“Hướng Dẫn Làm Thực Hành Thí Nghiệm Ở Một Tiết Học Vật Lý Lớp 9- 2009-2010

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TÂY NINH
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BẾN CẦU
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LONG GIANG
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
••••••••••••••
“PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM
THÍ NGHIỆM THỰC HÀNH Ở MƠN VẬT LÝ
LỚP 9
1
”
TRƯỜNG THCS LONG GIANG
(NĂM HỌC 2009-2010 )

GIA ́O VIÊN : TRẦN VĂN NAM
Ngày Tháng Năm 2010
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TÂY NINH
PHỊNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BẾN CẦU
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LONG GIANG
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
••••••••••••••
“HƯỚNG DẪN LÀM THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM Ở MỢT
TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1
CHƯƠNG I: ĐIỆN HỌC”
TRƯỜNG THCS LONG GIANG
(NĂM HỌC: 2009-2010 )

GIA ́O VIÊN : TRẦN VĂN NAM
Ngày 02 tháng 04 năm 2010
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9

1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG

TÓM TẮT ĐỀ TÀI
• Tên đề tài: “HƯỚNG DẪN LÀM THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM Ở MỘT
TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1
CHƯƠNG I: ĐIỆN HỌC ”

năm học 2009-2010
• Họ và tên giáo viên: TRẦN VĂN NAM
• Đơn vị công tác: Trường THCS LONG GIANG
A. MỞ ĐẦU:
I.Lý do chọn đề tài:
Theo quy luật tri giác“ Trăm nghe không bằng một thấy” và “ Trăm thấy
không bằng một làm”. Làm thực hành thí nghiệm vừa củng cố kiến thức tạo
một thói quen tự nghiên cứu. Ngoài ra giúp có niềm tin khoa học, say mê khoa
học và từ đó xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu, tự hoàn thiện và như
thế, đổi mới phương pháp giảng dạy nhất là hướng dẫn học sinh làm thực
hành thí nghiệm trong tiết học đã phát huy được tính tích cực chủ động lĩnh
hội kiến thức của học sinh. Đồng thời giải quyết vấn đề mới nảy sinh hoặc
khẳng định dự đoán kiến thức đúng hay sai. Dựa vào tác dụng của phương
pháp này, tôi nghĩ nếu giáo viên biết cách tổ chức tốt trong tiết dạy sẽ đảm bảo
nâng cao chất lượng bộ môn. Với suy nghĩ đó tôi quyết định chọn đề tài:“
HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM Ở MỘT
TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1
CHƯƠNG I: ĐIỆN HỌC”
II .Đối tượng :

Đối tượng : Phương pháp hướng dẫn học sinh làm thực hành thí nghiệm.
III. Giới hạn đề tài: hướng dẫn học sinh làm thực hành thí nghiệm trong 1 tiết
học vật lý lớp 9
1
chương I: ĐIỆN HỌC.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
TRẦN VĂN NAM

2

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
Phương pháp: Đọc tài liệu, đối chiếu, quan sát, nghiên cứu, đàm thoại
B. NỘI DUNG:
I. Cơ sở lý luận:
- Căn cứ vào nghị quyết đổi mới giáo dục phổ thông; Căn cứ vào chủ để năm
học.
- Căn cứ vào tình hình học tập của học sinh; Căn cứ vào đặc trưng của môn
học.
 1.Vai trò của phương pháp thực hành thí nghiệm.
 2.Tầm quan trọng của ĐDDH.
 3.Các hình thức thực hiện thí nghiệm. Những lưu ý khi thực hành thí
nghiệm.
 4.Các phương pháp nghiên cứu.
 5. Một số đặc điểm của học sinh THCS.
II. Cơ sở thực tiễn:
1. Sơ lược vấn đề.

