Thực trạng và biện pháp khắc phục việc nhận trợ cấp ốm đau thai sản ở Việt Nam

MỤC LỤC
1. Sự cần thiết của hệ thống BHXH...........................................................................................2
2. Các khái niệm về BHXH........................................................................................................3
3. Mục đích của BHXH..............................................................................................................3
4. Lịch sử ra đời của chương trình BHXH.................................................................................4
5/ Các nguyên tắc Bảo hiểm xã hội............................................................................................4
5.1. Nhà nước thống nhất quản lí.......................................................................................4
5.2. Thực hiện BHXH dựa trên cơ sở phân phối theo lao động, lấy số đông bù số ít......4
5.3.Thực hiện BHXH cho mọi trường hợp giảm hoặc mất khả năng lao động và cho
mọi người lao động............................................................................................................4
5.4.Mức BHXH.................................................................................................................5
II/ NỘI DUNG CỦA BHXH......................................................................................................5
1/ Thành viên tham gia bảo hiểm xã hội (hay các bên trong quan hệ bảo hiểm xã hội)...........5
1.1/ Người thực hiện bảo hiểm...........................................................................................5
1.2/ Người tham gia bảo hiểm............................................................................................5
1.3/ Người được bảo hiểm..................................................................................................6
2/ Mức thu nhập được bảo hiểm................................................................................................6
3/ Các chế độ bảo hiểm xã hội...................................................................................................6
4/Trợ cấp BHXH........................................................................................................................7
4.1/ Trợ cấp BHXH thường xuyên.....................................................................................7
4.2/ Trợ cấp BHXH một lần...............................................................................................7
5/ Quỹ bảo hiểm xã hội..............................................................................................................8
1/ Đối tượng hưởng trợ cấp ốm đau...........................................................................................8
2. Điều kiện hưởng chế độ ốm đau............................................................................................9
3. Thời gian hưởng chế độ ốm đau............................................................................................9
3.1/ Đối với bệnh thông thường.........................................................................................9
3.2/ Đối với bệnh dài ngày...............................................................................................10
3.3. Đối với trường hợp khi con ốm đau:........................................................................10
Điều 24 luật BHXH quy định...........................................................................................10
4/Mức hưởng chế độ ốm đau .................................................................................................10
4.1/ Trường hợp thông thường.........................................................................................11

4.2/ Đối với trường hợp mắc bệnh chữa trị dài ngày:.....................................................11
5/ Dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau khi ốm đau...................................................................12
IV/ CHẾ ĐỘ THAI SẢN.........................................................................................................13
1/ Đối tượng áp dụng chế độ thai sản......................................................................................13
2/ Điều kiện hưởng chế độ thai sản .........................................................................................13
3/ Thời gian hưởng chế độ thai sản..........................................................................................14
3.1/ Thời gian hưởng chế độ khi khám thai.....................................................................14
3.2/ Thời gian hưởng chế độ khi sẩy thai, nạo, hút thai hoặc thai chết lưu....................14
3.3/ Thời gian hưởng chế độ khi sinh con ......................................................................14
3.4/ Thời gian hưởng chế độ khi sinh con trong trường hợp con sinh ra bị chết ...........15
Bảo hiểm xã hội – chế độ ốm đau thai sản
3.5/ Thời gian hưởng chế độ trong trường hợp mẹ chết sau khi sinh con mà cha hoặc
mẹ hoặc cả cha và mẹ tham gia BHXH ..........................................................................15
3.6/ Thời gian hưởng chế độ khi nhận con nuôi .............................................................15
3.7/ Thời gian gian hưởng chế độ khi thực hiện các biện pháp tránh thai:.....................16
4/ Mức hưởng chế độ thai sản..................................................................................................16
5/ Trợ cấp thai sản....................................................................................................................17
6/ Các chế độ sau thai sản........................................................................................................17
7/ Mức đóng và phương thức đóng của người sử dụng lao động đối với chế độ ốm đau và
thai sản...............................................................................................................................................18
I/ NHỮNG NHẬN THỨC CHUNG VỀ BHXH
1. Sự cần thiết của hệ thống BHXH
• Sự ra đời của hệ thống BHXH là một trong những sáng tạo sáng chói của loài
người trong lịch sử phát triển xã hội.
• BHXH nói lên thực tế rằng các công dân có thể gặp rủi ro do nền kinh tế mang
lại như tình trạng thất nghiệp, ốm đau thai sản, tai nạn lao động…do đó công dân cần đươc
đảm bảo một mức độ an toàn nhất định để chống lại các rủi ro trên.
Nhóm 7 Page 2
Bảo hiểm xã hội – chế độ ốm đau thai sản
Như vậy BHXH ra đời là nhằm để bù đắp những rủi ro mà người lao động có thể gặp

