng hp sau:
a/- Công ty m nm gi trên 50% quyn biu quyt trc tip hoc gián tip  Công ty
con; c th có các trng hp sau:
- Công ty m nm gi trc tip trên 50% quyn biu quyt  công ty con thông qua s
vn công ty m đu t trc tip vào công ty con.
- Công ty m nm gi gián tip trên 50% quyn biu quyt  công ty con thông qua
mt công ty con khác trong tp đoàn. Trong trng hp này, t l quyn biu quyt gián
tip ca công ty m chính là quyn biu quyt trc tip ca công ty con đu t trc tip

ti công ty con đu t gián tip.
- Công ty m nm gi gián tip trên 50% quyn biu quyt  công ty con thông qua
nhiu công ty con khác trong tp đoàn. Trong trng hp này, t l quyn biu quyt
gián tip ca công ty m chính là quyn biu quyt trc tip ca các công ty con đu t
trc tip ti công ty con đu t gián tip
- Công ty m va nm gi trc tip và gián tip trên 50% quyn biu quyt  công ty
con.
b/- Công ty m nm gi di 50% quyn biu quyt nhng có mt trong các quyn
hn sau:
- Công ty m có quyn trc tip hoc gián tip b nhim hoc bãi min đa s các
thành viên Hi đng qun tr, Giám đc hoc Tng giám đc ca Công ty con;
- Công ty m có quyn b đa s phiu ti các cuc hp ca Hi đng qun tr hoc
cp qun lý tng đng;
- Nhà đu t khác tha thun dành cho Công ty m hn 50% quyn biu quyt;
- Công ty m có quyn chi phi các chính sách tài chính và hot đng theo quy ch
tha thun.
Vic xác đnh mt công ty có phi là Công ty m hay không phi da trên vic xét
xem Công ty đó có kim soát thông qua vic chi phi các chính sách tài chính và hot
đng ca mt công ty khác hay không ch không ch xét ti hình thc pháp lý, hay tên
gi ca nó.
1.2.3.1.2. Xác đnh phn li ích ca công ty m và c đông thiu s  công ty con:
a. Trng hp công ty m s hu trc tip công ty con:
25
Trong trng hp này t l li ích ca công ty m  công ty con là t l li ích
trc tip và đc xác đnh bng t l s hu ca công ty m trong giá tr tài sn thun ca
công ty con đó. Tng t, t l li ích ca c đông thiu s s bng t l s hu ca nhà
đu t trong giá tr tài sn thun ca công ty con.
b. Trng hp công ty m s hu gián tip công ty con thông qua mt công ty con khác
(công ty con đu t gián tip):
- T l li ích ca công ty m:

+ Nu công ty m không đu t vào công ty con đu t gián tip:
Trong trng hp này t l li ích gián tip ca Công ty m  Công ty con đc
xác đnh thông qua t l li ích ca Công ty con đu t trc tip.
T l (%) li ích
gián tip ca công ty
m ti công ty con
=
T l (%) li ích ti
công ty con đu t
trc tip

X
T l (%) li ích ca công ty
con đu t trc tip ti công ty
con đu t gián tip
+ Nu công ty m có đu t vào công ty con đu t gián tip:
Trong trng hp này, công ty m va có li ích trc tip và t l li ích gián tip
ti công ty con nên t l li ích ca Công ty m  Công ty con đu t gián tip đc xác
đnh nh sau:

T l (%) li ích ca
công ty m ti công ty
con đu t gián tip
=
T l (%) li ích
trc tip ca công
ty m ti công ty
con đu t gián tip

+

T l (%) li ích gián tip ca
công ty m ti công ty con đu
t gián tip
- T l li ích ca c đông thiu s đc xác đnh nh sau:
T l (%) li ích
ca c đông thiu s
ti công ty con đu t
gián tip
=
T l (%) li ích
trc tip ca c
đông thiu s ti
công ty con đu t
gián tip

+
T l (%) li ích gián tip ca
c đông thiu s ti công ty
con đu t gián tip
Trong đó:
T l (%) li ích
gián tip ca c đông
=
T l (%) li ích
trc tip ca c

X
T l (%) li ích ca công ty
con đu t trc tip ti công ty
26

thiu s ti công ty con
đu t gián tip
đông thiu s ti
công ty con đu t
trc tip
con đu t gián tip
1.2.3.1.3. Xác đnh các công ty con trong phm vi hp nht:
IAS 27 qui đnh Công ty m khi lp BCTC hp nht phi hp nht BCTC riêng
ca mình và BCTC ca tt c các Công ty con  trong nc và ngoài nc do Công ty
m kim soát. Nu quyn kim soát ca công ty m là tm thi và tha mãn điu kin qui
đnh ti IFRS 5 thì khon đu t vào công ty con s đc k toán theo IFRS 5.
1.2.3.1.4. Thng nht chính sách k toán trong phm vi hp nht:
BCTC hp nht phn ánh tình hình tài chính, kt qu kinh doanh và các lung tin
ca c tp đoàn và đc lp trên c s BCTC riêng ca công ty m và BCTC ca các
công ty con. Tuy nhiên, do công ty m và các công ty con có t cách pháp lý riêng nên
chính sách k toán ti các đn v này có th có s khác nhau. S khác bit v chính sách
k toán ca các ch th trong phm vi hp nht nu không đc điu chnh hoc công b
trên thuyt minh BCTC s nh hng đn cht lng thông tin trình bày trên BCTC hp
nht.
IAS 27 qui đnh BCTC hp nht đc lp phi áp dng chính sách k toán mt
cách thng nht cho các giao dch và s kin cùng loi trong nhng hoàn cnh tng t.
Nu không th s dng chính sách k toán mt cách thng nht trong khi hp nht
BCTC, công ty m phi gii trình vn đ này cùng vi các khon mc đã đc hch toán
theo các chính sách k toán khác nhau trong BCTC hp nht. Trên thc t, ngoi tr
trng hp công ty m thành lp mi công ty con thì chính sách k toán ti công ty con
thng nht vi công ty m ngay t khi mi bt đu đi vào hot đng, còn li các công ty
con trong tng th hp nht có th có chính sách k toán khác nhau và khác nhau c vi
chính sách k toán ca công ty m bi l trc khi tr thành nhng ch th trong phm vi
hp nht thì các công ty này là nhng ch th đc lp vi nhng chính sách k toán riêng
bit. Các chính sách k toán khác bit trong tp đoàn có th đc x lý tùy theo các

trng hp sau:
- Công ty m có th dùng quyn kim soát ca mình tác đng đ công ty con thay
đi chính sách k toán phù hp vi chính sách k toán ca tp đoàn. Trng hp này
chính sách k toán ca tp đoàn đc áp dng thng nht ngay t khi các công ty con lp
BCTC riêng nên không cn thc hin các điu chnh khi lp BCTC hp nht.