2. Thực trang giờ dạy có thí nghiệm theo nhóm.
3. Nội dung vấn đề:
3.1.Các phương pháp thực hiện - Vận dụng phương pháp
3.2. Kết quả thực hiện.
C. Kê ́t luận


TRẦN VĂN NAM

3

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
LỜI NÓI ĐẦU
hực hiện theo tinh thần đổi mới phương pháp học tập góp phần nâng
cao chất lượng. Là người hướng dẫn tổ chức cho học sinh lĩnh hội
kiến thức, nội dung bài học một cách khoa học. Để nâng cao chất
lượng dạy- học môn Vật Lý có hiệu quả về việc hoạt động theo nhóm của học
sinh khi làm thí nghiệm. Tôi đặt ra nhiệm vụ cho mình là đưa ra biện pháp“
HƯỚNG DẪN LÀM THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM” cho tiết học thêm sinh động
Đây cũng là vấn đề mà tôi gửi đến thầy cô về đề tài: “ HƯỚNG DẪN LÀM
THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM Ở MỘT TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1
CHƯƠNG I:
ĐIỆN HỌC” nhằm mong muốn được học hỏi, tìm hiểu được nhiều kinh nghiệm
hơn.Do thời gian có hạn, tài liệu tham khảo ít, khả năng kinh nghiệm của một
giáo viên trẻ, chắc chắn đề tài này còn nhiều thiếu sót. Tôi mong quí thầy cô,

các bạn đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo phòng vui lòng bổ sung ý kiến để đề tài
hoàn chỉnh hơn và tôi được học hỏi nhiều kinh nghịêm để giảng dạy tốt. Sau
cùng kính chúc quí thầy cô dồi dào sức khoẻ và đạt nhiều thắng lợi.
GIÁO VIÊN
T
TRẦN VĂN NAM


TRẦN VĂN NAM

4

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
I/ LY ́ DO CHỌN ĐỀ TÀI :
Theo quy luật tri giác“ Trăm nghe không bằng một thấy” và “ Trăm thấy
không bằng một làm”. Làm thực hành thí nghiệm vừa củng cố kiến thức tạo
một thói quen tự nghiên cứu. Ngoài ra giúp có niềm tin khoa học, say mê khoa
học và từ đó xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu, tự hoàn thiện và như
thế, đổi mới phương pháp giảng dạy nhất là hướng dẫn học sinh làm thực
hành thí nghiệm trong tiết học đã phát huy được tính tích cực chủ động lĩnh
hội kiến thức của học sinh. Đồng thời giải quyết vấn đề mới nảy sinh hoặc
khẳng định dự đoán kiến thức đúng hay sai. Dựa vào tác dụng của phương
pháp này, tôi nghĩ nếu giáo viên biết cách tổ chức tốt trong tiết dạy sẽ đảm
bảo nâng cao chất lượng bộ môn. Với suy nghĩ đó tôi quyết định chọn đề tài:“
HƯỚNG DẪN LÀM THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM Ở MỘT TIẾT HỌC VẬT
LÝ LỚP 9

1
CHƯƠNG I: ĐIỆN HỌC” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm cho
năm học 2009-2010.
II .Đối tượng :
Đối tượng: Phương pháp hướng dẫn học sinh thực hành thí nghiệm bài 15:
Thực hành: “XÁC ĐỊNH CÔNG SUẤT CỦA CÁC DỤNG CỤ ĐIỆN.”
III. Giới hạn đề tài:
Phương pháp hướng dẫn học sinh thực hành thí nghiệm trong 1 tiết học vật lý
lớp 9
1.
Đề tài này được thực ngay từ đầu năm học 2009-2010.
IV. Phương pháp nghiên cứu: Đọc tài liệu ; quan sát; đàm thoại ; đối chiếu

TRẦN VĂN NAM

5

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
♦♦♦♦♦♦♦♦
I.C Ơ SỞ LÝ LUẬN KHOA HỌC :
Để khắc phục những mặt còn hạn chế của chương trình sách giáo khoa
hiện hành, tăng cường tính thực tiễn, kĩ năng thực hành, năng lực tự học, bổ
sung những thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại phù hợp với khả năng
tiếp thu của học sinh.
Căn cứ vào chủ đề năm học 2008-2009 “ Xây dựng trường học thân
thiện,học sinh tích cực” .

