Đại lộ Champs Elysées và quảng trường Concorde - Niềm tự hào Paris

Tiểu luận lịch sử đô thị Nguyễn Xuân Trường – KD3
TIỂU LUẬN
LỊCH SỬ ĐÔ THỊ
ĐỀ TÀI:

Đại lộ Champs Elysées và quảng trường Concorde - Niềm tự
hào Paris
- 1 -
Tiểu luận lịch sử đô thị Nguyễn Xuân Trường – KD3
Du khách tới Paris thường coi tản bộ từ Khải hoàn môn xuống Quảng
trường Concorde là điểm nổi bật nhất trong hành trình, đặc biệt là vào thời
điểm Giáng sinh và năm mới, khi cả Champs Elysées đang lung linh trong
biển ánh sáng. Người Pháp luôn tự hào con đường dài 2km này là ''Đại lộ
đẹp nhất thế giới''. Và người dân Pháp hy vọng nó vẫn giữ được vẻ đẹp bấy
lâu cho dù Champs Elysées đã qua 300 năm tuổi, với khởi đầu là con đường
đi bộ dọc hàng cây tới đường phố nhiều cửa hàng với 10 làn đường ôtô.
1. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH
- 2 -
Champs Elysées đêm giao thừa với đu
quay và cột trên quảng trường đá
Obélisque Concorde
Tiểu luận lịch sử đô thị Nguyễn Xuân Trường – KD3
Vào thế kỷ XVIII, Champs Elysées chỉ là một con đường dạo mát ở
giữa một khu vực chưa được đô thị hóa. Năm 1640, Le Nôtre, một họa sĩ vẽ
phong cảnh của cung điện Versailles, đã cho trồng một hàng cây từ bảo tàng
Louvre và vườn Tuileries. Tuyến đường hiện nay được hoàn thành năm
1724, kéo dài quang cảnh từ vườn Tuileries tới Étoile de Chaillot (quảng
trường Charles de Gaulle ngày nay). Một nửa thế kỷ sau đó, con đường lại
được kéo dài về phía tây tới tận sông Seine bằng con đường bây giờ là đại lộ
Grande Armée (trong Paris) và Charles de Gaulle (ở Neuilly). Từ năm 1928,
đại lộ này được qui hoạch vào Paris và được xây vỉa hè hai bên đường. Năm

1938, Champs Élysées được kiến trúc sư Jacques Hittorff và sau đó Jean-
Charles Alphand quy hoạch dưới thời Napoleon III. Năm 1994 với sự can thiệp
của các kiến trúc sư Bernard Huet, Jean-Michel Wilmotte và Norman Foster,
Champs Elysées được qui hoạch lại một lần nữa với chi phí 250 triệu franc.
Năm 1748, thành phố Paris quyết định xây dựng một quảng trường có
đặt bức tượng vua Louis XV cưỡi ngựa để chào mừng sự hồi phục của nhà
vua sau cơn bạo bệnh mắc phai tại Metz. Thời đó, quảng trường có tên là
Quảng trường Louis XV.

(Đồ án quảng trường Louis XV của Ange-Jacques Gabriel)
- 3 -
Tiểu luận lịch sử đô thị Nguyễn Xuân Trường – KD3
Sau vài năm nghiên cứu, giải quyết các vấn đề về sở hữu đất, năm
1753, một cuộc thi dành cho các thành viên của Học viện Kiến trúc Hoàng
gia đã được mở ra để tìm phương án quy hoạch cho quảng trường này.
Ange-Jacques Gabriel - với tư cách là kiến trúc sư trưởng của nhà vua - đã
đưa ra phương án cuối cùng có sử dụng những ý tưởng hay nhất và đồ án đã
được chấp thuận vào năm 1755. Sau đó 3 năm, năm 1758, bản thỏa thuận
giữa nhà vua, chính quyền thành phố Paris và những người có sở hữu đất
thuộc quảng trường đã được ký kết.
Theo đồ án của Gabriel, quảng trường có hình dạng bát giác được bao
quanh, trang trí bởi hào nước có lan can. Chính giữa quảng trường là bức
tượng vua Louis XV cưỡi ngựa do 2 nhà điêu khắc Edme Bouchardon và
Jean-Baptiste Pigalle thực hiện. Ngày 20 tháng 6 năm 1763, quảng trường
được khánh thành và được chính thức đặt tên là Quảng trường Louis XV.
Ngày 30 tháng năm 1770, một thảm kịch đã diễn ra tại quảng trường:
trong lễ bắn pháo hoa chào mừng đám cưới của hoàng tử Pháp Louis XVI và
công chúa nước Áo Marie Antoinette, 133 người đã chết do ngạt thở và do bị
giẫm đạp khi một quả pháo hoa rơi xuống và gây nên hoảng loạn. Mãi tới năm
1772, quảng trường mới được hoàn thành toàn bộ với vài thay đổi so với đồ án.