phải trong cuộc sống thường ngày.
2. Các khái niệm về BHXH
Thuật ngữ “ bảo hiểm xã hội “ lần đầu tiên chính thức được sử dụng làm tiêu đề cho
một văn bản pháp luật 1935 ( luật bảo hiểm xã hội 1935 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ).
Thuật ngữ “ bảo hiểm xã hội “ được hiểu không giống nhau giữa các nước về mức độ
và phạm vi rộng hẹp của nó :
 Theo D.Pieters bảo hiểm xã hội được hiểu với tư cách là một tổ chức được
hình thành với mục đích hỗ tương giữa người với người để đối phó sự thiếu hụt thu nhập
hoặc những tổn thất cụ thể khác.
 Theo Sinfield thì nghị BHXH nên được định nghĩa là một cơ chế đảm bảo an
toàn toàn diện cho con người chống lại sự mất mát về vật chất. Quan điểm của Berghman
cũng tương tự như thế.
 Theo Giancalo Pereno BHXH là một hệ thống bao gồm các lợi ích dịch vụ
đảm bảo cho công dân khi cần thiết.
Theo khoản 1 điều 3 luật BHXH: “BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một
phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản,
tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hết tuổi lao động hoặc chết,trên cơ sở đóng vào quỹ
BHXH “
3. Mục đích của BHXH
• Tạo cho cá nhân và gia đình họ một niềm tin vững chắc mức sống và điều
kiện sống của họ trong một chừng mực nhất định không bị suy giảm đáng kể bởi bất kỳ
hậu quả nào.
• Đáp ứng nhu cầu, mong ước của loài người muốn được đảm bảo an toàn trong
cuộc sống.
Khoản 1 điều 140 Luật lao động VN :“ Nhà nước quy định chính sách BHXH nhằm
từng bước mở rộng và nâng cao việc bảo đảm vật chất , chăm sóc, phục hồi sức khoẻ, góp
phần ổn định đời sống cho người lao động và gia đình trong các trường hợp lao động ốm
đau, thai sản …”
Nhóm 7 Page 3
Bảo hiểm xã hội – chế độ ốm đau thai sản

4. Lịch sử ra đời của chương trình BHXH
Ra đời đầu tiên ở nước Đức dưới thời thủ tướng Otto von Bismarck. Ngay sau đó,
mẫu hình BHXH của Đức được nhiều nước khác áp dụng, trong đó phải kể đến Áo và
Hunggari. Tuy nhiên, không phải mô hình này được chấp nhận ngay, Châu Âu diễn ra
nhiều cuộc thảo luận, tranh cãi về vấn đề này. Anh quốc chấp nhận chương trình BHXH
năm 1911.
Sau năm 1920, chương trình BHXH nhanh chóng được áp dụng hầu hết ở các nươc
châu Âu và Tây bán cầu
Đặc biệt, giai đoạn sau thế chiến thứ hai hệ thống BHXH bắt buộc được Chính phủ
nhiều nước quan tâm.
5/ Các nguyên tắc Bảo hiểm xã hội.
5.1. Nhà nước thống nhất quản lí.
Nhà nước là người trực tiếp tổ chức, chỉ đạo và quản lý toàn bộ sự nghiệp BHXH
thông qua ban hành các qui định pháp luật về BHXH và kiểm tra việc thực hiện các qui
định đó.
Nhà nước có trách nhiệm hỗ trợ quỹ BHXH và trong trường hợp cần thiết Nhà nước
có biện pháp để bảo toàn giá trị quỹ,đảm bảo sự an tâm về tài chính cho quỹ BHXH
5.2. Thực hiện BHXH dựa trên cơ sở phân phối theo lao động, lấy số đông bù
số ít
Thông qua sự đóng góp của người lao động cho xã hội qui định mức trợ cấp và độ
dài thời gian hưởng trợ cấp phù hợp.
Đây là nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm, tức là dung rủi ro mà nhiều người có thể gặp
phải với số ít người gặp phải rủi ro.
5.3.Thực hiện BHXH cho mọi trường hợp giảm hoặc mất khả năng lao động và
cho mọi người lao động.
Đảm bảo cho người lao động dù làm trong thành phần kinh tế nào đều được hưởng
quyền lợi BHXH. Đây là ý nghĩa quan trọng của BHXH, thực hiện được mục đích chính
Nhóm 7 Page 4
Bảo hiểm xã hội – chế độ ốm đau thai sản
của BHXH là chăm lo cho người lao động trong trường hợp họ gặp phải những rủi ro mà

