Tổ chức chương trình quản trị rủi ro tài chính trong Công ty phi tài chính tại Việt Nam

BQ
GIAO
D1)C
VA DAO TAO
TRlJONG DAI
HQC KINH TE TP.HO CHI MINH
DE
TAl
NGHIEN cUu KHOA HOC
cAP
CO
SO
T6
CHUC
CHUONG
TRINH
QUAN TRJ
RiJI
RO
TAl
CHINH
A ' T
TRONG
CONG
TY
PHI
TAl
CHINH
TAl
VIETNAM
• •

, '
Ma
so
de
tai
: cs -
2oo6-
os
CHU
NHIEM
DE
TAl:
PGS. TS. NGUYEN
THI
NGOC
TRANG
. . .
.
BQ
GIAO
Dl)C
VA
D~O
TP,.O
TP.HO CHi MINH
Nam 2006
BQ GIAO Dl)C
VA
uAo TAO
TRVONG DAI HOC

KINH TE TP.HO CHi MINH
DE
TAI.NGHIEN clru KHOA HOC CAP CO
SO
T6
CHUC
CHUONG
TRiNH
QUAN
TRI
. .
RiJI
RO
TAl
CHINH
TRQNG
C6NG
TY
PHI
TAl
CHINH
TAl
VIETNAM
• •
, '
Ma
so
de tai:
cs
- 2006 -

os
CHU
NHIEM
BE
TAl:
PGS.
TS. NGUYEN
THI
NGOC
TRANG
. . .
Thanh
vien
ct~
tai:
Giang
vien
HO
QUOC
TUAN
TP.HO CHi MINH
Nam 2006
MODAU
Trong moi trubng kinh doanh
hi~n
d1;1i,
cac doanh
nghi~p
ngay cang phai d6i
mi;it

v6i
nhung
nii ro do cac biSn
d<)ng
cua cac nhan t6 thi trubng
nhu
Iai
suAt,
tY
gia, gia ca hang
h6a, gia ch(rng khoan.
f)<)
nhl;ly
cam cua gia tri
va
thu nh?p cua doanh
nghi~p
d6i v6i cac
nhan t6 gia
ca
thi trubng tren la
m<)t
d1;1ng
nii ro tai chinh rna cac doanh
nghi~p
phi tai
chinh (doanh
nghi~p
c6
ho1;1t

d<)ng
kinh doanh chinh cua khong
thu<)c
ITnh
vvc tai chinh)
tren ths giai da phai
duang
d&u
va xay dvng
chuang
trinh chuyen
bi~t
ds
quan
tri
lo1;1i
nii
ro
tai chinh
nay.
tir nhtmg nam cu6i th?p nien 1970.
V6i tiSn trinh
h<)i
nh?p kinh
tS
qu6c
tS
dang duqc
dAy
nhanh

nhu
hi~n
nay, cac doanh
nghi~p
Vi~t
Nam
ch~c
ch~
se phai d6i
mi;it
thubng xuyen v6i
dl;lllg
nii ro tai chinh
nhu
thS.
Cac chuyen gia kinh
tS
tren thS gi6i da c6 nhiSu cong trinh nghien ctru
vS
quan
tri
nii ro tai
chinh , nhung
t1;1i
cac nuac dang phat triSn va dang
dAy
nhanh tisn trinh h9i nh?p va cai
each
nhu
Vi~t

Nam
vdn con it c6 cong trinh nghien
CUu
m<)t
each
h~
th6ng
vS
vAn
dS
nay
Chinh tir nhiing nh?n dinh d6, chung toi quySt dinh nghien
c1ru
dS
tai "TA chll'c chll'ong
trlnh quan tri riii ro titi chfnh trong ci)ng ty phi titi chfnh
t:Ji
Vi~t
Nam" v6i hi
VQng
d6ng g6p them vao nhiing
vAn
dS
ly lu?n cling
nhu
thvc ti€n
vS
vAn
dS
quan

tri
nii ro tai
chinh trong doanh
nghi~p
t1;1i
Vi~t
Nam.
M\}C
tieu nghien
Clru
dS
tai nay g6m:
• Nh?n
di~n
cac
nii
ro tai chinh rna doanh
nghi~p
Vi~t
Nam
dang
gi;ip
phai, mfrc
d<)
tac
d<)ng
cua cac rui ro do dSn
ho1;1t
d<)ng
kinh doanh

cua
doanh
nghi~p.
• Tim hiSu
vS
thvc
tr1;1ng
thvc
hi~n
phong ngira nii ro
t1;1i
cac doanh
nghi~p
a
Vi~t
Nam,
nhiing kh6 khan, rao
cfm
cling nhu nhiing
di;ic
thu cua
ho1;1t
d<)ng
nay
t1;1i
Vi~t
Nam.
•
DS
xuAt

m<)t
mo hinh quan
tri
rui ro tai chinh kha
d\}ng
cho cac doanh
nghi~p
Vi~t
Nam, xem d6
nhu
m<)t
ph&n
hanh trang
dS
c6
th~
t6n
t1;1i
va
phat triSn trong
cu<)c
chai
16n
h?u WTO.
Ngoai
ra, nghien c(ru
vS
quan
tri
rui ro tai chinh trong b6i

dtnh
nhiing kiSn thfrc va cong
C\1
danh cho
hol;lt
d<)ng
nay con kha m6i me
tl;li
Vi~t
Nam
se c6 thS g6p
ph&n
vao
m<)t
di€n
dan ly thu cua cac
chuyen gia
hOI;lCh
dinh
chi~h
sach
va
cac doanh
nghi~p
vS
vi~c
Slr
d\}ng
cac cong
C\1

qul!m
tri rui ro
nhu
thS nao cho
hi~u
qua,
li~u
quan tri rui ro c6 hfru ich th?t
S\1'
cho doanh
nghi~p
Vi~t
Nam
hay khong
ii
Phll'O'ng
phap
nghien
cii·u
Chung toi
b~t
d~u
cac nghien c(ru
b~ng
ly
lu~n
duqc
t6ng k€t
tu
kinh

nghi~m
cua cac
nu&c
tren th€
gi&i,
d~c
bi~t
Ia
nhfmg nghien c(ru dinh
luqng
va nhfmg
di~u
tra, khao sat
l~n
cac tinh hu6ng
di~n
hinh
v~
vfin
d~
nay tren th€
gi&i.
Tuy nhien, nhfmg nghien c(ru, kinh
nghi~m
va
tinh hu6ng
di~n
hinh nay chi phil hqp
v&i
d~c

thu cua rung qu6c gia rieng
bi~t,
chinh vi th€ chting toi ti€n hanh
di~u
tra khao sat,
d6ng
thai
t~p
hqp
cac
nh~n
dinh, danh gia cua nhfmg
nguai
dang tac
nghi~p
thvc tiSn
t~i
Vi~t
N am,
d~
c6 nhfmg danh gia sat thvc
t€
v~
tinh hinh thvc
hi~n
quan tri rui ro
t~i
cac
doanh
nghi~p

Vi~t
N am.
D~
xu
ly
k~t
qua
di~u
tra khao sat, chting toi
ti~n
hanh thvc
hi~n
cac th6ng ke mo ta va
ch~y
mo hinh phan tich
hai
qui
b~ng
cac
ph~n
m~m
Eview va
Excel
v&i
mong mu6n phat
hi~n
nhfrng vfin
d~
m&i,
nhfmg

d~c
di~m
C\1
th~
trong
vi~c
thvc
hi~n
quan
td
rui ro
t~i
Vi~t
Nam.
Dfr
li~u
nghien
cii'u
Cac s6
li~u
nghien
~(ru
trong
d~
tai, bao
gam
s6
li~u
thu
dp

thu
th~p
tu
cac hang tin
Reuters, ngan hang Eximbank, thong tin cong b6 chinh thuc tren cac
to
bao,
t~p
chi c6 uy
tin
cua
Vi~t
Nam,
tren trang web cua
B<)
K€
Ho~ch
D~u
Tu,
B<)
Thuong
M~i,
va Ngan
hang
Nha
mi6c. N gofli ra,
d~
tai con
Slr
d\lflg s6

li~u
SO'
dp
do
m<)t
CUQC
di~u
tra khao sat
tir
hon
30
doanh
nghi~p
ho~t
d<)ng
t~i
Vi~t
Nam.
N(}i
dung
cua
d~
tai
D~
tai
c6
kh6i
luqng
61
trang, khong

k~
ph~n
ph\1
1\lc,
bao
gam
5 bang, 20 hinh, 5
h<)p,
danh
ml,lc
tai
li~u
tham khao
va
phl,lll,lc.
D~
tai c6
k~t
cfiu
nhu
sau:
ChU'ung 1: Quizn trj riti ro tai chinh trong cong
ry
phi
tai chinh
ChU'ung 2: Quizn trj rili ro tai chinh trong
tiin
trinh
hvi
nh~p

cua
Vi~t
Nam
ChU'ung
3:TJ
chzrc chU'ung trinh quizn trj rui ro tai chinh trong cong
ry
phi
tai
chinh
t{li
Vi~t
Nam
iii
Ml)C
Ll)C
'
Loi
rna
dau i
Ml)c
h,1c
: iii
Danh
ffil)C cac hinh v
Danh
ffil)C cac bang, danh ffil)C cac h9p vi
' '
Danh ffil)C cac
tLr

viet tat vii
ChuO'ng
1:
Quiin trj riti
ro
tai chinh trong cong ty
phi
tai chinh 1
1.1 Riii ro tai chinh va qmin
trj
riii
ro
tai chinh
trong
d>ng
ty
phi
tai chinh 1
.
1
1 1
R
,.
'.
h'nh
, " h'
'.
h'nh
1
. . m ro tal c 1 cua cong

ty
p 1
ta1
c 1

1
1 2
Q
' t
·
'·rot'
1'
ch1'nh
tr "
ty
h'
t'
·
h'nh
3
. . uan
q rm a ong cong p 1
a1
c 1 .
1.2 San
phim
phai
sjnh-
cong
Cl}

quan
tri
riii ro tai chinh
hi~u
qua
4
1.2.1
Hqp
d6ng
k:y
h~;tn
4
1.2
.2
Hqp
d6ng giao sau 5
1.2.3
Hqp
d6ng
quy~n
chQn
7
1.2.4
Hqp
d6ng hoan d6i 8
1.3
Tranh
lu~n
v~
quan

trj
riti ro tai chinh
trong
cong
ty
phi
tai chinh
10
1
3 1
T
.
h'.
, . , .
'.
h'nh?
10
. .
~;tl
sao p
a1
quan
tq
ru1
ro tal c 1

