Kiểm soát chi phí đại diện ở các doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn hội nhập tài chính quốc tế

BO GIAo Dl)C VA DAO TAO
TRUONG DAI HOC KINH TE TP. HO CHi MINH

PGS. TS. NGUYEN THJ LIEN HOA

KIEM SOAT CHI PHi DAI DIEN
•
•

0 cAc DN VN TRONG GIAI DO~N
HQI NH~P TAl CHINH QUOC TE

BS tai nghien ctru khoa hQc cfrp B<)
Ma s6: B2007- 09-36
Thanh vien d~ tai:
PGS. TS. PHAN THl BICH NGUY$T
.. ___.._ ...--.-- . ------------·---.'BO GIAO DUC FJAO T~0
TRUONG f)~l HQC KINH TE TP.HCM

TI-rlfVIEN
.

5'/!lt)?f

ThS. LE D~T CHi
ThS. TRAN THJ HAl L Y
ThS. DUdNG KHA
ThS. PHUNG HUC NAM
ThS. LE THl PHUdNG VY

TP. HO CHI MINH

Nam 2008


B()GD&DT
11g D?i HQc Kinh T~ TP HCM
THONG TIN KET QUA NGHIEN CUU
(D~ tai, dt,r c'm)
rend~ tai:

KIEM SOAT CHI PHi DAI DI$N 6 CAC DOANH NGHI$P VI$T NAM TRONG GIAI DOAN HC)I
NHAP TAI CHiNH QUOC TE
PGS.TS Nguy~n Thj Lien Hoa

iho·i gian tht,rc

6/2007 a~n 12/2008

hi~n:

Truo·ng D?i H9c Kinh T~ TP HCM

:o· quan chu tri:

KET QUAD~ T DUQ'C

Cac san ph~m CLia a~ tai: Bao cao phan tich bao g6m:
Bao cao t6ng hqp a~ tai "I(iem soat chi phi d?i di~n

o· cac

doanh nghi~p VN trong giai do?n h(>i nh~p tai

chinh qu6c t~"
M('lt

s6 ki~n nghi a~ xu~t v~ cac 1116 hinh phan tich chi phi d?i di~n va h~ th6ng cac giai phap phat tri~n ki~m

SO{ll

chi phi O?i

di~n

cho cac DNVN.

v~ bi quy~t cong ngh~ va cong ngM san ph~m:

(r"ng d\i11g trong san xu~t va hi~u qua kinh t~:

D0 tai l~n ctau tien nghien c(ru v~ v§n a~ chi phi a~i di~n t?i Yi~t Nam, giup cho cac nha kinh t~ 11~111 b~t
auqc ph§.n nao tlwc t~ v§n a~ chi phi d?i di~n t?i Vi~t Nam, giup cho cac c6 dong t?i cac c6ng ty c6 phfin
nh~n th(rc OLrQ"C vAn a~ chi phi O?i di~n a~ ttr a6 c6 th~ h?n ch~ OUQ"C nhli"ng thi~t Iwi ma chi phi O?i di~n

dem l?i.
Dao

t~o:

)~ tai se Ia n~n tang !): thuy~t tham khao cho nhU·ng ai c6 nhu du nghien eCru v~ chi phi a~i di~n sau nay,

:Lmg nlm Ia tai

Ii~u

dong gop viw n9i dung giang d?y t?i trong clmung trinh giimg

d~y

chuyen nganh Tai

:hinh doanh nghi~p.
Tinh hinh str d\mg kinh phi:
Chl'1 nhi~m d0 tai da chi 45.000.000 a6ng (chtta tinh chi phi cho h9i a6ng nghi~m thu chinh thttc va phi
qu:ln ly khoa hQc) a€ th~tc hi~n nghien c(tu de tai nay.

Ngay ... TMng ...Nam ...
L1!nh ct'm co- quan chtl tri
(I<.)·. dong dAu)

CM nhi~n a~ tai
(Ky, h9 va ten)

,,


BO GIAO DUC VA DAO TAO

Tr~iYng D~i hqc Kinh t~ TP.HCM
Mftu 01

NHirNG DIEM MOl CUA DE TAl
1. Tend~ Uti: KIEM SOAT CHI PHi EJ~I DI$N iJ cAc DOANH NGHI$P VI$T
NAM TRONG GIAI EJO~N H(JI NHr.fP TAl CHiNH QUOC TE

B 2007 -09-36
2. Chu nhi~m d~ tai: PGS.TS NGUYEN THJ LIEN HOA
3. Ca quan chu tri: TRUONG DH KINH TE TP HCM
4. Thai gian tht;rc hi~n d~ Uti: tir thang 0612007 dSn thang 1212008

NHUNG DIEM MOI
1) D ~ tai nghien c(ru nay nghien ctru vfrn d~ chi phi d~i di~n trong cac doanh
nghi~p Vi~t Nam n6i chung va cac cong ty c6 phAn, cac DN nha nu6c c6 phAn
h6a n6i rieng. So v6i cac d~ tai tru6c day, d~ tai c6 nhimg di6m m6i sau:
2) N ghien ctru va trinh bay m9t each h~ th6ng nhung vAn d~ ly lu~n hi~n d~i v~ chi
phi d~i di~n. cac d~ Uti tru6c day chi d~ c~p d6n vfrn d~ ly thuySt v~ chi phi d~i
di~n m9t each rai r~c. d~ tai nay khong chi dua ra khai ni~m, cfru thanh, cac n9i
dung chi phi d~i di~n rna con phan tich cac nguyen nhan lam phat sinh chi phi
d~i di~n, cac nhan t6 fulh hu6ng d&n chi phi d~i di~n trong cac DN.
3) f)~ tai cling nghien Cll'U va t6ng hqp cac nghien Cll'U ly thuy&t va thl,XC nghi~m
cua cac truang phai khac nhau tren thS gi&i d@ t~o nen m9t h~ th6ng ly lu~n
hoan chinh v~ vfrn d~ d~i di~n.
4) N ghien cll'U kinh nghi~m ki6m soat chi phi d~i di~n t~i cac DN & cac qu6c gia
tren thS gi6i d@ ung dvng vao VN. Nhung kinh nghi~m nay c6 the ap dvng tuy
theo nhung quan diem khac nhau chu khong c6 m9t mfru s6 chung cho tfit ca.
5) X ay dtJng cac phuang phap mang tinh dinh ltrQ'llg trong vi~c phan tich chi phi
d~i di~n va nhung din cu khoa hQC de xay dlJllg cac phuang phap d6. Cac d~ tai
tru6c day cling c6 m9t vai d~ tai nghien cuu dinh luQllg chi phi d~i di~n nhung
l~i Slr dvng cac nhan t6 khac trong mo hinh. f)~ tai nay tiSn hanh phan tich d!nh
luQ'llg dtJa tren ti€n hanh khao sat vfin d~ d~i di~n trong cac DN thong qua cac
nha quan ly, cac chu s& hfru cua cac lo~i hinh DN khac nhau .

6) D ~ Uti cling ti€n hanh phan tich m()t each h~ th6ng v~n d~ thi€u minh b~ch

thong tin tren thi truemg chtmg khoan VN va anh hu6ng cua n6 nhu th€ nao d€n
chi phi d~i di~n.
7) D ~ tai da d~ xu~t cac giai phap ki6m soat chi phi d~i di~n d6i v6i cac DN VN
trong qua trinh h()i nh~p tai chinh qu6c t€ ill vi~c dinh luqng chi phi d~i di~n
trong cac doanh nghi~p VN bao g6m cac giai phap nhu: gia tang nh~n thuc v~
chi phi d~i di~n d6i v6i cac c6 dong, cac giai phap nh~m h~n ch€ muc d9 b~t
can x(rng thong tin, cac giai phap mang tinh d9ng vien nha quan ly trong vi~c
thl,l'C hi~n ffi\lC tieu CUa chu SO hfru cong ty, cac giai phap gia tang giam sat CUa
ban quan ly cong ty, cac giai phap h~n ch€ cac khoan thi~t h~i ph\1 tr()i, cling
nhu cac giai phap mang tinh h6 trq khac.

d~ tai c6 gia tri tham khao va (rng dl,lng trong d~ nghi giai phap, cac
bi~n phap C\1 th6 nh~m ki6m soat chi phi d~i di~n trong cac DN VN n6i chung va cac
cong ty c6 phfin, cac DNNN c6 phfin h6a n6i rieng.

vJ milt thu·c tiln,


Danh my.c vi~t t~t

WTO

World Trade Organization

DN

Doanh nghi~p

VN

Vi~tNam

NPV

Net present value

TTCK

Thi trm'mg ch(mg khoan

NDT

Nha dfru tu

CEO

Chief executive officer

HDQT

H<)i dfJng qmin tri

XNK

Xudt nh~p khdu

CTCP

Cong ty c6 phfrn

BHCD

D<;ti h<)i c6 dong

VCSH

v &n chu sa hfru


Ml}C Ll}C
CHUONG 1: ............................................................................................................................ 1

LY THUYET VA KET QUA NGHIEN ClrU THVC NGHI~M ....................................... l
';1.

:.

'::,.

-

VE VAN DE D~I DI::t::N ..................

o, •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

l

1.1 VAN DE DAI DI$N TRONG DOANH NGHI$P ............................ ;............................ 1
1.1.1 Mliu thulin vi ml:IC tieu giua nguai chit va nguai a(li di?n ...................................... 2
1.1.2 Vein ad beit clin ximg thong tin giua nguai chit va nguai afli di?n .......................... 2

1.2 NGUYEN NHAN PHAT SINH MAU THUAN NGVOI CHU- NGVOI DAI DI$N
TRONG DOANHNGHI$P .................................................................................................. 6
~

~

7.

..:

...,

,

7

'

?

