HIỆN TƯỢNG BONG BÓNG VÀ SỤP ĐỔ TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN

BÀI TẬP NHÓM
HỌC PHẦN: TÀI CHÍNH TIỀN TỆ
CHỦ ĐỀ:
HIỆN TƯỢNG BONG BÓNG
VÀ SỤP ĐỔ TRÊN
THỊ TRƯỜNG CHỨNG
KHOÁN
1
NỘI DUNG
I. Khái quát:
1. Thị trường chứng khoán
a. Thị trường chứng khoán là gì?
b. Các loại TTCK
c. Chức năng của TTCK
2. Hiện tượng bong bóng
a. Hiện tượng bong bóng là gì?
b. Nguyên nhân hình thành bong bóng kinh tế
c. Hiện tượng bong bóng xảy ra như thế nào?
d. Ảnh hưởng
e. Biện pháp nhằm hạn chế bong bóng kinh tế
3. Sụp đổ trên thị trường chứng khoán
a. Diễn biến
b. Hậu quả của bong bóng chứng khoán
c. Nguyên nhân gây ra bong bóng chứng khoán
II. Vụ sụp đổ chứng khoán năm 1987
1. Tình hình chung
2. Bong bóng hình thành & vỡ như thế nào?
3. Ảnh hưởng
4. Bài học kinh nghiệm
III. Liên hệ Việt Nam
1. Bong bóng chứng khoán lần đầu tiên bị nổ năm 2008

2. Một số điều đáng lưu ý đối với thị trường chứng khoán
Việt Nam
3. Bài học kinh nghiệm dành cho Việt Nam sau các vụ nổ
bong bóng
2
I. Khái quát:
1. Thị trường chứng khoán
a. Thị trường chứng khoán là gì?
- Thị trường chứng khoán là một thị trường mà ở nơi đó người ta mua
bán, chuyển nhượng, trao đổi chứng khoán nhằm mục đích kiếm lời.
Ở đây chứng khoán bao gồm các loại cổ phiếu, trái phiếu,… bao gồm
cả chứng khoán niêm yết công khai trên sàn giao dịch chứng khoán và
chứng khoán giao dịch không công khai.
- Tham gia TTCK là các nhà phát hành chứng khoán, các nhà đầu tư,
các công ty chứng khoán và các tổ chức có liên quan đến chứng
khoán.
b. Các loại TTCK:
Đó có thể là TTCK tập trung hoặc phi tập trung.
- TTCK tập trung: Tính tập trung ở đây là muốn nói đến việc các giao
dịch được tổ chức tập trung theo một địa điểm vật chất.Hình thái điển
hình của TTCK tập trung là Sở giao dịch chứng khoán ( Stock
exchange). Tại Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK), các giao dịch
được tập trung tại một địa điểm; các lệnh được chuyển tới sàn giao
dịch và tham gia vào quá trình ghép lệnh để hình thành nên giá giao
dịch.
- TTCK phi tập trung -, các giao dịch được tiến hành qua mạng lưới các
công ty chứng khoán phân tán trên khắp quốc gia và được nối với
nhau bằng mạng điện tử. Một tên gọi khác của TTCK phi tập trung là
thị trường OTC (over the counter). Giá trên thị trường này được hình
thành theo phương thức thoả thuận.