1.3.2 Cac
nh~n
dinh khong thich dang v6
vi~c

sir
dl,lng
san phdm phai sinh
l3
1.3.3 Quan tri riii ro trong cong
ty
phi tai chinh khac
bi~t
nhu
the nao so
v&i
cac
t6 chtrc tai
chinh
14
104
Cac
k~t
qua
nghien cll'u
thl}'c
nghi~m
v~
quan
trj
riii ro tai chinh
trong
cong ty
phi tai chinh
~

15
K~t
lu~n
chuang
1.:
19
ChuO'ng
2:
Quiin trj rui
ro
tai chinh trong tiin trinh h9lnh{ip cua
Jl'i~t
~lll11
•.•••.••.••.••••••••• ••••.••• ••• ••• •••.•.••.••• •.• •••• •••.•.•
Jr:;
2.1
Rui
ro tai chinh d6i
v&i
doanh
nghi~p
Vi~t
Nam
20
2.1.1
Rili
ro do gia xiing
iliu
tang cao

20
2.1.2
Gia ca phe bien d9ng thdt thuang - Tinh hu6ng
di~n
hinh
v~
riii
ro
tai chinh
ella
cac
'"
hJ
.J
'
J
khA
"
.,
.
21
doanh
nghi~p
c e
b1en
va xuat au nong san .
2.1.3
Bdt
6n
cac

lo~;ti
gia ca khac
24
' ' ,
2
1
4
T
' .
' M" "
'.
'"
"
26
. . y
g1a-
Qt
nguon
ru1
ro tlem an .
iv
2.1.5 Uli
su~t
- Nhfrng biSn d()ng "h?u
tl,r
do h6a" 29
2.2 Th\fc
tr~ng
quan
tri

riii ro titi chinh
t~i
Vi~t
Nam
32
T
~
1 ,
''
.,,
h'
' ? •
b~
? A , • •
2.2
.1
am y
ngi;!I
p ong ngua rm ro ang san pham phm smh 3 2
2.2.2
Su dvng cong cv phai sinh khong phu hqp
d~n
dSn
thua
16
34
2.2.3
Thj trubng cac cong
C\1
phai sinh

ti;ti
Vi~t
Nam-
Dang ddn hinh thanh 36
2.2.4 Chinh
sach-
rao can khong nho 37
KSt
1u?n
chuang 2
41
Chuung
3:
Ta
chirc chuung trinh quiin trj riti
ro
tai chinh trong cong
ty
phi
tO.i
chinh t(li
Vi~t
Nam 42
3.1
K~t
qua
di~u
tra
nh~n
thll'c ciia

d)ng
ty phi titi chinh
t~i
Vi~t
Nam
v~
vftn
d~
? t . ? •
t.
. h , h b
~
? h
~
h
~
0
•
h
42
quan
r}
rui
ro ai c
In
ang san p am p ai sin
~
.
3.1.1
NQ.frng

phat
hi~n
v6
muc
d()
nh?n thuc cua doanh
nghi~p
Vi~t
Nam
v6
rui ro
'·
h'nh
' '
d~
t~
' d '
hx
h'
· 'nh 42
tai c 1 va muc Q quan am su vng san p am p
ai
si .
3 .1.2
Cac nhan t6
n()i
ti;li
anh hu6ng dSn quySt djnh phong ngua rui ro bftng san
philm phai
sinh cua doanh

nghi~p
48
3.2 Mo hinh
tA
chll'c
chU'O'ng
trinh
quan
tri
riii ro tai chinh
trong
cac cong
ty
phi tai
chinh
0'
Vi~t
N
am
50
3.2.1
ChQn
h,ra
each tiSp c?n phu hqp thgc
t&
Vi~t
Nam 50
3.2.2 Mo hinh t6 chuc chuang trinh quan trj rui ro tai chinh 50
3.2.3 M()t s6 ghi
nh6

d6i v6i
vi~c
trng dvng mo hinh a
Vi~t
Nam 52
3.2.4
H~
th6ng giai phap
bG
trq

53
. .
3.2.5 Ban them
v6
chinh sach ti6n
t~
va qui dinh
kS
toan
ru
g6c d9 phong ngua rui
ro tai chinh 56
KSt
1u?n
chuang 3 60
K~t
Iu{i.n

61

Danh mvc tai
1i~u
tham khao
62
Phv1vc
1:
Trubng hqp diSn hinh
v6
su
dvng san philm phai sinh trong phong ngua rui ro
tai chinh , 1
Phv1vc
2:
Minh
hQa
biSn d()ng
tj
gia va
Uii
su~t
ti;ti
Vi~t
Nam 7
Phv
1vc
3: Di€u tra khao sat
v€
nh?n thuc cua doanh
nghi~p
v€

v~n
d€
quan
tri
rui ro tai
chinh bftng san philm phai sinh
10
v
DANH Ml)C CAC HINH
H'
h H'
~
.
h'
' . . . h
:-
' ·
m
1.1
: H(U qua p ong ngua rm ro cua
Q'P
dong ky
h;;tn
, 5
Hinh 1.2:
Hi~u
qua phong ngira rui ro
bAng
quy8n
chQn

8
Hinh 1.3: Minh
hQa
hqp d6ng hmin d6i 9
Hinh 1.4:
Phong ngira rui ro va
ki~t
qu~
tai chinh
12
' ·"
.:
. ,

h:
. , .
Hinh 2.1: Dien bien gia xang t e
giO'I
20
Hinh 2.2: Bi€n d()ng gia ca phe th€ gi6'i 24
Hinh 2.3:
Di€n bi€n ty gia
USDNND
8/1994 d€n thang 12/2006 27
Hinh 2.4:
Bi~n
d()ng ty
_gia
USD/VND tinh theo ty
1~

phfm
triim 28
·•
Hinh 2.5: Con
duang
d€n
t1J
do h6a
!iii
su~t
cua
Vi~t
Nam 30
Hinh 2.6:
D()
b~t
6n lai
su~t
Vi~t
Nam (tinh
theo%
bi€n d()ng) 30
Hinh 2.7: Di€n
bi~n
lai
su~t
VND
2005-2006
32
Hinh

2.8: Quim tri rui ro
tai
chinh
va
san phfim
phai
sinh
t;;ti
cac
cong
ty phi tai
chinh
Vi~t
Nam

41
Hinh
3.
!.:
Ca cdu cac doanh
nghi~p
tham gia di8u tra phan theo
lo;;ti
hinh 43
Hinh 3.2: Qui
mo cua cac doanh
nghi~p
tham gia di€u tra
43
Hinh 3.3: Mtrc

d()
am
hi~u
v€
san phfim phai sinh cua cac doanh
nghi~p
tham gia khao sat 44
Hinh 3.4
Muc
d()
quan tam
d~n
cac san
phAm
phai sinh trong
phOng
ngira rui ro tai chinh .45
Hinh 3.5
Muc
d()
tac d()ng cua cac ngu6n rui ro tai chinh d6i
v&i
doanh
nghi~p
.46
Hinh 3.6 Muc
d()
d6ng tinh
v&i
cac nguyen nhan ddn

d~n
vi~c
doanh
nghi~p
it quan tam phong
' • .
;:.
,
h).
h''
. h 4
ngua rui ro bang san p
amp
ai sin 7
Hinh 3.7
T6 chuc thgc
hi~n
chuang
trinh quan tri rui ro 52
Hinh 3.8
Mtrc
d()
quan trQng cua cac giai phap
d€
xu~t
theo danh gia cua doanh
nghi~p
54
vi
DANH Ml)C cAc BANG

Bang 1.1:
So
sanh d!nh ch6 titi chfnh
va
cong
ty
phi
Uti
chfnh
~

14
Bang 1.2:
Dl,f
bao
cua
cac nha. nghien c(ru tru&c
tht,rc
nghi~m

15
Bang 1.3:
So
sanh
dl,f
bao
ly
thuy6t va k6t qua
thl,fc
nghi~m

16
Bang 1.4:
T6ng
hqp
k6t
qua
nghien c(ru cua James Vickery (2004) 17
Bang
3 .1: K6t
qua
nghien c(ru cac nhan
t6
n(>i
t~i
an
huang
d6n
muc
d9
thuang
xu
yen sir dvng
san
ph
Am
phai sinh 49
DANH MUC cAc HOP
. .
H(>p

2.1
Tac
d(>ng
tang
gia
xang
dfiu len
ho~t
d(>ng
kinh doanh
cua
doanh
nghi~p
22
HQp
2.2
Dl,f
bao bi6n dQng
gia
ca
2007
, 25
HQp
2.3
C~nh
tranh lai
suAt
va
thi~t
h~i

cho
doanh
nghi~p

31
~
. ' ' , . "
~
kh' h"
33
HQp
2.4
Dtch
vv
phong
ngua
rm ro vang ac





.
H(>p
2.5
Ca
phe
tang
gia,
doanh

nghi~p
thua
16
n~ng
35
vii
DANH Ml}C cAc
TUVIET
TAT
CFO
coo
CP
CPI
DN
DNNN
FAS
FASB
FED
IFCI
lOS
CO
MM
NHNN
NHTM
NHTW
OTC
TMCP
·TNHH
USD
VND

VNIBOR
WTO
: Giam d6c tai chinh
:
Giam d6c kinh doanh
:
c6
phfin
: Chi s6 gia tieu dung
:
Doanh
nghi~p
:
Doanh
nghi~p
Nha
nu&c
: ChuAn
mvc
k~
toan tai chinh
My
:
Ca
quan
so~n
thao
chuAn
mvc
k~

toan tai chinh
My
: Cvc
dv
trfr lien bang
My
:
Vi~n
tai chinh va hang h6a qu6c
t~
:
T6
chuc qu6c
t~
cua cac
Uy
ban
chtrng khoan
: Modigliani - Miller
: N
gan hang nha
nu&c
: N gan hang thuang
m~i
: N gan hang trung uang
: Thi trubng phi
t~p
trung
:
Thuang

m~i
c6 phfin
: Trach
nhi~m
hfru
h~n
:Do
laMy
:
Vi~t
Nam
d6ng
:
Uii
sufrt lien ngan hang
Vi~t
Nam
: T6 chuc
thuang
m~i
th~
gi&i
CHUONGl
QUAN TRJ RlJI RO
TAl
CHiNH
TRONG CONG TY
PHI
TAl
CHINH

1.1
Riii ro tai
chinh
va qmin
trj
riii ro tai chinh
trong
cong ty
phi
tai chinh
1.1.1
Riii ro tai
chinh
ciia cong ty phi tai chinh
H~u
h~t
dtc
cong ty phi tai chinh d6u phai d6i m?t
v&i
riii
ro
kinh doanh. Rui ro kinh
doanh ctm doanh
nghi~p
c6
th~
b~t
ngu6n
tu
nhfrng nguyen nhan sau:

•
Bim
chftt cua doanh
s6
bitt Jn theo
chu
kj;
kinh doanh. Cac doanh
·
nghi~p
v&i
doanh s6 c6 khuynh huang dao
d(>ng
l&n
theo chu ky kinh
doanh thucmg c6
~hi6u
rui ro kinh doanh han cac doanh
nghi~p
it
bi
anh
huang
bai
chu ky kinh doanh. Tinh
b~t
6n cao
d(>
trong nganh hang
khong la

m(>t
minh
hQ'a
r5
nh~t
v6
truang hqp rui ro kinh doanh c6
th~
phat sinh
nhu
th~
nao.
• Ban chftt cua bitt Jn trong
gic'i
ban. Trang vai nganh cong
nghi~p,
gia ca
c6
th~
6n dinh
tu
nam nay sang nam khac, ho?c doanh
nghi~p
c6
th~
c6
kha
nang tang gia thuang xuyen theo thai gian. Di€u nay dung cho nhi6u
san phiim tieu dung,
nhu

thu6c la va nhi6u
lo~;ti
tht,rc
phiim
ch~
bi~n
s~n.
Nguqc
l~;ti,
a cac nganh cong
nghi~p
khac, 6n dinh gia ca la di6u it
ch~c
ch~n
han rihi6u. Vi dv, trong
th~p
nien vtra qua, cac cong ty
d~u
nhu
Exxon, Shell Oil va Mobil
ch~ng
h~;tn,
da
hQC
duqc nhi6u bai
hQC
quan
tn;mg
v6 tinh
b~t.

