QUAN ĐIỂM CỦA C.MÁC, PH.ĂNGGHEN, V.I.LÊNIN VỀ DÂN CHỦ, XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM ĐÓ VÀO THỰC TIỄN NUỚC TA HIỆN NAY

Tiểu luận Triết học
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỐ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
PHÒNG ĐTSĐH – KHCN & QHĐN
TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC SAU ĐẠI HỌC
QUAN ĐIỂM CỦA C.MÁC, PH.ĂNGGHEN, V.I.LÊNIN VỀ
DÂN CHỦ, XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ VẬN DỤNG QUAN
ĐIỂM ĐÓ VÀO THỰC TIỄN NUỚC TA HIỆN NAY
Người thực hiện: Giảng viên phụ trách:
Nguyễn Võ Thông Thái TS. BÙI VĂN MƯA
MSHV : CH1301053
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 1
TP Hồ Chí Minh, tháng 08 năm
2014
_____________________
__
Tiểu luận Triết học
PHẦN A: MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề:
Trong những năm qua, việc thực hiện dân chủ ở nước ta đã có những bước
tiến quan trọng. Nhờ biết xây dựng và phát huy dân chủ trên mọi mặt của đời
sống xã hội, trong đó lấy việc thực hiện dân chủ về kinh tế và ưu tiên phát triển
lực lượng sản xuất làm nền tảng, dân chủ chính trị làm trung tâm, kết hợp tốt và
đảm bảo hài hoà giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội trên cơ sở giữ vững kỷ
luật, kỷ cương và tôn trọng pháp luật đã tạo cho đất nước những thay đổi cơ
bản với những thế và lực mới.
Quan hệ giữa dân chủ và chủ nghĩa xã hội là một trong những vấn đề phức
tạp cả về lý luận và thực tiễn, đồng thời cũng là vấn đề mang tính thời sự cấp
thiết hiện nay. Quan điểm của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lênin về sự kết
hợp tất yếu giữa dân chủ và chủ nghĩa xã hội, về mối quan hệ giữa đấu tranh vì
dân chủ và đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội được luận chứng một cách khoa học và

dựa trên cơ sở thực tiễn cách mạng. Những quan điểm khoa học và cách mạng đó
vẫn giữ nguyên giá trị và là những chỉ dẫn quan trọng giúp cho Đảng ta lãnh đạo
sự nghiệp đổi mới đi đến thắng lợi ngày càng to lớn hơn.
Vì những lý do trên, việc tìm hiểu những tư tưởng của các nhà kinh điển
của chủ nghĩa Mác - Lênin về dân chủ là vấn đề quan trọng và cần thiết. Nó vừa
cung cấp cho chúng ta một thế giới quan, phương pháp luận khoa học, đúng đắn
nhằm chống lại các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch về vấn đề dân
chủ, đồng thời cho ta những nhận thức đúng đắn nội dung của vấn đề dân chủ
trong nhà nước kiểu mới, trên cơ sở đó vận dụng đúng đắn và sáng tạo những
quan điểm này vào thực hiện dân chủ ở nước ta hiện nay, khắc phục những hạn
chế và yếu kém còn tồn tại. Vì thế, tôi chọn vấn đề “Quan điểm của C.Mác,
Ph.Ăngghen, V.I.Lênin về dân chủ, xã hội chủ nghĩa và vận dụng quan điểm
đó vào thực tiễn ở nước ta hiện nay” làm đề tài tiểu luận của mình.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài:
Mục đích của tiểu luận là trình bày một cách hệ thống và khái quát những
quan điểm cơ bản của C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin về dân chủ và mối quan
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 2
Tiểu luận Triết học
hệ giữa dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Sự vận dụng những quan điểm đó ở nước ta
hiện nay.
3. Đối tượng nghiên cứu của đề tài :
Đối tượng của tiểu luận đó là những quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen,
Lênin về dân chủ và thực trạng việc thực hiện dân chủ ở nước ta.
Phạm vi nghiên cứu : tiểu luận chỉ xem xét đến những quan điểm cơ bản
của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin về dân chủ và đánh giá thực trạng việc thực
hiện dân chủ ở nước ta theo quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin trong
giai đoạn từ đổi mới đến nay.
4. Phương pháp nghiên cứu đề tài:
Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài.