Căn cứ vào công văn số 20/ CT- UBND Tỉnh ngày 1 tháng 9 năm 2009 v/v
thực hiện nhiệm vụ công tác giáo dục năm 2009-2010 với chủ đề: “Đổi mới
nâng cao quản lý giáo dục”.
Căn cứ nghị quyết số 40 /2000/QH 10 ngày 9 tháng 12 năm 2000 về đổi
mới giáo dục phổ thông.
Trong mỗi tiết học cần tạo điều kiện thuận lợi cho tất cả các đối tượng
trong lớp đều được thí nghiệm phát hiện kiến thức từ dễ đến khó, tạo mối
quan hệ thân thiện giữa thầy và trò, giữa trò và trò.
Kế thừa, phát triển những ưu điểm trong hệ thống các phương pháp dạy
học quen thuộc,vận dụng 1 số phương pháp dạy học mới tích cực phù hợp với
hoàn cảnh,điều kiện ở địa phương.
Căn cứ vào đặc điểm tình hình cơ sở vật chất của trường THCS LONG
GIANG,có đồ dùng dạy học tương đối đủ để thí nghiệm thực hành.
Căn cứ tình hình học tập của học sinh lớp 9: đa số đều thích học có thí
nghiệm thực hành theo nhóm.
Căn cứ vào đặc trưng của môn học:
TRẦN VĂN NAM

6

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
Vật lý là môn khoa học thực nghiệm.Các tri thức khoa học đều được xây dựng
từ những sự khái quát hóa các kiến thức được tích lũy bằng phương pháp thí
nghiệm và quan sát.
Vì vậy , muốn hướng dẫn học sinh tự lực phát hiện và kiểm tra kiến thức thì
tốt nhất là nên tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt động thí nghiệm thực

hành và quan sát. Đây chính là hai dạng hoạt động đặc trưng của môn vật lý ở
Trường Trung học cơ sở.
1.Vai trò của việc thí nghiệm thực hành :
Việc thí nghiệm theo nhóm chuyển từ phương pháp nặng về diễn giảng của
giáo viên sang phương pháp nặng về tổ chức cho học sinh hoạt động học tập
để tự chiếm lĩnh kiến thức.
Việc thực hiện thí nghiệm theo nhóm tích cực hóa hoạt động học tập, phát
huy tính chủ động của học sinh.
• Tích cực những mặt sau :
• Tích cực trong hoạt động nhận thức.
• Tích cực 1 cách chủ động trong quá trình phát hiện, tìm hiểu và giải
quyết nhiệm vụ nhận thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
• Sự chủ động trong học tập thể hiện:
 Học sinh tự giác sẳn sàng tham gia vào các hoạt động học tập.
 Học sinh chủ động trao đổi với nhau, với giáo viên nhiều hơn.
 Không tiếp thu kiến thức 1 cách thụ động.
 Tự lực giải quyết các nhiệm vụ học tập dưới sự điều khiển của giáo
viên.
 Học sinh hứng thú, hào hứng trong quá trình học tập.
TRẦN VĂN NAM

7

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
Trong hoạt động thí nghiệm thực hành cũng có hoạt động quan sát , cơ bản
là quan sát so sánh giữa thí ngiệm với đối chứng điều phải vận dụng các thao tác

tư duy so
sánh phân tích tổng hợp thì mới phát hiện được nội dung kiến thức.
Thực hành thí nghiệm phải kích thích được niềm sai mê học tập. Từ đó
việc học tập có chất lượng cao. Mà chất lượng giảng dạy là yếu tố có ý nghĩa to
lớn không chỉ
học trong quá trình dạy học mà cả với sự phát triển toàn diện, sự hình thành nhân
cách của sinh .
2. Tâ ̀m quan trọng của ĐDDH trong việc giảng dạy môn vật lý :
Sử dụng ĐDDH không chỉ đơn thuần là phương tiện của việc dạy mà còn
là phương tiện của việc học. ĐDDH không chỉ minh họa kiến thức, lời giảng của
giáo viên mà chủ yếu là nguồn tri thức, là phương tiện để học sinh khai thác tìm
tòi, phát hiện, chiếm lĩnh kiến thức.
ĐDDH tạo điều kiện đẩy mạnh hoạt động của học sinh trên cơ sở tự giác,
tự khám phá kiến thức thông qua hoạt động thực hành, làm thí nghiệm trong quá
trình học tập.
ĐDDH là nhân tố hổ trợ quan trọng trong việc tổ chức dạy học theo
phương pháp mới của giáo viên.
ĐDDH trong giảng dạy vật lý giữ vai trò chủ chốt trong hoạt động quan
sát, thí nghiệm của học sinh, giúp học sinh phát triển tư duy, tạo điều kiện được
trao đổi tranh luận với bạn học để tìm ra kết quả một cách chính xát nhất.
ĐDDH cần tăng cường sử dụng, coi là phương tiện để nhận thức, không
chỉ thuần túy là sự minh họa. Đây là nguồn thông tin cực kỳ quan trọng giúp học
sinh có hứng thú tìm tòi phát hiện kiến thức mới. Coi trọng quan sát, phân tích,
nhận sét dẫn đến hình thành khái niệm.
TRẦN VĂN NAM

