GIÁO TRÌNH SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG PHANH

Bộ LAO ĐộNG - THƯƠNG BINH Và X HộIã
TổNG CụC DạY NGHề
Chủ biên - biên soạn: Diệp minh hạnh
Giáo trình
Sửa chữa và bảo dỡng
hệ thống phanh
NGHề: SửA CHữA ô tô
trình độ: lành nghề

Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (VTEP)
Hà Nội - 2008

114-2008/CXB/29-12/LĐXH
Mã số:
0122
1229




Tuyên bố bản quyền :
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình.
Cho nên các nguồn thông tin có thể đợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho
các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi
mục đích khác có ý đồ lệch lạc hoặc sử
dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng cục Dạy nghề sẽ làm mọi cách để
bảo vệ bản quyền của mình.
Tổng cục Dạy nghề cám ơn và hoan

nghênh các thông tin giúp cho việc tu sửa
và hoàn thiện tốt hơn tài liệu này.
Địa chỉ liên hệ:
Tổng cục Dạy nghề
37B Nguyễn Bỉnh Khiêm Hà Nội
Lời nói đầu
Giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống phanh đợc xây dựng và biên
soạn trên cơ sở chơng trình khung đào tạo nghề Sửa chữa ôtô đã đợc Giám đốc Dự án
Giáo dục kỹ thuật và Dạy nghề quốc gia phê duyệt dựa vào năng lực thực hiện của ng-
ời kỹ thuật viên trình độ lành nghề.
Trên cơ sở phân tích nghề và phân tích công việc (theo phơng pháp DACUM) của
các cán bộ, kỹ thuật viên có nhiều kinh nghiệm, đang trực tiếp sản xuất cùng với các
chuyên gia đã tổ chức nhiều hoạt động hội thảo, lấy ý kiến.v.v, đồng thời căn cứ vào
tiêu chuẩn kiến thức, kỹ năng của nghề để biên soạn. Ban giáo trình môđun Sửa chữa
và bảo dỡng hệ thống phanh do tập thể cán bộ, giảng viên, kỹ s của Trờng Cao đẳng
Công nghiệp Huế và các kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm biên soạn. Ngoài ra có sự
đóng góp tích cực của các giảng viên Trờng Đại học Bách khoa Hà Nội và cán bộ kỹ
thuật thuộc Công ty Cơ khí Phú Xuân, Công ty Ô tô Thống Nhất, Công ty sản xuất vật
liệu xây dựng Long Thọ.
Ban biên soạn xin chân thành cảm ơn Trờng Đại học Bách khoa Hà Nội, Trung
tâm kiểm định ô tô Thừa Thiên Huế, Công ty ô tô Thống Nhất, Trờng Cao đẳng Công
nghệ Đà Nẵng và trờng Trung học Giao thông Vận tải Thừa Thiên Huế, Ban quản lý
dự án GDKT&DN và các chuyên gia của Dự án đã công tác, tạo điều kiện giúp đỡ
trong việc biên soạn giáo trình. Trong quá trình thực hiện, Ban biên soạn đã nhận đợc
nhiều ý kiến đóng góp thẳng thắn, khoa học và trách nhiệm của nhiều chuyên gia,
công nhân bậc cao trong lĩnh vực nghề Sửa chữa ô tô. Song do điều kiện về thời gian,
mặt khác đây là lần đầu tiên biên soạn giáo trình dựa trên năng lực thực hiện, nên
không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Rất mong nhận đợc những ý kiến đóng
góp để giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống phanh đợc hoàn thiện hơn,
đáp ứng đợc yêu cầu của thực tế sản xuất của các doanh nghiệp hiện tại và trong tơng