Tổng hợp và phân tích để làm rõ vấn đề.

5. Kết cấu tiểu luận
Tiểu luận gồm phần mở đầu, 2 chương, kết luận, và các tài liệu tham khảo.
Chương 1: QUAN NIỆM CỦA C.MÁC, PH.ĂNGGHEN VÀ V.I.LÊNIN
VỀ QUAN HỆ GIỮA DÂN CHỦ VÀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI.
Chương 2: THỰC HIỆN DÂN CHỦ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY THEO
TƯ TƯỞNG CỦA C.MÁC, PH.ĂNGGHEN, V.I.LÊNIN.
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 3
Tiểu luận Triết học
PHẦN B: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: QUAN NIỆM CỦA C.MÁC, ĂNGGHEN VÀ LÊNIN VỀ
QUAN HỆ GIỮA DÂN CHỦ VÀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
1.1 Quan niệm của C.Mác và Ph.Ăngghen về quan hệ giữa dân chủ và
chủ nghĩa xã hội
Sinh thời, C.Mác và Ph.Ăngghen là những người trực tiếp chứng kiến các
cuộc cách mạng dân chủ tư sản ở nhiều nước châu Âu và đứng trước vấn đề cần
phải giải quyết: đó là những người cộng sản có nên tham gia vào cuộc cách mạng
dân chủ tư sản hay không? Hai ông cho rằng, những người cộng sản cần phải tích
cực tham gia cuộc đấu tranh vì dân chủ, nhưng phải gắn cuộc đấu tranh vì dân
chủ với cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội, sẽ được tiến hành bởi một cuộc cách
mạng vô sản diễn ra ngay sau đó. Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, hai ông
khẳng định: “Nước Đức hiện đương ở vào đêm trước của một cuộc cách mạng tư
sản… Cách mạng tư sản Đức chỉ có thể là màn đầu trực tiếp cho một cuộc cách
mạng vô sản”(1). Coi dân chủ tư sản như một giai đoạn “quá độ sang nền tự do
chân chính của loài người”, C.Mác và Ph.Ăngghen đồng thời chỉ rõ hạn chế cơ
bản của nền dân chủ này và tính tất yếu tiến lên một nền dân chủ cao hơn: “Chế
độ dân chủ giản đơn không thể chữa lành những bệnh hoạn xã hội, sự bình đẳng
mang tính chất dân chủ là một điều không tưởng, cuộc đấu tranh của những
người nghèo chống lại bọn giàu có không thể hoàn thành trên cơ sở dân chủ
hoặc chính trị nói chung… Đó chỉ là một sự quá độ, là phương tiện cuối cùng
thuần túy chính trị còn phải được thử thách và từ đó, một yếu tố mới, một nguyên

tắc vượt ra ngoài giới hạn của chính trị hiện hành, phải được phát triển ngay lập
tức. Nguyên tắc đó là nguyên tắc của chủ nghĩa xã hội”(2)
Trong quá trình hoạt động sáng tạo lý luận và thực tiễn cách mạng, C.Mác
và Ph.Ăngghen luôn luôn đề cập đến mối quan hệ giữa cuộc đấu tranh vì dân chủ
và cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội. Từ thực tiễn và kinh nghiệm lịch sử của
các phong trào đấu tranh cách mạng của châu Âu, hai ông đi đến kết luận: các
cuộc cách mạng của giai cấp vô sản phải trải qua những giai đoạn khác ở những
nước khác nhau, song, “trước hết, nó tạo ra một chế độ dân chủ và nhờ đó mà
trực tiếp hay gián tiếp tạo ra quyền thống trị của giai cấp vô sản… Đối với giai
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 4
Tiểu luận Triết học
cấp vô sản, chế độ dân chủ sẽ trở nên hoàn toàn vô ích nếu nó không được dùng
ngay lập tức làm phương tiện để thi hành những biện pháp rộng rãi trực tiếp
đánh vào chế độ tư hữu và đảm báo sự tồn tại của giai cấp vô sản”(3). Có thể
nhận thấy, trong quan niệm của mình, C.Mác và Ph.Ăngghen chủ trương: giai
cấp vô sản nhất thiết phải tham gia vào cuộc đấu tranh chính trị và phong trào
dân chủ trên lập trường triệt để cách mạng của giai cấp mình. Hai ông coi giai
đoạn mà giai cấp vô sản tự xây dựng thành giai cấp thống trị để sử dụng sự thống
trị của mình từng bước xây dựng xã hội mới “là bước thứ nhất trong cuộc cách
mạng công nhân”, là giai đoạn “giành lấy dân chủ”. Trong cuộc đấu tranh để
thành lập chính đảng của giai cấp vô sản và xây dựng cương lĩnh của đảng,
C.Mác và Ph.Ăngghen luôn luôn khẳng định: mục tiêu cuối cùng của phong trào
dân chủ là chuyển chính quyền từ tay giai cấp tư sản sang tay giai cấp tư sản và
chính quyền của giai cấp vô sản là tiền đề đầu tiên để xóa bỏ ách áp bức chính trị
và xã hội đối với nhân dân, là điều kiện tiên quyết để chuyển cuộc đấu tranh vì
dân chủ thành cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội.
