Tài liệu sửa chữa và bảo dưỡng hệ thống lái

t r ì n h đ ộ đ à o t ạ o

1
bộ lao động - thơng binh và x hộiã
Tổng cục dạy nghề
Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (VTEP)
Sách hớng dẫn giáo viên
a)
b)
c)
Hà Nội - 2004
Mô đun : sửa chữa và bảo dỡng
Hệ thống lái
M sốã : Har 01.32
Nghề sửa chữa ôtô
Logo
Tuyên bố bản quyền :
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình
Cho nên các nguồn thông tin có thể đ-
ợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích
dùng cho các mục đích về đào tạo và
tham khảo .
Mọi mục đích khác có ý đồ lệch lạc
hoặc
sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng Cục Dạy nghề sẽ làm mọi cách
để bảo vệ bản quyền của mình.
Tổng Cục Dạy Nghề cám ơn và hoan
nghênh các thông tin giúp cho chúng

tôI sửa chữa,hiệu đính và hoàn thiện
tốt hơn tàI liệu này.
Địa chỉ liên hệ:
Dự án giáo dục kỹ thuật và nghề
nghiệp
Tiểu Ban Phát triển Chơng trình Học
liệu
................
Mã tài liệu
Mã quốc tế ISBN : ......
2
Lời tựa
(Vài nét giới thiệu xuất xứ của chơng trình và tài liệu)
Tài liệu này là một trong các kết quả của Dự án GDKT-DN ..

(Tóm tắt nội dung của Dự án)
(Vài nét giới thiệu quá trình hình thành tài liệu và các thành phần tham gia)
(Lời cảm ơn các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đ tham gia )ã
(Giới thiệu tài liệu và thực trạng)
Sách hớng dẫn giáo viên là tàI liệu hớng dẫn giảng dạy cho từng mô đun/môn
học trong hệ thống mô đun và môn học đào tạo cho
Nghề Sửa chữa ôtô ở cấp độ II..
Các thông tin trong tài liệu có giá trị hớng dẫn giáo viên thiết kế và tổ chức các bài dạy
cho mô đun/môn học một cách hợp lý. Giáo viên vẫn có thể thay đổi hoặc điều chỉnh
cho phù hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế trong quá trình đào tạo .
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ đợc hoàn chỉnh để trở thành Sách hớng dẫn giáo
viên chính thức trong hệ thống dạy nghề.
Hà nội, ngày tháng năm
Giám đốc Dự án quốc gia
3

Mục lục
Đề mục Trang
1. Lời tựa 3
2. Mục lục 4
3. Giới thiệu về mô đun 5
4. Nội dung chính của mô đun 6
5. Liệt kê các nguồn lực cần thiết cho mô đun 7
6. Bài 1 Hệ thống lái ôtô 8
7. Bài 2 - Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu lái 11
8. Bài 3 - Sửa chữa và bảo dỡng dẫn động lái 14
9. Bài 4- Sửa chữa và bảo dỡng bộ trợ lực lái 17
10. Bài 5 - Sửa chữa và bảo dỡng cầu trớc dẫn hớng 20
13. Đáp án các câu hỏi và bài kiểm tra 23
14. Kế hoạch và cách thức đánh giá kết quả học tập mô đun 24
15. Tài liệu tham khảo 25
4
Giới thiệu về mô đun
Vị trí, ý nghĩa, vai trò mô đun :
Hệ thống lái ôtô là cụm chi tiết của gầm xe, dùng để điều khiển duy trì hoặc thay
đổi hớng chuyển động của xe. Bao gồm : Cơ cấu lái, dẫn động lái và cầu trớc dẫn h-
ớng.
Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống lái là một công việc có tính thờng xuyên và quan
trọng đối với nghề sửa chữa ôtô, nhằm nâng cao tuổi thọ ôtô và đáp ứng cảm giác an
toàn của ngời lái xe và hành khách đi trên xe, vì hệ thống lái không đảm bảo an toàn sẽ
trực tiếp gây ra tai nạn giao thông và đe doạ đến tính mạng của con ngời. Do đó công
việc sửa chữa không chỉ cần những kiến thức cơ học ứng dụng và kỹ năng sửa chữa cơ
khí, mà nó còn đòi hỏi tinh thần trách nhiệm cao và sự yêu nghề của ngời thợ sửa chữa
ôtô. Vì vậy công việc Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống lái đã trở thành một nghiệp vụ
suốt đời của ngời thợ sửa chữa ôtô.
Mục tiêu của mô đun:

Nhằm đào tạo cho học viên có đầy đủ kiến thức về cấu tạo, nhiệm vụ và nguyên tắc
hoạt động của các bộ phận của hệ thống lái ôtô. Đồng thời có đủ kỹ năng phân định để
tiến hành bảo dỡng và kiểm tra, sửa chữa các h hỏng của các bộ phận của hệ thống lái
ô tô. Với việc sử dụng đúng và hợp lý các trang thiết bị, dụng cụ đảm bảo đúng quy
trình yêu cầu kỹ thuật, an toàn và năng suất cao.
Mục tiêu thực hiện của mô đun:
1. Trình bày đầy đủ các yêu cầu, nhiệm vụ, phân loại của hệ thống lái ôtô
2. Trình bày đợc cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các bộ phận: Cơ cấu lái, dẫn
động lái và cầu trớc dẫn hớng.
3. Giải thích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng các bộ phận: Cơ cấu lái, dẫn
động lái và cầu trớc dẫn hớng.
4. Trình bày đợc các phơng pháp kiểm tra, sữa chữa và bảo dỡng những h hỏng của
các bộ phận: Cơ cấu lái, dẫn động lái và cầu trớc dẫn hớng.
5. Tháo lắp, kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa các chi tiết của các bộ phận : Cơ cấu lái
và dẫn động lái đúng quy trình, quy phạm và đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa
chữa.
6. Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa đảm bảo chính
xác và an toàn.
5
Nội dung chính của mô đun
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của các bộ phân : Cơ cấu lái, dẫn động lái và cầu tr-
ớc dẫn hớng.
2. Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của : Cơ cấu lái, dẫn động lái và cầu trớc dẫn hớng.
3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra, sửa chữa các chi
tiết, bộ phận của : Cơ cấu lái, dẫn động lái và cầu trớc dẫn hớng.
4. Bảo dỡng, tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận : Cơ cấu lái, dẫn động lái và
cầu trớc dẫn hớng.

Bài Danh mục các bài học Lý
thuyết

Thực
hành
Các hoạt
động khác
Bài 1 Hệ thống lái ôtô 3 12
Bài 2 Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu lái 2 8
Bài 3 Sửa chữa và bảo dỡng dẫn động lái 2 8
Bài 4 Sửa chữa và bảo dỡng bộ trợ lực lái 3 8
Bài 5 Sửa chữa và bảo dỡng cầu trớc dãn hớng 2 8
Cộng 12 44
Các hình thức dạy- học chính trong mô đun
1. Học trên lớp về :
- Nhiệm vụ , yêu cầu và phân loại của các bộ phân : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ
lực lái và cầu trớc dẫn hớng.
- Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của các bộ phân : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ lực
lái và cầu trớc dẫn hớng.
2. Nghe thuyết trình tại phòng chuyên môn hoá về :
- Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra và sửa chữa các
bộ phận : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ lực lái và cầu trớc dẫn hớng.
- Quy trình bảo dỡng và tháo lắp các bộ phân : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ lực lái
và cầu trớc dẫn hớng.
3. Tự nghiên cứu các tài liệu và làm bài tập về :
- Các kiến thức và hình vẽ liên quan đến các bộ phân : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ
lực lái và cầu trớc dẫn hớng.
4. Thực tập tại xởng trờng về :
- Tháo lắp, bảo dỡng, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận của : Cơ cấu lái, dẫn động
lái, bộ trợ lực lái và cầu trớc dẫn hớng.
5. Tham quan thực tế tại các cơ sở sửa chữa ôtô về :
- Bảo dỡng và sửa chữa các bộ phận của : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ lực lái và
cầu trớc dẫn hớng.