lai.
Giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống phanh đợc biên soạn theo các
nguyên tắc: Tính định hớng thị trờng lao động; Tính hệ thống và khoa học; Tính ổn
định và linh hoạt; Hớng tới liên thông, chuẩn đào tạo nghề khu vực và thế giới; Tính
hiện đại và sát thực với sản xuất.
Giáo trình môđun Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống phanh cấp trình độ Lành nghề
đã đợc Hội đồng thẩm định Quốc gia nghiệm thu và nhất trí đa vào sử dụng và đợc dùng
làm giáo trình cho học viên trong các khóa đào tạo ngắn hạn hoặc cho công nhân kỹ
thuật, các nhà quản lý và ngời sử dụng nhân lực tham khảo.
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ đợc hoàn chỉnh để trở thành giáo trình chính thức
trong hệ thống dạy nghề.
Ngày 15 tháng 4 năm 2008
Hiệu trởng
Bùi Quang Chuyện



Giíi thiÖu vÒ m« ®un
VÞ trÝ, ý nghÜa, vai trß m« ®un
 !"
#$%&'$(&)&*+,*)*-&'$./0
1*2*#&--*,*#30&14
567#-$8'#*9:1/0#
&*#;*+<67=&--><"#3-*#/&*
1*#4?@,&--<AB*@C/
*D*#&$D&@:D1*4E&9#*<6
7#-$8,F7,*@G#+!G
$H#+IB,:J&*6#,K><67!,:9L&L*M**
2*&D&G#<B/0+1*N<674OP#3/
#*<67#-$8&QR'*#H"

1*N<674
Môc tiªu cña m« ®un
?=&D#*09&/&,*@G#+"D*#H#/0
SD&2'32D*4T1*9&,K
>C&U&)*@-$8#,*)<672M2'
34O;*#*<6$H&V#NW2*@U
$HH&--&V/P/0,K3#><"
X
Môc tiªu thùc hiÖn cña m« ®un
4YP/&/&2/0*#HCD*4
 4YP/&N"D#/0WD&'2'3 !"
#$%&'4
4ZC:&V7*N/0CM2'3 !"
#$%&'4
4YP/&V!2,*)<77#-$87M
2'3 !"#$%&'4
X4Y2S,*)-$8#<672**@2'3 !"
#$%&'&V/P/D#&V2*0[,K
3<674
\456$H&VNW2$HH,*)-$8#<67&--
:2#4
Néi dung chÝnh cña m« ®un
4?*#H/0#CD*4
 4]"D#/0SD&'2D* !"#$%&'
4
 4*N/0CM#!2-$8,*)<6
72**@'3 !"#$%&'4
 4^-$82S,*)#<672'3 !"$%
&'4
\

_`aa
T*,K
3
_`ab
5]c^E
&U&'!
_`ad
eY#+&'!
&
_`aad
eK3
&f6
_`aa
O3*
!,:
_`a
E5*S
JTgeY
_`a
OA,K3
_`a
_
_`ah
?3
+<
_`a
Y4+
iN
_`aa
5]c^E

]j&'&'!
_`a
5]c^E]!"
C*,:
_`a
5]c^E
*!
_`a
5]c^E
2
_`a
5]c^E
Y?g>
_`aX
5]^E
Y?g$*<
_`a\
5]c^E
Y,R*&'
_`ah
5]c^E
Y&26
_`ad
5]^E
YY^&*
_`ab
5]c^E
Y/+B
_`aa
5]c^E

]&'
_`a
5]c^E
Y$*/)
_`a
5]c^E
2*
_`a
5]c^E
Y
_`aX
5]Z
_`a
e4PD
eYT!#
_`a\
C*
-#*
Bằng
công
nhận
lành
nghề
( II)
_`aa\
k2<"
,0
_`aah
eY4&*+,*)
=&*6

_`aad
OA_]_E
_`ab
YiG
-W#
54"
Chứng
chỉ nghề
bậc cao
_`a
][&2
&'!