8

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9

1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
ĐDDH như là một hình thức chứng minh hình thành khái niệm kiến thức
mới.
3. Ca ́c hình thức thí nghiệm :
• Thí nghiệm biểu diễn của giáo viên.
• Thí nghiệm của học sinh được chia làm 3 loại:
 Thí nghiệm học sinh làm trước lớp để kiểm tra kiến thức, nghiên cứu
nội dung bài sâu hơn.
 Thí nghiệm thực hành theo nhóm để học sinh tự rút ra nhận xét và
rèn luyện kỹ năng làm thí nghiệm.
 Thí nghiệm mở rộng: học sinh làm ở nhà.
4.Những lưu ý để hoạt động thí nghiệm thực hành có hiệu quả:
Bằng kinh nghiệm thực tiễn dạy học và kết quả nghiên cứu cho thấy: Để
hoạt động thí nghiệm thực hành của học sinh có hiệu quả cần chuẩn bị tốt các vấn
đề sau:
 Phân công nhận và thu dọn nộp lại dụng cụ thí nghiệm của nhóm.
 Điều khiển hoạt động của nhóm: Phân công công việc trao đổi ý kiến,
tập hợp được những ý kiến chung và nêu được những ý kiến khác nhau,
lần lược cử đại diện nhóm phát biểu…
 Nhắc nhở các thành viên hoàn thành nhiệm vụ cá nhân và nhiệm vụ
chung của nhóm.
 Khi cho học sinh thí nghiệm giáo viên phải đảm bảo thực hiện tốt các yêu cầu
sau:
 Thí nghiệm phải đảm bảo an toàn đối với học sinh.Vì thế giáo viên phải
kiểm tra dụng cụ trước khi thí nghiệm.
 Tạo điều kiện khuyến khích học sinh làm việc tự lực.
TRẦN VĂN NAM

9

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
 Tạo điều kiện, không khí thuận lợi để mỗi học sinh được phát biểu ý kiến cá
nhân, phát huy sáng tạo rèn luyện ngôn ngữ.
 Thí nghiệm phải đảm bảo thành công. Tuyệt đối tránh tình trạng thí nghiệm
cho kết quả không đúng, làm cho học sinh mất lòng tin vào kiến thức.
 Giáo viên phải có phương pháp kết hợp nhịp nhàng giữa thí nghiệm với bài
giảng.
5. Ph ương pháp nghiên cứu :
a. Ph ương pháp đọc tài liệu :
Phương pháp này giúp cho người nghiên cứu có cơ sở lý luận để phân tích tài
liệu, các dữ liệu có liên quan đến đề tài, đồng thời giúp ta biết được đề tài này đã
nghiên cứu hay chưa và biết được kết quả của quá trình nghiên cứu.Từ đó giúp ta
trình bày một cách có hệ thống, có lập luận và khoa học. Dùng phương pháp này
để tìm hiểu về thực
trạng, đặc điểm của học sinh hiện nay, thu thập tài liệu để viết thành cơ sở lý luận
chung và vấn đề nghiên cứu.
b. Phương pháp quan sát:
Sử dụng có mục đích có kế hoạch theo những qui tắc nhất định có liên quan
cùng với ngôn ngữ viết và phương tiện kĩ thuật khác nhau để ghi nhận, thu thập
những hiểu biết, hiện tượng của đối tượng, phục vụ nhiệm vụ nghiên cứu. Dùng
phương pháp này để quan sát học sinh trong giờ học, nhất là khi học sinh thí
nghiệm theo nhóm khám phá kiến thức, nhằm thu được kết quả trực tiếp, cụ thể,
sinh động.
c. Phương pháp đối chiếu:

Sử dụng phương pháp này để biết được kết quả học tập của học sinh, những mặt
mạnh, mặt thuận lợi khi áp dụng phương pháp dạy mới so với phương pháp cũ
6. Một số đặc điểm nhận thức của học sinh THCS:
TRẦN VĂN NAM