Trong tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen, không có sự đồng nhất hoặc sự
tách rời có tính chất công thức giữa những nhiệm vụ dân chủ và những nhiệm vụ
xã hội chủ nghĩa. Theo hai ông, giai cấp vô sản không thể đạt được những mục
tiêu xã hội chủ nghĩa nếu không đấu tranh để thiết lập những quan hệ dân chủ; và

giai cấp vô sản sẽ ngày càng đấu tranh một cách triệt để hơn cho những nhiệm vụ
dân chủ khi nó ý thức được rõ hơn những mục đích xã hội chủ nghĩa cao hơn của
mình. Trong hoạt động chính trị - thực tiễn và lý luận, C.Mác và Ph.Ăngghen
không chỉ đề ra những khẩu hiệu hành động có tính chất dân chủ chung, mà còn
làm tất cả những gì có thể để nâng cao giác ngộ giai cấp cho giai cấp vô sản. Các
ông đã luôn luôn giải thích rõ những mục tiêu xã hội chủ nghĩa tương lai gắn với
một nền dân chủ do giai cấp vô sản thực hiện, bảo đảm cho đông đảo quần chúng
nhân dân tham gia vào các công việc xã hội.
Như vậy, có thể thấy rằng, bằng chính hoạt động chính trị - thực tiễn của
mình trong thời kỳ bão táp cách mạng, bằng việc tham gia một cách tích cực, trên
lập trường cách mạng triệt để của giai cấp vô sản vào cuộc đấu tranh vì dân chủ,
C.Mác và Ph.Ăngghen đã xây dựng, phát triển lý luận về mối quan hệ biện chứng
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 5
Tiểu luận Triết học
giữa dân chủ và chủ nghĩa xã hội và khẳng định tính tất yếu của mối quan hệ đó
cả trên phạm vi dân tộc và quốc tế.
1.2 Quan điểm của Lênin về sự kết hợp tất yếu giữa dân chủ và chủ nghĩa
xã hội
Vận dụng quan niệm của C.Mác và Ph.Ăngghen về mối quan hệ giữa dân
chủ và chủ nghĩa xã hội vào tình hình nước Nga trong giai đoạn đế quốc chủ
nghĩa, V.I.Lênin đã hoàn chỉnh thêm một bước, đã phát triển thêm những quan
điểm đó cả về phương diện lý luận và thực tiễn.
Xuất phát từ thực tiễn nước Nga, Lênin đã phân tích hai mâu thuẫn cùng
tồn tại trong lòng nước Nga: mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến –
tiền đề của cuộc đấu tranh vì dân chủ trong phạm vi cách mạng tư sản và mâu
thuẫn giữa vô sản với tư sản – tiền đề của cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội.
Lênin cho rằng, sự tác động giữa hai loại mâu thuẫn đó đã tạo nên trong lòng
nước Nga một “bào thai” mang đậm dấu ấn của thời đại lịch sử mới. Bởi vậy,
cách mạng Nga, do quy định khách quan của lịch sử là một cuộc cách mạng dân
chủ tư sản, mang tính nhân dân, và đã có “dấu hiệu vô sản”. Lênin chỉ rõ: “Chỉ

có giai cấp vô sản mới có thể là người chiến đấu triệt để cho chế độ dân chủ…
Chỉ có trường hợp cách mạng dân chủ hoàn toàn thắng lợi, giai cấp vô sản mới
làm cho toàn bộ cuộc cách mạng mang dấu ấn vô sản của nó, hay nói cho đúng
hơn, mang dấu ấn vô sản và nông dân của nó”(4).
