Giải pháp chiến lược phát triển nguồn nhân lực tại TP Cân Thơ đến năm 2020

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH







NGUYN TH NGC THANH




“GII PHÁP CHN LC PHÁT TRIN NGUN
NHÂN LC TI TP CN TH N NM 2020”


Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s: 60.34.05



LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN VN DNG

TP. H CHÍ MINH - NM 2009
LI CM N


Trong quá trình thc hin lun vn, tôi đã nhn đc s quan tâm, giúp đ
ca Quý Thy Cô và bn bè cùng khóa.
Xin trân trng cám n TS. Nguyn Vn Dng, ngi hng dn khoa hc
ca lun vn đã hng dn tn tình, giúp đ tôi v mi mt đ hoàn thành đc
lun vn.
Xin trân trng cám n Quý Thy Cô Khoa Qun Tr Kinh Doanh, Khoa Sau
i Hc đã to điu kin thun li trong sut khóa hc.
Xin trân trng cám n Quý Thy Cô trong Hi đng chm lun vn đã góp ý
v nhng thiu sót ca lun vn đ lun vn đc hoàn thin hn.
Cui cùng cho tôi gi li cám n sâu sc đn Quý Thy Cô Trng i hc
Kinh t TP H Chí Minh đã truyn đt nhng kin thc vô cùng quý báu cho tôi
trong sut thi gian quan.










LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan tt c ni dung ca lun vn này là do tôi t nghiên cu và
hoàn thành di s hng dn ca TS. Nguyn Vn Dng. Các s liu và kt qu
có đc trong lun vn là hoàn toàn trung thc.

Tác gi lun vn



Nguyn Th Ngc Thanh











MC LC

Trang
Danh mc t vit tt.
Danh mc các bng s liu.
Danh mc các biu đ.
M U
1. t vn đ 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2

3. Phm vi nghiên cu 2
4. i tng nghiên cu 2
5. Mc tiêu đt đc ca lun vn 3
Chng 1.
C S LÝ LUN V NGUN NHÂN LC
1.1. Khái nim v ngun nhân lc 4
1.2. Phát trin ngun nhân lc 7
1.3. Các nhân t nh hng đn quá trình phát trin ngun nhân lc 9
1.3.1. Dân s, giáo dc - đào to 9
1.3.2. H thng các ch s nh hng đn cht lng ngun nhân lc 11
1.3.3. Th trng sc lao đng 12
1.4. Vai trò ca ngun nhân lc trong quá trình phát trin KT-XH 13
1.4.1. Vai trò ca ngun nhân lc đi vi tng trng kinh t 13
1.4.2. Vai trò ca ngun nhân lc đi vi phát trin kinh t xã hi 15
1.5. S cn thit khách quan phát trin ngun nhân lc 17
1.6. Ni dung c bn ca phát trin ngun nhân lc 19
1.6.1. Phát trin ngun nhân lc v mt s lng 19
1.6.2. Phát trin ngun nhân lc v mt cht lng 20
1.6.3. Phát trin ngun nhân lc v mt đc lc 23
1.7. Kinh nghim phát trin ngun nhân lc ca mt s nc trên th gii
23
Tóm tt chng 1 24

Chng 2.
THC TRNG NGUN NHÂN LC VÀ PHÁT TRIN NGUN NHÂN
LC TP CN TH THI GIAN QUA
2.1. Các nhân t kinh t - xã hi  TP Cn Th nh hng đn s phát trin
ngun nhân lc 25
2.1.1. Nhng đc đim v t nhiên 25
2.1.2. Nhng đc đim kinh t - xã hi 26

2.2. Thc trng ngun nhân lc và phát trin ngun nhân lc ca TP Cn Th
thi gian qua 28
2.3. ánh giá hiu qu s dng ngun nhân lc ca TPCT trong nhng nm
qua 33
Tóm tt chng 2 35

Chng 3.
GII PHÁP CHIN LC PHT TRIN NGUN NHÂN LC TI
TP CN TH
3.1. Quan đim và mc tiêu phát trin ngun nhân lc TP Cn Th đn nm
2020 41
3.1.1. Quan đim phát trin ngun nhân lc 41
3.1.2. Mc tiêu phát trin ngun nhân lc TP Cn Th đn nm 2020 42
3.2. D báo v ngun nhân lc TP Cn Th đn nm 2020 47
3.3. Nhng gii pháp ch yu phát trin ngun nhân lc 55
3.3.1. Gii pháp v đu t cho giáo dc đào to 55
3.3.1.1 u t phát trin nâng cao dân trí, giáo dc hng nghip 55
3.3.1.2 u t c s vt cht trng lp, đi ng giáo viên đt chun
57
3.3.2. Tng cng công tác đào to 58
3.3.3. Tng cng các hot đng d báo v cung cu ngun nhân lc
59
3.3.4. Gn đào to vi s dng 60
3.3.5. Phát trin th trng sc lao đng 61
3.3.6. Tng cng công tác hot đng ca các công ty công ng ngun
nhân lc 62
3.3.7. Thu hút và nâng cao hiu qu s dng nhân tài 63
3.4. Kin ngh 64
Tóm tt chng 3 65
KT LUN 67