10

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
Nhận thức là sự phản ánh hiện tượng khách quan đi vào bộ óc con người.
Quá trình nhận thức diễn ra theo qui luật nhận thức chung của loài người.Quá
trình nhận thức đó diễn ra từ thực trạng sinh động đến tư duy, từ tư duy trừu
tượng đến thực tiễn, mà trực quan sinh động ở đây là các hiện tượng xuất phát từ
thực tế , có vai trò to lớn trong việc củng cố kiến thức đã học, giúp HS nắm vững
bản chất của hiện tượng vật lý, rèn kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, rèn
luyện năng lực quan sát phát triển năng lực tư duy của HS, yêu thích môn học
sâu sắc.
II. C Ơ SỞ THỰC TIỄN :
1. Sơ lược vấn đề :
Hầu hết, gia đình các em đều sống bằng nghề nông làm ruộng nên việc
quan tâm, đầu tư ăn học cho con không được cao. Đa số, gia đình các bậc phụ
huynh chủ yếu cho con em, học để biết cái chữ, tính toán là được. Cón ở các em,
ngoài việt đến trường đi học các em còn phụ giúp gia đình…
Là một giáo viên vùng sâu( kinh tế địa phương là nông nghiệp) tôi luôn
mong ước học sinh của tôi sau này là những học sinh năng động, sáng tạo, giỏi
thực hành,ham thích nghiên cứu khoa học và quan trọng hơn hết là biết áp dụng
kiến thức đã học vào lao động sản xuất. Do đó từ bây giờ , khi còn ngồi trên ghế

nhà trường, các em phải được trang bị một kỹ năng thực hành quan sát tốt. Là
giáo viên trực tiếp giảng dạy, ngoài việc tích cực học tập nâng cao trình độ
chuyên môn, tôi luôn trăn trở suy nghĩ tìm ra giải pháp hình thành kỹ năng thực
hành quan sát cho học sinh.Trước hết tôi hướng dẫn cho học sinh cách thực hiện
lắp ráp thí nghiệm như thế nào, những kiến thúc vấn đề nào cần trả lời sau khi
nghiên cứu. Từ đó hình thành ở học sinh ý thức tích cực học tập, thích nghiên
cứu.Đồng thời, các em còn có thể đánh giá đực quá trình nhận thức của bạn. Nếu
TRẦN VĂN NAM

11

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
thực hiện tốt việc thực hành quan sát thì chắc chắn sẽ hình thành được tính cách
của một con người mới trong thời đại mới.
2. Thực trạng giờ dạy :
Vào đầu năm học, áp dụng phương pháp mới khi giảng bài HS chưa quen
trong hoạt động tự học: ví dụ như khi thí nghiệm không biết làm những bước như
thế nào, không biết phần nào nên ghi bài và phần nào thì không, tốc độ HS ghi
bài chậm. Học sinh hoạt động chưa đồng bộ, HS khá giỏi rất năng động luôn
mạnh dạn tích cực phát biểu ý kiến,đối tựng học sinh yếu ít hoạt động hơn chỉ
phát biểu khi nào giáo viên gọi đến, hoặc chỉ ngồi nghe ý kiến của bạn.
3. NỘI DUNG VẤN ĐỀ:
3.1.Biện pháp thực hiện- vận dụng phương pháp thí nghiệm thực hành
trong tiết học vât lý :
a. Biện pháp thực hiện:
Giáo viên phải xác định chính xác mục tiêu bài học, sau khi học xong thì

hiểu được những kiến thức gì? Có kỹ năng gì? Thái độ gì? Mức độ đạt được như
thế nào?
Câu hỏi đặt ra phải logic, giai đoạn đầu của bài học phải bố trí các câu hỏi
về sự kiện trước, sau đó là những câu hỏi nâng cao về tư duy.
Các bước giáo viên tổ chức cho học sinh thực hiện thí nghiệm như sau:
 Giáo viên giới thiệu dụng cụ chuẩn bị thí nghiệm .
 Học sinh quan sát dụng cụ.
 Giáo viên kiểm tra việc chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành của HS
 Giáo viên tóm tắt cách thực hiện thí nghiệm qua thông tin đã nêu và kiến
thức cần trả lời.
 Giáo viên thao tác thí nghiệm mẫu cho học sinh quan sát
 Giáo viên qui định rõ thời gian thí nghiệm
TRẦN VĂN NAM