6n dinh cua gia ca khi gia
d~u
tho da svt
tu
tren 30 do la
m(>t
thung xu6ng
du&i
10
do la
m(>t
thung ho?c
nhu
vao nhfrng nam 2005
gia
d~u
tho
da
tang cao
g~n
70
do la
m(>t
thung. Thong thuang, gia
ca
trong
m(>t
nganh cong
nghi~p
cang

c~;tnh
tranh nhi6u, rui ro kinh doanh
cua cac doanh
nghi~p
trong nganh d6 cang
l&n.
• Bim chat
ci'ta
bitt Jn trong chi
ph
f.
Tinh
b~t
6n trong chi phi
ct:m
cac
nh~p
luqng dung
d~
san
XU~t
Clla
m(>t
doanh
nghi~p
cang cao, rui ro kinh doanh
cua doanh
nghi~p
d6 cang
l&n.

Vi dv, cac cong ty hang khong
nhu
Delta
Airlines
da chiu tac
d(>ng
dang
k~
Clla
tinh
d€
bi~n
d(>ng
trong gia
ca
ella
nhien
li~u
may bay do eli s6c gia nhien
li~u
tren thi truong
thS
gi&i
duong
nhu
da khong con
d~u
hi~u
kSt thuc
k~

ttr nhfi'ng nam 2004
dSn
nay.
• C(mh tranh tren
tlzu·o'ng
tnrimg. Cac doanh
nghi~p
c6 sue
m~;tnh
thi
truong
l&n,
nhu
IBM
ch~ng
h~;tn,
nha quy mo cua
hQ
hay do
du
true
Clla
1
ngfmh c6ng
nghi~p
trong d6 h9
c1;1nh
tranh, thuang c6
nhi~u
kha nang

d~
Id~m
soat chi phi va gia ca san
phAm
cua h9 han cac doanh
nghi~p
ho1;1t
d()ng trong
m9t
m6i truang
Cl;lnh
tranh han. Vi
v~y,
sue
ffil;lnh
thi truang
cua
m9t
doanh
nghi~p
cang Ian, rui ro kinh doanh cua doanh
nghi~p
nay
cang
nh6. Khi danh
gia
sue
m1;1nh
thi truang cua m9t doanh
nghi~p,

nen
xem
xet
kh6ng
chi
y~u
t6
c1;1nh
tranh
hi~n
t1;1i
doanh
nghi~p
dang phai d6i
ph6 rna
nen
xem
xet ca
ti~m
nang
Cl;lnh
tranh tuang lai,
nhAt
Ia
Cl;lnh
tranh
c6
th~
phat
sinh

tu
nuac
ngoai. Thf dv, m9t
nha
san
xuAt
may tfnh
g~p
rui
ro kinh doanh
Ia
m9t d6i thu
Cl;lnh
tranh cua
hQ
se
giai
thi~u
ra thi truang
m9t
san
phAm
uu
vi~t
han
v~
m~t
c6ng
ngh~
se

lAy
mAt
di thi
phAn
cua
nha
san
xuAt
do trong tuang Iai.
•
Dau
tu· tich hiy mit doanh
nghifp
tlii
thf:l'c
hifn
qua
tlzo'i
gian. Cac
dAu
. tU nay
xac
dinh cac nganh cong
nghi~p
rna trong do doanh
nghi~p
Se
Cl;lnh
tranh,
muc

d9 sue
ffil;lnh
thi truang rna doanh
nghi~p
se
sa
hfru va muc d9
dinh
phi trong quy trinh san
xuAt.
Cac doanh
nghi~p
trong cac nganh san
phAm tieu dung,
nhu
nganh ban
Ie,
san
xuAt
bia,
ch~
bi6n thvc
phAm
va
cac
doanh
nghi~p
ti~n
ich c6 khuynh huang co
muc

d9 rui ro kinh doanh
thAp
han.
N guqc
ll;li,
cac doanh
nghi~p
san
xuAt
hang
h6a
Hiu
b~n,
san
xuAt
hang
cong
nghi~p
va cac hang hang khong thuang co
muc
d9 rui ro
kinh doanh cao
han.
Tuy nhien c6 hai
di~u
rna chung
ta
dn
phai phan
bi~t

khi phan tich
v~
rui ro kinh
doanh.
Thu
nhAt
Ia
nhfrng rili ro c6 hfru, thu9c
v~
bim
chAt
cua
tung
nganh
ngh~.
Thu
hai Ia
d9
nhlitY
cam
cua
bi~n
d9ng gia ca, ty gia, Iai
suAt
c6 tac d9ng
d~n
lqi
nhu~n
cua
doanh

nghi~p.
Trong
khu6n
khfl
d~
tai nay, chung t6i dinh nghia
d()
nh~y
cam
tir
cac
nhan
ta
gia ca thi
trU'O'ng
(gia himg h6a,
Hii
sufit, ty gia,

)
tac
d()ng
d~n
thu
nh~p
cua
doanh
nghi~p
Ia
"rui

ro
tai
chinh"
cua
doanh
nghi~p.
Thu~t
ngfr rui ro tai chfnh
th~t
ra c6
th~
bao ham n9i dung r9ng han khu6n kh6 d9
nhlitY
cam
Ctla
doanh
nghi~p
vai
cac nhan t6 gia
ca.
thi tnrang.
Trong
nhi~u
truang hqp, rui ro
tai chinh c6
th~
c6 y nghia bao ham
ca
rui ro
ki~t

qu~
tai chinh do doanh
nghi~p
su
dvng don
bAy
tai chinh (ngu6n v6n vay trong kinh doanh).
Tuy
nhien, trong khu6n kh6
d~
tai nay,
chung
t6i
kh6ng
xem xet
d~n
rui ro
loliti
nay.
Xet
a m9t khia
Cl;lnh
nao
d6, khai
ni~m
rui ro tai chinh
nay
cua chung t6i
Slr
dvng tuang

d6ng
vai
khai
ni~m
"rui ro thi truang" duqc
m9t
s6 ngan hang qu6c
t6
va cua T6 Chuc
Qu6c
T€
Cua
Cac
Uy
ban
Chung
Khoan (IOSCO - International Organization
of
Securities Commissions)
Slr
dvng. Theo dinh nghia cua cac t6 chuc nay:
2
•
RLli
ro thi
truong
Ia
rid ro anh
huang
din

tinh hinh tai chinh cua
m(Jt
t6
chirc do
nhfing bz'in d(Jng bdt l(li trong
mLCC
gia
hay
d(J
bdt 6n
CUa
gia thj truang
CUa
CCtC
cong
C~
tai chfnh lien quan
din
ldi sudt,
c6
phfiu,
hang
hoa,
Va
ti~n
t¢
I.
•
Rui
r;

thi trucmg
Ia
rui ro
·rna
nhung
biin
d(Jng
bdt
19'i
trong gia tai
san
se
gdy
ra
16
cho
cong
ty
2
.
Trong khi d6, cong ty ki6m toan qu6c
t~
PricewaterhouseCoopers cling
Slr
dJ,mg
khai
ni~m
rui ro tai chinh
v&i
cling quan di6m

nhu
chung toi:
"Nhung
bdn
d(Jng trong !ai
sudt,
tj;
gia,
va
gia
hang
h6a
hay
gia
chung
khoan
tq,o
ra
nhung
rid
ro tal
chinh
cho
cac
cong
ty
hoq,t d(Jng
trong
moi
truimg

kinh doanh
phuc
tq,p
ngay
nay"
3
.
Chinh vi
v~y,
trong
d€
tai nay,
k6
tu
phfin nay, chung toi
m~mh
d<;ln
Slr
dvng khai
ni~m
rui ro tai chinh
d6
chi rui ro
Clla
cong ty do
bi~n
d()ng
b~t
lqi cua ty gia,
Hii

su~t,
gia
hang
h6a hay
gia chung khoan gay ra.
1.1.2
Quan
tri
riii ro tai chinh
trong
cong ty phi tai chinh
Quim tri rui ro tai chinh la m()t
ti~n
trinh
ki~m
soat cac rui ro do
bi~n
d()ng
b~t
lqi trong
H'ii
su~t,
ty gia, gia ca hang h6a hay gia chung khoan gay ra.
Ti~n
trinh nay chi c6
thS
thvc
hi~n hi~u
qua
n~u

m()t cong ty da
nh~n
d<;lng,
phan tich va do lucmg duqc cac rui ro
rna n6 d6i
m~t.
Di€u nay doi hoi
m()t
sv
k~t
hqp
ch~t
che gitra cac
b()
ph~n
nghi~p
vv
cua cong
ty
v&i
b()
ph~n
quan tri tai chinh (treasury department).
Dfr
li~u
dfiu vao
tu
cac
b()
ph~n

nghi~p
Vl,l
va
b()
ph~n
quan tri tai chinh se giup xac djnh
each
ti~p
c~n
va
chi~n
luqc quan tri
ad
chinh cua cong ty. Cac
chi~n
luqc va each
ti~p
c~n
nay
dva
tren nhtrng hiSu
bi~t
cua cong ty
v€
cac qui trinh kinh doanh cua minh va
cac rui
ro tai chinh v6n c6.
B9
ph~n
quan tri tai chinh se