Lênin đòi hỏi những người cộng sản phải phân biệt sự khác nhau về nguyên
tắc giữa hai giai đoạn đấu tranh vì dân chủ và chủ nghĩa xã hội, mặc dù giữa
chúng có sự giao kết với nhau. Trên thực tế, mối liên hệ giữa hai giai đoạn đó là
một tiến trình thống nhất và tất yếu: giai đoạn đấu tranh vì dân chủ chuẩn bị cho
giai đoạn đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội, giai đoạn đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội là
sự kế tục và hoàn tất giai đoạn đấu tranh vì dân chủ. Lênin chỉ rõ: “Thắng lợi
hoàn toàn của cách mạng hiện tại sẽ đánh dấu bước kết thúc của cách mạng dân
chủ và mở đầu một cuộc đấu tranh kiên quyết cho cách mạng xã hội chủ nghĩa…
Cách mạng dân chủ càng được thực hiện đầy đủ bao nhiêu thì cuộc đấu tranh
mới ấy càng diễn ra sớm, rộng hơn, rõ rệt và kiên quyết bấy nhiêu”(5). Theo
Lênin, giai cấp vô sản không thể đạt tới mục tiêu chủ nghĩa xã hội nếu không
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 6
Tiểu luận Triết học
thực hiện hoàn toàn và triệt để chế độ dân chủ, nếu không đem những yêu sách
dân chủ được đề ra một cách kiên quyết nhất gắn liền với từng giai đoạn đấu
tranh cách mạng. Người chỉ rõ: “Không thể thực hiện được chủ nghĩa xã hội
bằng cách nào khác ngoài cách thông qua chuyên chính vô sản, nền chuyên
chính này kết hợp dùng bạo lực để chống lại giai cấp tư sản… với việc làm cho
toàn thể quần chúng nhân dân tham gia thực sự bình đẳng và thực sự rộng rãi
vào mọi công việc của nhà nước và vào mọi vấn đề phức tạp trong việc thủ tiêu
chủ nghĩa tư bản”(6). Như vậy, theo Lênin, quần chúng nhân dân chỉ có thể hoàn
thành được nhiệm vụ cách mạng và giải quyết được triệt để những yêu cầu dân
chủ chính đáng của mình khi đi theo con đường dẫn đến chủ nghĩa xã hội do giai
cấp vô sản lãnh đạo. Khẳng định mối liên hệ biện chứng và tất yếu giữa dân chủ
và chủ nghĩa xã hội, Lênin khẳng định: “Không một yêu sách dân chủ nào có thể
thực hiện được một cách ít nhiều rộng rãi và ít nhiều chắc chắn… ngoài cách

thông qua những cuộc chiến đấu cách mạng dưới ngọn cờ chủ nghĩa xã hội”(7).
Từ “biện chứng sinh động của lịch sử”, Lênin nhận thấy, không một chế độ dân
chủ nào có thể đứng ngoài hiện thực xã hội và việc kết hợp đấu tranh vì dân chủ
và đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội trong các cuộc cách mạng do giai cấp công nhân
lãnh đạo bao giờ cũng là nhiệm vụ hết sức quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn to
lớn. Do vậy, “không thể có một chủ nghĩa xã hội thắng lợi mà lại không thực
hiện dân chủ hoàn toàn”, và cuộc đấu tranh vì dân chủ và cuộc đấu tranh vì chủ
nghĩa xã hội là không thể tách rời của một tiến trình thống nhất đưa cách mạng
vô sản tới thắng lợi triệt để.
Từ những luận điểm của Lênin, có thể khẳng định, dân chủ và chủ nghĩa xã
hội là sự kết hợp hữu cơ mang tính tất yếu, đấu tranh vì dân chủ và đấu tranh vì
chủ nghĩa xã hội là không thể tách rời. Đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội tìm thấy
thuộc tính bản chất và động lực phát triển nội tại của nó ở cuộc đấu tranh vì dân
chủ; đấu tranh vì dân chủ, trên con đường tiến hóa và phát triển của nó, sẽ tìm
thấy khả năng và những điều kiện tốt nhất để thực hiện tiềm năng và sức mạnh
bản chất của mình ở cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội. Vì thế, “chủ nghĩa xã
hội thắng lợi nhất thiết phải thực hiện chế độ dân chủ hoàn toàn”(8).
