Thực trạng lễ hội quá nhiều ở nước ta hiện nay

A.PHẦN MỞ ĐẦU
Lễ hội ở nước ta thật đa dạng và phong phú đó là một nét sinh hoạt
văn hóa đặc sắc của dân tộc ta. Mỗi lễ hội mang một nét tiêu biểu và giá trị
riêng, nhưng bao giờ cũng hướng tới một một đối tượng linh thiêng cần
được suy tôn như những vị anh hùng chống ngoại xâm, những người có
công dạy dỗ truyền nghề, chống thiên tai, diệt trừ ác thú, giàu lòng cứu nhân
độ thế... Với tư tưởng uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây,
ngày hội diễn ra sôi động bằng những sự tích, công trạng, là cầu nối giữa
quá khứ với hiện tại, làm cho thế hệ trẻ hôm nay hiểu được công lao tổ tiên,
thêm tự hào về truyền thống quê hương, đất nước của mình. Đặc biệt, lễ hội
ở nước ta gắn bó với làng xã, địa danh, vùng đất như một thành tố không thể
thiếu vắng trong đời sống cộng đồng nhân dân. Trong vòng 10 năm qua,
thông qua chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, Bộ VH, TT&DL và
chủ trương xã hội hóa hoạt động lễ hội mà nhiều lễ hội cổ truyền được phục
dựng đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh, tín ngưỡng của người dân
và bảo tồn bẩn sắc văn hóa dân tộc. Nhưng có một thực tế là trong vài năm
trở lại đây các lễ hội mọc lên như “nấm sau mưa” nhưng chất lượng dường
như lại đang bị thả nổi. Người người chen nhau đi xem lễ, cầu may cảnh hỗn
loạn, giẫm đạp, trộm cắp... diễn ra tràn lan làm mất đi không gian văn hóa
của lễ hội. Đây là vấn đề nhức nhối mà xã hội đang hết sức quân tâm, dư
luận tốn nhiều giấy mực để phản ánh.
Bởi tính cấp thiết của vấn đề mà em chọn đề tài “ Thực trạng lễ hội
quá nhiều ở nước ta hiện nay” và làm rõ vấn đề này dưới góc nhìn triết
học trong mối quan hệ biện chứng cặp phạm trù nguyên nhân – kết quả.
Bài tiểu luận gồm có các phần sau:
A.PHẦN MỞ ĐẦU
B. PHẦN NỘI DUNG
1. Tình trạng lễ hội ở nước ta hiện nay
2. Nguyên nhân của vấn đề
2.1 Nguyên nhân kháck quan
2.2 Nguyên nhân chủ quan

3.Hậu quả và một số đề xuất giải pháp
C.KẾT LUẬN
Do sự hiểu biết cảu em còn hạn chế nên bài tiểu luận không thể tránh khỏi
những sai sót. Em xin cảm on và mông nhận được những ý kiến đóng góp
của thầy cô để bài tiểu luận được hoàn thiện hơn.
B. PHẦN NỘI DUNG
1. Tình trạng lễ hội ở nước ta hiện nay.
Thời gian gần đây, người dân Việt Nam chúng ta được chứng kiến
một sự “bùng nổ” lễ hội. Nhiều bà con đã hỏi nhau “Không biết lễ hội ở đâu
ra mà nhiều đến thế?”. Quả là ở nước ta hiện nay quanh năm đều có lễ hội,
khắp các vùng miền đều có lễ hội, đã có rất nhiều lễ hội cổ truyền và lại
thêm không ít các lễ hội mới. Ngành văn hóa đã đưa ra một thống kê sơ sơ
như sau: Hiện cả nước có gần 9000 lễ hội, trong đó có khoảng 7000 lễ hội
dân gian truyền thống, gần 1400 lễ hội tôn giáo, hơn 400 lễ hội lịch sử, cách
mạng,... và ngoài ra còn khoảng gần 30 lễ hội du nhập từ nước ngoài vào.
Đó là chưa kể các lễ hội nội bộ (ngành, địa phương, đơn vị, dòng họ,...) mà
ngành văn hóa không nắm hết được. Có người đã nhẩm tính: bình quân mỗi
ngày nước ta có đến trên dưới 20 lễ hội đã có đăng ký! Quả là một kỷ lục về
lễ hội, chứa đựng một tiềm năng to lớn các giá trị văn hóa truyền thống đáng
quí! Vấn đề đáng suy ngẫm và nên bàn thảo là cách tổ chức lễ hội như thế
nào để đúng với ý nghĩa là một sinh hoạt văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, để
người dân được thụ hưởng trọn vẹn các giá trị văn hóa đích thực của từng lễ
hội, và để cho sự thăng hoa văn hóa đó có tác động thúc đẩy đời sống kinh tế
- xã hội phát triển. Bởi vì nếu ngược lại, nghĩa là không có cách tổ chức
đứng đắn và khoa học các lễ hội, thì chắc là dân ta phải đón nhận một sự
“bội thực”cái thứ văn hóa bị méo mó, biến dạng,..và kéo theo đó là những hệ
lụy về nhiều mặt đối với sự phát triển kinh tế- xã hội. Và tình trạng méo mó
bội thực lễ hội đang diễn ra trong những năm gần đây. Lễ hội ở nước ta diễn
ra trong cả năm nhưng nhiều nhất là sau tết. Trong thời gian đó ta có thể bắt
gặp lễ hội bất cứ đâu, từ quy mô nhà nước đến làng, họ… mặc dù nhu cầu