_`a
][&2
Y/+
&'
_`a
5]c^E'
>2
_`aX
5]c^EY
>
&*6
_`a\
5]c^E^]_
&*+,*)
=&4.
_`ah
5]c^EY

&j,*)l
,:J
Bằng
công
nhận
bậc
cao (III)
Chứng
chỉ
nghề
_`aab
]!,K3
_`a
]4H*
**@5]
_`aab
]?,:JYI
BG$H
_`aa
?*,K3
_`ad
5]c^Eg*
N'
</B
Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề
h
Các hình thức học tập chính trong mô đun
1. Học trên lớp về
c?*#H/0#CD*2'C !"#$%&'
4

c]"D/0SD&' !"$%&'4
2. Học tại phòng học chuyên môn hoá về
c*N/0CM !"$%&'4
cm/P-$8#2S !"$%&'4
cZ!2,*)<67#-$82'3 !"
$%&'
3. Thực tập tại xởng trờng về
cYB2S-$8,*)#<672'3 !"
$%&'2R<674
4. Tham quan thực tế về
c^-$8#<67!"$%&'!<R<67
*&D*4
5. Tự nghiên cứu và làm bài tập về
c]2**,-#+'34
cOA<!&"DP/&N*#H/0CD*#/0S
D&'!"$%&'4
d
^* EH2*
gW
/@
YB

]2
D
&'
,2
^* IB  d
^* 567#-$8$%&'IB  d
^* 567#-$8!"IB  d
^* 567#-$8_^5  d

^*X ,:J  d
^*\ 567#-$8$%&',:J  d
^*h 567#-$8H2/J,:  
^*d 567#-$8!",:J  d
^*b 567#-$8!"/  
^*a 567#-$8'NB  d
]'  h
b
Yêu cầu về đánh giá hoàn thành mô đun
Kiến thức:
cYP/&N&/&2*#H/0"D#/0SD
&'2'3!"#$%&'4
- n*-*:&V7*N/0CM#!2-
$8,*)<772'3!" #$%&'
4
Kỹ năng:
- Y2S,*)#-$8<67&N2M**@'3
!"$%&'&V/P/D#&V2
*0[,K3<674
- 56$H&VNW2$HH,*)-$8#<67&-
-:2#4
- ][U:#<S@!*#*#<*#NW4
Thái độ:
- ]"*0V2/&U#+,K3#*@,*
-$8<67!"#$%&'4
- ]9*2*#*&--"N#&V
1**4
- ][3&2#*C&V&,&)-/
<*<94
a

Bµi 1
hÖ thèng phanh thuû lùc
M bµi: HAR.01 33 01·
Giíi thiÖu
IBo$p'D* 
!"#$%&'D&'12B"Mo$
/0$(p&)&*+,*)/01*2*#&-
-*,*#30&14
c]!"2'3 C2
L4
cE%&'9 &D*:*2'&*+
B&1$%$#'NB4
E/0#**0HUB;#U*&'
2+q<202**@$rUM&N*@,*)
&*+F1/0#-$8<67,U1*&)&--2/0,K
3#:D1*=Ci*4
Môc tiªu thùc hiÖn
4Z2*)&V/0*#H#D*4
4YP/&N"D#/0SD&'IB4
4YP/&N!2,*)-$8IB
4Y2S,*)#-$8&N2'3IB&V
/0,K34
Néi dung chÝnh
4?*#H/0#CD*4
4]"D#D&'IB4
4Z!2,*)-$8IB4
4Y2S,*)#-$8IB4

học trên lớp
I. Giới thiệu chung về hệ thống phanh thuỷ lực

f4Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại hệ thống phanh
1. Nhiệm vụ
c$(&)&*+,*)*-&'#$./0
1*2*&)&--*,*#30&14
2. Yêu cầu
cT--*-0#$.1**4
cT--D@*NN@2,*o_^5p4
cT*+,*)s3*4
c]"D&!*-&*+F$r$2*#9&'+4
Hình. 1-1 : Sơ đồ cấu tạo hệ thống phanh thuỷ lực
^&D