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 7
Tiểu luận Triết học
Kế thừa và phát huy tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin về dân chủ và chủ
nghĩa xã hội, Đảng ta và chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn quan niệm chủ nghĩa xã
hội ở Việt Nam gắn liền với “dân là gốc”, “dân là chủ”, “dân làm chủ”. Theo đó,
từ “dân là chủ” tiến lên thành “dân làm chủ” là một bước tiến về chất và đồng
thời cũng là một quá trình phấn đấu đầy gian khổ, khó khăn, trở ngại. Chủ tịch
Hồ Chí Minh quan niệm: người dân muốn làm chủ, chẳng những phải biết hưởng
quyền dân chủ, mà còn phải biết dùng quyền dân chủ, dám nghĩ, dám nói, dám
làm; dân chủ là “báu vật của nhân dân”, là “chìa khóa vạn năng” có thể giải
quyết mọi khó khăn, trở ngại. Để có dân chủ thật sự, Đảng ta khẳng định: trong
chủ nghĩa xã hội, dân chủ và pháp luật phải đi đôi với nhau, pháp luật phải là “bà
đỡ”của dân chủ, dân chủ và kỷ cương không bài trừ và phủ định nhau, mà trái lại,

chúng nằm trong sự thống nhất biện chứng, là điều kiện, tiền đề tồn tại và phát
triển của nhau.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay luôn luôn
gắn liền với việc xây dựng và hoàn thiện không ngừng nền dân chủ xã hội chủ
nghĩa. Đảng ta cho rằng, dân chủ xã hội chủ nghĩa là một hình thức chính trị -
nhà nước của xã hội, thừa nhận quyền tự do, bình bẳng của công dân, thừa nhận
nhân dân là chủ thể của quyền lực, hệ thống chính trị là thiết chế bảo đảm quyền
dân chủ của nhân dân. Những thành tựu về dân chủ xã hội chủ nghĩa đã đạt được
trong hơn hai mươi năm đổi mới, phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ
nghĩa đã minh chứng tính sáng tạo trong quan niệm của Đảng ta và chủ tịch Hồ
Chí Minh về dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Dân chủ trong Đảng đang ngày một
nâng cao, tình trạng Đảng bao biện, làm thay nhà nước, mặt trận và các đoàn thể
đã được khắc phục về cơ bản, việc dân chủ hóa phương thức lãnh đạo của Đảng
cũng đạt được bước tiến quan trọng. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của
dân, do dân, vì dân đang được xây dựng và từng bước hoàn thiện. Những đổi mới
hoạt động của quốc hội đã góp phần làm tăng tính thực quyền của quốc hội, làm
cho quốc hội ngày càng thực sự là cơ quan quyền lực cao nhất của nước ta.
Chính phủ và nền hành chính quốc gia đã được đổi mới cả về thể chế hành chính,
bộ máy và cán bộ theo hướng tiến tới một nền hành chính trong sạch, dân chủ,
hiện đại. Quy chế dân chủ và sau đó là pháp lệnh dân chủ ở cơ sở được ban hành
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 8
Tiểu luận Triết học
vừa thể hiện bước tiến lớn trong việc thực hiện và phát huy quyền làm chủ của
nhân dân vừa là động lực mạnh mẽ thúc đẩy công cuộc đổi mới.
Sự lãnh đạo của Đảng là để đảm bảo quyền lực thực sự thuộc về nhân dân,
vì vậy, mức độ thực hiện quyền dân chủ của nhân dân phải được xem là thước đo
đánh giá tính đúng đắn trong sự lãnh đạo của Đảng. Sứ mệnh lịch sử của Đảng
cộng sản cầm quyền là lãnh đạo làm sao để nhân dân làm chủ ngày càng tốt hơn,
dân chủ của nhân dân ngày càng được mở rộng và sâu sắc. Dưới sự lãnh đạo của
Đảng, trong công cuộc đổi mới hiện nay, dân chủ và chủ nghĩa xã hội ngày càng

gắn bó chặt chẽ với nhau, dân chủ vừa là mục tiêu vừa trở thành động lực mạnh
mẽ của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, và nhất định chúng ta sẽ xây dựng
thành công một chủ nghĩa xã hội thật sự là của dân, do dân, vì dân.