c. Chức năng của TTCK
- Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế:
Khi các nhà đầu tư mua chứng khoán do các công ty phát hành, số tiền
nhàn rỗi của họ được đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh và qua đó
góp phần mở rộng sản xuất xã hội. Thông qua TTCK, Chính phủ và
chính quyền ở các địa phương cũng huy động được các nguồn vốn cho
mục đích sử dụng và đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế, phục vụ các nhu
cầu chung của xã hội.
- Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng:
TTCK cung cấp cho công chúng một môi trường đầu tư lành mạnh với
các cơ hội lựa chọn phong phú. Các loại chứng khoán trên thị trường rất
khác nhau về tính chất, thời hạn và độ rủi ro, cho phép các nhà đầu tư có
3
thể lựa chọn loại hàng hoá phù hợp với khả năng, mục tiêu và sở thích
của mình.
- Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán:
Nhờ có TTCK các nhà đầu tư có thể chuyển đổi các chứng khoán họ sở
hữu thành tiền mặt hoặc các loại chứng khoán khác khi họ muốn. Khả
năng thanh khoản là một trong những đặc tính hấp dẫn của chứng khoán
đối với người đầu tư. Đây là yếu tố cho thấy tính linh hoạt, an toàn của
vốn đầu tư. TTCK hoạt động càng năng động và có hiệu quả thì tính
thanh khoản của các chứng khoán giao dịch trên thị trường càng cao.
- Đánh giá hoạt động của doanh nghiệp:
Thông qua chứng khoán, hoạt động của các doanh nghiệp được phản ánh
một cách tổng hợp và chính xác, giúp cho việc đánh giá và so sánh hoạt
động của doanh nghiệp được nhanh chóng và thuận tiện, từ đó cũng tạo
ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh nhằm nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn, kích thích áp dụng công nghệ mới, cải tiến sản phẩm.
- Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ
mô:

Các chỉ báo của TTCK phản ánh động thái của nền kinh tế một cách nhạy
bén và chính xác. Giá các chứng khoán tăng lên cho thấy đầu tư đang mở
rộng, nền kinh tế tăng trưởng; ngược lại giá chứng khoán giảm sẽ cho
thấy các dấu hiệu tiêu cực của nền kinh tế. Vì thế, TTCK được gọi là
phong vũ biểu của nền kinh tế và là một công cụ quan trọng giúp Chính
phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính phủ
có thể mua và bán trái phiếu Chính phủ để tạo ra nguồn thu bù đắp thâm
hụt ngân sách và quản lý lạm phát. Ngoài ra, Chính phủ cũng có thể sử
dụng một số chính sách, biện pháp tác động vào TTCK nhằm định hướng
đầu tư đảm bảo cho sự phát triển cân đối của nền kinh tế
2. Hiện tượng bong bóng
a. Hiện tượng bong bóng là gì?
- Hiện tượng bong bóng kinh tế (đôi khi còn gọi là "bong bóng đầu cơ",
"bong bóng thị trường", "bong bóng tài chính"…) là hiện tượng chỉ
tình trạng thị trường trong đó giá hàng hóa hoặc tài sản giao dịch tăng
đột biến, vượt quá giá trị thực đến một mức giá vô lý hoặc không bền
vững.
- Hiện tượng bong bóng gắn liền với thị trường tiền tệ, chứng khoán,
bất động sản
d. Nguyên nhân hình thành bong bóng kinh tế
4
- Xét trên khía cạnh tâm lý đầu tư, bong bóng là một sự mất cân bằng
trong cách mỗi người nhìn nhận cơ hội đầu tư . Họ cố gắng theo đuổi
giá của tài sản thay vì dựa trên giá trị thực của tài sản đó. Điều này
cũng có thể được gọi là tâm lý đầu cơ.
- Hiện tượng bong bóng hình thành khi nhu cầu của nhà đầu tư với một
loại tài sản lên quá cao, từ đó làm cho giá giao dịch vượt xa mọi mức
được coi là chính xác và hợp lý. Giống như một bong bóng xà phòng ,
bong bóng hình thành và tạo cho người ta cảm giác nó sẽ tồn tại mãi
mãi. Nhưng bản chất những bong bóng xà phòng không được cấu tạo

