Những giá trị lịch sử của chuyến đi bảo tàng di tích chiến tranh

Trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, đế quốc Mỹ không chỉ dùng
các loại bom đạn gây thương vong, mà còn dùng cả vũ khí hóa học nhằm triệt hạ
nguồn sinh sống của nhân dân Việt Nam và ngăn chặn bước tiến của quân giải
phóng miền Nam Việt Nam. Trong vòng 10 năm – từ 1961 đến 1971, những “cơn
mưa chất độc” không ngừng trút xuống miền Trung và miền Nam Việt Nam nhằm
phát quang trên diện rộng rừng núi, đồng ruộng, tàn phá mùa màng, triệt nguồn
nước sinh hoạt, hủy hoại môi sinh.
1. Dioxin hay chất độc màu da cam là gì?
Chất độc màu da cam, tên tiếng Anh là Agent Orange - Tác nhân da cam,
là tên gọi của một loại chất thuốc diệt cỏ và làm rụng lá cây được quân đội Hoa
Kỳ sử dụng tại Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam. Chất này đã được
dùng giữa những năm 1961 và 1970 và nhiều người cho rằng đã làm tổn thương
sức khỏe của những người Việt Nam và lính Mỹ có tiếp xúc với chất này, cũng
như con cháu họ.
Chất độc màu da cam là một chất hỗn hợp đồng đều của hai chất diệt cỏ
2,4-D (2,4-dichlorophenoxyacetic acid) và 2,4,5-T(2,4,5 trichlorophenoxyacetic
acid). Các chất này đã được chế ra vào thập niên 1940 để khống chế các loại cây
có lá to. Được ra mắt vào năm 1947, cả hai chất diệt cỏ này đã được thịnh hành
trong nền nông nghiệp vào giữa thập niên 1950.
Trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam, mục đích quân sự chính thức của
chất độc (màu) da cam là làm rụng lá cây rừng để quân đội du kích Mặt trận dân
tộc giải phóng không còn nơi trốn tránh. Nó là một chất lỏng trong, tên của nó
được lấy từ màu của những sọc được vẽ trên các thùng phi dùng để vận chuyển
nó. Quân đội Hoa Kỳ còn có một số mã danh khác để chỉ đến các chất được
dùng trong thời kỳ này: chất màu xanh (Agent Blue, cacodylic acid), chất màu
trắng (Agent White, hỗn hợp 4:1 của 2,4-D và picloram), chất màu tím (Agent
Purple), và chất màu hồng (Agent Pink).
Đến năm 1971, chất độc màu da cam không còn được dùng để làm rụng lá
nữa; 2,4-D vẫn còn được sử dụng để làm diệt cỏ. 2,4,5-T đã bị cấm dùng tại Hoa
Kỳ và nhiều quốc gia khác.
2. Tác hại của chất độc màu da cam đối với cơ thể người và

động vật.
Chính các báo cáo của EPA đã công nhận dioxin là một chất gây ung thư
cho con người. Năm 1997, Tổ chức quốc tế về nghiên cứu ung thư (IARC)
thuộc WHO đã công bố 2,3,7,8-TC DD là chất gây ung thư nhóm 1 ( nghĩa là
nhóm đã được công nhận là gây ung thư ). Đồng thời, tháng 1 năm 2001,
chương trình Độc học Quốc gia Hoa Kỳ đã chuyển dioxin vào nhóm "các chất
gây ung thư cho người". Cuối cùng, trong một nghiên cứu kiểm định năm 2003,
các nhà khoa học cũng khẳng định không có một liều lượng nào là an toàn hoặc
ngưỡng dioxin mà dưới nó thì không gây ung thư. Điều này có thể hiểu là nếu
một người phơi nhiễm dioxin dù lượng nhỏ nhất thì đã mang trong mình hiểm
họa ung thư!
Ngoài ung thư, dioxin còn có thể liên quan đến một số bệnh nguy hiểm
khác như bệnh rám da, bệnh đái tháo đường, bệnh ung thư trực tràng không
Hodgkin, thiểu năng sinh dục cho cả nam và nữ, sinh con quái thai hoặc thiểu
năng trí tuệ, đẻ trứng ( ở nữ ) ..v.v
Cơ chế phân tử của dioxin tác động lên các tế bào và cơ thể người, động
vật vẫn đang còn nhiều tranh cãi về chi tiết. Thời gian bán phân huỷ của dioxin
trong cơ thể động vật là 7 năm hoặc có thể lâu hơn. Thông thường, dioxin gây
độc tế bào thông qua một thụ thể chuyên biệt cho các hydratcarbon thơm có tên
là AhR (Aryl hydrocarbon Receptor). Phức hợp dioxin - thụ thể sẽ kế hợp với
protein vận chuyển ArnT (AhR nuclear Translocator) để xâm nhập vào trong
nhân tế bào. Tại đây dioxin sẽ gây đóng mở một số gene giải độc quan trọng của
tế bào như Cyp1A, Cyp1B,... Đồng thời, một số thí nghiệm trên chuột cho thấy
dioxin làm tăng nồng độ các gốc ion tự do trong tế bào. Điều này, có thể là làm
phá huỷ các cấu trúc tế bào, các protein quan trọng và, quan trọng hơn cả, nó có
thể gây đột biến trên phân tử DNA.
Trong một đánh giá về rủi ro và nghiên cứu các vấn đề chính sách được
đưa ra trong Hội nghị Quốc tế về Dioxin tổ chức tại Berlin, 2004, nhóm tác giả
đến từ Cục Môi trường Liên bang Đức (Federal environmental agency) đã đưa
ra kiến nghị không có mức phơi nhiễm dioxin tối thiểu nào có độ an toàn cho