CHƯƠNG 2: THỰC HIỆN DÂN CHỦ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
THEO TƯ TƯỞNG C.MÁC, PH.ĂNGGHEN, V.I.LÊNIN
2.1 Thực trạng việc thực hiện dân chủ ở nước ta hiện nay
Thực hiện quyền dân chủ của nhân dân vừa là mục tiêu, vừa là động lực của
sự nghiệp đổi mới xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đảng, Nhà
nước ta luôn chủ trương xây dựng một xã hội dân chủ, trong đó cán bộ, đảng
viên và công chức phải thật sự là công bộc của dân, đặt mình dưới sự kiểm tra
giám sát của nhân dân.
Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, chưa bao giờ người ta thành công khi đem áp
dụng một mô hình dân chủ nào đó chung cho mọi quốc gia, bất chấp đặc điểm
riêng của họ bởi vì dân chủ là kết quả đấu tranh lâu dài của nhân loại, nó mang
tính giai cấp và lịch sử cụ thể, vì thế không thể áp đặt nền dân chủ của xã hội
này đối với xã hội khác. Với ý nghĩa đó, quá trình xây dựng nền dân chủ mới ở
Việt Nam cũng cần phải tuân theo những đặc điểm riêng có ở nước ta. Đó là:
Một là, nền dân chủ vô sản biểu hiện tập trung trước hết là giai cấp vô sản
phải lãnh đạo nhân dân giành được chính quyền, trở thành giai cấp thống trị; sử
dụng chính quyền, mà cụ thể là bộ máy nhà nước, xây dựng một nền dân chủ
mới, trong đó sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự
do của tất cả mọi người.
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 9
Tiểu luận Triết học
Hai là, quá trình xây dựng nền dân chủ ở Việt Nam là quá trình đấu tranh,
khẳng định và bảo vệ quyền lãnh đạo của Đảng CSVN, chống mọi quan điểm đa
nguyên, đa đảng. Ở Việt Nam, quyền lãnh đạo của Đảng CSVN chính là cơ sở để
bảo đảm sự thống nhất về mặt lợi ích giữa các tầng lớp nhân dân, bảo đảm sự ổn
định về mặt chính trị - xã hội
Ba là, kết hợp đồng bộ giữa đổi mới và hoàn thiện bộ máy quản lý nhà

nước ở trung ương và tăng cường thực thi dân chủ ở cơ sở.
Bốn là, quá trình thực thi dân chủ ở nước ta là quá trình gắn kết giữa nâng
cao nhận thức về văn hóa dân chủ với cuộc đấu tranh chống tệ quan liêu, bè phái,
cục bộ, thoái hóa, biến chất, xa rời quần chúng, tham nhũng và các loại tệ nạn
đang cản trở quá trình xây dựng nền dân chủ.
Năm là, kết hợp giữa bảo đảm tính định hướng XHCN và nâng cao vai trò
chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế nhiều thành phần là nhân tố đòn
bẩy của quá trình thực thi dân chủ trong kinh tế ở Việt Nam. Dân chủ về kinh tế
chính là hạt nhân của dân chủ chính trị
Sáu là, thực hiện tốt chính sách kinh tế với chính sách xã hội – một động
lực của dân chủ. Thực hiện tốt hai chính sách trên là nhân tố bảo đảm sự kết hợp
hữu cơ giữa tăng trưởng kinh tế với bình đẳng và công bằng xã hội. Tuy nhiên
phát triển xã hội mới là mục đích, kinh tế chỉ là phương tiện.
2.2 Một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện dân
chủ ở nước ta hiện nay
2.2.1 Nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, phát triển mọi mặt đời sống xã
hội nhằm làm cơ sở nâng cao việc thực hiện dân chủ ở nước ta hiện
nay
Dân chủ hoá đời sống xã hội vừa là mục tiêu, vừa là động lực của đổi mới.