k~t
hqp
v&i
cac
b()
ph~n
nghi~p
V1,1
dS
phat tri6n
phuang
thuc kiSm soat cac
lo<;li
rui ro nay
m()t
each
hi~u
qua
v&i
chi phi
hqp ly,
nh&m
h<;ln
ch~
rui ro ti€m
fin
va giup 6n dinh dong ti€n.
Cac
chi~n
luqc quim tri rui ro c6 di6n chi

dva
tren nhtrng giai phap
v€
ho?t d()ng kinh
doanh
va giai phap "tren bang can d6i
k~
toan" (balance sheet solutions). Vi
dt,1,
m()t
nha kinh doanh co ths lam giam thiSu rui ro ty gia cua minh
b&ng
each xay dvng cac
nha
may
a
nu&c
ngoai
d6
phong ngua rtli ro, hay bu
·tru
rui ro
tl.r
cac
khoEm
phai thu
ngo?i
t~
b&ng
m()t khoan chi phi

b&ng
chinh dflng ngo?i
t~
d6. Nhung cac
chi~n
luqc
nay thucmg t6n kern va to
ra khong
hi~u
qua.
1
Trich tir bai
vi~t
"Overview: Market risk" cua IFCI
t~i
dia chi
2
Trich tir bao cao "Financial Risk Management
in
E1i1erging Markets" 11/1997 cua IOSCO
3
Trich ttr trang web cua cong ty PricewaterhouseCoopers
t~i
dja chi:
http://www .global bestpractices.com/Hom e/Document.aspx?Q=273 ,48
53
.7922,ad 1245 84-0d5f-4bab-bfb8-
e3271207ce0c
3
Vi

v~y,
theo danh gia cua
nhi~u
t6 chuc tu
v~n
Uti
chinh,
su
dvng nhung
gi~ti
phap
"ngoELi
b~mg
din
d6i
k~
toan",
nhu
la cac cong cv phai sinh trong quan
tri
rlli ro tai
chinh, cac c6ng ty se c6 m()t chi€n luqc quan tri rlli ro linh
ho~t
han, nhanh va chfnh
xac
han
v6i chi phi giao djch
th~p
han.
1.2 San phfim phai sinh - cong

Cl}
quan trj rui
ro
tai chinh
hi~u
qua
San phfrm phai sinh la cac cong cv tai chinh c6 lqi
nhu~n
phat sinh
tu
lqi
nhu~n
ella cac
cong
C\1
khac, nghia la thanh qua ella chung
ph\1
thUQC
vao di€n bi€n ella cac cong
C\1
nay.
Bing
vi~c
Slr
dvng cac c6ng
C1J
phai sinh, cac c6ng ty va ca nhan c6
th~
chuy~n
b~t

Clr
rui
fO
nao
hQ
khong mong
muf>n
cho cac d6i tac khac la nhfrng
nguai
ho~C
la
CO
flli
ro duqc bu
dip
ho~c
la mu6n thua
nh~n
rlli ro d6.
Thi trucmg san phfrm phai sinh cho phep nhung
nguai
mu6n lam giam rlli ro ella minh
chuy~n
giao rlli ro cho nhung
nguai
s~n
sang
ch~p
nh~n
n6, d6 la cac nha

dAu
ca.
Vi
cac thi
trua~g
nay la
r~t
hi~u
qua trong
vi~c
phan ph6i
l~i
rlli ro giua cac nha
dAu
tu,
khong c6 ai
cAn
phai
ch~p
nh~n
m()t
muc rlli ro kh6ng
phu
hqp v6i
b~m
than minh.
1.2.1
Hgp
dBng
ky

h~n
Hqp d6ng ky
h~n
la hqp d6ng giua hai ben -
nguai
mua
va
nguai
ban -
d~
mua
ho~c
ban tai san vao m()t ngay trong tuang lai v6i gia da thoa
thu~n
ngay hom nay. N€u vao
ngay dao
h~n,
gia thvc t€ cao
han
gia thvc
hi~n,
nguai
sa
huu hqp
d6ng se
ki~m
duqc
lqi
nhu~n,
n€u gia

th~p
han,
nguai
sa
huu
hqp d6ng se chiu m9t khoan
16.
Hqp d6ng ky
h~n
gAn
gi6ng v6i m()t
quy~n
chQn,
nhung
quy~n
chQn
cho
quy~n
nhung
khong
bit
bu()c phai thvc
hi~n
giao d!ch, trong khi
nguai
sa
huu
hqp d6ng ky
h~n
bit

bu()c
phai thvc
hi~n.
M~t
khac, ca hai ben trong hqp d6ng ky
h~n
d~u
c6 nghia
V1J
phai
mua
va
ban hang h6a.
Xet vi
dv
nhu
hinh
1.1
ben
du6i
Theo hinh
bi~u
di€n, gia thvc t€ vao ngay dao
h~n
hqp
d6ng cao
han
gia mong dqi
va
bi6n d()ng d6

(th~
hi~n
bing
ky
hi~u
ilP)
dfin
d€n rlli ro
v6n c6 ella c6ng ty se lam giam gia
tri
c6ng ty
(th~
hi~n
bing
il
V), nhung
sv
svt giam
nay se duqc den bu
bing
lqi
nhu~n
ella hqp d6ng ky
h~n.
Vi
v~y,
v&i
hinh duqc minh
hQa,
hqp d6ng ky

h~n
nay cung
dp
m()t phong ngua rlli ro hoan hao.
C6 hai
d~c
di~m
ella hqp d6ng ky
h~n
cAn
duqc quan tam.
Thu·
nh~t,
rlli ro kh6ng c6 kha
nang
chi tra (rui ro tin dvng) ella
hqp
d6ng c6 hai chieu.
Nguai
sa
huu hqp d6ng ho?c la
nh~n ho~c
la thvc
hi~n
chi tra, phv thu()c vao bi€n d()ng gia
ca
Clla
tai san ca sa. Th(r hai,
gia
tri

cua hqp d6ng ky
h~n
chi duqc giao
nh~n
vao ngay dao
h~n
hqp
d6ng; kh6ng c6
khoan chi tra nao duqc thvc
hi~n
vao ngay ky k€t
ho~c
trong thai
h~n
ella hqp d6ng.
4
M~c
du thi truang ky
h<~m
t6n
t<;1i
da lau
dai
nhung chung kh6ng dugc t6 chuc thanh
m()t
thi tnrang c6 t6 chuc rieng
bi~t.
Ccic
hgp d6ng ky
h<;1n

hoan toan dugc giao djch tren thi
truang OTC bao g6m cac lien
l<;1c
tn,rc
ti~p
gifra cac djnh
ch~
tai chinh chu
y~u.
Ccic
thi
tnrang
k~
h<;1n
ngo(;li
t~
t6n
t<;1i
da
nhi~u
nam qua. V
6'i
t6c
d()
tang truang nhanh
cua cac thi
truang
c6ng cv phai sinh, chung ta da tung chung
ki~n
sv

bung n6
v€
thi
truang ky
h(;ln
cho cac c6ng
Cl,l
khac. Ngay nay chung ta de dang tham gia vao cac hgp
d6ng ky
h(;ln
chi s6 c6
phi~u,
d~u
h6a
ho~c
la
ngo(;li
t~.
Ngoai ra, nghien cuu hgp d6ng
ky
h<;1n
cling giup cho chung ta
hi~u
hgp d6ng giao sau
m()t
each de dang hon.
Hinh 1.1
Hi~u
qua
phong

ngira rui ro cua
hQ'p
dAng
ky
h~n
'
-,
'
'
'
'
'
1.2.2
HQ'p
dAng giao sau
'
'
'

'
'
'
'
'
'
'

'
'
'

'
'
'
'
'
'
'
K~t
qua
c'liah9P
ctBng
eyh~
'
'
Ti~u
s(nui
ro
Hgp d6ng giao sau cling la
hgp
d6ng gifra hai ben -
nguai
mua va
nguai
ban -
d~
mua
ho~c
ban tai san vao m()t ngay trong
tuang
lai

v&i
gia da tho a
thu~n
ngay hom nay. Cac
hgp d6ng dugc giao djch tren san giao djch giao sau va chju qua trinh thanh toan hang
ngay.
Hgp d6ng giao sau
ti~n
tri~n
tu
hgp d6ng ky
h<;1n
va c6 nhi€u
di[tc
di~m
gi6ng vai hgp
d6ng ky
h(;ln.
V€
ban
ch~t,
chung gi6ng tinh thanh khoan cua hgp d6ng ky
h<;1n.
M~c
du
v~y,
kh6ng gi6ng
v&i
hgp
d6ng ky

h(;ln,
cac hgp d6ng giao sau dugc giao djch tren thi
truang
c6 t6 chuc,
gQi
la san giao djch giao sau.
Nguai
mua
hgp
d6ng giao sau, la
nguai c6 nghia vv mua hang h6a vao
m()t
ngay trong
tuang
lai, c6
th~
ban hgp d6ng
tren thi truang giao sau. Dieu nay da lam cho
hQ
thoat kh6i nghia vv mua hang h6a.
5
Nguqc
l~i,
nguai
ban hqp d6ng giao sau, la
nguai
co nghia vv ban hang hoa vao m9t
ngay
trong tuang lai, co the mua
l~i

hqp d6ng trong thj truang giao sau. Di6u nay da
lam
cho h9 thoat khoi nghia
v1,1
ban hang hoa.
M?c du hqp d6ng giao sau d6i
v&i
hang hoa da duqc giao djch tren cac san giao djch co
t6 chuc
nhung
tu
nhfrng nam 1860, hqp d6ng giao sau tai chinh
l~i
tuang d6i
m&i,
b~t
dftu
tu
vi~c
gi&i
thi~u
hqp
d6ng giao sau ti6n
t~
vao nam 1972.
Gi6ng
nhu
hqp d6ng ky
h~n,
hqp d6ng giao sau cling co rui ro hai chi6u. Nhung khac

bi~t
r5
r~t
v&i
thj
truang
ky
h~n,
thi truang giao sau
su
dvng hai cong cv
d~
lo~i
bo rui
ro tin
d1,1ng.
Thu
nhfrt, thay vi giao
nh~n
gia trj hqp d6ng thong qua
vi~c
thanh toan
dan
nhfit vao ngay dao
h~n,
thay d6i trong gia trj cua cac hqp d6ng giao sau duqc thvc
hi~n
vao cu6i ngay chung
duqc
giao djch. V

&i
hqp d6ng giao sau,
sv
thay d6i gia trj duqc
nh~n
vao cu6i ngay. Theo ngon ngfr
ct1a
thj truang giao sau, hqp d6ng giao sau co tinh
chdt thanh toim
ti~n
m(lt,
hoi,ic
di~u
chinh theo thf {ruirng hcmg ngay.
Bai
vi thai
h~n
thvc
hi~n
cua m9t hqp d6ng giao sau duqc
rut.
ng~n
bai hanh vi di6u
chinh theo thi truang, rui ro khong thanh toan vi
v~y
rna giam di. C6
th~
n6i m9t hqp
d6ng giao sau gi6ng
nhu

m9t chu6i hqp d6ng ky
h~n
rna hqp d6ng
"ky
h~n"
duqc ky
kth vao ngay 0
duqc
thanh toan vao ngay 1 va duqc thay th€
bai
m9t hqp d6ng
"ky
h~n"
m&i
duqc ky k€t the
hi~n
ky
vQng
v6
m9t ngay-1
m&i.
Hqp d6ng
m&i
nay d€n
phien no
ll;ti
duqc
thanh toan vao ngay 2 va duqc thay th6, va
cu
nhu

v~y
cho d€n ngay
k6t thuc
hqp d6ng.
· D?c
tinh
thu
hai cua hqp d6ng giao sau
,gii1p
lam giam rui ro khong thanh toan
Ia
yeu
c~u
tfrt
ca cac thanh vien tham gia thi truang -
nguai
ban va nguai
mua
d6u nhu nhau -
thvc
hi~n
m9t
khoc'm
ky gui duqc g9i
Ia
khoan ky quy. N€u hqp d6ng giao sau cua
b~n
tang gia tri trong ngay giao djch, muc tang nay se duqc c()ng vao tai khoan ky quy cua
b~n
vao cu6i ngay.