TÀI LIU THAM KHO 69










DANH MC CÁC T VIT TT



CNKT: Công nhân k thut
THCN: Trung hc chuyên nghip
CMKT: Chuyên môn k thut
NLL-HKT: Ngun lc lao đng - hot đng kinh t
BSCL: ng bng sông Cu Long
CBCC: Cán b công chc

DANH MC CÁC BNG



Trang


Bng 2.1: Dân s và t l phát trin dân s theo thi k 2001-2007 29
Bng 2.2: Cân đi lao đng xã hi 32
Bng 2.3: Lc lng lao đng phân theo nhóm tui 35
Bng 2.4. C cu lc lng lao đng theo trình đ chuyên môn k thut
36
Bng 3.1: D báo dân s TP Cn Th đn nm 2020 47
Bng 3.2: D báo v ngun nhân lc TPCT đn nm 2020 49
Bng 3.3: D báo t trng NLL trong các ngành đn nm 2020 51
Bng 3.4: D báo t trng NLL-HKT thng xuyên ti TP Cn Th theo trình
đ chuyên môn k thut đn nm 2020 52
Bng 3.5: D báo s lng sinh viên H, C, THCN, CNKT h dài hn ti TP
Cn th đn nm 2020 54

Bng 3.6: D báo t trng NLL – HKT thng xuyên ti TP Cn Th theo khu
vc thành phn kinh t đn nm 2020 55










DANH MC CÁC BIU 


Trang

Biu đ 2.1: C cu dân s phân theo gii tính 30
Biu đ 2.2: C cu dân s phân theo khu vc 31
Biu đ 2.3: Lc lng lao đng phân theo ngành kinh t 34
Biu đ 3.1: D báo dân s TP Cn Th đn nm 2020 48
Biu đ 3.2: D báo ngun nhân lc TP Cn Th đn nm 2020 50
Biu đ 3.3: D báo t trng NLL trong các ngành đn nm 2020 51
Biu đ 3.4: D báo t trng NLL theo trình đ chuyên môn đn nm 2020
53
Biu đ 3.5: D báo s lng sinh viên ra trng ti TP Cn Th đn nm 2020
54


1

PHN M U

1. T VN :
 phát trin, mi quc gia phi da vào các ngun lc c bn: ngun nhân
lc, tài nguyên thiên nhiên, tim lc khoa hc công ngh và c s vt cht k thut,
ngun vn…trong đó ngun nhân lc là mt trong nhng yu t quan trng quyt
đnh s thành công hay không thành công trong phát trin kinh t - xã hi ca quc
gia. Do vy, tt c các nc trên th gii đu quan tâm đn phát trin ngun nhân
lc. Mc dù s ng dng ngày càng rng rãi nhng thành tu ca khoa hc và công
ngh hin đi vào quá trình sn xut đã làm nng sut lao đng tng nhanh. Tuy
nhiên, khoa hc và công ngh dù có sc mnh th nào cng không th thay th
hoàn toàn vai trò ca con ngi. Ngun nhân lc vn đóng mt vai trò quan trng,
quyt đnh quá trình sn xut, tng trng và phát trin kinh t - xã hi. Th gii
đang có xu hng chuyn t nn kinh t da vào s giàu có ca các ngun tài
nguyên sang kinh t tri thc. Trong bi cnh nh vy, ngun lc con ngi càng
tr thành đng lc ch yu ca s phát trin nhanh và bn vng.
S nghip công nghip hoá, hin đi hoá đt nc ca nhân dân ta di s
lãnh đo ca ng trong nhng nm qua đã thu đc nhiu thành tu to ln, tng
bc đa đt nc thoát khi tình trng khng hong, đt tc đ tng trng kinh
t cao và n đnh, đi sng ca nhân dân cng tng bc đc ci thin, b mt
ca xã hi đã có nhng thay đi đáng k. Mt trong nhng tin đ đ to ra s
thành công đó là ng ta đã đánh giá đúng v trí và vai trò ca vic phát trin
ngun nhân lc phc v s nghip công nghip hoá, hin đi hoá đt nc, tng
bc xây dng và phát trin kinh t tri thc đáp ng nhu cu hi nhp kinh t quc
t và khu vc.
2
Thành ph Cn Th bc vào thi kì phát trin mi ca đt nc theo hng
công nghip hóa, hin đi hóa.
Quy hoch tng th phát trin kinh t - xã hin đi,
phát trin thành ph Cn Th thi k 2006 - 2020 bo đm nguyên tc phù hp vi