đã nhìn thấy được.
5.4.Mức BHXH
Mức BHXH không được cao hơn mức tiền lương khi đang làm việc và trong một số
trường hợp không được thấp hơn mức trợ cấp BHXH tối thiểu và phải đảm bảo mức sống
tối thiểu cho người dân. Điều này giúp cho mọi người lao động đều có thể tham gia
BHXH, thể hiện được tinh thần và ý nghĩa của BHXH.
II/ NỘI DUNG CỦA BHXH.
1/ Thành viên tham gia bảo hiểm xã hội (hay các bên trong quan hệ bảo hiểm
xã hội)
Có ba loại thành viên tham gia bảo hiểm xã hội. Đó là
• Người thực hiện bảo hiểm
• Người tham gia bảo hiểm
• Người được bảo hiểm.
1.1/ Người thực hiện bảo hiểm
Người thực hiện bảo hiểm là người đại diện cho cơ quan bảo hiểm xã hội do nhà
nước thành lập. Hoạt động của cơ quan bảo hiểm xã hội được nhà nước giám sát, kiểm tra
chặt chẽ.
Như vậy, cơ quan bảo hiểm xã hội chịu trách nhiệm trước nhà nước về việc thực hiện
bảo hiểm xã hội đối với mọi người lao động theo quy định của pháp luật, đồng thời chịu
trách nhiệm về vật chất và tài chính đối với người được bảo hiểm khi họ có đủ điều kiện
theo quy định của pháp luật.
1.2/ Người tham gia bảo hiểm.
Người tham gia bảo hiểm xã hội là người đóng góp phí bảo hiểm xã hội để bảo hiểm
cho mình hoặc cho người khác được bảo hiểm xã hội.
Người tham gia bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật là người sử dụng lao
động, người lao động và trong chừng mực nào đó là nhà nước.
Nhóm 7 Page 5
Bảo hiểm xã hội – chế độ ốm đau thai sản
1.3/ Người được bảo hiểm
Người được bảo hiểm xã hội là người lao động hoặc thành viên gia đình họ khi thỏa

mãn đầy đủ các điều kiện bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.
Các thành viên tham gia quan hệ bảo hiểm xã hội có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Nếu tranh chấp giữa người lao động và người sử dụng lao động về bảo hiểm xã hội thì giải
quyết theo quy định về giải quyết tranh chấp lao động, người sử dụng lao động với cơ
quan bảo hiểm xã hội thì giải quyết theo quy chế của tổ chức bảo hiểm xã hội.
2/ Mức thu nhập được bảo hiểm
Mức thu nhâp được bảo hiểm là mức tiền lương hoặc một mức thu nhập bằng tiền
nào đó do nhà nước quy định.Trên cơ sở mức sống ,mức thu nhập bình quân thực tế của
đại đa số người lao động và mức thu nhập bình quân đầu người.
Có hai cách để lựa chọn mức thu nhập được bảo hiểm:
• Thứ nhất: là áp dụng một mức đồng nhất đối với mọi người được bảo hiểm
• Thứ hai: là lấy tiền lương làm cơ sở để quy định mức thu nhập được bảo
hiểm.
Trên thực tế thường áp dụng cách thứ hai vì làm như vậy sẽ phù hợp với từng lao
động khác nhau hơn. Đảm bảo cho mọi người lao động đều có thể tham gia BHXH.
Mức thu nhập được bảo hiểm còn là công cụ để nhà nước giám sát,kiểm tra, điều tiết
trên giác độ quản lý vĩ mô đối với bảo hiểm xã hội và quản lý lao động trong nền kinh tế
quốc dân
3/ Các chế độ bảo hiểm xã hội
Tùy theo điều kiện kinh tế xã hội của từng quốc gia trong từng giai đoạn mà cácchế
độ bảo hiểm xã hội được quy định khác nhau.
Hiện nay, ở nước ta thực hiện một số các chế độ bảo hiểm xã hội sau:
- BHXH bắt buộc: - Ốm đau
- Thai sản
- Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp
- Hưu trí
- Tử tuất
Nhóm 7 Page 6
Bảo hiểm xã hội – chế độ ốm đau thai sản
- BHXH tự nguyện: - Hưu trí