Nguqc
l~i,
n€u hqp d6ng cua
b~n
giam gia tri, khoan
16
se duqc trtr
ra. Va n€u s6
du
tai khoan ky quy cua
b~n
giam xu6ng
du&i
m9t
muc
t6i thieu da duqc
thoa
thu~n
nao d6,
b~n
se bi yeu
c~u
n9p m9t khoan ky gui b6 sung - tai khoan ky quy
cua
b~n
phai
duqc
b6 sung
1~i
nhu

eli ho?c
1a
vj th€ cua
b~n
se
bj
dong. Vi
phuang
phap
nay thong thuang se dong
bfrt
ky
vi
th6 nao tru&c khi tai khoan ky quy h€t ti6n, rui ro
thvc
hi~n
chu y€u da duqc giam bat.
M9t di6u
cAn
quan
Him
nfra la
S\f
t6n
t~i
Clla
san giao djch giao sau co the thay d6i rui ro
khong thanh toan rna m9t
nguai
tham gia thi truang

dan
le phai d6i m?t. N€u
b~n
mua
m9t hqp d6ng giao sau
tLr
m9t ca nhan
C\1
thS, rui ro khong thanh toan rna
b~n
duang
d~u
duqc xac djnh
bai
ty
1~
khong thanh toan cua
dfli
tac
Cl,l
th~
do. N6u thay vao d6,
b~n
mua hqp d6ng giao sau
tuang
tv
thong qua san giao djch, rui ro khong thanh toan
Ctla
b~n
ph1,1

thUQC
khong chi vao ty
1~
khong thanh toan
CUa
d6i tac
Clla
b~n
rna vao ty
1~
cua toan thi truang.
Han
nfra, xet
v6
phuang
di~n
san giao djch duqc hinh thanh
tu
6
v6n c6
.Ph~n
cua cac thfmh vien, rui ro khong thanh toan cua b?n dugc giam
nhi~u
han
vi b?n co
quy~n
doi
ti~n
khong phai
v&i

m<)t
d6i tac cv the
nfto
do rna
v&i
ca san giao
djch. Vi v?y, khi b?n giao djch thong qua san giao djch, cling co nghia la b?n da mua
m<)t
hgp d6ng ban hiem
tu
san giao djch r6i.
Noi tom l?i,
hgp d6ng giao sau
r~t
gi6ng
v&i
m<)t
danh mvc cac hgp d6ng ky h?n (va vi
v?y khong
c~n
phai minh h9a
hi~u
qua cua
vi~c
phong
ngua
b~ng
hgp d6ng giao sau a
day). Vao
h1c

dong
cua
giao djch m6i ngay, thgc t€, cac hgp d6ng mang tinh
ch~t
hgp
d6ng ky h?n dang t6n t?i dugc thanh toan va
m<)t
hgp d6ng
m&i
dugc ky k€t.
Ti~h
ch~t
thanh toan hang ngay k€t hgp
v&i
yeu
du
ky quy cho phep hgp d6ng giao sau giam
thisu dang
ks
rui ro tin dvng v6n co cua hgp d6ng ky h?n.
Cac lo?i san phdm
dugc
giao djch ph6 bi€n d6i
v&i
hgp d6ng giao sau co
thS
kS
d€n la
cac lo?i hang
hoa

nhu
ngil c6c, h?t co
d~u,
gia sue s6ng va thjt, thgc phdm, xang
d~u,
kim lo?i, ngo?i
t~,
trai phi€u,
1.2.3
HQ'p
dBng
quy~n
chqn
Quy€n ch9n Ia
m<)t
hgp d6ng gifra hai
ben-
nguai
mua
va
nguai
ban-
trong do cho
nguai mua
quy~n,
nhung
khong phai la nghia Vl,l, de mua
ho~c
ban
m<)t

tai san nao do
vao
m<)t
ngay trong
tuang
Iai
v&i
gia da d6ng y vao ngay hom nay. Trai
v&i
nguai
mua
quy€n ch9n,
nguai
ban
quy~n
ch9n mua co trach
nhi~m
phai thvc
hi~n
hgp d6ng. Vi dv,
n€u
nguai
sa
hfru
quy~n
chQn
mu6n thgc
hi~n
quy&n
chQn

mua tai san cua minh,
nguai
ban
quy~n
ch9n
b~t
buQC
phai ban tai san.
Nguai
mua
quy~n
ch9n tra cho
nguai
ban
m<)t
s6
ti~n
g9i la
phi
quyJn ch9n.
Nguai
ban
quy~n
chQn
s~n
sang ban
ho~c
ti€p
tl,lc
n~m

gifr tai san theo cac
di~u
khoan cua hgp
d6ng n€u
nguai
mua
mu6n th€.
M<)t
quy~n
ch9n
d€
mua tai san g9i la quyJn ch9n
mua
(call).
M<)t
quy~n
chQn
d€
ban tai san
gQi
la quyJn Ch9n
bcm
(put).
Muc
gia
c6
djnh rna
nguai
mua hgp d6ng
quy~n

ch9n co th€ mua
ho~c
ban tai san g9i la gia ch6t
ho~c
gia
th~rc
hi¢n (strike price
ho~c
exercise price, doi khi la striking price). Ngoai ra,
quy&n
ch9n co thai h?n
nh~t
djnh.
Quy~n
mua
ho~c
ban tai san a muc gia c6 djnh chi t6n t?i
cho d€n
m<)t
ngay dao
hr;m
(expiration date) cv th€.
M~c
du cac
quy&n
ch9n
dugc
giao djch trong
m<)t
thi

tnrang
co t6 chuc, nhung
ph~n
l&n
cac giao djch
quy&n
chQn
dugc
quan
ly
rieng gifra hai ben, nhfrng ngw)'i nay
tg
tim d€n
v&i
nhau
va
h9 cho
r~ng
h9 thich nhu v?y han la giao dich t?i san giao dich. Lo?i thi
truang nay
g9i la thi truerng OTC, day chinh
Ia
lo?i thi truerng
quy~n
ch9n
xu~t
hi~n
d~u
tien.
Vi~c

sang I?p
m<)t
san giao dich
quy&n
ch9n c6 t6 chtrc vao nam 1973 da lam giam
bat quan tam trong thi
tmang
OTC;
m~c
du v?y, thi truerng OTC
v~n
t6n t?i
va
ngay
nay
c6
quy
mo
ngay cang
l&n
va
dugc
sir dvng
r<)ng
rai
bai
h~u
h€t cac cong ty
va
cac

djnh ch€ tai
chinh.
7
Khi phan tich cac quySn
chQn,
chung ta thucmg se
t~p
trung
VElO
cac san giao dich c6 t6
chuc
nhung
cac nguyen
t~c
dinh gia va
vi~c
sir dvng chung tren thi
truang
OTC cilng
tuang
w
nhu
thS.
H~u
hSt cac quySn
chQn
rna chung ta quan tam la
mua
ho~c
ban cac

tai san tai
chinh
ch~ng
h~,tn
nhu
c6 phiSu
ho~c
trai phiSu. Ben
c~,tnh
d6, chung ta cling c6
cac
lo~,ti
quySn chQn tren
hqp
d6ng giao sau, kim
lo~,ti
va
ngo~,ti
t~.
NhiSu
lo~,ti
thoa
thu~n
tai chinh khac
ch~ng
h~,tn
nhu
h~,tn
muc
tin dvng, bao dam khoan vay

va
bao hi6m cling
la cac
hinh thuc khac cua quySn
chQn.
Ngoai ra, chinh ban than c6 phiSu cling la quySn
chQn
tren tai
san
cua cong ty.
Ca
chS
phong
ngua
rui ro
b~ng
quySn
chQn
c6
th~
duqc minh h9a
nhu
trong hinh sau:
Hinh 1.2
Hi~u
qua
phong
ngira rui ro
b~ng
quylln