Năm 1776, khoảng không gian bên trong được chia ra làm 4 ô trồng cỏ.
Trải qua một thời kỳ đẫm máu trong cuộc cách mạng và cùng với việc
hành hình cả gia đình hoàng gia, quảng trường này lại trở thành một vấn đề
chính trị trong của chính phủ suốt thế kỷ 19. Tượng đài Tự do bị kéo đổ dưới
thời Đốc chính, dự án xây tượng đài Charlemagne, đài phun nước ở quảng
trường bị lãng quên. Mãi sau đó, vua Louis XVIII dự định xây dựng giữa
trung tâm quảng trường một tượng đài để tưởng nhớ đến anh trai của ông -
vua Louis XVI: tượng đài một vì vua đã hy sinh vì lý tưởng cao cả... Charles
- 4 -
Tiểu luận lịch sử đô thị Nguyễn Xuân Trường – KD3
X - vua nước Pháp từ 1824 đến 1830 sau Louis XVIII - đã cho khởi công dự
án này tháng 3 năm 1826 và tên của quảng trường đã được đổi thành Quảng
trường Louis XVI. Song bức tượng này đã không bao giờ có thể hoàn thành
do xảy ra cuộc Cách mạng Tháng Bảy vào Ba ngày vinh quang (Trois
glorieuses) 27, 28, 29 tháng 7 năm 1830 và một lần nữa quảng trường có tên
mới: Quảng trường Concorde.
(Quảng trường Concorde)
Năm 1831, vị phó vương Ai Cập - Muhammad Ali - đã biếu tặng cho
nước Pháp hai chiếc cột đá Obélisque dưới thời vua Ramesses II của đền
Luxortại Thebes, Ai Cập. Sau 2 năm rưỡi vận chuyển ròng rã, tháng 12 năm
1833, một chiếc đã được chở về đến Paris theo lệnh của vua Louis-Philippe I
và ngày 25 tháng 10 năm 1836, dưới sự chỉ đạo của kỹ sư hàng hải Apollinaire
Lebas, nó đã được làm lễ dựng lên giữa quảng trường trước sự chiêm ngưỡng
của hơn 20.000 người. Nhà vua và hoàng thất, do chưa chắc chắn về sự thành
công của việc thi công, ban đầu còn ngồi trong tòa nhà Garde - meuble. Chỉ
cho đến khi chiếc cột đá đã hoàn toàn đứng thẳng, nhà vua mới xuất hiện trên
ban công trong tiếng reo mừng của đám đông dân chúng.
Từ năm 1833 đến 1846, kiến trúc sư Jacques Ignace Hittorff đã tiếp
tục trang trí, sửa đổi quảng trường nhưng vẫn giữ nguyên theo ý tưởng chính
- 5 -

Tiểu luận lịch sử đô thị Nguyễn Xuân Trường – KD3
của Gabriel. Ông đã cho xây thêm hai đài phun nước tuyệt đẹp ở hai phía
bên cạnh chiếc cột đá cùng những cột đèn trang trí hình các mũi tàu chiến
xung quanh quảng trường.
(Đài phun nước tại quảng trường Concorde)
Hai đài phun nước được khánh thành ngày 1 tháng 5 năm 1840 và
được lấy tên là "Đài phun nước của đại dương và các dòng sông" (La
fontaine des Mers và La fontaine des Fleuves) để tôn vinh thành tựu đạt
được trong việc phát triển của giao thông đường thủy. Để tạo nên những bức
tượng của hai đài phun nước này, nhiều nghệ sĩ tên tuổi đã tham gia quá
trình xây dựng: Jean-François-Théodore Gechter, Honoré-Jean-Aristide
Husson, François Lanno, Auguste-Hyacinthe Debay, Antoine Desboeufs,
Jean-Jacques Feuchère, Antonin-Marie Moine, Jean-Jacques Elshoecht,
Louis-Parfait Merlieux...
Jacques Hittorff cũng giữ nguyên hào nước của quảng trường, hào
nước này tạo thành một hình bát giác, tại mỗi góc có đặt một bức tượng
tượng trưng cho một thành phố lớn của nước Pháp. Tám thành phố này bao
gồm Brest, Bordeaux, Lille, Nantes, Marseille, Lyon, Strasbourg và Rouen.
Song, đến năm 1854, hào chứa nước này đã bị lấp đi để phục vụ cho việc
giao thông của quảng trường.
- 6 -