Y/&[/
k*2t
;
Z*
k*
:
ố$%$

k*2
<
^'&*+B

n u2uC
gL

3. Phân loại
a) Theo cấu tạo dẫn động phanh (đặc điểm truyền lực):
cZ,:Jo!*p4

cZIBo$4p
cZIB&*+,*)=,:J4
cZ!,:4
b) Theo cấu tạo cơ cấu phanh:
cZ4
cZ&v4
cZ&*4
c) Theo kết cấu của cơ cấu điều khiển gồm có:
c,9NB4
c9NB4
fff4Cấu tạo và hoạt động của hệ thống phanh thuỷ lực
1. Sơ đồ cấu tạo oP4cp
a) Dẫn động phanh bao gồm: (hình.1-2a )
c^&D$%&'/&[/#9L*#U4
ck*:9PG$0SL:4
ck*2S0C09L:4
b) Cơ cấu phanh bánh xe bao gồm: (hình.1-2b )
cuC&NSq#;*H20C9S*
24
cn#2&NS0C1*CL
*#U,J*1*,M*4?*L92
Cq&*+F4

2- Nguyªn t¾c ho¹t ®éng:
a) Tr¹ng th¸i phanh xe
ce*1*2*&D&D/&[/:/)&'
JL#$*:>2<"$o2<"$;"da
uZp#&[/$*:&@2&1$#*24
E*2&[/2:#Jq2#
D0B<2#/!2*-$&'/

q$.D*/01*2*4
b) Tr¹ng th¸i th«i phanh
ce*1*2*1*C,M*&D2<"$
*-1L*#U,J221*,M*L
*#U,J*:*2#+&[/$*
R#+*:#P$4
ce*&*+F,R*72#*@&*+F
/*Coq&*+Fp*#*
C0C4

pp
H×nh 1-2. CÊu tao cña hÖ thèng phanh thuû lùc
a) Xi lanh chÝnh b) C¬ cÊu phanh
Y/&[/^P$k*
O*$ gL Z*V n#2
Y k*2
gL
]C
uC
]C

IV. néi dung b¶o dìng hÖ thèng phanh
4g<D0*2'34
4e*)-/F#M0*2'34
4e*)2$H&D#/4
4e*)G$#-,,:4
X4Y8&D&/&[/4
\4e*)##qq2'34
V. C©u hái vµ bµi tËp
4?*#Hw

4IB97D*w
 4(Bµi tËp) YP/"D#/0SD&'
IB4



H×nh 1-3. CÊu t¹o cña hÖ thèng phanh thuû lùc
è$
Y
k*:
k*2
n#2
^&D
gL
uC
X
tHựC tập bảo dỡng hệ thống phanh thuỷ lực
f4tổ chức chuẩn bị nơi làm việc
1. Mục đích:
c`x/,K>2S!"4
c?3$D2'3:!"4
2. Yêu cầu:
cY2SD&V/P#&V/0,K34
c?3$D&N2'3!"4
c56$H$HHNW:24
cT--2P2S!"4
cYiG!*#*,>S4
3. Chuẩn bị:
pEHH
cEHH2S!"4

ce/&B$HH**@4
cn*2C,:C#yx,04
cT<4
cZ;q>24
pO3
cn*z<D4
cn*"/24
c?*0*6$8*!4
cu2&*22{>&4
cY**2/#+2/P#G2/0,K3<67
!"4
ff4THáO LắP cơ cấu phanh và xi lanh chính
A. Quy trình tháo rời cơ cấu phanh
1. Chuẩn bị dụng cụ và nơi làm việc
c^'$HH/+2S4
c^2S4
\