từ một vật liệu có thực, vỡ là kết quả tất yếu. Khi sự "vỡ" xảy ra, tiền
đầu tư theo ảo giác bong bóng đó cũng sẽ mất đi.
- Một số chuyên gia nghĩ rằng bong bóng có liên quan đến lạm phát và
do đó tin rằng những yếu tố gây lạm phát cũng có thể là yếu tố gây ra
“bong bóng”. Điểm chung chính là sự tăng lên của giá cả trong khi
sức mua của đồng tiền giảm
e. Hiện tượng bong bóng xảy ra như thế nào?
- Bong bóng kinh tế xuất hiện khi có hiện tượng đầu cơ đối với các tài
sản cơ sở. Thị trường tài chính là nơi bất ổn nhất. Tại đó, các mức giá
cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ phụ thuộc vào người mua và người bán mà
đa số họ thường hành động theo cảm tính chứ không bằng những tính
toán lôgic. Các nhà đầu tư luôn chịu tác động lẫn nhau và có xu
hướng dịch chuyển theo số đông. Do vậy càng khuyến khích hoạt
động đầu cơ hơn nữa.
- Những sự đầu cơ này làm cho giá bị đẩy lên cao.
- Theo sau việc giá bị đẩy lên cao là một cú giảm giá đột ngột,
- được gọi là sự sụp đổ của thị trường hay "bong bóng vỡ".
f. Ảnh hưởng:
- Đối với giá cả: Giá cả trong giai đoạn bong bóng kinh tế bao giờ
cũng biến động vô cùng thất thường, hỗn loạn và gần như không thể
dự đoán được nếu chỉ căn cứ vào cung, cầu trên thị trường.
- Đối với thói quen tiêu dùng: Một đặc trưng quan trọng của bong
bóng kinh tế là ảnh hưởng của nó đến thói quen tiêu dùng. Những
người tham gia vào thị trường trong đó các tài sản được định giá quá
cao có xu hướng tiêu dùng nhiều hơn, vì họ có cảm giác là họ giàu
hơn. Đến lúc bong bóng vỡ, những người nắm giữ những tài sản bị
định giá quá cao này lại bắt đầu có cảm giác nghèo đi, đồng thời từ bỏ
thói quen tiêu dùng tùy tiện của mình, gây cản trở đến tăng trưởng
kinh tế, và tệ hơn, làm trầm trọng thêm suy thoái kinh tế.
5

- Đối với toàn bộ nền kinh tế: Các nhà kinh tế học nhìn nhận bong
bóng kinh tế như một hiện tượng gây tác động tiêu cực lên nền kinh
tế, bởi vì các nguồn lực được phân bổ vào những mục đích không tối
ưu.
- Thêm vào đó, khi bong bóng nổ, nó có thể gây thiệt hại một khối
lượng của cải khổng lồ đồng thời kèm theo một giai đoạn bất ổn kinh
tế kéo dài.
- Hậu quả của bong bóng kinh tế không chỉ tàn phá nền kinh tế của một
quốc gia, mà ảnh hưởng của nó có thể còn lan ra ngoài biên giới.
- Gây nên tình trạng lạm phát cao, tình trạng tăng giá hàng hóa, tình
trạng thiếu hụt vốn đầu tư.
- Điểm lại lịch sử kinh tế thế giới có thể kể ra rất nhiều bong bóng kinh
điển như:
o Vụ đầu cơ hoa Tulip (1637)
o Vụ công ty South Sea Company (1720)
o Cuộc Đại Suy Thoái (1929-1933)
o Bong bóng kinh tế Nhật (thập niên 1980)
o Bong bóng dotcom (1995 - 2000)
o Bong bóng Poseidon (1970)
o Và đặc biệt là vào “Ngày thứ hai đen tối” năm 1987 tại Mỹ - đã xảy ra
một "cuộc di cư tập thể" ra khỏi thị trường cổ phiếu sau khi “bong bóng
vỡ”. khủng hoảng lan truyền và thị trường các quốc gia khác trên thế giới
cũng sụp đổ theo cùng một kịch bản
g. Biện pháp nhằm hạn chế bong bóng kinh tế:
- Một nhiệm vụ vô cùng quan trọng của Ngân hàng Trung ương là phải để
mắt đến sự tăng giá bất thường để nhanh chóng tiến hành những biện pháp nhằm
ngăn chặn tình trạng đầu cơ quá mạnh đối với các tài sản tài chính:
- Tăng cung là biện pháp giảm nóng thị trường một cách hữu hiệu.
- Nâng cao nhận thức của những người tham gia, cảnh báo họ về những
nguy cơ tiềm ẩn.

- Hạn chế cho vay tín dụng đối với thị trường bất động sản.
- Sửa đổi, bổ sung pháp lệnh về thuế nhà đất, xem xét thêm về thuế chuyển
quyền sử dụng đất cùng lệ phí trước bạ, xác định hạn mức đất ở tính thuế
- Đôn đốc các dự án phát triển bất động sản, thực hiện tốt pháp luật về bất
động sản...
6