chin lc phát trin kinh t - xã hi chung ca c nc, ca vùng BSCL; xây
dng Cn Th tr thành thành ph công nghip, trin toàn din, bn vng, tr
thành trng đim kinh t ca c nc vi tc đ tng trng kinh t cao.
 đt đc mc tiêu trên, TP Cn Th cn s dng có hiu qu ngun nhân
lc hin ti, thit lp các phng án đào to, s dng tt hn ngun nhân lc trong
tng lai. Vì vây, vic nghiên cu đ tài: Gii pháp chin lc phát trin ngun
nhân lc ti TP Cn Th đn nm 2020” là điu cn thit và có ý ngha to ln.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU:
Lun vn nhm thc hin các mc tiêu sau đây:
- ánh giá tình hình phát trin ngun nhân lc ti TPCT trong thi gian
qua.
-  ra các gii pháp nhm thc hin chin lc phát trin ngun nhân lc
ti TPCT đn nm 2020.
3. PHM VI NGHIÊN CU:
Lun vn gii hn phm vi nghiên cu v Phát trin ngun nhân lc
trong quá trình phát trin kinh t xã hi ca TP Cn Th t nm 2000 đn 2020 và các
gii pháp đ thc hin mc tiêu phát trin kinh t xã hi.
4. I TNG NGHIÊN CU:
Nghiên cu nhng vn đ lý lun c bn và thc tin v ngun nhân lc nói
chung và ngun nhân lc TP Cn Th nói riêng. Tuy nhiên, đây là mt lnh vc rt
rng liên quan đn tt c các ngành ca nn kinh t quc dân. Vì vy, trong lun
vn này ch đi vào nhng ni dung c bn v Phát trin ngun nhân lc trong quá
trình phát trin kinh t xã hi ca TP Cn Th.


3
5. MC TIÊU T C CA LUN VN:

Mt là, H thng hóa nhng vn đ lý lun c bn v phát trin ngun nhân
lc nói chung  Vit Nam, TP Cn Th nói riêng.

Hai là, bng các s liu chng minh, lun vn phân tích và làm sáng t thc
trng phát trin ngun nhân lc  TP Cn Th; qua đó rút ra nguyên nhân và bài
hc kinh nghim cho vic phát trin ngun nhân lc quan trng ca tnh trong quá
trình phát trin kinh t - xã hi.
Ba là, vch ra quan đim c bn và gii pháp ch yu thc hin mc tiêu
phát trin kinh t - xã hi ca TP đn nm 2020.

















4
Chng 1.
C S LÝ LUN V NGUN NHÂN LC

1.1. Khái nim v ngun nhân lc:
Có khá nhiu nhng khái nim khác nhau v "ngun nhân lc",chng hn
nh:

- Trong T đin thut ng Pháp (1977-1985), ngun nhân lc xã hi bao
gm nhng ngi trong đ tui lao đng, có kh nng lao đng và mong mun có
vic làm. Nh vy theo quan đim này thì nhng ngi trong đ tui lao đng có
kh nng lao đng nhng không mun có vic làm thì không đc xp vào ngun
nhân lc xã hi.
-  Úc xem ngun nhân lc là toàn b nhng ngi bc vào tui lao đng,
có kh nng lao đng. Trong quan nim này không có gii hn v tui ca ngun
lao đng.
- Theo quan đim ca t chc Liên Hp quc, ngun nhân lc là trình đ
lành ngh, kin thc nng lc, toàn b cuc sng ca con ngi hin có, thc t
hoc tim nng đ phát trin kinh t xã hi trong mt cng đng .
- Có mt s quc gia quan nim ngun nhân lc quc gia là toàn b nhng
ngi t đ tui bc vào tui lao đng tr lên, có kh nng lao đng. Gia các
quc gia có s khác nhau v quy đnh đ tui lao đng. Hin nay, nhiu nc ly
tui ti thiu là 15, còn tui ti đa vn còn có s khác nhau, tu thuc vào tình hình
phát trin kinh t - xã hi ca mi nc. S lng ngun nhân lc ph thuc vào t
l tng dân s t nhiên và đ tui lao đng; cht lng ngun nhân lc ph thuc
vào s nghip giáo dc đào to và th cht ngi lao đng, yu t di truyn, nhu
cu s dng lao đng  đa phng.
5
- Theo quy đnh ca Tng Cc Thng Kê, khi tính toán ngun nhân lc ca
xã hi còn bao gm nhng ngi ngoài đ tui lao đng đang làm vic trong các
ngành kinh t quc dân.
- Ngun nhân lc theo ngha hp và đ có th lng hoá đc trong công tác
k hoch hoá  nc ta đc quy đnh là mt b phn ca dân s, bao gm nhng
ngi trong đ tui lao đng có kh nng lao đng theo quy đnh ca B lut lao
đng Vit Nam (nam đ 15 đn ht 60 tui, n đ 15 đn ht 55 tui). Trên c s
đó, mt s nhà khoa hc Vit Nam đã xác đnh ngun nhân lc hay ngun lc con
ngi bao gm lc lng lao đng và lao đng d tr. Trong đó lc lng lao đng
đc xác đnh là ngi lao đng đang làm vic và ngi trong đ tui lao đng có