H×nh 1-4. Th¸o l¾p c¬ cÊu phanh
2. Lµm s¹ch bªn ngoµi c¬ cÊu phanh vµ xi lanh
cE(*z<D0*!"#*:4
3. Th¸o rêi c¬ cÊu phanh (h×nh. 1-4)
cY2L4
cY2C#4
cY2*#:24
4. Th¸o rêi xi lanh chÝnh (h×nh. 1-5)
cE(,P2Q:4
cE(,:J2:L##*$4

cY2P$4
H×nh 1-5. Th¸o l¾p xi lanh chÝnh
^P$
k*: gL
Z*#V
ZQ
^Q*
gL
n
èQ
uC
Y
h
5. Th¸o rêi m¸ phanh
ce2&*24
cY22
6. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra
cE(*z<D#$$U6<D2**@4
B. Quy tr×nh l¾p
|?ND*/P2o<,*<67#/@2**@Mp
* C¸c chó ý
c_,*2SL*#U4
cY2Ss2M2V#&:4
cY/$&VD*#82C4
 cY/@2**@&U,}-$8o&<V
Q2p4
cT*+F,R24

III. B¶o dìng bªn ngoµi hÖ thèng phanh
4g<D0*2'34

4e*)0*2'34
4e*)#"&$#PG4
4k-,,:4
X4e*)#&*+FP&D4
\4e*)#&*+F,R24
h4O<**4

C¸c chó ý
ce*)#<2,K2**@UG#1M4
ce*)&*+FP&D#,R22
cY/@2**@&U,}#UM4
d
Bài 2
Sửa chữa và bảo dỡng dẫn động phanh thuỷ lực
M bài: HAR.01 33 02ã
Giới thiệu
E%&'IB'D&'1
2B"Mo$/0$(p$(&)&*+,*)C*#
/+2B&@2*2B*2P/0
1*2*#&--*,*#30&14
E%&' &D*#::'&*+B
&1$%$#*24
T*+,*#*2**@$%&'*0HU2B;#<B
>L$02**@$rUM&N*@,*)&*+
F1/0#-$8<67,U1*&)&--2/0,K3
#:D1*=Ci*4
Mục tiêu thực hiện:
4Z2*)&V/0*#H$%&'IB4
4YP/&N"D#/0SD&'$%&'IB4
4n*-*:&V2*N/0CM$%&'I

B4
4YP/&N2!2,*)-$8<67$%&'
IB
X4Y2S,*)#-$8<67&N$%&'IB&V
/0,K34
Nội dung chính:
4?*#H/0$%&'IB4
4]"D#D&'$%&'IB4
4*N/0CM$%&'IB4
4Z!2,*)-$8<67$%&'IB4
X4Y2S,*)#-$8<67$%&'IB4
b
học trên lớp
I. Giới thiệu chung về dẫn động phanh thuỷ lực
ff4Nhiệm vụ, yêu cầu dẫn động phanh thuỷ lực
1. Nhiệm vụ
cE%&'IB$(&)D2B$92<"#C
*&@2*24
3. Phân loại
cE%&',9NB4
cE%&'9NB4
2. Yêu cầu
c_B;oac\auZp#4
cZC*#(N#;*-*22,*4
cT*+,*)s#0$U4
c]"D&!*-#9&'+4
Hình 2-1. Sơ đồ cấu tạo chung dẫn động phanh thuỷ lực
^&D

k*2<

^'&*+B

k*2t
;
k*
:
ố$
^'NB
a
fff4CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña dÉn ®éng phanh thuû lùc
1.Xi lanh chÝnhoP4cp
a) Xi lanh chÝnh mét pÝt t«ng (h×nh. 2-2a )
YC*:=9SPG$#&N#;*
y(#yD$0S:oD*':#D**:p#
#*$4^0*9-,,:SSH*#2&1$%
$&@224
cZ:4
Z:='&9S'&:*@V#;*
&[/4Z&:9yM&)($,*:*#U2D
&'C,4
cO*$4
O*$9L#&@#<C#9y$M2$H#
'*+oR,**$p4
b) Xi lanh chÝnh cã hai pÝt t«ng (h×nh. 2-2b )
gD**9*:9*PG$#2y(yD$*0
0&N<6$H'-*$9&*) &--,*9<BR'
*2qR'&1&9URP#%L2
$HRH<qH;4


pp
H×nh 2-2. S¬ ®å cÊu t¹o xi lanh chÝnh
a) Xi lanh lo¹i mét pit t«ng b) Xi lanh lo¹i hai pit t«ng
^D@
^P$
k*:
O*
$
gL Z*#V
k*
gL
Z*:Z*G"
gy-,,:
E