,

1.2.1 Van ae rul rove m(lt af[O auc cua nha quan ly . ...................................................... 7
1.2.2 Vein ai giz,r lfli thu nhc,lp. .......................................................................................... 7
'

'

'

'

1.2.3 Vlin ae phflm vi th(}i gian. ........................................................................................ 8
1.2.4 van ae e ngf[i riti ro cita nha quan lY. ..................................................................... 9

1.3 cAc NHAN TO TAC D<)NG HEN CHI PHi DAI DI$N ............................................ 11
1. 3.1 Lof[i hinh doanh nghi?p ......................................................................................... 11
1.3.2 Hi?u qua st'r d~mg tai san ....................................................................................... 11
1.3.3 Ty l? N(Y. ................................................................................................................ 11
1.3.4 Dong Tidn cita doanh nghi¢p. ............................................................................... 12
1.3.5 Cdc nhlin t6 khac . .............................................................................. .................... 12

1.4 KIEM SOAT VAN DE DAI Dt$N- cAc KET QUA THl,fC NGHI$M TREN THE
Gidi .................................................................................................................................... 12
1. 4.1 Tinh kj; luc,lt cua tht truang lao al}ng................................................................... .. 12
1. 4. 2 Thanh phli'n ban quan ly, ban giam sat va ban chdt ban quan ly......................... 13
,

'

,

1.4.3 Cdc co dong l(m va cdc nha aliu tu to chuc.......................................................... 16
1.4.4 Thit lao cho nha quan ly trong m6i tuang quan vai chi phi afli di?n. .............. ..... 18
1.4.5

So· hau c6 phdn cita nha quan lj. .......................................................................... 22

CJIUONG II: .......................................................................................................................... 25

BAT CAN XUNG THONG TIN VA PHAN TiCH CHI PHi Ht;\I DI~N TRONG cAc
- ,
DOANH NGHI~P 0 VIJ1:T NAM .................................................................... ,.................. 25
2.1 BAT CAN XUNG THONG TIN TREN TTCK VN LAM GIA TANG CHI PHi DAI
DI$N ................................................................................................................................... 25
2.! .1 ~Jt ciin ,~tin~ t~~ng tin. tren TTCK va nhiing giao djch gliy thi?t hf[i cho cdc c6
dong ben ngoat, co dong nho . ........................................................................................ 25
,

'

2.1.2 Kiem toan so· sai tru6'c thong tin cong bo ............................................................. 33


2.1.3 Ban kiim soat n(Ji b(J bi v6 hi?u h6a ..................................................................... 34
2.2 KET QUA KHAO SAT VA PHAN TiCH DJNH LVQNG CHI PHi D~I DI$N
TRONG cAc DOANHNGHI$P VN ................................................................................. 35
2.2.1 Tom t!it thlmg ke m6 ta kit qua c/iJu tra .... ............................................................. 35
2.2.2 Phan tich cac nguyen nhiin phat sinh chi phi dt;zi di?n d~ra tren kit qua khao sat. 39
2.2.2 Phlin tich chi phi ac;ti di~n tc;~i cac doanh nghi~p Vi?t Nam thea m6 hinh h6i quy
tuyin tinh ......................................................................................................................... 45

CHUONG 3: ........................... ,.............................................................................................. 52

GIAI PHAP KIEM SOAT CHI PHi D~I DI:¢N TRONG cAc DOANH NGHI:¢P

VI~T NAM ..................... !······································································································52
3.1 GIA TANG NHAN THUC VE CHI PHi D~I DI$N DOl VOI cAc c6 DONG ........ 52
3.2
cAc GIAI PHAP H~N CHE BAT CAN XUNG THONG TINT~I cAc DOANH
NGHI$P TREN TTCKVN .................................................................................................. 54
3.3
cAc GIAI PHAP MANG TINH DQNG VIEN NHA QUAN L YTRONG VI$C
THtjC HI$N cAc Mt)C TIEU CUA NGVOI CHU S6 HOD CONG TY ........................ 57
3.3.1 Xiiy d~rng chinh sach tht't lao cho ban giam a6c h{Yp ly ........................................ 57
3.3.2 Tqo aiJu ki?n ai Ban giam a6c tr6· thanh c6 dong etta c6ng ty nh&m hqn chi STf
miiu thudn quyJn l{Yi ............................................... ......................................................... 60
3.4 cAc GIAI PHAP GIAM SAT HO~ T DQNG CUA BAN QUAN L YCONG TY
TRONG VI$C THtjC HI$N Mt)C TIEU CUA NGVOI CHU S6 HUU ........................... 61
3.4.1 Tang cuang S"1f giam sat ben trong c6ng ty ........................................................... 61
3.4.2 Tang cuang giam sat tit ben ngoai ........................................................................ 64
3.5 GIAI PHAP H~N CHE NHUNG KHOAN THI$T H~I PHt) TRQI .......................... 65

3.6 NANG CAO NANG UJC QUAN L Y TRONG cAc CONG TY CO PHAN .............. 66
3.7 cAc GIAI PHAP H6 TRQ KHAC .............................................................................. 68
3. 7.1 Giai phap trong quyit ajnh tai tr9· ........................................................................ 68
3. 7.2 Giai phap trong chinh sach c6 ht'C ......................................................................... 69
3. 7.3 Giai phap trong chinh sach adu tu ......................................................................... 70
Phl}. ll}C 1.................................................................................................................................72
Phl}ll}.C 2................................................................................................................................. 77
Phi}. lt.IC 3.................................................................................................................................81

Ph'Ylt.JC 4.................................................................................................................................86


DANH MVC BANG

VA HINH

Bang 1. 1: T6ng hgp cac k~t qua nghien cilu v~ ban ch~t cua mau thudn d~i di~n ................. 9
Bang 1. 2: Thi truang lao d(>ng .............................................................................................. 13
Bang 1. 3: Ban quan ly cong ty .............................................................................................. 15
Bang 1. 4: Cac c6 dong 16n va cac

nha dclu tu t6 chuc .......................................................... 17

Bang 1. 5: Thu lao cua CEO (nam 2007) ............................................................................... 18
Bang 1. 6: Thu lao

nha quan ly .............................................................................................. 21

Hinh 2. 1: Di~n bi~n giao dich cua cac c6 dong 16n va nhfmg nguai c6 lien quan cua PVD,
ACB ........................................................................................................................................ 27


LOIMOBAU
Qua trinh h<)i nh~p nSn tai chfnh qu6c tS sau khi Vi~t Nam gia nh~p WTO d~t cac doanh
nghi~p Vi~t Nam tru&c nhiing CO' h<)i m&i va nhiing thach th(rc m&i, rna cac Doanh nghi~p
mu6n t6n t~i va dfrng viing trong moi trm'mg tai chfnh qu6c tS dn thiSt phai c6 nhiing kiSn
thuc quan ly tai chfnh doanh nghi~p hi~n d~i. Va trong qua trinh h<)i nh~p d6, sv phat tri~n
cua lo~i hinh cong ty c6 ph~n n6i rieng va cac lo~i hinh doanh nghi~p phi nha mr&c n6i
chung la t~t ysu trong th~p.ky t&i vase chism m9t ty 1~ quyst dinh trong cac lo~i hinh doanh
nghi~p t~i VN. Sv phat tri€n cua cac cong ty c6 ph~n da mang l~i nhiing uu vi~t nhung d6ng
thai cling t6n t~i nhiing h~n chS nh~t d!nh. M<)t trong nhling h~n chS d6 chfnh la uu di€m
cua n6 - sv phan dinh giua quySn sa hfru va quySn quan ly. Cling v&i sv phan dinh ro r~t
giua quySn sa hfru va quySn quan ly doanh nghi~p lam phat sinh v~n dS chi phi d~i di~n

(AGENCY COST) trong qua trinh thvc hi~n ID\IC tieu t6i da h6a tai san cho cac c6 dong cua
minh. V~n dS chi phi d~i di~n c~n phai duqc nghien cfru m<)t each h~ th6ng dva tren nhfrng
nghien cfru thvc nghi~m tren thS gi&i, nhfrng mo hinh dinh luqng chi phi d~i di~n d€ tu d6
dua ra cac giai phap phu hqp nh&m ki€m soat chi phi d~i di~n, gia tang gia tri cua doanh
nghi~p cling nhu t6i da h6a gia tri cho cac c6 dong.

Lo~i hinh cong ty c6 ph~n da xu~t hi~n tc.ti Vi~t Nam trong han 10 nam qua, nhung tu khi thi
tru·ang chung khoan Vi~t Nam ra d<'Yi va di vao hoc.tt d<)ng thi lo~i hinh DN nay m&i ngay
cang phat tri€n va tra thanh lo~i hinh DN ph6 bi~n. Trong tuang lai, v&i dinh hu&ng phat
tri~n n~n kinh tS dcit nu&c theo kinh tS thi tru<'Yng, lo~i hinh DN nay se ngay cang phat tri~n
va chiSm tY tr9ng tuy~t d6i trong n~n kinh t€ VN. Trong loc.ti hinh cong ty c6 ph~n, v~n d~
quan ly tai chinh nh&m m\lc tieu t6i da h6a gia tri tai san c6 dong, va qua trinh thvc hi~n
ffi\lC tieu nay g~n li~n v&i ly thuySt chi phi dc.ti di~n - v~n dS ngu<'Yi chu, ngm'ri d~i di~n.
Ki~m soat tiSn dSn hc.tn ch€ chi phi d~i di~n la giai phap ca ban nh&m nang cao hi~u qua ho~t
d<)ng tai chinh cua cac cong ty c6 ph~n theo nhfrng nguyen t~c qufm ly tai chinh hi~n dc.ti tren
thS gi&i. D~ tai trlnh bay h~ th6ng nhung v~n d~ ly lu~n hi~n dc.ti vS chi phi dc.ti di~n cua cac
nha kinh t€ tren th€ gi&i, phan tich chi phi d~i di~n trong cac loc.ti hinh doanh nghi~p t~i VN ,
d~c bi~t la lo~i hinh cong ty c6 ph~n va cac doanh nghi~p nha nu&c c6 ph~n h6a, cling nhu
dS xu~t cac giai phap phu hqp d~ ki~m soat va hc.tn chS chi phi dc.ti di~n trong cac doanh
nghi~p VN trong tiSn trinh h<)i nh~p tai chinh qu6c t€.

•!• M{lc tieu aJ tai:
•

Nghien cu11 va trinh bay m<)t each h~ th6ng nhfrng v~n d~ ly lu~n hi~n d1;1i vS chi phi
d1;1i di~n.


•

Nghien cfru kinh nghi~rn ki~rn soat chi phi d;;ti di~n t;;ti cac DNa cac qu6c gia tren th€
gi&i de ling d1,1ng vao VN.

•

Xay dl,rilg cac phuang phap rnang tinh d!nh luqng trong vi~c phan tich chi phi d;;ti
di~n va nhiing din Clr khoa hQC de xay dl,ITlg CaC phuang phap do.

•

Cac giai phap ki~rn soat chi phi d;;ti di~n d6i v&i cac DN VN trong qua trinh h9i nh~p
Uti chinh qu6c t~ tl:r vi~c d!nh luqng chi phi d;;ti di~n trong cac doanh nghi~p VN.

•:• Caclt tiip c~n, Pltu·ung pltap nghien cim, Plt(lm vi nghien cil'u:

•

Cach ti~p c~n: nghien cfru cac vftn de ly lu~n hi~n d;;ti cua nha kinh t€ th€ gi&i ve chi
phi d;;ti di~n, y ki~n cua cac nha kinh t~ ve each ti~p c~n cling nhu nhiing giai phap
ki~rn soat va h;;tn ch~ chi phi d;;ti di~n.

•

Phuang phap nghien c(ru: de tai su dl,lng cac phuang phap nghien c(m nhu: phuang
phap th6ng ke, dieu tra ch9n rn~u, thu th~p va phan tich thong tin, phuang phap di
tu t6ng hqp d~n chi ti€t, phuang phap rno hinh h6a, rno hinh h6i quy trong kinh t€
luqng.

•

Ph;;trn vi nghien cfru: nghien CUu cac phuang phap ki~rn soat chi phi d;;ti di~n
DN tren th~ gi&i va ling dl,lng cho cac DN VN.

•:• N9i dung nghien cuu chit yiu ciia
chinh cua de tai g6rn 3 chuang:

aJ titi:

a cac

ngoai ph:in rna dfiu va k~t lu~n, n9i dung

•

Chuang 1: Ly thuy~t va k€t qua nghien c(m thl,l'c nghi~m ve chi phi d;;ti di~n.

•

Chuang 2: Bftt can xung thong tin va vi~c phan tich chi phi d;;ti di~n trong cac doanh
nghi~p a Vi~t Nam.

•

Chuang 3: Giai phap ki~rn soat chi phi d;;ti di~n trong cac doanh nghi~p Vi~t Narn.


CHUONG 1:
L Y THUYET VA KET QUA NGHIEN CUU THl/C NGHllj:M

v:E vAN DE D~I DI:Ij:N

.

.

1.1 VAN DE DAI DIEN TRONG DOANH NGHIEP
.
Trong cac cong ty 16u, Sl,f phan djnh gili'a quySn

sa hli'u va quySn quan ly la diSu hSt sue dn

thiSt. Nhli'ng cong ty nay c6 th8 c6 hang tram ngan c6 dong, do v~y khong c6 each nao thoa
man vi~c tfrt ca cac c6 dong cling tham gia quan ly. Vi~c phan djnh quySn

sa hli'u va quy~n

quan ly da c6 m()t thu~n lqi ro rang. N6 cho phep chia nho quySn sa hli'u thea nhli'ng phdn
g6p v6n b&ng nhau va tu d6 Sl,f chuy~n nhuqng thay d6i quySn sa hli'u se khong gay phi~n
phuc dSn ho~t d()ng kinh doanh cua doanh nghi~p. Va diSu nay cling cho phep cong ty thue
nhling nha quan ly chuyen nghi~p d~ diSu hanh cong ty cua minh thea hu&ng hi~u qua nhat
nhung v~n dam bao m\lC tieu ban ddu cua cac chu sa hli'u. Tuy nhien, vi~c phan dinh gicra
quySn sa hli'u va quyen quan ly ban than n6 cling mang l~i nhiSu v~n dS phuc t~p nhu m\lc
tieu CUa cac chtl Sa hliu Va m\lC tieu CUa CaC nha quan ly khac nhau, cac nha quan ly va cac
chu sa hli'u c6 nhli'ng thong tin r~t khac nhau vS gia tri cua cac tai san thl,l'c ho~c cac tai san
tai chinh cua cong ty. Sl,l' mau thu~n gili'a m\lC tieu va Sl,l' bftt can xung thong tin cua cac c6
dong va cac nha quan ly da t~o nen nhli'ng v&n dS vS ngu&i chu- ngu&i d~i di~n, d6ng thai
nay sinh cac chi phi dl;li

di~n.

C6 th€ djnh nghia m6i quan h~ d~i di~n la m6i quan h~ thong qua m()t hqp d6ng thea d6 m9t
ben (nguai chtl) thue m(}t ben khac (d1;1i di~n) th\fC hi~n cac cong vi~c v&i tu each la nguai
d1;1i di~n, ngu&i chtl se uy quySn cho ngu&i d1;1i di~n lam m()t s6 quySt dinh thay cho minh.

M{jt each C{l thR, chi phi il(li di?n lit nluing kltoiin chi phi pluit sinh do nita quiin ly khong
th{l·c hi~n m{lc tieu tBi ila hoa giti trj tai sim ciia c8 ilong, nguyen nltiin pluit sinh chi phi
nay chii ylu lit do S{l' mliu tltufln trong ffl{lC tieu ciia chii sif lui·u va nha quiin ly. Chi phi
nay gia tang cimg vui mtl'c il{j bat ctin ximg thong tin trong cac doan!t ng!ti?p.
Nhu v~y, trong khi quySn

sa hli'u cac tai san cua cong ty thu()c v€ c6 dong (nSu Ia cong ty

c6 phdn) ho?c nha nu&c (nSu la doanh nghi~p nha nu&c ), quySn quan ly nhfrng tai san nay
n&m trong tay cac nha quim ly chuyen nghi~p Clla cong ty. Do d6 cac nha quan ly thl,l'C hi~n
Cac hanh d(}ng ma h~u qua CUa nhfi'ng hanh d(}ng nay phdn l&n do cf> dong Clla cong ty ganh
ch!u. [Jensen va Meckling (1976)]

Trang 1


1.1.1 Mau thu~n v~

ffi\IC

tieu giii·a nguoi chii va nguOi

a,i di~n.

Trong ho1;1t d<)ng kinh doanh cua doanh nghi~p, ngoai c6 dong la nhfrng nguai tn;rc ti~p d~u
tu vao doanh nghi~p va t&t nhien hQ luon mong mu6n t6i da h6a ghi tr! cua minh - rue t6i da

h6a gia tri doanh nghi~p, con c6 nhfrng nha qufm ly chuyen nghi~p duqc thue d~ di~u hanh
ho<;1t d()ng cua doanh nghi~p theo dinh hu6ng mvc tieu doanh nghi~p da d€ ra. Tuy nhien,
doi khi cac nha quim ly nay l<;1i c6 nht1ng quy~t d!nh di trai l<;1i lqi ich cua doanh nghi~p, hay
thu ven cho ca nhan tu dBng ti~n cua c6 dong, ho~c tim ki~m Sl,f nhan nha, ne tranh cac ca
h<)i lam t6i da h6a gia tr! cho c6 dong vi lqi ich cua ca nhan ... Nhfrng di~u nay se gay thi~t
hl;li cho chu sa huu cua doanh nghi~p.
Trong linh V\fC tai chinh, tl;li nhfrng thai di€m binh thuang, ngan hang va trai chu, nht1ng
nguai cho doanh nghi~p vay ti~n, se c6 cling quan di~m v&i cac c6 dong trong vi~c mong
mu6n doanh nghi~p thanh cong va phat d<;1t. Nhtmg khi m<)t doanh nghi~p g~p kh6 khan, sv
th6ng nhfrt ve mvc tieu chung c6 th~ d6 va. Vao nhfrng h.!c nhu v~y S\f thay d6i ban qmin ly
Ia di~u dn thi~t d~ cuu doanh nghi~p, nhung nhfrng nha cho vay l<;1i khong con mu6n ti~p
tt,tc d~u tu vao doanh nghi~p rna chi quan tam d~n vi~c thu hBi l<;1i khoan ti~n cho doanh
nghi~p vay. Sv tranh cai c6 th~ xay ra giua cac nha tai trq khac nhau va khi cac chu nq cam
nh~n cong ty c6 kha nang bi pha san, hQ se gianh cho minh m<)t vi tri uu tien han d~ nh~n ll;li
khoan vay theo thtr tl,f chi tra ctia lu~t pha san. Ngoai ra, khi doanh nghi~p rai vao tinh tr(;lng
ki~t qu~ tai chfnh I, cac mau thufin quyen lqi se Can tra CclC quy~t d!nh dung d&n ve hOl;lt
d<)ng, d~u tu, va tai trq. Cac c6 dong thuang tu b6 mvc tieu thong thuang la t6i da h6a gia
tri thi tmang doanh nghi~p va, thay vao d6, theo du6i mvc tieu hl;ln ht;p han la quyen lqi
rieng cua minh. H<;> thuang c6 khuynh huang thvc hi~n cac "tro chai" rieng rna phkn thi~t
hl;li se do cac chu nq ganh chtu.

1.1.2 V~n d~ bfit can xll'ng thong tin giii·a nguOi chii va nguoi d'i di~n.

Ly thuy~t thong tin b§.t din xtmg (Asymmetric Information) Ikn dku tien xu&t hi~n vao nhfrng
nam 1970 va da kh~ng dinh duqc Vl trf CUa minh trong n~n kinh t~ hQC hi~n d1;1i b&ng S\f ki~n
nam 2001, cac nha khoa h<;>c nghien cuu ly thuy€t nay la George Akerlof, Michael Spence
va Joseph Stiglitz cling vinh dv nh?n giai Nobel kinh t~.
Tinh tr<;1ng thong tin bfrt can xung phat sinh khi trong m<)t giao dich, m<)t trong cac ben tham
gia c6 nhieu thong tin han ho~c c6 thong tin t6t han (cac) ben con l<;1i. Mo hinh thong tin bfrt
can x1Xng trong kinh t€ h<;>c gia dinh r~ng c6 it nhfrt m()t ben tham gia giao dich phai c6 thong

tin a mtrc d<) t6t han (cac) ben con l<;1i. Ho~c cling c6 th~ la truang hqp m<)t ben tham gia c6
Ki~t qu~ tai chinh xay ra khi khong th~ dap ling cac h1m hc,:n v&i cac chu ng hay dap 1rng m<)t each kh6 khan. Doi khi
ki~t qu~ tai chfnh dua d~n pha san, doi khi n6 chi c6 nghia Ia dang g~p kh6 khan, ric r6i.
1

Trang 2


kha nang ap dt;it, tac d9ng hot;ic phan ung I~i m9t hay m9t sd diSu khoan
thu~n rna (cac) ben con l~i khong c6 nang h;rc d6.

bi pha va trong thoa

Nhu v~y, trong m9t doanh nghi~p, cac giam ddc thi bi~t nhiSu vs tiSm nang, rui ro va cac
gia tri cua cong ty hon Ia cac nha d~u tu tu ben ngoai. Chung ta c6 th~ chling minh diSu nay
b~ng each quan sat cac thay d6i gia c6 ph~n do cac cong b6 thong tin cua cac giam d6c. Khi
m9t cong ty cong b6 m9t gia tang c6 tl:rc thu(mg xuyen, gia c6 ph~n thuang tang, vi cac nha
d~u tu di~n dich vi~c gia tang nay nhu m9t d~u hi~u vS S\f tin tuang cua ban giam d6c cong
ty vS thu nh~p tuong lai. Cling nhu l~p lu~n cua Modigliani va Miller, m9t S\f gia tang trong
c6 tuc chuy~n m9t Io~i thong tin nao d6 d~n cac c6 dong. D6 Ia, ban diSu hanh doanh
nghi~p dv ki~n thu nh~p tuong lai se cao hon. Tuong tv, m9t sv c~t giam c6 tl:rc duqc xem
nhu truySn d~t cac thong tin b~t lqi vS tri~n v<;mg lqi nhu~n cua doanh nghi~p. Tren thvc t~,
cac thay d6i trong chi tra c6 tl:rc tieu bi~u m9t tin hi~u cho cac nha d~u tu danh gia cua ban
diSu hanh vS lqi nhu~n va dong tiSn tuong lai cua doanh nghi~p. Ban diSu hanh, Ia nguai
trong n9i b9 cong ty, duqc coi Ia c6 ti~p c~n thong tin vS kha nang sinh Iai cua cong ty d~y
du hon cac thong tin c6 s~n cac nha d~u tu ben ngoai. Cac thay d6i trong c6 tl:rc duqc coi
nhu cung dp cac tin hi~u ro rang vS tri~n V9ng tuong lai cua cong ty - thong tin khong th~.
chuysn tai d~y du b~ng cac phucmg ti~n khac nhau nhu bao cao thuang nien va ph~n trinh
bay cua ban disu hanh tmoc cac nha phan tich chling khoan ch~ng h~n.
Khi doanh nghi~p phat hanh ch(mg khmin moi, S\r ki~n nay c6 th~ duqc coi Ia dang cung

dp m9t tin hi~u cho thi truang tai chinh vs vi~n canh tuang Iai cua doanh nghi~p hay cac
ho~t di)ng tuang lai do cac giam d6c cua doanh nghi~p ho~ch d!nh. Cac nghien cl:ru vS thay
d6i du true v6n dSu cho r~ng c::lc cung ling chling khoan moi dua toi cac dap ling gia chling
khoan giam. Vi~c mua l~i c6 phftn thuang se dua toi cac lqi nhu~n duqc cong b6 Ion hon tu
c6 ph~n thuang ctm doanh nghi~p. Cac hanh d9ng lam tang don b~y tai chinh c6 th~ lam gia
Umg thu nh~p cua m6i c6 dong (EPS). M9t doanh nghi~p str d\mg don b~y tai chinh qua
muc, doanh nghi~p se phai d6i m~t voi chi phi ki~t qu~ tai chinh va chinh khoan chi phi nay
rna cac chu nq thuang doi hoi m9t lai su~t hl:ra h~n cao. Vi v~y, khi m9t doanh nghi~p th\fc
hi~n quy~t d!nh thay d6i du true v6n, doanh nghi~p phai chu y d~n tin hi~u c6 th~ c6 vS
vi~n canh thu nh~p tuang lai va hi~n t~i cua doanh nghi~p cling nhu cac dv d!nh cua cac
giam d6c rna giao dich duqc dS xu~t chuy~n d~n th! truang.
M~c du y thu·c duqc v~n dS mly nhung khong d~ dang d~ nha dftu tu c6 th~ ki~m soat duqc,

bo·i tren th\fC t~ tf>n t~i tinh tr~ng thong tin khong can xung (information asymmetry) gifra
nha dclu tu va nha quan ly. Nha quan ly co nhCing thong tin rna nha d~u tu khong th~ c6 ho~c
do chi phi d~ tim th~p cac thong tin d6 la qua cao.

Trang 3


Nha quim ly c6 th~ bi~t duqc mire d9 n6 h,.rc cua minh trong khi nha dfru tu khong bi~t duqc;
nha quim ly nha t[\Ic ti~p di~u hanh cong ty nen c6 duqc nhllng thong tin n9i b9 rna nha dfru
tu ho~c khong bi~t duqc ho~c bi~t nhung khong hi~u duqc dfry du.
Nha qm'm li thay d6i cac chfnh sach k~ toan ap d\mg nh~m lam thay d6i buc tranh tai chfnh
cua doanh nghi~p, "danh lua" cac nha dfru tu . Vi d\1: v6n hoa cac chi phf khong du di~u
ki~n v6n hoa nh~m tang lqi nhu~n (WorldCom), khong hqp nhgi~u cac khoan nq (Enron). H9 cling c6 th~ c6 tinh dan x~p cac giao dtch nh~m thay d6i k~t
qua ho(;lt d(>ng cua doanh nghi~p trong nam (vf dl): d~ dl;lt k~ ho(;lch doanh thu, cac cong ty
san xu~t oto c6 th~ cong b6 k~ ho<;1ch tang gia ban xe dfru nam sau nh~m tang s6 luqng xe
ban ra cu6i nam hi~n t<;1i; d~ tang lqi nhu~n nam hi~n tl;li doanh nghi~p c6 th~ giam bOt chi

tieu cho nghien ciru phat tri~n). B~c di~m chung cua cac bi~n phap di~u ph6i thu nh~p nay
la lam tang k~t qua ho<;1t d(>ng kinh doanh nam hi~n t<;1i, nhung se lam giam k~t qua ho<;1t
d9ng trong tuang lai (chi phf v6n hoa nam nay se duqc ghi nh~n vao chi phi nam sau; s6 xe
ban ra tang them trong thang cu6i nam nay se lam giam s6 xe ban ra nam sau; cit giam chi
phf nghien c(ru phat tri~n c6 thS h<;1n ch~ nhling co h9i dfru tu t6t trong tuang lai). K~t qua la
nha quan lf c6 th~ di~u chinh gia c6 phi~u tren thi truang dung v&i tinh toan ca nhan cua
minh, trong truang hqp nay lqi ich cua nha dfru tu trong dai h<;1n bi t6n h<;1i. Do tinh tr<;1ng
thong tin khong can Xtrng nay rna nha quan ly CO CO h(>i d~ th\fC hi~n cac cac hanh Vi b~t lqi
cho cong ty rna kh6ng sq bt trimg phl;lt.
Trong m6i quan h~ nguai chu - nguai d<;1i di~n, thuang thi nguai chi1 phai tra thu lao cho
nguai thua hanh thay minh d~ lam c6ng vi~c d6 va dua ra nhfrng quy~t dinh theo hqp dbng.
M9t hqp dbng hofm chinh c6 thS lo(;li b6 kha nang xay ra mau thufin gifra nguai chtl va nguai
thira hanh, hay xung d9t gifra nhllng nguai c6 lien quan trong m9t t6 chuc. tuy nhi~n thvc
t€ kh6 c6 thS thi~t k~ m9t hqp dbng va nguai thira hanh khong phai ll1c nao cling hanh d9ng
vi lqi fch cao nh~t cua nguai chu. Do d6, nguai chu phai theo doi nguai thua hanh va phai
t6n chi phf giam sat (monitoring cost). Khoan chi phf nay se duqc nguai chu tru vao khoan
ti~n cong tra cho nguai thua hanh. Con nguai thua hanh th~y kha nang tiSn luang cua minh
bi giam di, anh ta se chAp nh~n ganh chiu chi phf rang bu9c (bonding cost) nh~m dam bao
v&i phfa chu r~ng anh ta se c6 ging h1;1n ch~ nhllng hanh d9ng c6 th~ gay thi~t h1;1i cho nguoi
chi\. Mau thufin v~ lqi fch cling t(;lo ra nhfrng thi~t h1;1i plw tr9i (residual loss) do phtlc lqi
kh6ng duqc t6i da h6a.
T6ng chi phf theo doi, rang bu(>c, va thi~t h<;1i ph\1 tr9i duqc gQi la chi phf d<;1i di~n vi ch(mg
xu~t phat tir cac m6i li~n h~ gifra nguai chu va nguai dl;li di~n va xudln x(rng trong cac m6i quan h~ gili·a nguai chtl va nguai quan ly.
(M) : chi phf giam sat bai nguai ch11.

Trang 4


(B) : chi phi rang bu<)c bai nguai

d~i di~n.

(R) : chi phi thi~t h~i pht,t tr<)i.
Khi d6, chi phi d~i di~n se la : (M) + (B) + (R)

•!• Chi phi gitim sat (monitoring cost)
Chi phi giam sat la nhfrng chi tieu rna nguai chu phai tra dS danh gia, theo doi va giam
sat hanh vi cua nguai d~i di~n. Chi phi giam sat bao gbm ca chi phi kiSm toan, chi phi
cua cac hQP dbng thu lao cho nha quan ly va cu6i cling Ia chi phi khuy~n khich nha quan
ly (firing cost). Ban dAu, nhfrng chi phi nay do nguai chu chi tra tuy v~y c6 m<)t s6 tranh
lu?n, ch~ng h~n nhu Fama va Jensen (1983) cho r&ng, cu6i cung thi cac d~i di~n phai
ganh ch!u chi phi nay vi thu lao cua hQ se b! c~t giam d~ trang trai cho cac chi phi d6.
M<)t vai phuang di~n giam sat cling c6 the bi ap d~t bai cac quy dinh mang tinh phap ly. Vi
d1,1 cac cong ty 6 Anh phai cung dp cac bao cao theo yeu du bao cao v€ quan ly cong ty.
Nhfrng bao cao khong dap ung yeu du tren se bu<)c phai duqc giai thich r5 rang va di~u m'ty
gia tang hi~u qua d6i v&i vi~c giam sat.
C6 nhieu quan diSm khac nhau v€ chi phi giam sat:
•

Quan diem thu nhllt cho r&ng vi~c giam sat hi~u qua se h~n ch~ m<)t vai nh6m ho~c m<)t
s6 ca nhan hanh d<)ng trai v&i lqi ich nguai chu. Nhfrng nguai dam trach cong vi~c
giam sat nay phai c6 chuyen mon dn thi~t va c6 d<)ng ca giam sat quim ly m<)t each
dfty du, dbng thai phai cung c§.p cac chi dftn dang tin c?y cho vi~c giam sat quan ly cua
cong ty.

•

Quan di~m thtr hai trai nguqc cho r&ng giam sat qua mtrc se h~n ch~ nang Ivc va th~
chu d<)ng cua ban di~u hanh.

•

Quan diSm thu ba cho r&ng mire d<) giam sat t6i uu ph\l thu<)c vao moi tmang hqp d6ng
cua doanh nghi~p.

•!• Chi phi rimg bu{jc (bonding cost).
Tren ca sa cho r&ng cu6i cung cac d~i di~n la nguai ganh chiu chi phi giam sat, nen hQ c6
kha nang thi~t l?p nhfrng ca ch~ d~ cho thfiy la hQ dang hanh d<)ng vi lqi ich t6t nhfit cua c6
dong. Chi phi cho vi~c thi~t l?p va duy tri h~ th6ng nay duqc gQi la chi phi rang bu<)c quy~n
lqi giua nguai chu va nguai d~i di~n.
Nhfrng chi phi nay khong phai luon thu<)c v~ linh V\fC tai chfnh. Chtmg c6 th€ bao gbm ca
chi phi cong b6 cac thong tin cho c6 dong, nhung r5 rang ban quan ly se c6 lqi vi hQ la

Trang 5


nhung nguai chufrn b! nhfing thong tin nay. HQ la nhung nguai n~m b~t duqc thong tin
tru&c khi thong tin duqc cong b6 t&i cac c6 dong.
Hqp d6ng rang bu<)c t6i uu se nh~m vao illl,lC tieu khuy~n khich cac nha quan ly thvc hi~n t~t
ca cac quy~t d!nh t6t nh~t cho lqi ich c6 dong. Tuy nhien vi cac nha quan ly khong duqc cho
phep lam t~t ca mQi th(r, nen rang bu<)c hqp d6ng cung dp m<)t phuang ti~n bu<)c cac nha
qui'm ly lam m<)t s6 vi~c rna c6 dong mong mu6n b~ng vi~c so~n thao m<)t hqp d6ng khong
hoan hao - hqp d6ng quy dinh m<)t viti v~n d~ ch(r khong phai mQi thu rna nguai d~i di~n
lam.
m<)t hqp d6ng rang bu<)c ap d~t len nha quan ly la yeu du
cong ty rna hQ qm!n ly phfin ph6i t~t ca thu nh?p sau khi da d~ l1;1i lqi nhu?n cho cac nhu du
kinh doanh. Trong chirng ml,!c nao d6 thu nh?p gifr l1;1i la m<)t v~n dS d6i v&i cac doanh
nghi~p a nhfing qu6c gia nay va m<)t hqp d6ng rang bu<)c nhu tren c6 th~ giup gim chi phi

0 m<)t s6 qu6c gia (nhu Anh),

d1;1i

di~n.

•!• Clti phi tltift h(li plt{t tr{H (residual loss).
M~c du da giam sat va rang bu<)c b~ng hqp d6ng, lqi ich cua cac nha quan ly va cua c6

dong v~n khong th~ duqc gian x~p hoan toan. Vi th~ v~n t6n t1;1i cac thi~t h1;1i xu~t phat
mau thufrn v~ lqi ich. Nhung thi~t hl;li nay duqc gQi la thi~t h<,ti ph\l tr<)i.

tu

Thi~t h1;1i ph1,1 tr<)i phat sinh do vi~c doi hoi mQt each d~y du cac giao keo gifra nguai chu -

d1;1i di~n dfrn d€n chi phi qua l&n, vuqt qua lqi ich ct'ta n6. Vi khong th€ bi€t tru&c duqc cac
hanh d<)ng qui'm ly, cho nen d€ giao keo d§.y du cho t~t ca mQi tinh hu6ng la khong thi~t
thvc. K€t qua la m<)t m(rc thi~t h~i ph1,1 tr<)i c6 th~ d1;1i di~n cho m<)t sv danh d6i gifra vi~c
rang bu(>c nha quan ly thai qua va vi~c ap d~t CO' ch~ hqp d6ng duqc thi~t ke nh~m giam cac
vfrn d~ d1;1i di~n.
Tom l~i, chi phi d1;1i di~n, cho du hinh thuc nay hay hinh thuc khac cu6i cling d1ng se lam
thi~t h1;1i trong gia tr! tai san c6 dong.

1.2 NGUYEN NHAN PilAT SINH MAU THUAN NGU'(n CHU- NGU'(JI D~I
DI~N TRONG DOANH NGHl~I>.
Vfrn dS d1;1i di~n m'ty sinh tir cac xung d<)t v€ lqi ich gifra hai ben thltc hi~n hqp d6ng va nhu
v?y v~ m~t ban chAt thi n6 khong c6 gi&i hl;ln. Tuy nhien ca nghien c(ru ly thuy€t Ian thvc
nghi~m eta phan thanh b6n vfrn dS la ngu6n g6c gay ra mau thuan nguai cht'l - nguai d1;1i
di~n: rui ro 01;10 due, mu·c d<) thu nh?p gifr ll;li, thai OQ e ngl;li rui ro Clla nha quan ly va vfrn

dS ph1;1m vi thai gian.

Trang 6


1.2.1 vAn a~ riti ro v~ m~t a~o du·c cua nha quan

Iy.

Jensen va Meckling (1976) lcln dclu tien dua ra ly giai v€ rui ro d~o due d6i vai cac mau
thu&n d~i di~n. Thong qua m9t tinh hu6ng gia d!nh trong d6 nha quc'm ly lam chu doanh
nghi~p, Jensen va Meckling da xay dl,lllg m(>t mo hinh rna d(>ng ca cua nguai quan ly la gia
tang chi tieu thu nh~p cho ca nhan han la dclu tu vao cac dg an c6 NPV duang, trong khi
phfin g6p v6n cua anh ta vao cong ty S\lt giam. Tinh hu6ng nay d~ duqc ap d\lng trong
nhfrng cong ty rna du true sa hfru da d~ng va phfin 16n c6 phfin cua cong ty khong duqc cac
nha quan ly ki~m soat. Di~u nay thucmg xay ra han trong thj trm'mg hclu het dva tren cac
hqp dfJng kinh t~ nhu th! truang Anh, My.
VAn dS rui ro d~o due c6 th~ quan trQng han a nhfrng cong ty Ian. M?c du nhfrng cong ty
16n thu hut SIJ giam sat nhi€u han ttr ben ngoai, S\X gia tang trong quy ffiO doanh nghi~p lam
tang mtrc d¢ ph(rc t~p cua cac m6i quan h~ hqp d6ng. DiSu nay se lam tang kh6 khan cho
vi~c giam sat va vi the lam tang cac chi phi giam sat. Ngoai ra, a cac cong ty Ian va phat
tri€n han, vAn dS dong tiSn t1.-r do se lam gia tang rui ro d~o d1rc. 6 do cac nha quan ly tuy y
sir dl,mg ngu6n ti~n ma khong quan tam nhi~u d~n k€t qua cua ho~t d(>ng dclu tu, cac c6
dong se thi~t thoi vi kh6 d8 giam sat duqc ngu6n ti~n cua doanh nghi~p dang duqc sir d\lng
nhuth~ nao.
Vftn dS rui ro d~o due cling lien quan tai vi~c thi~u n6 lvc cua cac nha quan ly. Khi cac nha
quan ly sa hfru m9t phfin v6n g6p nh6 han trong cong ty' long nhi~t tinh cua hQ d6i v6i
cong vi~c c6 th€ bj giam sut. Th~t kh6 d~ do luang tf\XC ti€p vi~c nha quan ly ne tranh trach
nhi~m cua minh nhu th~ nao. Nhtmg nhfmg phan ling cua gia c6 phi~u tren thi truang c6 th~
cho chtmg ta m(>t vai cam nh~n v~ vAn dS nay. M9t vai nghien ctru tren tht truang chtrng

khoan My cho thfty gia c6 phi€u cua cong ty gii1m khi c6 nhfrng thong bao v~ vi~c b6 nhi~m
m(>t giam d6c dp cao cua cong ty nay vao ban qufm ly cua cong ty khac. Di~u nay c6 th~ di
kern v6i vi~c giam s1tt n6 lgc anh ta dfrn den lam t6n h~i gia tri cong ty.
1.2.2 V~n d~ giu· l~i thu nh~p.
Tfim nhin cua nha quan ly va phan b6 dong ti~n cten cac c6 dong la m<)t vAn dS dang quan
Him. Vfrn ctS gift l~i thu nh?p qua nhiSu c6 th€ cho ca nhan va hi~u qua ct.lu tu qua thfrp.
Nhfrng nghien c1ru v€ ca ch€ thtt lao n6i chung cho thfty ti€n thu lao cho giam d6c la m(>t
h~un s6 gia tang theo quy mo cong ty, cti€u nay khuyen khich nha quan ly huang m6i quan
Him trgc ti€p vao tang tnrang quy mo han la tang tnr<'rng trong ty suftt sinh lai cua c6 dong.
Cac nha quan ly thich gift l~i thu nh~p trong khi ct6 cac c6 dong thich phan ph6i dong tiSn
nhiSu han, ct?c bi~t khi cong ty c6 it ca h<)i ctAu tu ma NPV duang.

Trang 7


Nhiing nha quan ly c6 lqi tu thu nh~p gifr l?i vi SlJ tang tru&ng cang 16n trong quy mo lam
cho h9 c6 m9t sue m?nh (hay quy~n llJc) Ian hon, uy the I6n han, c6 kha nang chi ph6i ban
qmln ly va H<)i dbng quan tri cong ty m?nh hon va t\1· ban thu&ng cho chinh hQ nhi~u han.
Di~u nay cling lam giam nli ro cua doanh nghi~p vi c6 th~ vi~c m& r<)ng quy mo thuang di
kern vai da di;!ng h6a va vi the cung c6 SlJ an toan cho vi tri cua cac nha quan ly. Tuy nhien
ly thuy€t tai chinh cho r~ng cac nha diu tu da nfun gifr danh m\}c da duqc da d?ng h6a hi~u
qua rbi. Vi the vi~c da di;!ng h6a cong ty han nfra c6 th~ khong phu hqp vai lqi ich cua hQ.
Vi~c da d?ng h6a qua muc c6 th~ lam mftt lqi th~ do ngubn ll,l'C duqc phan b6 cho cac linh
VlJC khong chuyen, sao nhang S\f t~p trung vao th~ m?nh cua doanh nghi~p.
Chtrng eli thl,l'c nghi~m d~ xuftt r~ng m<)t chien luqc nhu v~y cu6i cung cling lam t6n h?i cho
gia tri c6 dong. Ty sufit sinh lqi v6n c6 ph§.n a cac cong ty khong da d?ng h6a Ian han
nhiing cong ty c6 g~ng giam rui ro thong qua vi~c da d?ng h6a va banh tru6ng quy mo. Han
nfi'a hQ cling tim thfty gia tr! cua nhling cong ty nay b! S\}t giam khi cong ty ti€n hanh da di;!ng
h6a them nfra.
Thu nh~p gifr l?i lam giam nhu du cac ngubn tai trq ben ngoai khi dn them ngubn v6n mai

cho cac d\1' an d§.u tu. Tuy nhien, du chi phi ti~m nang cua cac ngubn v6n mai tang nhung
th! truang ben ngoai l?i cung dp m9t chuc nang giam sat hliu hi~u trong vi~c h?n ch~ cac
chinh sach d§.u tu thai qua, vi~c gifr li;!i thu nh~p qua nhi~u lam giam kha nang giam sat ben
ngoai va lam gic'un cac quy€t d!nh t6i da h6a gia tri cong ty.
1.2.3 vAn d~ ph~m vi thoi gian.
Mau thufrn lqi ich cling c6 th~ nay sinh gifi'a cac c6 dong va nha quc'm ly tren khia Ci;lnh thai
gian phat sinh dong ti~n. c6 dong se quan tam tai tftt ca cac dong ti~n cua cong ty trong
tuang lai khong xac d!nh. Trong khi d6, ban quan ly c6 th~ chi quan tam d€n dong ti~n
cong ty trong thai gian rna hQ duang nhi~m, d~n d€n m9t sai l~ch trong vi~c 1\ra chQn cac dl,l'
an diu tu theo hu6ng ung h9 cac dl,l' an c6 tY suftt sinh lqi k€ toan cao trong ng~n h?n rna tir
bo cac d\f an c6 NPV duang trong dai h?n.
Muc d9 cua vfrn de nay gia tang khi cac nha quan ly dp cao gin tai tu6i nghi huu ho?c c6
dl,l' dinh rai khoi cong ty. Khi xem xet khoan chi tieu cho nghien Clru va phat tri~n (R&D)
cho thfry cac nha quim ly cftp cao chufrn bi nghi huu thi xu huang chi tieu R&D giam din.
Chi tieu cho nghien CllU phat tri~n lam giam thu lao cua ban quan ly trong ng~n Iwn va vi th~
cac nha quan ly chufrn bi nghi huu se khong hm'mg duqc lqi feb gi ttr vi~c d§.u tu nay.
Vfrn de phi;!m vi thai gian cling c6 thS khuyen khich cac nha quc'm ly Slf d\mg cac thu thu~t k~
toan d~ b6p meo thu nh~p truac khi rai cong ty nh~m t6i da h6a ti~n thu&ng tinh tren thanh

Trang 8


qua k~ toan. Di€u m'ty ly giai t~i sao thu nh~p k~ toan thm'mg c6 xu huang cao hon dang k~
vao nam trnac khi CEO rai vi tri cua hQ.

1.2.4 Vftn d~ e ng~i rui ro cua nha quan

Iy.

Mau thudn lien quan d~n thai d() ng~i rui ro cua nha quan ly nay sinh vi cac rang bu()c vS da

d~ng h6a danh ml,lC d~u tu va thu nh~p cua nha quan ly. Ph~n Ian ngu6n nhan h,rc quim ly
c1m cong ty g~n ch~t vai cong ty rna hQ lam vi~c va vi th~ thu nh~p cua hQ ph\1 thu()c nhi&u
vao thfmh qua ct1a cong ty. Vi Ie d6 hQ c6 th~ c6 g~ng t6i thi~u h6a rui ro b&ng each tranh ne
cac quy~t dinh d~u tu lam tang rui ro cua cong ty va theo du6i cac d~u tu da d~ng h6a de
giam rui ro.
C6 th~ th~y c6 ~6i quan h~ nguqc chi~u gifra rui ro cua c6 phi~u cong ty va m(rc d9

sa hfru.

Cac nha quan ly thuang chi d~u tu m()t tY I~ nho vao nhfrng cong ty c6 rui ro cao.
Mau thudn nay c6 th~ tra nen Ian han khi thu lao cho nha quan ly chu y~u Ia luang c6 dinh
ho~c ky nang chuyen mon Clla hQ kh6 de chuy~n tir cong ty nay sang cong ty khac. Ngoai
ra, cac quy~t dinh d~u tu lam tang n'ti ro cling c6 th~ lam tang kha nang pha san. M()t S\f
pha sim xay ra se lam thi~t h~i nghiem trQng danh ti~ng cua nha quan ly lam cho hQ kh6 tim
duqc vi~c lam

mai.

Thai d<) e ng~i rui ro cling se imh huang tai chfnh sach tai chfnh cua cong ty. Ty I~ nq cao
c6 the mang l<;ti tftm ch~n thu~ ti€m nang rftt dang gia. Tuy nhien cac nha quan lye ng~i rui
ro se thich tai trq b&ng v6n c6 ph~n vi tai trq nq lam tang l'tli ro mftt kha nang thanh toan va
pha san. Han th~ nli·a, n6 con c6 th~ cac lam gia tang tinh ki~m soat ciia cac chtl nq d6i vai
ho~t

d()ng cua Ban quan ly va c6 tac d1,mg lam giam chi phi

d~i di~n.

Tom l~i, mau thudn d~i di~n phat sinh do S\f khac bi~t v~ lqi ich gili'a nguai

sa hliu va

nguai quan ly, do d6 v€ m~t ban chftt ch(mg khong giai h~n. Trong ph~m vi d~ tai, chung
toi chi d~ c~p d~n m()t vai nghien CUu chinh duqc due k~t trong IInh V\l'C mau thudn d~i di~n.

Bang 1. 1: T6ng hqp cac k~t qua nghien cu·u v€ ban ch~t cua mau thudn d~i di~n
Mau thufin

Rui
dt'rc

ro

d~o

Cac tranh lu~n v~ ly thuy~t

Chu·ng cu· thl}'C

nghi~m

Thi truong phiin t'rng tieu qrc
khi c6 thong bao b6 nhi~m
Cac nlu\ quan ly chi tieu cho ca nhiin hon Ia diu tu
giam d6c cua cong ty vao ban
[Jensen va Meckling (1976)]
quan ly cong ty khac
[Rosenstein va Wyatt (1994)]
Cac nha qwin ly diu tu vao nhu·ng d1,1· an phtl lwp nh~t

Trang 9


d6i vO'i ky nang ca nhan v6n co cua h9. Nhi:tng d!iu tu
nlm th~ ~fun tang gia tri cong ty va tang chi phi thay
th~ nhit qmin ly, cho phep nha qucin ly ki~m du9·c mrrc

thu lao cao hun nr cong ty [Shleifer va Vishny (1989)]
Rui ro

d~o

Oll'C gia tang cimg v6'i quy mo cong ty va

dong ti~n t1,1· do (Jensen (1986, 1993)
l~i

Gifr

tim Nha quim ly mong mu6n co quy~n l1,1·c trong cong ty co

nh~p

th~ gay ra thi~t h~i 16'n cho cb dong.

Ty sufrt sinh lqi cua cb dong
giam khi cong ty da d~ng hoa
(Lang va Stulz)

Thi1 lao gia tang vo·i quy n1o cong ty, dfrn d~n vi~c cac
nha qmin ly t~p trung vao quy mo chu· khong phai t:Y
su~t sinh l9·i [Jensen va Murphy (1990)]
Cac nha quan ly thfch giil· l~i tim nh~p va co th~ d!iu tu
theo m1,1c dfch da d~ng hoa.
Gill' l~i thu nh~p lam giam klui nang giam sat c1:.a thi
tnrong v6n [Easterbrook ( 1984)], cung co vi trf cua
nha quan ly.
Cac nha quan ly chi quan tam t6'i dong ti~n trong tho·i
Ph~m

vi thai

gian

gian rna h9 lam vi~c t~i cong ty va di~u nay co thS dfrn
d~n b6p meo thanh qua k~ toan va m1 tien cac d\r an
ng~n lwn hun Ia nhu·ng dv an dai h~n co NPV cao hun

Chi cho nghien ct'w va phat
tri~n giam khi CEO gftn nghi
lmu [Dechow va Sloan (1991 )]

[Healy ( 1985)]
Thu nh~p k~ toan cao h011
trong nam tmO'c khi CEO nghi
vi~c [Weisbach (I 988)]

Thai

d9

ng~i

rtJi ro

e

Nha quan ly se c6 g~ng giam d9 nh~y cam d6i v6'i rtli
M6i quan h~ nguqc chi~u gifi'a
ro thong qua da d~ng h6a cong ty va se thfch mu·c nq
v6n c6 ph&n n9i b9 va rui ro
thAp ngay ca khi vay nQ· t~o ra lqi ich cho cong ty
[Demsetz va Lehn I 985)]
[Jensen (1986)]
M~c

di1 lqi ich cua nq nlmng nha quan ly thfch tai tr9·
b~ng v6n c6 phftn vi nq lam tang kha nang pha san
[Brennan (1995b )]

Trang 10


1.3

cAc NHAN TO TAC DQNG DEN CHI PHi D~I DI~N

1.3.1

Lo~i

hinh doanh

nghi~p.

Oic cong ty tu nhan: ngm)i chu va nguai qmin ly la m(>t, khong c6 mau thu~n v~ lqi
ich, va tnay.
Cac cong ty c6 ph~n: Cac c6 dong ca nhan co quyen va trach nhi~m tqrc tiSp lien quan
d~n tai san ca nhan. HQ c6 d(>ng Ivc l11c,!nh me trong vi~c theo doi, ki€m soat vi~c Slr
d~mg, kha nang sinh lai d6ng ti€n cua minh khi giao cho nguai di€u hanh quan ly.

Nhung do S\1' tach bi~t gifra quy~n

sa hfru va quy~n quan ly nen mau thu~n v~ lqi ich la

dieu khong th€ tninh khoi. Do d6, se t6n tc,li chi phi dc,!i di~n trong loc,!i hinh doanh
nghi~p

nay.

Cac cong ty nha nu6c: M~c du tren thS gi6i thi loc,!i hinh cong ty c6 ph~n la chu ySu va
chung ta da chling kiSn nhi~u thi~t hc,!i rna c6 dong cua cac cong ty dc,!ng hay phai ganh
chiu do vfrn d~ dc,!i di~n gay ra, nhung do d~c thtt ct1a m6i n€n kinh tS rna

a nhi€u qu6c

gia, khu vvc kinh t~ nha mr&c vfrn gifr vi tri chu ch6t. Trong truang hqp nay nguai

sa hfru tai san la nha nu6c (dc,!i di~n cho toan dan) con nguai quan ly thuang Ia do
nha nu6c bfl nhi~m. Do d6, t6n tc,li S\1' tach bi~t quyen sa hil11 va quyen quan ly' nen
cht1

cling se khong tn1nh khoi mau thu~n v€ Iqi ich va di€u nay se d~n dsn chi phi dc,!i di~n.
T6m l?i, trong cac loc,!i hinh DN rna nguai chu va nguai quan ly khong la m(>t thi mau thufrn
Iqi ich tfrt ysu se xay ra. viin c!tu

c6 p!tlin cua ngu·/ti quan ty cimg it tlli klla nang phat

sinh chi phi il(li difn dmg cao.
1.3.2

Hi~u

qua sii· d\lng tai san.

Nhfrng tai san duqc mua v~ nh~m mvc dich ho?t d(>ng c6 hi~u qua, phai dam bao tc,lo duqc
m(>t muc sinh lqi tuong (mg. Tuy nhien, m(>t s6 nha quan ly da mua v€ nhling tai san eli,
khong mang lc,!i hi~u qua kinh tS, anh huang d~n hoc,!t d(>ng kinh doanh ... Chinh nhfrng vfrn
d€ nay da lam gia tang chi phi d<;Ii di~n.

1.3.3 Ty I~ N(]'..
Vi~c vay nq se gittp cho doanh nghi~p huang duqc lqi ttr tAm ch~n thuf, nhung nq qua

nhi6u se dfrn d€n nguy

CO'

ki9t qu9 tai chinh. Khi doanh nghi9p rai vao tinh tr<;Ing kh6 khan,

ho~c la cac c6 dong se th\rc hi~n cac tro chai nh~m chuy~n nii ro cho cac chu nq, ho~c Ia
cac chtl nq Se khong con d6ng nhfrt 111\IC tieu v6·i dtc cfl dong trong Vi~c gitlp cong ty VUqt
qua kh6 khan. Chi phi cho nhfrng hanh d(>ng nay chinh Ia chi phi dc,!i di9n. Nhu v?y, khi

Trang 11


gia tang ty I~ ng c6 kha nang l:im tang chi phi d~i di~n gifra nguai chu va chu ng, nhung
cling c6 kha nang lam giam chi phi d~i di~n gifra nguai chu va nguai d~i di~n.
1.3.4 Dong Ti~n ciia doanh nghi~p.

M()t doanh nghi~p c6 dong ti~n du thua, thi chi phi d~i di~n thuang gia tang do nguai d~i
di~n Se d~ dang Slr d\lng dong ti~n nay d~U tu vao nhfing d\f an khong hi~u qua hay th\fC hi~n
nhung hanh vi tu lgi cho ban than.
1.3.5 Cac nhan tA khac.

, Ti~n Iuong: khi m()t nha quan ly dugc tra v6i m()t muc luang phu hgp v6i kha nang
hay k~t qua d~t dugc cua doanh nghi~p. Di~u nay c6 th~ lam giam chi phi d~i di~n va
ngugc l~i.
Vay ng Clla cac d!nh ch~ tai chinh: v6i vi~c lam nay se tang cuang sv giam sat cua cac
dinh ch~ tai chinh dbi v6i ho~t d()ng cua cong ty.

1.4 KIEM SOAT VAN DE D~I DI.¢N- cAc KET QUA THl/C NGHI.¢M
TREN THE GIOI
V~n d~ d~i di~n c6 m~t a t~t ca cac lo~i hinh doanh nghi~p khi rna a d6 c6 sv tach bi~t gifra
quy~n sa hfi11 va quy~n quan ly. Cling v6i sv phat tri€n m;;mh Clla thi truang chung khoan,
rno hinh cong ty c6 ph~n d~i ch(mg cang tra nen ph6 bi~n va nguai chu cang tach bi~t v6i
nguai quan ly. Chinh vi v~y, dn thi€t phai phat tri~n m()t cong C\1 giam sat n()i b() va ben

ngoai de h~n cht v~n d~ d~i di~n. Sau day chung ta xem xet cac ktt qua thvc nghi~m tren
th€ gi6i v~ ki€m soat v~n d~ d~i di~n trong cong ty.
1.4.1 Tinh

ky lu~t ciia thj trU'img lao d(lng.

Cac giam dbc doanh nghi~p se dugc nh?n thu lao tuang ung v6i nhung danh gia cua thi
truang V~ vi~c h9 huang d~n lgi fch Clla cfJ dong tai muc nao dva tren thanh qua cua cong ty
trong qua khu va thanh qua cua cong ty so v6i nhung cong ty khac. M()t trong nhfing k~t
qua th\rc nghi~m trong v~n d~ quan ly cong ty la giam dbc c6 nhi~u kha nang m~t vi~c ntu
h9 Ia nhung nguai quan ly kern nang lvc. Tuy nhien, m()t s6 cong trinh nghien CllU khac l~i
chp r~ng chi nhu11g nha quan ly kern nang lvc nh~t m6i bi mfit vi~c lam va n6i chung thanh
q~,-u't t6i phai keo dai trong m()t khoang thai gian nhftt d!nh thi nha quan ly m&i dbi m~t v&i ap
lvc bi thay tht. Thong thuang, thi truang lao d()ng str d\lng nhfing chu·ng c(r v~ thanh qua
qua kh(r d~ xac d!nh ca h()i ngh~ nghi~p va m(rc thtt lao tuang (mg. M()t nha quan ly c6 lich
Slf qm\n ly kern se kh6 tim kitm ca h()i ngh~ nghi~p va kh6 doi hoi muc thtl lao cao. Th~m
chi, m()t ktt qua nghien c(ru cho thAy cac nha qu<\n ly cong ty da tlwc hi~n vi~c dt giam c6

Trang 12


rue thi se kh6 c6 th~ dugc b6 nhi~m vai tro qwln ly a cac cong ty khac vi hQ bi coi lei nha
quan ly kern.
Cac nghien cliu c6 xu huang cho r&ng, thi truang lao d<)ng tht,rc S\f giup thuc d~y nha quan
ly dua ra cac quy€t dinh t6i da h6a gia tr! cho c6 dong. Trang nghien cliu v~ cac thi truang
lao d<)ng a cac mr&c phat triSn (ch~ng h~n nhu Anh va My) k€t qua cho thfiy thi truang lao
d<)ng a nhfrng qu6c gia nay c6 thS "ky lu~t" cac nha quan ly kern. Nhfrng nghien c(ru cho
thfiy rilng thai gian n~m gifr cht'rc V\1 tnmg binh cua cac nha quan ly a Anh va My thi xfip xi
b&ng nhau va thuang a vi tri cua hQ trong trung binh la 4 nam. Duai day la nhfrng t6m luge
cua vai k€t qua nghien CUu v~ vi~c kiSm soat vfin d~ d~i di~n cua thi truo·ng lao d<)ng.

Bang 1. 2: Th! truang lao d<)ng

Ly thuy6t

Tlwc

nghi~m

Thi tnrcmg lao d()ng se ky lu~t ban quim ly c6
Thi trm'mg lao d()ng st'r dtmg nhu·ng chu·ng cu· v~
tlu'mb qua kem thong qua vi~c danh gia l?i
thanh qua qua kb(r d€: xac dinh co h9i ngh~ ngbi~p va
ti~n hmng hi~n t?i va co· h9i ngh~ nghi~p
m{rc d9 thtl lao cho CEO [Gilson (1989)]
tuong lai [Fama (1980)]
Str din b~ng tren thi trm'mg lao d9ng se ngan
Cac nha quan ly trong nbu·ng cong ty dt giam c6 ru·c
ch~n vi~c danh gia l::ti ti~n Iuong d6i v6'i cac
[t CO kha nang dU'Q'C b6 nhi~m lam cac giam d6c 0'
nha quim ly c6 thanh qua kem [Jensen va
nbi\"ng cong ty khac [Kaplan va Reishus (1990)]
Murphy (1990)]

1.4.2 Thimh phfin ban qm'in ly, ban ghim sM va ban ch~t ban quan ly.
V~ m?t ly thuy~t, ban quan ly dugc cac cfJ dong tn,.rc ti~p b~U t~i CUQC hQp tf>ng k~t hang
nam. N€u cac nha qwin ly miy mu6n ti~p t\1C a vi tri cua minh thi hQ nen dua ra nhfrng quy~t
dinh lam t6i da h6a gia tri c6 dong. Cac k€t qua nghien c(ru cho thfiy ban quim ly cong ty
ho~t d<)ng hi~u qua nen bao g6m ph~n Ian cac giam d6c d<)c l~p ben ngoai - nhfrng nguai
dang n~m gifr cac vi tri quan ly a nhfrng cong ty khac. Han nfra, dS vi~c qwln ly c6 hi~u

qua dn phai tach b~ch vi~c ra cac quy~t dinh quan Iy (decision management) va vi~c kiSm
soat cac quy€t djnh d6 (decision control). Tuy nhien, n€u m<)t CEO c6 thS chi ph6i ban
quan ly thi vi~c tach b~ch cac cht'rc nang nay c6 th~ kh6 han va k€t qua la cac c6 dong se
phai ganh chju. Cac giam d6c ben ngoai c6 thS tach b~ch cac chu·c nang nay va tlwc hi~n
ki~m soat cac quy~t dinh (decision control) vi nhCi"ng m6i quan tam v€ danh ti€ng va c6 th~
vi v&i m<)t s6 c6 phAn rna hQ n~m gifr, t~o cho ho c6 d(mg 1\rc d~ lam di€u nay.

Trang 13


Ban qmin ly cong ty se dong vai tro giam sat trong nhung bftt d6ng giUa cac nha qmin ly ben
trong va thvc hi~n cac cong vi~c c6 lien quan t&i cac vftn d~ d~i di~n nghiem trQng, ch~ng
h~n nhu thi~t I?p ca ch~ thu lao cho nha qmin ly, san lung cling nhu sa thai cftp quan ly.
M9t vai nha kinh t~ d~ xuftt riing h9i d6ng khen thm'mg chi bao g6m cac giam dbc d9c l?p d~
tang tinh trung I?p cua h9 dbi v&i cong vi~c nay. Ban quan ly cong ty hi~u qua doi hoi ca
thong tin tbt ben trong va s~n long d~ himh d9ng theo nhfrng thong tin belt lqi duqc cung cftp
tir ben ngoai.

Ty I~ thu lao cho cftp quan ly dva tren sa hfru c6 phi~u va lam giam khuynh huang nha quan
ly tim ki~m Va lqi d\}ng ca hQi d~ ban phat cac quy~n ChQn cfJ phi~U.
Cong trinh nghien cuu cua m9t sb nha kinh t~ xem xet m9t lo~t cac bi~n sb trong cling m9t
phep h6i quy va cho thfty riing: cy I~ cac giam dbc ben ngoai c6 m?t trong ban giam dbc cong
ty la Ca ch~ quan ly duy nhftt anh huang d~n gia tri cong ty, thong qua d6 quy€n 1\l'C CUa hQ
quy~t dinh thanh qua ctm CEO duang nhi~m. N~u CEO nay la m9t nguai c6 thanh qua vuqt
tr<)i, luc d6 cac giam dbc ben ngoai c6 rftt it quy~n 1\rc trong vi~c ki~m soat nhfrng h:!mh
d9ng cua CEO vi c6 dong nh?n thfty CEO nay c6 chftt luqng cao. Nhli·ng nguai ben ngoai
dva vao cac tin hi~u v€ chftt luqng kern cua CEO tm&c khi hq c6 th~ can thi~p va ky Iu?t
thfch dang CEO d6.
M<)t sb tranh lu?n cho riing CEO c6 xu hu&ng thbng tri quy trinh b6 nhi~m giam dbc va se
ch9n nhfrng giam dbc c6 cimg "gu" v&i minh. M9t trong nhling k€t qua nghien cl:ru cua

Jensen (1993) cho riing ban giam dbc cong ty lam vi~c it hi~u qua han khi quy mo cua n6
tang. D9i ngli ban giam dbc l&n c6 th~ phan (mg ch~m han v&i cac quy~t dinh c6 tinh dp
bach. Nhi~u giam dbc duqc dua vao ban quan dbc cong ty thi ban gaim dbc cfmg mftt di kha
nang djnh hu&ng va kha nang ra quy~t dtnh. Cac giam dbc cling tr& nen it ngay thing han
trong vi~c phe binh nguai khac vi th€ lam cho vi~c ra quy~t dinh kern hi~u qua han. D6ng
thai cac nghien CUll con d&n ra mbi quan h~ nguqc chi€u giua quy mo ban giam dbc va gia
td cong ty.
Khoan thtr lao cho CEO la m9t ham sb tang v&i quy mo cua ban giam dbc, cy 1~ nhling giam
dbc ben ngoai duqc CEO b6 nhi~m va ty I~ cite giam dbc ben ngofli dang lam vi~c cho 3 ban
quan ly ho?c han. D6ng thai, c6 S\1' tuang quan m~nh me gili'a ty suftt sinh lqi k~ toan va
thu lao ctra ban quan ly.
Nhu v~y, vi~c c6 m?t cac giam dbc d9c l~p ben ngoai trong ban quan ly c6 th~ dn thi€t
nhiim tach b1;1ch ch(rc nang lam quy~t dinh va ki~m soat quy~t djnh. Du&i day ch(mg toi t6ng
hqp cac k€t qua ly thuy~t Va th\fC nghi~m v€ vftn (1~ nay trong bang 1. 3.

· Trang 14


Bang 1. 3: Ban quim

Ly thuy€t

ly cong ty
Th1,rc

nghi~m

Ban quim ly nen bao g6m it nh~t 3 giam d6c kh6ng
pluli CEO t'lr cac doanh nghi~p khac va nen chia vi CEO c6 nhieu klul nang bi thay th€ do thanh
trf cua CEO va chu tich dS cai thi~n hi~u qua giam qua kem n€u ban gaim d6c ma thanh vien ben

sat va ngan ch~n vi~c mot ca nhan chi ph6i ban ghim ngoai chi6m uu th€ [Weisbach (1988)]
d6c [Cadbury (1992)]
Thanh qua cua cac doanh nghi~p (k6t qua
Ban quan ly hi~u qua n~n bao g6m ph~n Jan dtc thl,l'C nghi~m a Anh) d6i v6i vi~c thay the
giam d6c doc l~p ben ngoai dS dam bao giam sat CEO c6 quan h~ mi;tnh me v6i cy 1~ cac giam
hi~u qua hon [Fama va Jensen (1983)]
d6c ben ngoai c6 m~t trong ban giam d6c
c6ng ty. [Dahya (2000)]
Mot ban giam d6c ma nguo·i ben ngoai chiem
CEO chi ph6i quy trlnh b6 nhi~m giam d6c va se
uu th€ se lam giam kha nang cac giam d6c
kh6ng b6 nhi~m cac giam d6c doc l~p [Mace
ben trong ngan ch~n mua li;ti [Cotter va cong
(1986)]
Sl,l' (1997))
Ban quan ly kem hi~u qua khi quy m6 16n vl vi~c Thtt lao b~ng c6 ph~n n6i tr()i hun d6i v6i ban
lam quyet djnh treY nen ch~m hun va CEO c6 thS tim quim ly c6 nhi~u thfmh ph~n ben ngoai
[Mehran (1995)]
gian nhieu l10'n [Jensen (1993)]
Gia c6 philn tang dang ke khi thong bao b6
nhi~m giam d6c ben ngoai vao ban giam d6c.
Trong d6 Sl,l' gia tang gia 1611nh~t thuoc ve cac
c6ng ty nho hun [Rosenstein va Wyatt
(1990)]
Phan t'mg cl'ta thi tru·o·ng d6i v6·i vi~c b6
nhi~m nguo·i ben ngoai phl,l thu()c vao m(rc do
vAn a~ di;ti di~n ct:ta cong ty va a~c di~m cua
nguo·i duvc b6 nhi~m [Lin (2000)]
Quan h~ nguqc chi~u
ly va gia tri c6ng ty,

phat sinh khi thay d6i
nho sang quy m6

giu·a quy m6 ban quan
v6i thi~t hi;ti 16n nh~t
t1r ban quan ly quy m6
trung blnh [Yermack

Trang 15