tham gia lễ hội là nhu cầu chính đáng, việc người tham gia lễ hội càng đông
thì càng khẳng định sự phát triển đời sống kinh tế và tinh thần của xã hội.
Nhưng sự gia tăng số lượng lớn các lễ hội được kéo theo nhiều bất cập của
xã hội và dẫn tới những hệ lụy xấu về cả kinh tế, văn hóa xã hội.
2.Nguyên nhân của vấn đề
2.1a Nguyên nhân chủ quan
Như chúng ta đều biết, không kể các lễ hội tôn giáo, mỗi lễ hội cổ
truyền cũng như lễ hội lịch sử, cách mạng đều được hình thành trong quá
trình lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc.
Mỗi lễ hội đều có nét tiêu biểu riêng và chứa đựng trong đó nhiều giá trị văn
hóa cao đẹp, đậm đà bản sắc Việt. Mỗi lễ hội đều hướng tới một nhân vật
(hoặc một tập thể nhân vật) được coi là linh thiêng, cần được tôn kính, ghi
ơn, và phải được các đời sau tưởng nhớ, cúng giỗ chân thành. Đó là các anh
hùng dân tộc trong chống ngoại xâm, là các danh nhân văn hóa, là những
người có công lao to lớn đối với việc xây dựng đất nước, phát triển kinh tế-
xã hội ở từng địa phương cũng như với cả nước, là những người có công
truyền nghề, chống thiên tai, khai phá đất hoang mở đất, lập làng ấp mới, là
những người hy sinh vì nghĩa lớn, là những người giầu lòng nhân ái trong
hoạt động cứu trợ đồng bào,...Lễ hội chính là thái độ thể hiện lòng biết ơn và
sự ngưỡng vọng, tôn vinh của người đời sau đối với công lao và đức độ của
các đối tượng đáng kính nói trên. Do vậy mà lễ hội được coi là nhịp cầu nối
quá khứ với hiện tại, là một trong những môi trường giáo dục truyền thống
và văn hóa dân tộc rất tốt cho lớp trẻ, là một nhu cầu tinh thần chính đáng
của mọi người, cần được trân trọng. Một đất nước có nhiều lễ hội như nước
ta chứng tỏ người Việt ta đã có một bề dày văn hóa phong phú và lâu
đời,tinh thần “uống nước nhớ nguồn” biết ơn người có công, điều đó rất
đáng tự hào .
Chủ trương xã hội hóa việc tổ chức lễ hội đã bị hiểu sai và làm sai,
dẫn đền thả lỏng cho các địa phương tùy nghi vận dụng mà hệ quả là có quá
nhiều biểu hiện tiêu cực trong việc tổ chức lễ hội, bao trùm lên tất cả là xu

hướng thương mại hóa. Trong rất nhiều lễ hội hình như là người ta quá coi
trọng mục tiêu hiệu quả kinh tế mà quên đi mục đích tôn vinh văn hóa, phát
huy các giá trị văn hóa của lễ hội. Rất nhiều lễ hội còn nặng hình thức, phô
trương và coi nhẹ nội dung giáo dục, văn hóa . Xu hướng thương mại hóa
hoạt động lễ hội bộc lộ ra quá rõ và quá nhiều đến mức bị coi là phản văn
hóa, ở mọi lễ hội, kể cả lễ hội cấp quốc gia, gây phản cảm nặng nề đối với
du khách trong nước và nước ngoài. Trước hết là những biến tướng trong
việc xây dựng các kịch bản lễ hội. Từ nội dung đến hình thức của khá nhiều
lễ hội đã bị biến dạng so với nguồn gốc ban đầu, bị pha tạp, lai căng, thậm
chí cố bắt chước nước ngoài ! Chẳng hạn : coi trọng phần hội hơn phần lễ,
tăng cường một cách thiếu thận trọng việc sân khấu hóa nội dung cả phần lễ
và phần hội, gán ghép một cách khiên cưỡng nội dung và hình thức hiện đại
vào nội dung và hình thức vốn là dân gian truyền thống của lễ hội cổ truyền,
gây ra sự khập khiễng, trái khoáy,..nhưng có lẽ lại phù hợp với thị hiếu của
lớp trẻ ! Tất cả chỉ nhằm thu hút khách đến tham dự lễ hội càng đông càng
tốt để tăng nguồn thu cho địa phương và người đầu tư. Do vậy mà các địa
phương đua nhau tổ chức lễ hội.
1.2 b Nguyên nhân khách quan
Lễ hội cũng là một phần của kiến trúc thượng tầng, nó do cơ sở hạ
tầng quyết định và phản ánh cơ sở hạ tầng. Việc có quá nhiều lễ hội bao gồm
cả những lễ hội mang nhiều yếu tồ mê tín, dị đoan cũng là phản ánh thực
trạng dân trí còn thấp của nhân dân và cũng là tàn dư của xã hội phong kiến
trong xã hội hiện tại.
Một xã hội phát triển, thu nhập đầu người cao thì nhu cầu giải trí, tìm
đến chốn tâm linh để cho tinh thần thanh thản giải tỏa những lo âu, phiền
muộn của cuộc sống thường nhật, được thư giãn tinh thần với những trò chơi