Y/&[/

T)2**N*-2D$*2;q*
2<*:9SD@P:4
2. Xi lanh b¸nh xe (xi lanh c«ng t¸c)oPcp
k*2&NSRC
ck*2o*2p=9y$%$#y-
,,:0S**9Voq':p#L0*
9SSH*#/&[/4
ce*-2<"$*-1L*#U
,J*#21*,M*J*:#*

#+&[/$*R#+*:#P$4
c e*2<"$*2>o2<"$lXcXuZp
&[/*:#$U/)Jq2#
D0B<2#/!2*-$&'/
q$.D*/01*2*4
3. Bµn ®¹p phanh
^&D9"D*&D/N#&NSR:&D
/N4
c^&D9/&[/#L*#U4
4. §êng èng dÉn dÇu phanh
T1$%$=&92&#2&*$(&)
2S4

H×nh 2-3 S¬ ®å cÊu t¹o xi lanh b¸nh xe
a) Lo¹i xi lanh hai pit t«ng b) Lo¹i xi lanh mét pit t«ng
gL
?SSU
Z*#V
k*
^-,:
^-,:
Y/&[/
k*
Z*#
gL

IV. Hiện tợng và nguyên nhân h hỏng của dẫn động phanh
A. h hỏng của dẫn động phanh thuỷ lực
1. Khi phanh xe có tiếng kêu ồn khác thờng
p*N

e*9*@,21RH$%&'&D
D*@>4
p?/0C
cE%&' &D#/&[/LM2/4
2. Phanh kém hiệu lực, bàn đạp phanh chạm sàn xe (phanh không ăn)
p*N
e*,$./01*2*#&DD
<,9*B4
p?/0C
cE%&' *@$L**#VqR
&1$$,&V"N%*+,,:q&*+
F<*PB$o2;p4
c^'NBMo@9p
3. Khi phanh xe bị kéo lệch về một bên
p*N
ce*U,J#+'0/U&*4
p?/0C
cá<"#&'L*2-*#2*,*4
c^'&*+BM4
cZ:*2o/pU,s#+'024
4. Bó phanh (phanh bó cứng)
p*N
e*#3,2$H#&D#/c
-"/9<B-;o<1U90p4
p?/0C
c^&DU,sq4
cY/&[/U,sq&*+F,&V,K34
5. Bàn đạp phanh nặng nhng phanh không ăn và xe bị rung giật
p*N
e*#.&D&QDB;,>*3

4

p?/0C
c^&DL4
cE%&'L*:4
cE9*+,,:4
c^'NBM4
Hình 2-4 Sơ đồ cấu tạo cơ cấu điều khiển phanh chân
B. Kiểm tra dẫn động phanh thuỷ lực
1. Kiểm tra bên ngoài các bộ phận dẫn động phanh
cE(,:9&D*&)<22#@G-/F0*2&1
$#2'3$%&'4
ce*)P#2$H&D@,92$H
*@<67,U1*4


pp
Hình 2-5. Kiểm tra hành trình bàn đạp phanh
pe*)PB$&D~
pe*)P2&D
^&D
Yt;,*)
]S/&[/
5
^&D

2. Kiểm tra khi vận hành
ce*#36&D#*@,0,21RH
$%&'@9*@,21#,L2$H/0
F,*)#<67,U1*4

V. Nội dung bảo dỡng Dẫn động phanh thuỷ lực
4g<D0*2'34
4e*)-/F#M0*2'34
4Ti$&/P$oq/$p4
4k-,,:4
X4e*)#&*+FPB$&D4
\4Y8&D&/&[/4
h4e*)##qq2'34

Of. Câu hỏi và bài tập
4?*#H$%&'IBw
4OP<,*&*#+'0w
4e*B2$H&D;,>w
4(Bài tập) YP/"D#0/0SD&'2'&*+
B4


X