Nhưng chúng ta chưa tìm được những giải pháp tốt nhất để xác lập vững chắc
quan điểm khoa học về dân chủ phù hợp với điều kiện một Đảng duy nhất cầm
quyền, không đa nguyên về chính trị, không tổ chức quyền lực Nhà nước theo
nguyên tắc phân quyền, chưa tìm được những cơ chế và hình thức thực hiện dân
chủ thích hợp với truyền thống văn hoá chính trị, với trình độ dân trí, trình độ
văn hoá chung của nhân dân. Dân chủ trong Đảng, trong xã hội và ở cơ sở tuy đã
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 10
Tiểu luận Triết học
được nhấn mạnh trong nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đảng và các văn bản pháp
quy của Nhà nước, nhưng kết quả đạt được trên thực tế còn nhiều hạn chế. Cải
cách hành chính tiến hành chậm, thiếu kiên quyết, hiệu quả thấp.

Vì vậy, vấn đề là làm thế nào để bảo đảm và phát huy quyền dân chủ của
nhân dân trong Nhà nước pháp quyền XHCN do Đảng Cộng sản - một đảng duy
nhất cầm quyền và lãnh đạo như ở nước ta hiện nay ? Để làm được điều đó
chúng ta phải thực hiện các công việc sau:
Một là, Đảng CSVN - bộ phận ưu tú nhất và có vai trò đặc biệt quan trọng
trong kiến trúc thượng tầng và cơ sở hạ tầng XHCN ở nước ta. Đảng lãnh đạo
toàn diện và tuyệt đối nền kinh tế - xã hội của đất nước. Để thực hiện vai tò to
lớn đó, Đảng cần xây dựng tổ chức Đảng trong sạch, vững mạnh, thật sự vì lợi
ích của dân, xứng đáng là Đảng cách mạng chân chính.
Hai là, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN trong sạch, vững mạnh,
thực sự là của dân, do dân và vì dân.
Ba là, mở rộng các hình thức dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện,
nhưng phải có sự lãnh đạo và bước đi vững chắc, phù hợp với trình độ dân trí và
kinh tế, xã hội và văn hoá thực hiện tốt dân chủ cơ sở.
Bốn là, cùng với yêu cầu tăng cường mở rộng hình thức dân chủ trực tiếp,
Nhà nước pháp quyền XHCN không hề coi nhẹ việc củng cố hoàn thiện, nâng
cao chất lượng dân chủ đại biểu.
Năm là, muốn phát huy dân chủ phải phát huy đầy đủ vai trò của Mặt trận
Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội - nghề nghiệp…
Sáu là, phát huy dân chủ còn được thực hiện thông qua các phương tiện
thông tin đại chúng.
2.2.2 Phát huy vai trò của nhân dân trong thực hiện quyền làm chủ của mình
ở nước ta hiện nay.
Đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì
mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đây là sự
nghiệp của toàn Đảng, toàn dân đòi hỏi phải phát huy tối đa nội lực và do đó việc
đẩy mạnh quá trình dân chủ hóa đã trở thành một yêu cầu tất yếu. Quá trình dân
chủ hóa đời sống xã hội là quá trình nhận thức và hiện thực hóa dân chủ trên mọi
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 11
Tiểu luận Triết học

lĩnh vực của xã hội. Đó cũng là quá trình tạo lập, xây dựng những tiền đề, khẳng
định những nguyên tắc xây dựng chủ nghĩa của chế độ dân chủ mà nội dung cơ
bản của nó là quyền lực thuộc về nhân dân. Để quá trình dân chủ hóa theo định
hướng XHCN được giữ vững, trước tiên chúng ta phải thực hiện dân chủ hóa
trong đời sống kinh tế và tiếp theo là dân chủ hóa đời sống chính trị, tư tưởng…
nhằm phát huy vai trò của nhân dân trong thực hiện quyền làm chủ của mình ở
nước ta hiện nay. Để làm được điều đó chúng ta phải:
- Phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong lĩnh vực kinh tế. Phải thực
hiện dân chủ trong kinh tế. Để dân chủ hóa kinh tế có tính hiện thực chúng ta nên
tập trung vào hai vấn đề cơ bản sau:
Thứ nhất, phải quan tâm lợi ích của người lao động, trước hết là lợi ích
vật chất.
Thứ hai, sản xuất phải đáp ứng nhu cầu tạo việc làm, nâng cao mức sống
và thực hiện công bằng xã hội cho người lao động.
- Để phát huy vai trò của nhân dân trong thực hiện quyền làm chủ của
mình ở nước ta hiện nay chúng ta cần phải công khai, minh bạch thông tin trong
một số lĩnh vực công.