nhu cu nhng không có vic làm (ngi tht nghip). Lao đng d tr bao gm
hc sinh trong đ tui lao đng, ngi trong đ tui lao đng nhng không có nhu
cu lao đng.
Tuy có nhng khái nim khác nhau tu theo giác đ tip cn nghiên cu
nhng đim chung mà ta có th d dàng nhn thy qua các khái nim trên v ngun
nhân lc là:
- S lng nhân lc. Nói đn ngun nhân lc ca bt k mt t chc, mt đa
phng hay mt quc gia nào câu hi đu tiên đt ra là có bao nhiêu ngi và s có
thêm bao nhiêu na trong tng lai. y là nhng câu hi cho vic xác đnh s
lng ngun nhân lc.
- Cht lng nhân lc. Cht lng nhân lc là yu t tng hp ca nhiu yu
t b phn nh trí tu, trình đ, s hiu bit, đo đc, k nng, sc kho, thm
m.v.v ca ngi lao đng. Trong các yu t trên thì trí lc và th lc là hai yu
t quan trng trong vic xem xét đánh giá cht lng ngun nhân lc.
6
- C cu nhân lc. C cu nhân lc là yu t không th thiu khi xem xét
đánh giá v ngun nhân lc. C cu nhân lc th hin trên các phng din khác
nhau nh: c cu trình đ đào to, gii tính, đ tui.v.v
T s phân tích trên theo tôi, khái nim ngun nhân lc nên đc hiu đy
đ nh sau :
Theo ngha rng thì ngun nhân lc bao gm nhng ngi đ 15 tui tr lên
thc t đang làm vic (gm nhng ngi trong đ tui lao đng và nhng ngi
trên đ tui lao đng), nhng ngi trong đ tui lao đng có kh nng lao đng
nhng cha có vic làm (do tht nghip hoc đang làm ni tr trong gia đình), cng
vi ngun lao đng d tr (nhng ngi đang đc đào to trong các trng đi
hc, cao đng, trung cp và dy ngh…).
iu đó có ngha là, s lng và cht lng ngun nhân lc đc nghiên cu
trên các khía cnh quy mô, tc đ tng ngun nhân lc, s phân b theo vùng, khu
vc và lãnh th; trong đó, trí lc th hin  trình đ dân trí, trình đ chuyên môn, là
yu t trí tu, tinh thn, là cái nói lên tim lc sáng to ra các giá tr vt cht, vn

hóa, tinh thn ca con ngi, vì th nó đóng vai trò quyt đnh trong s phát trin
ngun nhân lc.
Sau trí lc là th lc hay th cht, bao gm không ch sc khe c bp mà
còn là s do dai ca hot đng thn kinh, bp tht, là sc mnh ca nim tin và ý
trí, là kh nng vn đng ca trí lc. Th lc là điu kin tiên quyt đ duy trì và
phát trin trí tu. Do đó, sc mnh trí tu ch có th phát huy đc li th khi th
lc con ngi đc phát trin.
7
Ngoài ra, nói đn ngun nhân lc cn xét đn các yu t nhân cách, thm
m, quan đim sng. ó là, s th hin nét vn hóa ca ngi lao đng, đc kt
tinh t mt lot các giá tr: o đc, tác phong, tính t ch và nng đng, k lut
và tinh thn trách nhim trong công vic kh nng hp tác, làm vic theo nhóm,
kh nng hi nhp vi môi trng đa vn hóa, đa sc tc và các tri thc khác v giá
tr ca cuc sng.
Ch tch H Chí Minh đã nói: “Có đc mà không có tài, làm vic gì cng khó;
nhng có tài mà không có đc là ngi vô dng”; bi vy, s không đy đ khi nói
đn ngun nhân lc mà không đ cp đn s phi hp hài hòa gia ba yu t trí
lc, th lc và nhân cách thm m, vì nó là điu kin to nên sc mnh trong mi
con ngi, trong cng đng và cng là đ hng cho ngi lao đng phát trin toàn
din.
1.2. Phát trin ngun nhân lc:
Theo quan đim ca các nhà nghiên cu ca t chc phát trin Liên hp
quc (UNDP): “Phát trin ngun nhân lc chu s tác đng ca nm yu t: giáo
dc và đào to, sc khe và dinh dng, môi trng, vic làm và s gii phóng con
ngi. Trong quá trình tác đng đn s phát trin ngun nhân lc, nhng nhân t
này luôn gn bó, h tr và ph thuc ln nhau; trong đó, giáo dc và đào to là
nhân t nn tng, là c s ca tt c các nhân t khác. Nhân t sc khe và dinh
dng, môi trng, vic làm và gii phóng con ngi là nhng nhân t thit yu,
nhm duy trì và đáp ng s phát trin bn vng ngun nhân lc”.
Theo quan đim s dng nng lc con ngi ca T chc quc t v lao

đng (ILP): “Phát trin ngun nhân lc bao hàm không ch s chim lnh trình đ
lành ngh, mà bên cnh phát trin nng lc là làm cho con ngi có nhu cu s
dng nng lc đó đ tin đn có đc vic làm hiu qu cng nh tha mãn ngh
nghip và cuc sng cá nhân”.
8
T nhng quan đim trên, chúng ta có th hiu v phát trin ngun nhân lc
là gia tng giá tr cho con ngi trên các mt đo đc, trí tu, k nng lao đng, th
lc, tâm hn… đ h có th tham gia vào lc lng lao đng, thc hin tt quá
trình sn xut và tái sn xut to ra nhiu sn phm, góp phn làm giàu cho đt
nc làm giàu cho xã hi.Phát trin ngun nhân lc đc xem xét trên hai mt cht
và lng. V cht, phát trin ngun nhân lc phi đc tin hành trên c ba mt:
phát trin nhân cách, phát trin trí tu, th lc, k nng và to môi trng thun li
cho ngun nhân lc phát trin; v lng là gia tng s lng ngun nhân lc, điu
này tùy thuc vào nhiu nhân t trong đó dân s là nhân t c bn. Bt k quá trình
sn xut nào cng có 3 yu t: sc lao đng, đi tng lao đng và t liu lao đng.
Do vy, phát trin ngun nhân lc chính là đu t vào các các yu t ca quá trình
sn xut. Cn lu ý rng trong tt c các yu t đu t thì đu t vào con ngi, đu
t cho ngun nhân lc là đu t quan trng nht. u t cho con ngi đc th
hin  nhiu hình thc khác nhau, chng hn: giáo dc ti nhà trng, đào to ngh
nghip ti ch, chm sóc y t….
Phát trin ngun nhân lc di góc đ ca mt đt nc là quá trình to
dng mt lc lng lao đng nng đng, th lc và sc lc tt, có trình đ lao đng
cao, có k nng s dng, lao đng có hiu qu. Xét  góc đ cá nhân thì phát trin
ngun nhân lc là vic nâng cao k nng, nng lc hành đng và cht lng cuc
sng nhm nâng cao nng sut lao đng. Tng th phát trin ngun nhân lc là các
hot đng nhm nâng cao th lc, trí lc ca ngi lao đng, đáp ng tt hn nhu
cu sn xut. Trí lc có đc nh quá trình đào to và tip thu kinh nghim. Th
lc có đc nh vào ch đ dinh dng, rèn luyn thân th và chm sóc y t, môi
trng làm vic….
9

K tha và phát huy nhng quan đim trên, theo tôi di góc đ nghiên cu
tng th, phát trin ngun nhân lc là phát trin ngun lc con ngi di dng
tim nng thành “vn con ngi – vn nhân lc”. Xét  góc đ cá nhân, đó là nâng
cao tri thc, sc khe, k nng thc hành đ tng nng sut lao đng dn đn tng
thu nhp và ci thin cht lng cuc sng. Xét  góc đ xã hi, là quá trình to
dng mt lc lng lao đng c v s lng, cht lng và s dng có hiu qu
nhm đáp ng yêu cu phát trin kinh t - xã hi ca quc gia, vùng lãnh th trong
tng thi k.
Phát trin ngun nhân lc nhìn nhn con ngi di góc đ là mt yu t ca
sn xut, mt ngun lc ca xã hi, mc đích là gia tng s đóng góp có hiu qu
ca nó cho quá trình tái sn xut đ phát trin kinh t - xã hi; còn phát trin con
ngi đc nhìn nhn di góc đ con ngi là mt ch th ca t nhiên và xã hi.
Vì th, phát trin con ngi là trung tâm ca s phát trin, mc đích là hng ti s
phát trin toàn din con ngi. ó là, xác lp các quyn và to điu kin thun li
đ con ngi thc hin các quyn ca mình. Có ngha là, phát trin con ngi
không ch xem xét di góc đ là ngun lc đóng góp cho s phát trin xã hi, mà
còn là s tha mãn các nhu cu đ con ngi sm có điu kin phát trin toàn din.
1.3. Các nhân t nh hng đn quá trình phát trin ngun nhân lc:
1.3.1. Dân s, giáo dc - đào to:
Nh chúng ta đu bit bt k mt quá trình sn xut xã hi nào cng cn có
3 yu t: sc lao đng, đi tng lao đng và t liu lao đng; trong đó sc lao
đng là yu t ch th ca quá trình sn xut; nó không ch làm “sng li” các yu
t ca quá trình sn xut mà còn có kh nng sáng to ra các yu t ca quá trình
sn xut. iu đó chng t vai trò ca ngun nhân lc có ý ngha cc k quan
trng. Trong các ngun nhân lc sn có thì cht lng ngun nhân lc có ý nghiã
10
đc bit quan trng. Nh đã phân tích trên đ ci bin đi tng lao đng thông qua
t liu lao đng phi s dng lao đng chân tay, song đ sáng to ra các đi tng
lao đng và t liu lao đng mi tt yu cn đn đi ng lao đng trí óc.
Nhóm nhân t nh hng đn cht lng ngun nhân lc trc ht phi k