ChQn
flV
flV
Ivl
ua quygn
K~t
qua
f:N
ch9nmua & i
fli
+
fli
fli
Rt'1i
t"o
CCI
SO
I
Rt'li
ro
Mua
q~Jgn
K3t
qua
flV
ch9nban &
f:N
f:N
CCI
SO

mtrc
&ia
tr8i
phieu P
+
L!.P
L!.P
L!.P
t~Si
phi~u
traiphihl
tr8i
phi~u
0
vi
d1,1
nay, gia dinh
r~ng,
cong ty c6 rui ro cao khi
Hii
su~t
tang-
nghia la
H'ii
su~t
tang
se lam
giam
tai san cua cong ty (vi
dvla

m9t trai
phi~u
rna cong ty da mua).
Nhu
minh
hQa
trong
ph~n
tren cua hinh,
b~,tn
c6
th~
lo~,ti
tru
rui ro
b~ng
each mua m9t
hqp
d6ng
quy~n
ch9n
mua
v~
lai
su~t,
k~t
qua la nhfrng
bi~n
d()ng cua lai
su~t

i
khi~n
gia tri
doanh
nghi~p
(
d~,ti
di~n
bai
~
V) giam se bi
lo~,ti
bo.
Ph~n
ben du6i cua hinh, minh h9a
m9t
chi~n
luqc
phil
hqp
khac la mua m9t
hqp
d6ng quySn
chQn
ban trai phiSu.
1.2.4
Hqp
dBng hoan
dBi
M~c

du
cac
hqp
d6ng quySn
chQn,
ky
h~,tn
va giao sau
kSt
hqp
l~,ti
thanh m9t
t~p
hqp cac
cong
Cl,l
ca
ban trong thi truang cac cong
Cl,l
phai sinh, nhung cling con c6 nhiSu
kSt
hqp
va
biSn
thS
khac. M9t trong s6 d6 hoan
a6i
(swap) la cong
Cl,l
ph6 biSn

nh~t.
Hoan d6i
chi~m
han
m9t
nua
trong s6
111
ngan ty do la v6n khai toan tren thi
truang
OTC.
8
Hofm
d6i la m()t hgp d6ng trong d6 hai ben d6ng y hmin d6i dong
ti~n.
Vi
dv,
m()t
ben
d6i tac
hi~n
dang nh?n dugc
m()t
dong
ti~n
tu
m()t khoim
d~u
tu
nhung l?i thich

m()t
lo?i
d~u
tu
khac vai dong
ti~n
kh6ng gi6ng vai dong
ti~n
cua khoim
d~u
tu
hQ
dang thv
hucmg.
Ben
d6i tac nay lien
l?C
vai
m()t
dealer hoan d6i, thucmg d6 la
m()t
c6ng ty ho?t
d()ng
tren thi trucmg OTC, h9 se thvc
hi~n
vi
th~
d6i nghich trong giao dich. Thvc ra rna
n6i, ben d6i tac va dealer da hoan d6i dong
ti~n

cho nhau. Tuy thu()c vao sau
d6
gia
ho~c
U'ii
swit thay d6i
nhu
th~
nao,
m()t
ben se thu dugc lgi nhu?n hay la
bi
16.
Lai cua ben nay
chinh la
tu
khoan
16
ctm ben Ida. Trong m()t lo?i th6a thu?n khac,
m()t
c6ng ty c6
th~
quy~t
djnh
c()t
ch~t
khoan
thanh toan tren hgp d6ng hoan d6i vao gia hang h6a, dugc
gQi
la hoan d6i hang h6a,

m~t
khac c6ng ty c6
th~
mua m()t
quy~n
ch9n
d~
tham gia vao m()t
hoan d6i,
gQi
la haem a6i quyJn chQn-swaption.
Vi cac hgp d6ng nay chi
dugc
giai
thi~u
c6ng khai vao nam 1981, hgp d6ng hoan d6i
thucmg
dugc
m6
ta
nhu
la cai
ti~n
tai chinh
mai
nh~t,
nhung hgp d6ng hoan d6i
v~
thvc
ch~t

kh6ng
h~
ph{rc
t?p
han
m()t danh mvc cac hgp d6ng ky h?n.
Hinh
1.3
Minh
hQa
hQ'P
dBng
hoan
dBi
(a)
N N N
\.
_________
fr-R
___________
f+-R_ ~1\
~ R~r-~ on_g_ti~~n_v_a0
+ + V
/
~ong
tien
ra)
lR
2R
Rr

0
(b)
f R
R
Ph~n
(a) trong hinh
1.3
minh h9a m()t hgp d6ng hoan d6i lai
su~t
theo quan
di~m
cua ben
chi tra m()t chu6i cac dong
ti~n
dugc xac dinh theo m()t lai
su~t
c6 dinh va nh?n l?i
m()t
chu6i cac dong
ti~n
dugc xac djnh
b~ng
lai
su~t
tha n6i.
9
1?.
la
Hii
su~t

c6 d!nh va R la lai
su~t
tha n6i.
4
Ph~n
(b) cua hinh 1.3 chi ra
r~ng
hqp d6ng hmin d6i nay c6
th~
duqc tach ra thanh
m()t
danh mvc cac hqp d6ng ky
h~n.
Vi
v~y,
xet
v~
kha nang quan tri rui ro, hqp d6ng ky
h~n,
giao sau va hoan d6i
d~u
ho~t
d()ng gi6ng nhau.
Tuy
nhien
du
cac k€t qua phong
ngua
rui ro la
tuang

tv
nhau, cac cong
Cl,ll~i
khac nhau
v~
rui ro khong thanh toan.
Thai
h~n
thvc
hi~n
cua hqp d6ng ky
h~n
b~ng
v&i
ky
h~n
cua n6; vi khong c6 khoan ky gui thvc
hi~n
nao
duqc
yeu
c~u,
hqp d6ng ky
h~n
la m()t
cong
cv
c6 rui ro tin dvng thufm tuy.
Hqp
d6ng giao sau lam giam

thai
h~n
thvc
hi~n
(xu6ng con m()t ngay) va doi hoi m9t khoan ky quy, vi
v~y
g~n
nhu
lo~i
tru hoan toan
rui
ro
tin dvng.
Hqp
d6ng hoan d6i chi
su
d1,1ng
m()t trong hai ca
ch~
tren
d~
giam
thi~u
rui ro tin dvng; chtmg lam giam thai
h~n
thvc
hi~n.
Di~u
nay duqc
th~

hi~n
r5 trong
hinh 1.3.
M~c
du
thai
h~n
cua hqp d6ng g6m T giai
do~n,
thai
h~n
thvc
hi~n
thuang
kh6ng keo dai T giai
do~n
rna thay vao d6 chi c6 m()t giai
do~n
rna th6i. Vi
v~y,
v&i
m()t
hqp d6ng hoan d6i
va
m()t hqp d6ng ky
h~n
c6 cling ky
h~n
cho truac, hqp d6ng
hoan d6i

c6
nhi~u
kha nang c6 rui ro tin dvng
th~p
han
d6i
v&i
cac d6i tac tham gia hqp
d6ng
han
la hqp d6ng ky
h~n.
Nhu
v~y,
c6 hai
di~m
chinh
dn
nh&
v~
hqp d6ng hoan d6i.
Thu
nh~t,
m()t
hqp d6ng
hoan d6i,
tuang
tv
nhu
hqp d6ng giao sau, gi6ng

nhu
m9t danh mvc cac hqp d6ng ky
h~n.
Vi
v~y,
ti~u
su
k~t
qua
CO'
ban
ba
lo~i
cong
Cl,l
nay la
tuang
tl,l'
nhau.
Thu
hai,
Sl,l'
khac
bi~t
chu
y~u
giua
hqp d6ng ky
h~n,
giao sau va hoan d6i la

d~c
tinh thanh toan ctm
CaC
hqp d6ng nay va
illlrC
dQ
rui ro khong thanh toan
CUa
cac cong
Cl,l
nay
dfJi
vai
cac
d6i tac
trong hqp d6ng. Hqp d6ng ky
h~n
va giao sau
th~
hi~n
hai thai
c~rc
trong khi hqp
d6ng hoan d6i la m()t
truang
hqp trung dung.
Ngoai cac
lo~i
hqp d6ng da
duqc

k~
ra, chung ta con c6 cac chtmg khoan lai
t~p
(hybrids), la
k~t
hqp cac
y~u
t6 cua m()t vai
lo~i
hqp d6ng khac.
T~t
ca cac chung khoan
lai
t~p
d~u
la
bi~u
thi cho
sv
kheo leo cua cac thanh vien tham gia thi
truang
ngay nay.
Cac cong
C\1
lai
t~p
nay
d~i
di~n
cho

hi~u
ung
cua qua trinh
ti~n
tri~n
trong
h~
th6ng
!Ed
chinh cua chung ta.
1.3 Tranh
lu~n
v~
quan tr! riii ro
Hti
chinh trong cong ty phi tai chinh
1.3.1
T~i
sao phai quan trj riii ro tai chinh?
Dong
ti~n
ctm
m9t hoan
d6i
lai
suih duqc xac djnh nhu sau:
hai
ben
th6a
thu~n

v~
m9t gia
tri
khai
toan P
niw
d6.
Khoiin
gia tri
nay
g9i
Ia
khai
toan theo y nghia
Ia
n6
chi
duqc sir
dt,mg
d~
xac
djnh
d9
l&n
cua
dong
ti~n;
n6
kh6ng duvc giao
nh~n

b&i
bftt
kyben
nao.
Vao
m6i
ngay thanh toan, I,
2,

T,
ben
duqc
minh
hQa
6'
day chi
trii
m9t
khoiin
gia tri thanh toan theo
lai
suftt
c6
dinh
va
nh~n
duqc
kho~m
thanh toan
theo

lai
suftt
thii
n6i.
10
Ly do chinh
d~
ti€n himh
quim
tri rui ro la nhfrng quan ng?i c6 lien quan
d~n
de)
bAt
6n
cua lai
suAt,
t:Y
gia, gia
ca
hang hoa va gia c6 phi€u trong ho?t d()ng kinh doanh cua cac
cong
ty
va
cac d!nh ch€ tai chinh. Cac cong ty c6 xu huang
chAp
nh~n
rui ro trong
n()i
b()
nganh rna corig ty dang ho?t d()ng va mong mu6n ne tranh

duqc
nhfrng rui ro
tu
cac
y€u t6 ngo?i
sinh.
Vi
d1,1
cac hang
hang
khong
chAp
nh~n
c?nh tranh tren th! trucmg
v~n chuy~n
hanh
khach tu
nai
nay d€n
nai
khac.
Nhung
rui ro giln
Ii~n
vai
gia
d~u
bAt
6n la
m()t

lo?i rui
ro hoan toan khac rna
hQ
mu6n t6ng
khu
n6
di
v~n
han. Vi th€ eac
hang
hang khong
ti€n hanh phong ngtra rui
ro gia
d~u.
di~u
nay cho phep
hQ
t~p
trung vao cong
vi~c
kinh
doanh
chinh
cua
minh.
Tuy
nhien thinh thming
hQ
cling"
c6

th~
cam
thAy
gia
d~u
c6 xu
huang
giam
xu6ng
va
nhu
v~y
la doi khi,
hQ
cho
r~ng
minh da qua
d~
cao
vi~c
phong
ngua rui
ro.
Trang
cac ki€n
th{rc
tai chinh doanh
nghi~p
hi~n
d?i, trong th€ giai etta Modigliani-