- Cần phải thiết lập một hệ thống thông tin đầy đủ trong đó quy định rõ
ràng về quyền và trách nhiệm của người dân. Đây là một điều kiện vô cùng cần
thiết để chống lại căn bệnh “nhũng nhiễu”, “làm phiền có mục đích” của các cơ
quan công quyền đối với nhân dân.
- Nhằm phát huy vai trò của nhân dân trong thực hiện quyền làm chủ
của mình ở nước ta hiện nay, phải chăng Đảng ta nên đề ra nhiệm vụ “phản biện
xã hội” của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân về tính khoa
học; tính nhân dân; tính khả thi đối với các chủ trương của cấp ủy, Đảng ở Trung
ương và địa phương và đối với pháp luật, kế hoạch, chương trình, chính sách cụ
thể của nhà nước về kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại.
- Cần phải không ngừng nâng cao học vấn, nâng cao văn hóa dân chủ,
văn hóa pháp luật cho nhân dân.
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 12

Tiểu luận Triết học
KẾT LUẬN
Dân chủ là một giá trị nhân văn chung của nhân loại. Vấn đề dân chủ chỉ
nẩy sinh khi xuất hiện sự cùng nhau tồn tại, cùng nhau chung sống của các thành
viên trong một cộng đồng, tại đó mỗi người đều có quyền thực hiện quyền làm
chủ của mình trong khuôn khổ của các luật định. Do đó mà quyền càng cao thì
mọi quy định về nó càng phải chặt chẽ
Ngày nay, những tư tưởng về dân chủ của các nhà kinh điển chủ nghĩa
Mác - Lênin vẫn còn nguyên giá trị. Những tư tưởng đó, trải qua những thử thách
của thực tiễn đời sống và sự thẩm định khắt khe của lịch sử, vẫn đang được hiện
thực hóa sinh động trong đời sống chính trị thế giới, trong đó có Việt Nam. Vận
dụng sáng tạo tư tưởng của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác-Lênin về dân chủ
vào điều kiện cụ thể của cách mạng Việt Nam, trong công cuộc đổi mới đất
nước, Đảng CSVN chủ trương cùng với việc: “Đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện
đại hóa”, nhằm xây dựng nước ta “thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất
– kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý,…đời sống vật chất và tinh thần cao,
quốc phòng, an ninh vững chắc”, phải xây dựng, phát triển hoàn thiện hệ thống
pháp luật và nhà nước pháp quyền XHCN, của dân, do dân, vì dân; “thực hiện
đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân, giữ nguyên kỷ cương xã hội, chuyên chính
với mọi hành động xâm phạm lợi ích của tổ quốc và của nhân dân”. Đảng Cộng
sản Việt Nam khẳng định: “Thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa là thực chất của
việc đổi mới và kiện toàn hệ thống chính trị. Nó vừa là mục tiêu vừa là động lực
của công cuộc đổi mới”(9). Những thắng lợi bước đầu nhưng to lớn của công
cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo cũng là thắng lợi của dân chủ
và chủ nghĩa xã hội. Nhất định chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa mà chúng ta
đang xây dựng sẽ tạo ra những điều kiện tối ưu cho sự sáng tạo của quần chúng
nhân dân lao động nhằm thực hiện thắng lợi chủ nghĩa xã hội, vì mục đích dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 13
Tiểu luận Triết học

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn Tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995,
T4 tr 645.
2. C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn Tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995,
T1 tr 888.
3. C.Mác và Ph.Ăngghen Toàn Tập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995,
T4 tr 470.
4. V.I.Lênin: Toàn tập,NXB tiến bộ, Mátxcơva, 1979, T11, tr 93.
5. V.I.Lênin: Toàn tập,NXB tiến bộ, Mátxcơva, 1979, T11, tr 155.
6. V.I.Lênin: Toàn tập,NXB tiến bộ, Mátxcơva, 1979, T33, tr 87.
7. V.I.Lênin: Toàn tập,NXB tiến bộ, Mátxcơva, 1979, T27, tr 352.
8. V.I.Lênin: Toàn tập,NXB tiến bộ, Mátxcơva, 1979, T27, tr 323.
9. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đại biểu Toàn quốc lần thứ
VII, NXB Sự thật, Hà Nội, 1991, tr 90.
HVTH: Nguyễn Võ Thông Thái – CH1301053 Trang 14