12

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
 Tổ chức cho học sinh ổn định theo nhóm (khoảng 4 nhóm/ lớp)
 Học sinh thực hiện thí nghiệm và ghi kết quả vào mẫu báo cáo, giáo viên
theo dõi các nhóm thực hành.
 Khi các nhóm thí nghiệm hết thời gian qui định, yêu cầu HS trở về vị trí cũ
 Học sinh nộp mẫu báo cáo kết quả thực hành.
 Giáo viên nhận xét bài báo cáo của học sinh
 Giáo viên thống nhất kết quả thí nghiệm, nêu tổng quát kiến thức cần hiểu
trong bài.
b.Vận dụng phương pháp thí nghiệm thực hành trong 1 tiết học vật lý:

Sau đây là phần ví dụ tôi thể hiện phương pháp thí nghiệm thực hành trong 1 tiết
vật lý: “ BÀI 15: THỰC HÀNH : XÁC ĐỊNH CÔNG SUẤT CỦA CÁC DỤNG
CỤ ĐIỆN”
• Tôi đã tổ chức thực hiện các bước như sau:
 Giáo viên giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm cần thiết để thực hành đối
với mỗi nhóm học sinh:
• 1 nguồn điện 6V
• 1 công tắc, 9 đoạn dây dẫn mỗi đoạn dài 30 cm
• 1 ampe kế có GHĐ: 500mA- ĐCNN: 10mA
• 1 Vôn kế có GHĐ 5V- ĐCNN 0,1V
• 1 bóng đèn pin 2,5V, 1 quạt điện nhỏ 2,5V, 1 biến trở có điện trở lớn nhất 20
Ω và chịu được dòng điện có I lớn nhất 2 A
Giáo viên kiểm tra phần trả lời câu hỏi trong mẫu báo cáo thực hành của HS.
 Giáo viên tóm tắt cách thực hiện thí nghiệm qua thông tin đã nêu
 Giáo viên thao tác thí nghiệm mẫu: cách lắp mạch điện theo sơ đồ
hình 15.1 cho học sinh quan sát.
TRẦN VĂN NAM

13

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
 Giáo viên nhấn mạnh vấn đề cần thiết để HS phải trả lời vào mẫu
báo cáo.
 Khi hướng dẫn xong, GV qui định thời gian HS thực hiện và tổ chức
HS thực hành.
 HS thực hành xác định công suất của đèn và quạt, ghi kết quả báo

cáo .
 HS nộp mẫu báo cáo cho GV.
 GV. Nhận xét kết quả thực hành .
 GV. Tóm tắt kiến thức : Khi hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn
tăng hoặc giảm thì công suất bóng đèn cũng tăng hoặc giảm theo.
Ngoài ra, để tiết học đem lại hiệu quả cao không chỉ tổ chức thí nghiệm theo
nhóm là đủ mà còn kết hợp nhịp nhàng giữa các phương pháp khác với kiến thức.
Muốn vậy, giáo viên phải chuẩn bị soạn giáo án thật tốt. Sau đây là thể hiện nội
dung giáo án của tôi :
BÀI 15 : THỰC HÀNH : XÁC ĐỊNH CÔNG SUẤT
CỦA CÁC DỤNG CỤ ĐIỆN

1.MỤC TIÊU :HS:
-Kiến thức : Xác định công suất của các dụng cụ bằng Ampe kế, Vôn kế
-Kĩ năng : lắp mạch điện chính xác, tính kết quả báo cáo thí nghiệm
-Thái độ : Có thái độ thực hành nghiêm túc, bảo vệ dụng cụ thực hành
2.CHUẨN BỊ :
GV: Chuẩn bị đối với mỗi nhóm học sinh :
• 1 nguồn điện 6V
• 1 công tắc, 9 đoạn dây dẫn mỗi đoạn dài 30 cm
TRẦN VĂN NAM

14

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
• 1 ampe kế có GHĐ: 500mA- ĐCNN: 10mA

• 1 Vôn kế có GHĐ 5V- ĐCNN 0,1V
• 1 bóng đèn pin 2,5V, 1 quạt điện nhