Chương 7 Kế toán doanh nghiệp thương mại (Môn Nguyên Lý kế toán)

Vũ Hữu Đức
2013
Kế toán doanh nghiệp
thƣơng mại
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM
CHƢƠNG 7
2
Mục tiêu
• Sau khi nghiên cứu xong chƣơng này, bạn có thể:
– Trình bày hoạt động mua hàng và bán hàng tại DNTM.
– Mô tả sơ đồ hạch toán tổng quát của DNTM
– Tính toán giá trị hàng tồn kho tại doanh nghiệp
– Đánh giá hàng tồn kho và lập dự phòng giảm giá HTK.
– Giải thích điều kiện ghi nhận doanh thu và đánh giá nợ
phải thu
– Lập báo cáo tài chính cho DNTM
– Tính toán và phân tích một số tỷ số tài chính cơ bản
của DNTM.
3
Nội dung
• Đặc điểm hoạt động doanh nghiệp thƣơng mại
• Ghi nhận các nghiệp vụ mua bán hàng hóa
• Đánh giá hàng tồn kho
• Ghi nhận doanh thu và đánh giá nợ phải thu
• Lập báo cáo tài chính cho doanh nghiệp thƣơng mại
• Một số tỷ số tài chính quan trọng trong doanh nghiệp
thƣơng mại
4
ĐẶC ĐIỂM DOANH NGHIỆP THƢƠNG
MẠI
Kế toán Doanh

nghiệp thương mại
Phần 1
5
Đặc điểm hoạt động thƣơng mại
Hàng hóa và lưu chuyển hàng hóa
Các phương
thức mua bán
Giá trị hàng
hóa
Chứng từ và
kiểm soát nội bộ
6
Hoạt động thƣơng mại
Hàng hóa
Phải thu
khách hàng
Tiền
Phải trả
người bán
Mua hàng
Bán hàng
Thu tiền
Thanh toán
7
Các vấn đề của kế toán DNTM
• Các nghiệp vụ
– Mua hàng – Trả tiền
– Bán hàng –Thu tiền
• Các đối tƣợng
– Hàng hóa

– Nợ phải thu khách hàng
– Nợ phải trả khách hàng
8
Các phƣơng thức mua/bán hàng
• Phƣơng thức giao hàng
– Giao tại kho ngƣời bán
– Giao tại kho ngƣời mua
• Phƣơng thức thanh toán
– Trả ngay/Trả chậm
– Tiền mặt/Chuyển khoản
9
Bài tập thực hành 1
• Cho biết các lô hàng sau có đƣợc tính vào
hàng tồn kho của công ty Huy Hoàng ngày
31/12/20x1 hay không?
– Lô hàng mua trị giá 800 triệu của công ty Ngọc
Dung đƣợc giao tại kho ngƣời bán ngày
29/12/20x1 về đến kho Công ty Huy Hoàng ngày
3/1/20x2.
– Lô hàng giá vốn 300 triệu bán cho công ty Xuân
Thành với giá 400 triệu. Theo hợp đồng hàng
đƣợc giao tại kho Xuân Thành. Hàng xuất kho
ngày 29/12/20x1 và đến kho ngƣời mua ngày
3/1/20x2.
10
Giá trị hàng hóa
• Chi phí vận chuyển, bốc dỡ…
• Các loại thuế liên quan đến hàng hóa
– Thuế giá trị gia tăng
– Thuế nhập khẩu

• Các hình thức chiết khấu/giảm giá
– Chiết khấu thƣơng mại
– Giảm giá
11
Bài tập thực hành 2
• Tính giá trị trên sổ sách kế toán của các lô
hàng sau:
– Mua 1 lô hàng của công ty A với giá chƣa thuế
200 triệu, thuế GTGT đƣợc khấu trừ 10%. Chi phí
vận chuyển do bên bán chịu.
– Nhập khẩu 1 lô hàng của công ty B với giá 400
triệu (bao gồm cả cƣớc tàu và bảo hiểm do bên
bán chịu), thuế nhập khẩu 5%, thuế GTGT tính
trên giá bán có thuế nhập khẩu 10%. Chi phí vận
chuyển, bốc dỡ từ cảng về kho là 21 triệu (đã bao
gồm thuế GTGT 5%).
12
Bài tập thực hành 2 (tt)
– Mua lô hàng 300 tấn của công ty C với giá chƣa
thuế là 10 triệu/tấn. Vì số lƣợng trên 200 tấn, công
ty đƣợc chiết khấu 2% giá mua. Chi phí vận
chuyển về kho do bên mua chịu là 10,5 triệu (đã
bao gồm thuế GTGT 5% đƣợc khấu trừ)
– Mua hàng X của công ty D với giá mua 100 triệu,
chƣa thuế GTGT 10%. Chi phí vận chuyển 1,05
triệu đã bao gồm thuế GTGT 5%. Sau đó, vì một
số sản phẩm bị lỗi nên đƣợc giảm giá 5 triệu
đồng.
– Các trƣờng hợp đều thuộc diện đƣợc khấu trừ
thuế GTGT, trừ hàng X mua cho mục đích phúc

lợi nên không đƣợc khấu trừ thuế GTGT.
13
Bài tập thực hành 2 (tt)
A B C D
Giá mua
Chiết khấu
Thuế nhập khẩu
Thuế GTGT không đƣợc khấu trừ
Chi phí vận chuyển bên mua chịu
Giảm giá
Cộng
14
Chứng từ - Kiểm soát nội bộ
• Mua hàng
– Phiếu đề nghị mua hàng
– Đơn đặt hàng
– Phiếu nhập
– Chứng từ thanh toán
• Bán hàng
– Lệnh bán hàng
– Phiếu giao hàng
– Hóa đơn
– Giấy thông báo nợ

15
Bài tập thực hành 3
• Điền vào các chỗ trống trong đoạn văn sau:
– Giám đốc công ty H đang buồn phiền vì công tác (1) chƣa
đạt hiệu quả cao. Hàng hóa dự trữ quá nhiều nhƣng không
xác định ngƣời chịu trách nhiệm vì không có ngƣời phê

duyệt trên (2) Một số trƣờng hợp thủ kho từ chối trách
nhiệm khi mất hàng vì anh ta không tham gia nhận hàng và
ký trên (3) Giám đốc còn ghi nhận việc mua dụng cụ văn
phòng bừa bãi vì việc lập Đơn đặt hàng không căn cứ trên
(4) có ký duyệt của bộ phận có nhu cầu. Để cải tiến, ông
đề nghị ngƣời ký duyệt trên (5) phải kiểm tra đầy đủ các
(6) trƣớc khi ký.
16
Bài tập thực hành 3 (tt)
• Điền vào các chỗ trống trong đoạn văn sau:
– Kiểm toán viên công ty G kiến nghị Ban Giám đốc công ty
cần quy định chặt chẽ hơn việc lập (1) trên cơ sở (2) để
tránh việc tính tiền và ghi nhận doanh thu khi hàng chƣa
giao cho khách hàng. Một lƣu ý khác là tình trạng không
kiểm tra kỹ hàng tồn kho khi nhận Đơn đặt hàng của khách,
dẫn đến Thủ kho từ chối giao hàng khi số lƣợng hàng trong
kho không đủ đáp ứng số lƣợng trên (3) Kiểm toán viên
cũng đề nghị ngƣời ký (4) nên kiểm tra việc tính tiền vì
thời gian qua nhiều trƣờng hợp lắp đơn giá sai hoặc tính
toán nhầm. Điều này đƣợc phát hiện khi khách hàng phản
hồi lại các (5)
17
GHI NHẬN NGHIỆP VỤ
Kế toán Doanh
nghiệp thương mại
Phần 2
18


Ghi nhận nghiệp vụ

Hệ thống kê khai
thường xuyên
Hệ thống kiểm kê
định kỳ
Mua bán
hàng
Ảnh hưởng của
thuế GTGT
Chiết khấu,
giảm giá
19
Kê khai thƣờng xuyên
• Hàng hóa đƣợc theo dõi thƣờng xuyên
và liên tục trên tài khoản hàng hóa:
– Mua hàng => Tăng Hàng tồn kho
– Bán hàng => Giảm Hàng tồn kho
• Hệ thống sổ chi tiết theo dõi tình trạng
của từng mặt hàng
20
Thí dụ 1
• Công ty X mua 1 lô hàng với giá 100 và
bán với giá 120. Không xét ảnh hƣởng
của thuế GTGT
21
Mua hàng
Tiền
Phải trả ngƣời bán
Hàng hóa
100 100 100 100
1 2

(1) Nợ Hàng hóa 100
Có Phải trả ngƣời bán 100
(2) Nợ Phải trả ngƣời bán 100
Có Tiền 100
22
Bán hàng
Phải thu KH
Hàng hóa
120
100 100
1a
1b
GVHB
Doanh thu
120
Tiền
120 120
2
23
Bán hàng
(1a) Nợ TK Phải thu KH 120
Có TK Doanh thu 120
(1b) Nợ TK Giá vốn hàng bán 100
Có TK Hàng hóa 100
(2) Nợ TK Tiền 120
Có TK Phải thu KH 120
24
Các trƣờng hợp đặc biệt
• Trong thực tế, việc mua bán hàng hóa
có thể chƣa hoàn thành vào cuối kỳ, lúc

này sẽ phát sinh:
– Hàng đang đi đƣờng: Hàng đã mua nhƣng
cuối kỳ chƣa về kho.
– Hàng gửi đi bán: Hàng đã xuất gửi đi
nhƣng ngƣời mua chƣa nhận.
25
Trƣờng hợp hàng đang đi đƣờng
Hàng đang đi đƣờng
Phải trả ngƣời bán
Hàng hóa
100 100 100 100
2 1
Giả sử công ty X nhận hàng tại kho của nhà cung cấp ngày 25/2/20x1
và đến cuối tháng 28/2/20x1, hàng vẫn đang trên đƣờng vận chuyển.
Hàng về nhập kho ngày 3/3/20x1