đn là sc khe ca ngun nhân lc. ây là mt yêu cu tt yu, tiên quyt và
không th thiu. Bi sc khe là nhân t quyt đnh đ duy trì s tn ti, là c s
ct yu đ tip nhn, duy trì và phát trin trí tu. Hn th, ch có sc khe mi là c
s cho giáo dc đào to tt hn, mi hình thành đc ngun nhân lc có sc khe
tt không ch v th trng mà c ni dung bên trong ca nó ngun nhân lc có cht
lng cao.
Trí tu - lao đng trí tu là nhân t quan trng hàng đu đi ng ngun nhân
lc trong điu kin phát trin kinh t xã hi ngày nay. Trí tu ca ngun nhân lc
đc th hin thông qua tri thc. Tuy nhiên, tri thc ch thc s tr thành ngun
lc khi nó đc con ngi tip thu, làm ch và s dng chúng. Hn na dù máy
móc công ngh hin đi đn đâu mà không có phm cht và nng lc cao, có tri
thc khoa hc thì không th vn hành đ làm “sng li” nó ch cha nói đn vic
phát huy tác dng ca nó thông qua hot đng ca con ngi.
Vic phân tích nhân t trên đây cho thy vai trò ca ngun nhân lc nói
chung đc bit là ngun lao đng cht xám lao đng trí tu là ht sc cn thit,
nhân t đóng vai trò quyt đnh đi vi ngun nhân lc ca xã hi, đánh du bc
phát trin ca mt xã hi nht đnh trong điu kin quc t hóa, toàn cu hóa hin
nay.  có đc ngun nhân lc có cht lng cao không có cách nào khác hn đó
là s tác đng s quyt đnh ca giáo dc đào to. S nghip giáo dc đào to góp
phn quan trng nht to nên s chuyn bin cn bn v cht lng ca ngun nhân
lc.
Cht lng ngun nhân lc, đc phân tích làm sáng t trên các mt c cu
ngun nhân lc hin có, trình đ hc vn, s nm đi hc bình quân. Tình trng th
11
lc ngun nhân lc v tình trng sc khe, trng lng, chiu cao, tình trng bnh
tt… Cht lng ngun nhân lc gn vi ngh nghip chuyên môn nht đnh.
Trình đ trí lc và k nng ca ngun nhân lc, trình đ hc vn ca dân s
trong đ tui lao đng, s nm hc vn hóa ph thông, s nm đào to ngh. Trình
đ vn hoá tt nghip trung hc c s, trung hc ph thông, trình đ chuyên môn
ngh nghip, lao đng k thut đc đào to chính qui, phân b gia các vùng.

Trình đ lao đng đc đào to trung cp, cao đng, đi hc, trên đi hc. C cu
ngun lao đng đc đào to và s dng… Ngi công nhân có trình đ cao là
ngi lao đng theo phng pháp tiên tin, gii ngh chính và bit thêm ngh khác,
thâm nhp nhanh đ vn hành đc máy móc.
1.3.2. H thng các ch s nh hng đn cht lng ngun nhân lc:
Có nhiu ch s đánh giá cht lng ngun nhân lc, song ch s quan trng
nht mà T chc Liên Hip quc đa ra là ch s phát trin con ngi (Human
Development Index (HDI) đ đo lng kt qu và đánh giá thành tu phát trin con
ngi. ây là mt tiêu chí đánh giá s tin b và phát trin ca mi quc gia v
con ngi. Ch s HDI đc xây dng vi ba ch tiêu c bn là: tui th bình quân,
s nm sng bình quân ca mi ngi dân  mt quc gia t khi sinh ra đn khi
cht (tui th bình quân). Thành tu giáo dc, đc tính bng trình đ hc vn ca
ngi dân và s nm đi hc bình quân ca mi ngi dân tính t tui đi hc (mt
bng dân trí). Mc thu nhp bình quan đu ngi.
Ch s GDI, đây là ch s đánh giá s bình đng v c hi phát trin gia ph
n và nam gii.
Ch s nghèo kh tng hp HPI là ch s đo lng các kt qu v xóa đói
gim nghèo, bo đm các nhu cu c bn cho tt c mi ngi. ây cng là mt
trong nhng ch s th hin nâng cao cht lng ngun nhân lc; bi gii quyt tt
vn đ này s là c s đ sn xut và tái sn xut sc lao đng.
12
Trên đây là nhng tiêu chí c bn đánh giá cht lng ngun nhân lc; ngoài
ra còn có các ch tiêu c th đánh giá tng lnh vc, tng khía cnh c th ca đi
sng xã hi nh: y t, giáo dc, dinh dng, nc sch, dân s, môi trng, vn
hóa, ti phm… Tuy nhiên, cng cn phi thy rng mi ch tiêu riêng l ch đánh
giá trên tng khía cnh c th, đ thy ht ý ngha ca nó cn phi có s phi hp
tng th vi các ch tiêu khác nh: HDI,GDI, HPI… Mi đánh giá mt cách đy đ
và chính xác nht v ch s phát trin con ngi, cht lng ngun nhân lc ca
mi quc gia, trong tng giai đon c th theo yêu cu s phát trin ca kinh t xã
hi.