6
các nguồn lực cần thiết cho mô đun
1. Vật liệu:
- Mỡ bôi trơn, dầu bôi trơn và dung dịch rửa
- Giẻ sạch.
- Các đệm và joăng bìa
- Các chi tiết h hỏng cần thay thế
2. Dụng cụ và trang thiết bị:
- Mô hinh cắt của các bộ phận : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ lực lái và cầu trớc dẫn
hớng.
- Các bộ phận : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ lực lái và cầu trớc dẫn hớng.và ôtô
dùng tháo lắp học tập..
- Bộ dụng cụ tay nghề sửa chữa ôtô.
- Các dụng cụ kê kích và thiết bị nâng hạ.
- Phòng học chuyên môn hoá, xởng thực hành có đủ trang thiết bị đo kiểm hiện đại
và ánh sáng, hệ thống thông gió đúng tiêu chuẩn
- Tranh treo tờng về sơ đồ cấu tạo của các bộ phận : Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ
lực lái và cầu trớc dẫn hớng.
- Máy chiêú Overhead, ảnh và CD ROM về cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của Cơ
cấu lái, dẫn động lái và bộ trợ lực lái.
- Các tàI liệu hớng dẫn và tham khảo khác về Cơ cấu lái, dẫn động lái, bộ trợ lực lái và
cầu trớc dẫn hớng.
- Phiếu kiểm tra, các bảng quy trình tháo lắp, quy trình bảo dỡng và kiểm tra chi tiết.
7
tổ chức thực hiện bài dạy
Bài 1
Hệ thống lái ôtô - M bài: HAR.01 32 01ã
I. Công việc chuẩn bị vật t và các trang thiết bị
1. Vật t và các trang thiết bị
- Phòng học lý thuyết

- Mô hinh cắt : hệ thống láI ôtô
- Các bộ phận của hệ thống láI
- Tranh treo tờng về sơ đồ cấu tạo của các bộ phận : hệ thống láI
- Máy chiêú Overhead và CD ROM về cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của hệ thống láI
- Xởng thực hành có đủ trang thiết bị đo kiểm hiện đại và có ánh sáng, hệ thống
thông gió đúng tiêu chuẩn
- 4 bảng quy trình tháo lắp, bảo dỡng hệ thống láI.
- 4 hộp tay láI dùng tháo lắp học tập.
- 4 bộ dụng cụ tay nghề sửa chữa ôtô.
- 4 bộ vam, cảo và 4 bàn tháo lắp.
- 1 kg mỡ bôi trơn và 4 lít dung dịch rửa (hoặc xăng)
- 0,4 kg giẻ sạch.
- Các đệm, joăng và ổ bi
2. Địa điểm tham quan
- Liên hệ cho học viên đI tham quan tại một xởng đại tu ôtô có trang thiết bị tơng đối
hiện đại, loại công suất 250 xe trở lên để học tập có kháI niệm về nội dung công việc
sửa chữa và bảo dỡng hệ thống láI và các loại ôtô.
3. Tài liệu phát tay cho các học viên
Mỗi học viên sẽ đợc phát :
- Một bản vẽ sơ đồ cấu tạo về hệ thống láI và các bộ phận
- Một bản quy trình tháo lắp, bảo dỡng và điều chỉnh hộp tay lái
- Một số bản vẽ sơ đồ cấu tạo về các loại hệ thống láI và hộp tay lái
II. Tổ chức các hoạt động dạy - học
1. Thuyết trình có minh hoạ về :
- Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của hệ thống láI
- Ưu, nhợc điểm và phạm vi ứng dụng rộng rải của các loại hệ thống láI trên ôtô.
- Cấu tạo, công dụng, tên gọi các chi tiết, giáo viên cần thuyết trình có minh hoạ
thông qua bản vẽ cấu tạo và vật thật của hệ thống láI và hộp tay láI để học viên
nhận dạng các chi tiết, bộ phận và các vị trí lắp bộ ly hợp
- Nguyên tắc hoạt động của hệ thống láI. Sử dụng máy chiêú và CD ROM (5 phút)

để chiếu trạng thái làm việc của hệ thống láI : khi xe đi thẳng, xe đi vòng.
- Thứ tự các bớc của quy trình tháo lắp, quy trình bảo dỡng hộp tay lái và các chú ý
về sai hỏng trong kỹ thuật, biện pháp khắc phục và an toàn lao động khi tháo lắp hộp
tay lái, thông qua các bản vẽ quy trình tháo lắp và bảo dỡng.