Miller,
khong c6 thu€
va
chi phi giao d!ch, khong phai t6n kern chi phi
dS
nh~n
thong tin
va luon c6
s~n
cho
mQi
ngm)'i, thi cac
quyit
cljnh
ted
chinh khang lam tang gia trj
c~ia
c6
clang.
Cac quy€t d!nh tai chinh,
ch~ng
h?n
nhu
cong ty nen phat hanh bao nhieu nq, cong
ty chi tra c6 tuc
nhu
th€ nao
ho~c
la cong ty phai duang
d~u

vai rui ro
ra
sao hi€m khi
xac dinh
chdc
banh gia tri ctta cong ty duqc ciit
nhu
th€ nao. Quy mo etta chi€c banh,
dugc quy€t d!nh
bai
d~u
tu
cua cong ty vao tai san, la nhan t6 quy€t dinh gia tri cua c6
dong.
MM
tranh
lu~n
r~ng
v~
ly thuy€t, cac c6 dong c6
th~
thvc
hi~n
t6t cac giao djch tai
chinh gi6ng
nhu
cong ty
b~ng
each mua
ho~C

ban
cf>
phi€u
va
trai phi€u trong danh
illl,lC
d~u
tu
ea nhan
Clla
hQ.
Quan trt
nii
ro ciing la
m(>t
quydt cljnh tai chinh.
Nhu
vt;iy
quan trj
rui
ro,
V~
/y
thuyif,
CO
thJ
clur;c
CclC
cb
clang

th~t'C
hi¢n bling each
cli~U
chinh danh
mZ:tC
cldu
tu
ca nhan cua
h(J,
cho nen cac
cang
ty khang cdn
phai
quan trj rui ro.
L~p
lu~n
nay da b6 qua m()t
Sl,f
th~t
la,
h~u
h€t cac cong ty quan tri rtri ro c6
hi~u
qua va
vai
chi phi
thAp
han so
vai
chinh ban than c6 dong. Cac cong ty se

nh~n
duqc
nhfrng lqi
ich
tu
c6ng
vi~c
quan tri rui ro n€u thu
nh~p
cua c6ng ty dao d()ng xoay quanh khung
ch!u thu€ thu
nh~p.
V 6i m()t
h~
th6ng thu€ lliy ti€n, cong ty c6
th~
tinh to an
d~
c6 m()t
k€t thuc
veri
muc
thu€
thAp
han
b~ng
each 6n d!nh thu
nh~p
cua cong ty.
Qmin tr! rui ro cling co

th~
lam giam xac
suAt
pha
san va lam giam chi phi
ki~t
qu~
tai
chinh, v6n la m()t ti€n trinh
rAt
t6n kern rna trong d6 chi phi phap ly tra thanh m()t thanh
ph~n
dang
k~
tac d()ng len gia tr! cong ty. Cac giam d6c ti€n hanh quan tr! rui ro con la
do
guy~n
lqi
Clla
hQ
giln liSn
vai
thanh qua cong ty, n6i trilng ra la
hQ
quan ly rui ro cho
chinh
hQ.
Hinh 1.4 cho chung ta
th&y
r~ng

b~ng
each lam giam
de)
bi€n d()ng, quan tri
rui
ro
se lam
giam
xac
suAt
rna cong ty
phcii
d6i ·
m~t
vai
kha
nang
ki~t
qu~
tai chinh
va
lam tang cac chi phi kern theo
nhu
chi phi
pha
san trvc ti€p va
gi{m
ti€p.
11
Hinh

1.4
Phong
ngira riii
ro
va
ki~t
qu~
tai
chinh.
Cong
ty khongpho ng
~a
rill ro
Thu
1\hey.p
Cong
ty
phong
neaU>a
rid
ro
Phan
ph3i
sau
khi
·
quaiL
hirfu
ro
Phll'L

pMi
v6n
c6
Thu
1\hey.p
Cac c6ng ty khi
sip
rai
vao
tinh
tr~mg
pha
sim se
nh?n
th&y
la
h9
it c6 d()ng ca
d~u
tu
vao cac
dt,r
an cho du cac
dv
an
nay c6
h&p
d~n d~n
ca
nao di chang nfra.

Ly
do la
nhfrng
dv
an
nhu
th~
chi c6 lqi cho cac
chu
nq
cua
c6ng ty vi chung chi lam gia tang
cac
ca h9i
d€
thanh toan cho cac chu nq rna thoi.
Truong
hqp nay
duqc
g9i la
d~u
tu
"l~ch
ll;lc"
va
duqc
phan
tich ky cang
han
trong cac sach v€ tai chinh doanh

nghi~p
5
•
Quim tri rui ro giup tranh
rai
vao tinh cfmh gi6ng
nhu
v?y va
nhu
th~
se lam
gia
tang
ca
h9i cho cac
cong
ty se luon luon
d~u
tu vao cac
dv
an
h&p
d~n
rna nhfrng
dl)'
an nay tinh
tren t6ng
ths
se
t6t han cho

xa
h9i va n€n kinh
t~.
C~n
phi'ti
luu
y la bim than
vi~c
giam rui ro khong la ly le
hoan
hao d€ ly giai v€
vi~c
tl;li
sao cong
ty
phai
phong
ng1ra va quan tri rui ro. Cac cong ty nao
ch&p
nh?n rui ro
th&p
han, thi trong dai
hl;ln
h9
se nh?n
duqc
ty
su&t
sinh lqi
th&p

han.
Han
nfra,
n~u
nhu
cac
c6 dong
cua
hQ
thvc
Sl)'
rnu6n rui ro
th&p
han,
hQ
c6 thS
d~
dang di€u chinh l?i cac danh
illt,lC
d~u
tu cua h9
b~ng
each thay
th~
CaC
chung
khoan rui ro cao
b~ng
Chung khoan rui
ro

th&p.
Quan trj rui ro phai
tl;lO
ra gia trj cho c6 dong,
tuc
la lam ra cho h9 nhfrng gi rna
ban than c6 dong
khong
th€
tv
minh lam duqc. Noi
tom
I~i
thi
qm1n
tri
riii
ro
se
lam
giam
thi~u
dll'Q'C
kha
nang
pha
san
vBn rfit tBn kern,
ti~t
ki~m

duQ'c
ti~n
thu~,
va
t~o
di~u
ki~n
d~
dang
cho
cong
ty
d~u
trr
vao
cac
dt,r
an
co
Jiyi
va
b~ng
nhfrng
IQ'i
ich
nh~n
dU'Q'C
nhtr
th~,
ro

rang
Ia gia
trj
se
dll'Q'C
t~o
ra
cho
cac
cB
dong.
TrAn
Ng9c Tho
Tai
chinh doanh
nghi~p
hi~n
d~i
-
NXB
Th6ng Ke
nam
2005. C6
th~
tim
hi~u
them
vAn
d~
nay trong nhung thao

lu~n
v~
cac
tro
cho-i
trong chuang
15
"M9t doanh
nghi~p
nen
vay
bao
nhieu".
12
1.3.2
Cac
nh~n
djnh
khong
thich
dang
va
vi~c
Slr
d\mg
san phAm phai sinh
Vi~c
su
d\mg
ngay

cang
nhi~u
cac cong
q1
phai sinh
d~
quan ly rui ro kh6ng xay ra
m(>t
each dan gian
va
thu~n
tuy la chi do
nguai
ta ham thich chung. Tren thvc
t€
luon luon
c6 nhfrng
nga
vvc
Ian va nhfrng e
nge;ti
v~
cac cong
cv
phai sinh.
M~c
du v?y, r6t
cu(>c
r6i cac cong ty cling
da

b~t
d~u
thua
nh?n
r~ng
cac c6ng
cv
phai sinh chinh la cong cv
t6t nhfit
dS
d6i
ph6
vai
nhfrng
bcit
6n ngay cang
gia
tang tren thi truang.
Tuy nhien, cac
san
ph~m
phai sinh doi khi bi chi trich
1~
nguyen nhan
dfin
d€n cac khoan
16
Ian
cua
cac c6ng ty Ian, eac quy

d~u
tu, chinh phu, nha
d~u
tu
phi lqi nhu?n, va cac ca
nhan.
Li~u
san
ph~m
phtti sinh c6 th?t
sv
gay ra
t(>i
I6i hay kh6ng?
Li~u
di~n
c6 phai gay
ra
t(>i
I6i khi c6
nguai
nao d6 vai ki€n
th{rc
it
oi
v~
di~n
thao tac vai
di~n
kh6ng dung

each?
C6 phai nen d6 h€t trach
nhi~m
cho lua n€u c6 ai d6
bcit
din
khi
su
dvng n6?
K.hong
c~n
phai nghi
nga
v~
vi~c
cac san
ph~m
phai sinh la nhilng cong cv
dt
hfru
hi~u.
Chung
thuc)'~g
chua
dvng
don
b~y
kha
cao, c6
nghTa

la nhfrng thay d6i nho trong gia ca
c6
thS
dfin d€n nhilng
m{rc
lqi nhu?n
ho~c
m{rc
16
rfit
Ian.
M~c
dtl
di~u
nay c6 ve
nhu
la
m(>t
d~c
tfnh kh6ng mong mu6n cua san
ph~m
phai sinh, n6 chfnh la
di~u
lam cho eac san
phAm
phai sinh hfru
hi~u
nhfit trong
vi~c
phong

ngua
rili ro
vai
chi phi
hqp
ly.
Ti€c
thay,
m(>t
vai c6ng ty
su
d\tng quim tri rui ro
b~ng
san
phAm
phai sinh
nhu
la
m(>t
ly
do
dS
d~u
ca trong eac
lTnh
vvc
rna
hQ
it thong
the;to

(nhung
le;ti
tin
r~ng
minh
r&t
tinh
thong trong
lTnh
vvc
d6
!).
Vi
dv,
m(>t
cong ty
xucit
kh~u
ca
phe
d~u
ca ty gia thi h9 khong
con la
c6ng ty xucit
kh~u
ca phe nfra.
H9
da
tra
thanh

m(>t
c6ng ty tai chfnh
m&t
rfli!
Va
vi
th€
h9
phai
chu~n
bi ganh chiu nhfrng h?u qua n€u
dv
bao sai.
M(>t
vai cong ty thvc hanh
quan tri rui ro bai vi h9 thvc
sv
tin
r~ng
h9 c6
thS
dv
bao duqc cac bi€n
d(>ng
nhfmg
c(>i
ngu6n
Clla
rui ro.
Khi

nhilng
c(>i
ngu6n cua rui ro d6 khong lien quan gi d€n
hoe;tt
d(>ng
chinh
y~u
cua c6ng ty, thi
k~t
qua cua
m(>t
dv
bao t6i
le;ti
duqc
c(>ng
huang them vai
vi~c
su
d\mg cac c6ng cv phai sinh c6 don
b~y
cao c6 thS lam cho
vein
d~
se tra nen
rclt
tr~m
tr9ng.
Su
d1,1ng

cac
sfm
phAm
phai sinh trong nhfmg truang
hqp
khong phu hqp la
rclt
nguy
hiSm.
Ti~n
hfmh
d~u
ca
trong khi nen
ti~n
hfmh phong
ng1ra
rui ro la
m(>t
sv
quy€n ru rna
ngay ca nhfmg nguai thong thai
nhclt
cling
thuang
khong khang
cv
le;ti
duqc. Qua
tv

tin
vao nang Ivc
dv
bao
gia
ca
hay lai sufit cua ban than va sau d6 hanh
d(>ng
dva
tren nhfrng
dv
bao
d6
b~ng
each
su
dvng san
ph~m
phai sinh c6
thS
la eve ky n\i ro. Dang
ti~c
thay,
trong
nhfrng nam
g~n
day, da c6
nhi~u
nguai
dua