1.3.3. Th trng sc lao đng:
 cp v phát trin ngun nhân lc trong kinh t th trng, không th
không đ cp đn th trng sc lao đng. ây là mt trong nhng đc đim làm
thay đi v cht và lng vic phát trin ngun nhân lc gn vi trng thái chuyn
đi nn kinh t t c ch k hoch hóa tp trung sang kinh t th trng đnh hng
xã hi ch ngha, hi nhp kinh t quc t là thành viên ca T chc Thng mi
th gii WTO.
Nâng cao tính linh hot ca th trng sc lao đng, tc là tránh nhng quy
đnh s cng mà cn phi đ cho giá c sc lao đng, s lng, cht lng sc lao
đng, c cu lao đng t thích ng vi nhng thay đi ca th trng, nâng cao tính
linh hot ca t chc sn xut, ch đ làm vic, phng thc hp đng thuê mn
nhân công, trình t và ni dung thng lng tha thun gia gii ch và gii th.
Nh chúng ta đu bit th trng sc lao đng ra đi gn lin vi s ra đi và
vn đng ca mt loi hàng hóa đc bit hàng hóa sc lao đng. Các yu t c bn
trên th trng sc lao đng trc ht và quan trng hn ht là hàng hóa sc lao
đng, là cung cu, giá c sc lao đng.
Ngun cung và cu v sc lao đng thc cht là cung và cu v ngun nhân
lc đc hình thành t các yu t khác nhau. Ngun cung v nhân lc đc hình
13
thành t các c s đào to nh các trng đi hc, cao đng, dy ngh và các c s
đào to khác. Ngun cung còn đc th hin t nhng ngi đang tìm vic làm, t
các doanh nghip, c quan, t chc hoc ngun cung còn đc th hin t ngun lao
đng nhp khu. Mt ngun cung khác đc b sung thng xuyên t nhng ngi
đn đ tui lao đng. i vi nc ta đây là ngun cung rt ln vi đc đim Vit
Nam dân s tr.
Ngun cu v lao đng đc hình thành t các doanh nghip, c quan, t
chc hoc t nhu cu lao đng nhp khu ca nc ngoài. S tác đng qua li ca
cung cu hình thành nên giá c sc lao đng, khon thù lao mà ngi lao đng
nhn đc phn ánh trng thái cân bng trên th trng sc lao đng.
H thng các chính sách xã hi cng là mt trong nhng nhân t liên quan

đn ngun nhân lc, đn th trng sc lao đng. H thng các chính sách xã hi
nhm vào mc tiêu vì con ngi, phát huy mi tim nng sáng to ca ngun nhân
lc trong quá trình phát trin kinh t xã hi, vi phng hng phát huy nhân t
con ngi trên c s đm bo công bng, bình đng v quyn li và ngha v công
dân, gii quyt tt tng trng kinh t vi tin b và công bng xã hi, gia đi
sng vt cht và đi sng tinh thn, gia đáp ng các nhu cu trc mt vi vic
chm lo li ích lâu dài, gia cá nhân vi tp th và cng đng xã hi.
1.4. Vai trò ca ngun nhân lc trong quá trình phát trin kinh t - xã hi:
1.4.1. Vai trò ca ngun nhân lc đi vi tng trng kinh t:
Tng trng kinh t: điu tt yu ngoài nhng ngun lc c bn cho s ln
lên, tng lên v s lng cht lng sn phm thì ngun lc con ngi không ch
làm sng li các yu t ca quá trình sn xut mà còn sáng to ra nhng t liu lao
đng trong đó nhân t ct lõi là công c lao đng, nhng đi tng lao đng mi,
nhng đi tng lao đng cha tng có trong t nhiên.
14
Nhn mnh vai trò ca ngun nhân lc đi vi tng trng kinh t, Hi ngh
ln th 4 Ban Chp hành Trung ng ng khóa VIII đã ra ngh quyt v “Tip tc
đy mnh công cuc đi mi, phát huy ni lc, nâng cao hiu qu hp tác quc t,
cn kim đ công nghip hóa, hin đi hóa…”
Bàn v vai trò ca ngun nhân lc khoa hc và công ngh trong s phát trin
kinh t xã hi, thì vai trò ca ngun nhân lc có ý ngha đc bit quan trng. Ngun
nhân lc đã tr thành nhân t không ch quyt đnh đi vi vic thc hin thành
công các mc tiêu kinh t - xã hi c trung và dài hn, mà đi vi mt s nc,
vic thiu đi ng cán b khoa hc và công ngh gii còn tr thành lc cn đi vi
tin trình đi ti nhng mc tiêu tng trng kinh t cao và bn vng. “Trên th gii
hin nay, vic thành công trong tng trng kinh t không ch ph thuc vào ngun
tài nguyên, vào vn vt cht, mà yu t ngày càng chim v trí quan trng là con
ngi ”.[8]
Có nhiu nhân t cu thành ngun ni lc: ngun lc con ngi, đt đai, tài
nguyên, trí tu, truyn thng, trong đó nng lc con ngi Vit Nam vi trí tu