- Tử tuất.
Các chế độ bảo hiểm nói trên có một điểm chung là đều được tạo thành bởi các điều
kiện bảo hiểm xã hội và mức trợ cấp bảo hiểm xã hội.
Điều kiện bảo hiểm xã hội là cơ sở pháp lý để được hưởng bảo hiểm xã hội.
Hệ thống các điều kiện bảo hiểm xã hội bao gồm:
- Tuổi đời.
- Mức độ suy giảm hoặc mất khả năng lao động
- Thời gian tham gia BHXH
Trong các điều kiện nêu trên, tùy từng chế độ bảo hiểm xã hội cụ thể mà nó được coi
là điều kiện chủ yếu hoặc thứ yếu.
Ví dụ: Đối với chế độ trợ cấp ốm đau thì điều kiện tuổi đời là thứ yếu nhưng đối với
chế độ hưu trí đây là điều kiện chủ yếu.
4/Trợ cấp BHXH
Có hai loại trợ cấp BHXH là: trợ cấp BHXH thường xuyên và trợ cấp BHXH một
lần.
4.1/ Trợ cấp BHXH thường xuyên
Đó là loại trợ cấp đòi hỏi phải trả thường kỳ hàng tháng, có tác dụng phát huy hiệu
quả trong thời gian dài.
Ví dụ: Chế độ hưu trí
4.2/ Trợ cấp BHXH một lần
Đó là loại trợ cấp chỉ trả một lần cho nhu cầu bảo hiểm mới phát sinh
Ví dụ: chế độ trợ cấp ốm đau
Cơ sở để xác định mức độ trợ cấp bảo hiểm xã hội và độ dài thời gian hưởng bảo
hiểm xã hội phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: mức độ giảm hoặc mất khả năng
lao động……
Nhóm 7 Page 7
Bảo hiểm xã hội – chế độ ốm đau thai sản
5/ Quỹ bảo hiểm xã hội
Qũy bảo hiểm xã hội là tập hợp những phương tiện nhằm thỏa mãn những nhu cầu
phát sinh về bảo hiểm xã hội.Cụ thể là các khoản dự trữ về tài chính và các phương tiện cơ

sở vất chất phục vụ cho quỹ bảo hiểm xã hội.
Qũy bảo hiểm xã hội có hai tính chất đặc trưng:
• Quỹ bảo hiểm xã hội là một quỹ an toàn về tài chính: được bảo toàn về giá trị
và không có rủi ro về tài chính.
• Quỹ bảo hiểm xã hội là một quỹ tiêu dùng: trên cơ sở tuân theo quy luật phân
phối theo lao động, đồng thời tham gia điều chỉnh cần thiết giữa các nhu cầu và lợi ích.
Các nguồn hình thành quỹ BHXH là:
- Người lao động
- Người sử dụng lao động
- Hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.
Từ ngày 1/1/2010, người sử dụng lao động và người lao động đóng BHXH như sau:
Với người sử dụng lao động:
- 16% tổng quỹ lương để đóng vào các quỹ BHXH ốm đau, thai sản, tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí tử tuất.
- 1% vào quỹ BH thất nghiệp.
Với người lao động:
- 6% vào quỹ BHXH hưu trí, tử tuất
- 1% vào quỹ BH thất ngiệp.
III/ CHẾ ĐỘ ỐM ĐAU.
1/ Đối tượng hưởng trợ cấp ốm đau.
Theo Điều 21 luật bảo hiểm xã hội và khoản 1,2,3 và điểm b khoản 4 điều 2 nghị
định 152/CP thì những đối tượng sau sẽ được hưởng trợ cấp ốm đau:
Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là công dân Việt Nam, bao gồm:
a) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao
động có thời hạn từ đủ ba tháng trở lên;
b) Cán bộ, công chức, viên chức
Nhóm 7 Page 8