cong ty
ct:m
h9 d€n
ba
vvc nguy hiSm
va pha san
vi quen di nhilng
di~u
nay,
va
h?u qua
Ia
cac san
phAm
phai
sinh-
chu
khong
phai
con nguai - bi
phe
phan rfit
nhi~u.
13
1.3.3
Quan
trj
rui
ro
trong

cong ty
phi
tai
chinh
khac
bi~t
nhU'
th~
nao
so
v&i
cac
tA
chfrc tai
chinh?
Sv khac
bi~t
gifra cac d!nh ch€
tEli
chinh va c6ng ty phi tai chinh la nguyen nhan quan
trQng
dftn
d€n S\; khac
bi~t
trong each ti€p c?n
vai
rui ro ( va ca huy d9ng
vf>n)
CUa
hai

lo~i
t6 chuc nay. Trong cac d!nh ch€
tEti
chinh, rui ro chinh la m9t
ph~n
cua ti€n trinh lam
d!nh ch€
trung gian: vai tro cua d!nh ch€ tai chinh trung gian chinh la lam trung gian hoan
chuy~n
rui ro.
Nguqc
l~i,
d6i
v&i
cac c6ng ty phi tai chinh, rui ro la m9t san
phAm
ph\1
cua cac
ho~t
d9ng kinh doanh chinh cua c6ng ty.
Nhu
da minh h9a trong bang 1.1, rui ro rna cac c6ng ty phi tai chinh
g~p
phai thucmg
r~t
kh6 djnh luqng. D6ng thai, ban
ch~t
cua rui ro trong c6ng ty phi tai chinh khi€n cho
ho~t
d9ng quan tri rui ro phai

b!
phan tan
nhi~u
han so
v&i
trong djnh ch€ tai chinh. M9t
d~c
tinh
r~t
quan tr9ng
c1m
c6ng ty phi tai chinh
·1a
cac rui ro tai chinh do bi€n d9ng gia thi
truang cua ty gia, lai
su~t
va gia hang h6a kh6ng
th~
b!
tach
rai
khoi cac
ho~t
d9ng kinh
doanh
CO'
ScJ.
V a
Vi
cac nhan

tf>
tac d9ng d€n cac dong
ti~n
ttr cac
ho~t
d9ng kinh doanh
nay la phuc
t~p,
d6ng
thai
cac bi€n s6 tai chinh
g~n
li~n
v&i
cac dong
ti~n
nay
l~i
duqc
t~o
ra my theo tung
ho~t
d9ng kinh doanh rieng
bi~t,
nen cac quy€t dinh nen phong ngua
rui
ro
lo~i
nao, kh6ng phong ngua rui ro
lo~i

nao
tra
nen
dt
phuc
t~p.
Bang
1.1 So
sanh
djnh
ch~
tai chinh va cong ty
phi
tai chinh
f>jnh
ch~
Uti
chinh
Cong
ty
phi
titi
chinh
Nguyen
t~c
qm\n
trj
Baa
v~
h~

th6ng thanh to{m
va
hu·6·ng
T~p
trung
vao
di~u
hanh
cong
vao
rui
ro
h~
th6ng ty
va
minh
b~ch
thong
tin
Ban
ch§t
ciia cac
Uti
san
C6
tfnh
thanh khoan,
tai
san
tai

chfnh
Bang din
d6i
k~
toan
c6
nhung
Danh
m1,1c
duqc
da
d~ng
h6a
cao
tai
san
thi~u
tfnh
thanh
khoan
Dong
ti~n
thu·o·ng
dtrQ'c
xu~t
phat
ttr
Rui
ro
t~p

trung
cac
h<;>'p
d6ng djnh
tnr6'c
C6
nhu·ng
dong
ti~n
CO'
SC)'
Hanh
vi
da
d~ng
h6a
lam
gia tang
khong
ph
at
sinh
ttr
cac
h<;>·p
ch~t
ILrqng
danh
m~tc
d6ng

djnh
tnr6'c
Da
d~ng
h6a
danh
m~tc
khong
t~o
ra
them dang
k€
cac
gia
tri
Do
IU'img
riii
ro
C6
kha
nang
do
lu·o·ng
b~ng
th6ng
ke
Kha
nang
do

Iuong
hfru
h~t
cac
va
toan
h<;>c
cac
rtti
ro
rui
ro
bj
gi6'i
h~n
vi
c6
ft
m~u
quan
sat,
cac
m6i
quan
h~
nhan
qua,
va
cac
m6i

lien
k~t
Ngu6n: Tony
Carlton-
Risk
and
Capital Management
in
Non-Financial Companies (2000)
14
Vi dv, chung ta hay xem xet
m()t
cong ty
xu~t
kh~u
h£mg
h6a cua Uc ban san
ph~m
cho
My. Cong ty nay c6 rui ro do
bi~n
d()ng
ty gia AUDIUSD cling
nhu
do
.bi~n
d()ng gia
hang
h6a gay ra.
:D~

hi~u
duc;c ban
ch~t
chinh xac cua rui ro nay, chung ta
dn
bi~t
duc;c
m6i
quan
h~
gifra ty gia va gia hang h6a.
Li~u
c6 t6n
t~i
m()t quan
h~
nhu
v~y,
va n6 c6
phai la nguyen nhan gay rui ro? M6i quan
h~
d6 c6 6n djnh hay thay d6i khi
du
true cua
nganh
kinh doanh nay thay dfli?
N~u
gia hang
h6a
va dflng AUD

bi~n
d()ng hoan toan
nguqc
chi~u,
nha
xu~t
kh~u
se khong c6 rui ro ty gia. Trong truang
hc;p
nay, thvc
hi~n
phong ngua rui ro ty gia
ho~c
gia hang h6a thvc
ch~t
se lam tang rui ro (rna
tru&c
d6
v6n
kh6ng
h~
t6n
t~i)!
M(>t
vi
dv
khac la
v~
"d9
nh~y

cam kinh
t~"
khong trvc
ti~p
cua
m()t
c6ng ty
ho~t
d()ng
chi trong khuon kh6 qu6c
n()i.
M()t
cong ty chi
ho~t
d()ng trong khuon kh6
n()i
dia va
c~nh
tranh
v&i
cac nha
nh~p kh~u
se c6
nhi~u
rui ro ty gia
han
so
v&i
m()t c6ng ty
xu~t

khfru.
M()t dflng
n{)i
t~
m~nh
len dflng nghia
r~ng
gia hang
nh~p kh~u
se re han,
t~o
ap
lvc
v~
chi~n
luge gia ca hay tac d()ng len thi phfin cua cong ty.
1.4
Cac
k~t
qua
nghien
cii·u
thvc
nghi~m
v~
quan
trj
riii ro tai chinh
trong
cong ty

·phi
tai
chinh
Nhi~u
nghien cuu da duqc
ti~n
hanh
d~
ki~m
tra
r~ng
th~t
sv
cac hanh
vi
cua c6ng ty
trong
thvc
ti~n
c6
nh~t
quan
v&i
cac
lu~n
cu
ly
thuy~t
hay kh6ng.
f)~

tra lai cac cau hoi
nay, cac ly
thuy~t
t,huang
duqc
chuy~n
thanh cac gia
thuy~t
d~
c6
th~
ki~m
dinh duc;c
v~
cac nhan t6
quy~t
djnh
ho~t
d()ng quim
tri
rui ro tai chinh. Bang 1.2 tom
t~t
cac gia dinh
va
dv doan
v~
hanh vi tru&c nghien
cuu
cua Smith
va

Stulz (1985) va Froot, Scharfstein,
va Stein (1993).
Bang
1.2
Dl)'
bao
cua
cac
nha
nghien
cu·u
tru6'c thl)'c
nghi~m
Smith va Stulz Froot, Sharfstein,
va Stein
Quan tri
rui
ro lam gh\m
thu~
Khil.u
trtr
thu~
do
thua
16
chuy~n
sang
Duo·ng
Am
Nq

thu€
Duo·ng
Am
Thu
nh~p
trong khoimg
IGy
ti€n
treri
ducmg
cong
thu~
Duung
Am
Quan tri
rui
ro lam ghim chi phi
ki~t
qu~
tai chinh
Bu
ditp
Hii
vay
Am Am
15
Rt:1i
ro
lai
su~t/ty

gia Duung Dtrung
Don
bfty
tai chfnh
Duung
D,twng
X~p
Iwng
tin
nhi~m
Am
Am
Qufm trj rui
fO
t~O
di~U ki~n
cho
dlf
an
dfiu tll' tl!
ChQn
Chi
nghien
c(ru
phat
tri~n
(R&D) Duung
OU'ung
Gia
tri

thi
tru·o·ng
so
v6·i
s6
sach Dtwng Duung
Ngufln: Smithson (1996a)
Sau khi
ki~m
chung
nhfrng
chung
cu
thvc
nghi~m
cua 9 CUQC nghien
cuu
6
v~
ti~n
hEmh
qufm
td
rui m trorig
cong
ty phi tai chinh, Charles W. Smithson da
dua
ra bang so sanh
gifra d\f bao
ly

thuy~t
va
k~t
qua thvc
nghi~m
nhu
sau:
7
Bang 1.3 So
sanh
dv·
bao
ly
thuy~t
va
k~t
qua
thl}'c
nghi~m
Dt,~·
bao
U6·c
lll'Q'llg
Qm\n
tri
riii
ro
lam
gh\m
thu~

Kh~u
trtr
thu~
do
thua
16
chuy~n
sang ?
+
NQ'
thu~
?
+
Thu
nh~p
trong
khoimg
luy
ti~n
tren
ducmg
cong
thu~
? + (ns)
Quan
tri
riii
ro
lam
giam

chi
phi
ki~t
qu~
tai
chinh
Bu
aitp
Hii
vay
-
?
Rui
ro
lai
su~t/ty
gia
+
I
+
Don
bfty
tai chfnh
+
+
X~p
h~ng
tfn
nhi~m
-

- (ns)
Quan
trj
rui
ro
t~o
di~u ki~n
cho dlf
an
dliu
tU'
t1}'
chQn
6
D6
Ia
cac
cu<)c
nghien ctru
ci:m
Wall va Pringle (19S9), Nance, Smith, va Smithson
(I
993), Mian (1994), Dol de
( 1995), Hentschel
va Kothari ( 1997),
Tufano
( 1996), Geczy, Minton, va Schrand ( 1996), Sam ant (1996), va
Wysocki ( 1996)
7
Trich

ttr
bai
vi~t
"Theory
v. Practice: Does Financial Risk Management Increase Shareholder Value?"
(Smithson, 1996a).
16