phép (theo WHO 2002 thì mức phơi nhiễm dioxin cho phép qua thức ăn của mỗi
người là 1-10pg đương lượng độc (TEQ)/ngày).
3. Chất độc màu da cam và cuộc chiến tranh Việt Nam
Ở miền Nam Việt Nam, chất độc màu da cam và các loại thuốc diệt cỏ
khác bắt đầu được thử nghiệm bởi quân đội Hoa Kỳ vào năm 1961 và được sử
dụng rộng rãi với hàm lượng cao trong chiến tranh vào các năm 1967 – 1968, rồi
giảm xuống và ngừng sử dụng năm 1971. Các loại hợp chất này được trộn vào
dầu hỏa hoặc nhiên liệu diesel rồi rải bằng máy bay hoặc các phương tiện khác.
Các thùng chứa chất khai quang được chuyển lên máy bay tại sân bay
quân sự Đà Nẵng.
Theo công bố của một nhóm tác giả trên tạp chí Nature thì có thể nói
chiến dịch dùng hóa chất ở Việt Nam là một cuộc chiến tranh hóa học lớn nhất
thế giới. Trong thời gian 10 năm đó, quân đội Mỹ và quân đội Nam Việt Nam đã
rải 76,9 triệu lít hóa chất xuống rừng núi và đồng ruộng Việt Nam. Trong số này
có 64% là chất độc màu da cam, 27% là chất màu trắng, 8,7% chất màu xanh, và
0,6% chất màu tím.
Lính Mỹ đang phun chất khai quang bằng máy phun BUFFALO đặt trên
xe bọc thép M.11 (tháng 5 – 1968).
Tổng số lượng dioxin Việt Nam hứng chịu là vào khoảng 370kg. (Trong
khi đó vụ nhiễm dioxin ở Serveso, Ý, 1971 chỉ với 20kg dioxin thải ra môi
trường mà tác hại của nó kéo dài hơn 20 năm). Tổng số diện tích đất đai bị ảnh
hưởng hóa chất là 2,63 triệu hécta. Có gần 5 triệu người Việt Nam sống trong
25.585 thôn ấp chịu ảnh hưởng độc chất màu da cam.
Máy bay C-123 đang phun rải chất độc màu da cam.
Một bản báo cáo của Hàn lâm viện khoa học quốc gia (của Hoa Kỳ) vào
tháng 4 năm 2003 đã kết luận rằng trong Chiến tranh Việt Nam, 3.181 làng đã bị
phun với các chất diệt cỏ. Khoảng 2,1 đến 4,8 triệu người "hiện diện vào lúc
phun." Thêm vào đó, nhiều quân nhân Mỹ cũng bị phun hoặc có tiếp xúc với các
chất này trong các khu vực vừa phun. Bản báo cáo này đầu tiên được thực hiện
bởi quân đội Hoa Kỳ để tìm hiểu bao nhiêu cựu quân nhân đã phục vụ trong các

khu vực bị phun. Những nhà nghiên cứu được phép truy cập các hồ sơ quân sự
và tài liệu hoạt động của không quân chưa được nghiên cứu trước đây. Ước tính
này đổi số thể tích CĐMDC được phun giữa 1961 và 1971 thành 7.131.907 lít,
hơn số đã được phỏng đoán vào năm 1974.
Lính Mỹ đi rải chất độc hóa học miền Nam Việt Nam.
4. Hậu quả của chất độc màu da cam đối với con người và môi
trường Việt Nam.
22 năm đã trôi qua, chiến tranh cũng đã qua đi, hy sinh của nhân dân Việt
Nam , con cháu Bác Hồ đã không vô ích, ngày 30/4/1975, nước ta giành được
độc lập trong nỗi vui mừng khôn xiết của tất cả mọi người. Những tưởng rằng từ
đây, cuộc sống hạnh phúc, ấm no của mọi người sẽ được như mong đợi. Nhưng
không! Chiến tranh đã qua đi, nhưng hậu quả của nó vẫn để lại khiến cho bao
nhiêu người dân phải lao đao, những đứa trẻ sơ sinh hay nằm trong bụng mẹ nào
có tội tình gì mà phải chịu số phận: dị hình dị dạng ngay từ khi còn trong bụng
mẹ, sinh ra bị thiểu năng trí tuệ, không phát triển được như người thường, bị dị
tật,… Thật tội nghiệp!