8
2. Trình diễn mẫu về :
Thông qua bản vẽ cấu tạo, bản vẽ quy trình tháo lắp và bảo dỡng, giáo viên trình
diễn tháo lắp và bảo dỡng mẫu để học viên cùng quan sát biết phơng pháp tháo lắp
và nhận dạng cấu tạo, vị trí lắp ghép của các chi tiết của hộp tay lái.
- Tháo rời hộp tay lái
- Giới thiệu về cấu tạo và sự lắp ghép giữa các chi tiết
- Bảo dỡng tra mỡ bôi trơn các chi tiết (ổ bi, bánh răng, trục vít...)
- Lắp hộp tay lái
3. Tổ chức cho học viên thực tập :
- Tổ chức học viên thành các nhóm nhỏ 4 ngời cùng nghiên cứu, thảo luận thông qua
các bản vẽ cấu tạo và bản quy trình tháo lắp, bảo dỡng hộp tay lái để họ cùng quan
sát nhận dạng cấu tạo, vị trí lắp ghép của các chi tiết của hộp tay lái.
- Hớng dẫn các nhóm học viên sử dụng các loại vam, cảo và quan sát nhắc nhở các
sai hỏng thòng gặp và biện pháp khắc phục
4. Tổ chức cho học viên tham quan :
- Giáo viên tổ chức và hớng dẫn cho các nhóm học viên các nội dung, yêu cầu về
tham quan và thực tập tại các cơ cở bảo dỡng và sửa chữa ôtô hiện đại
5. Tổ chức cho học viên tự nghiên cứu và làm bài tập :
- Địa điểm, môi trờng : Tại th viện, tại lớp học, câu lạc bộ hoặc tại nhà.
- Hớng dẫn các tài liệu tham khảo về hệ thống lái ôtô.
- Vẽ sơ đồ cấu tạo của các loại hộp tay lái
- Nghiên cứu tài liệu tham khảo và trình bày đợc nguyên tắc hoạt động của hệ thống
lái.
- Hớng dẫn cũng cố và phát triển kỹ năng đọc bản vẽ và tìm kiếm các số liệu, các

thông số trong kỹ thuật sửa chữa cùng với nhóm học viên và viết báo cáo, trình bày
chung cho cả lớp cùng trao đổi.
III. Cách thức kiểm tra đánh giá
1. Kiến thức:
Qua các câu hỏi về yêu cầu, nhiệm vụ và cấu tạo, nguyên tắc hoạt động hệ thống lái
vào đầu tiết học.
Cơ sở đánh giá:
Đánh giá của giáo viên qua sự trình bày của học viên
- Trình bày đợc đầy đủ các nhiệm vụ, yêu cầu, cấu tạo và nguyên tắc hoạt động các
bộ phận của hệ thống lái ôtô. - Đạt yêu cầu : 5 - 10 điểm

2. Kỹ năng:
Đánh giá của giáo viên qua sản phẩm của học viên về:
- Sản phẩm tháo lắp, bảo dỡng đợc hộp tay lái đúng quy trình, quy phạm, đúng các
tiêu chuẩn kỹ thuật và đúng thời gian quy định và an toàn.
- Đạt : 7 điểm.
Vợt thời gian - Đạt : 1 điểm
-Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng đảm bảo chính xác và an toàn.
- Đạt : 1 điểm
- Chuẩn bị, bố trí và sắp xếp nơi làm việc vệ sinh, an toàn và hợp lý. - Đạt : 1 điểm
9
IV. Các dạng câu hỏi và bài tập kiểm tra đánh giá
* Câu hỏi kiểm tra đầu tiết học :
1. Nhiệm vụ của hệ thống lái ?
2. Hệ thống lái trên ôtô gồm có những loại nào ?
* Một bài kiểm tra viết về :
- Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của hệ thống lái
* Một bài kiểm tra về hoạt động tự nguyên cứu :
- Phân biệt sự khác nhau về cấu tạo và u nhợc điểm của các loại hệ thống lái
* Một bài kiểm tra đánh giá kỹ năng thực hành về :

1. Tháo lắp và bảo dỡng hộp tay lái

Đánh giá kết quả học tập của toàn bài
- Kết quả điểm kiểm tra viết và bài tập tự nghiên cứu -Lấy hệ số 1
- Kết quả điểm kiểm tra viết (45 phút) và bài tập tự nghiên cứu -Lấy hệ số 2
- Kết quả điểm kiểm tra bài tháo lắp hộp tay láI -Lấy hệ số 3
10