truyn thng dân tc là trung tâm ni lc, là ngun lc chính quyt đnh s tng
trng kinh t.
Khi phân tích các yu t ca quá trình sn xut và mi quan h gia chúng
trong tin trình tng trng kinh t gia các yu t c bn có mi quan h cht ch
vi nhau. iu đc bit cn lu ý là trong các ngun lc ni sinh; ngun lc con
ngi, vn, tài nguyên thiên nhiên, c s vt cht k thut thì ngun nhân lc đc
xem là nng lc ni sinh nhân t đóng vai trò quyt đnh, chi phi các nhân t khác
trong quá trình tng trng. S d nh vy, bi so vi các ngun lc khác thì đây là
ngun lc “sng” nó không ch làm sng li các t liu sn xut mà còn sáng to ra
các t liu lao đng và đi tng lao đng mi. Hn th vi ngun lc con ngi là
trí tu cht xám nu bit đào to, bi dng và vun đp thì ngun lc con ngi là
15
ngun lc vô tn, nó không có gii hn không b cn kit nh các ngun tài nguyên
khác.
Ngay c các nhân t liên quan đn tng trng kinh t, khoa hc công ngh,
c cu kinh t, th ch chính tr đu xut phát t ngun lc con ngi. Nó là
ngun lc chính quyt đnh s tng trng bi ngun gc ca ci xã hi là do con
ngi to ra.
1.4.2. Vai trò ca ngun nhân lc đi vi phát trin kinh t xã hi:
S phát trin kinh t - xã hi ph thuc rt ln vào vic khai thác, qun lý, s
dng hp lý và hiu qu các ngun lc ca đt nc bao gm ngun tài nguyên
thiên nhiên, ngun vn, trình đ khoa hc - k thut - công ngh và tim lc v con
ngi hay ngun nhân lc. Trong s các ngun lc k trên thì ngun nhân lc có ý
ngha quyt đnh. Ngun nhân lc là nhân t ca s phát trin, còn mc tiêu cui
cùng ca s phát trin là nhm phc v ngày càng tt hn con ngi, nâng cao cht
lng cuc sng ca ngi dân. Nh vy, con ngi va là đng lc, va là cái
đích ca s phát trin kinh t - xã hi.
Mi hot đng sn xut ra ca ci vt cht tinh thn là hot đng ca ngi
lao đng. H phát minh, sáng ch và s dng t liu lao đng, tác đng vào đi
tng lao đng nhm to ra các sn phm phc v cho mình và cho xã hi. Ngun

nhân lc chính là ngun ni lc, nu bit phát huy, nó có th nhân lên sc mnh
ca các ngun lc khác.
Nc ta có ngun tài nguyên thiên nhiên phong phú, có loi có th tái to
đc, có loi không th tái to đc. Nhng tài nguyên đó đã và đang góp phn
quan trng làm thay đi b mt kinh t ca đt nc (nh du m,khí đt…). Tuy
nhiên, vic khai thác, qun lý, s dng và tái to li các ngun tài nguyên thiên
nhiên li do con ngi quyt đnh. Ngày nay, tin b khoa hc, k thut và công
ngh đang góp phn quan trng, thúc đy s phát trin kinh t - xã hi ca đt
16
nc. Nhng đ có th s dng, phát huy đc nhng thành tu đó đòi hi phi có
đi ng lao đng có trình đ, có k thut, tay ngh cao, ngha là vn phi có đi
ng lao đng phù hp, đáp ng đc nhng yêu cu ngày càng cao ca quá trình
sn xut. Nu không có đi ng lao đng tng ng thì c tài nguyên thiên nhiên,
c tin vn, c thành tu khoa hc k thut, công ngh đu không th phát huy
đc vai trò và sc mnh.
Kinh nghim ca các nc trên th gii trong sut my thp k qua đã cho
thy, nc nào bit chm lo, s dng có hiu qu ngun lao đng, bit phát huy
nhân t con ngi thì nc đó có th đt đc tc đ phát trin kinh t nhanh
chóng mc dù không giàu tài nguyên thiên nhiên và trình đ khoa hc, k thut
cha phát trin. Nht Bn, Hàn Quc, ài Loan…là nhng thí d minh chng cho
điu đó.
Trong điu kin lc lng sn xut phát trin không ngng hin nay, trình đ
qun lý và trình đ khoa hc – công ngh ngày càng hin đi, th gii đang chuyn
sang nn “kinh t tri thc”, thc cht là nn kinh t da trên đng lc là s sáng to
cái mi v tri thc và sáng to cái mi v khoa hc k thut. Nh vy, s giàu có
ca quc gia trong th k XXI s đc xây dng ch yu trên nn tng vn minh v
trí tu ca con ngi, khác vi trc đây là da vào s giàu có ngun tài nguyên
thiên nhiên. Các ngun lc khác tuy là điu kin quan trng, nhng không có sc
cnh tranh t thân mà phi đc kt hp vi ngun nhân lc đ phát huy tác dng
và nâng cao hiu qu kinh t trong sn xut, kinh doanh.

Thc t công cuc đi mi  nc ta trong hn mi nm qua cng cho thy
ng, Nhà nc ta vi nhiu ch trng, bin pháp thit thc quan tâm phát huy
nhân t con ngi, gii phóng mi tim nng sáng to, đã đa đn nhng thành
công bc đu rt quan trng c v kinh t và xã hi, đa đt nc đi lên tm cao
mi ca s phát trin. Mc tiêu chin lc ca phát trin ngun nhân lc Vit Nam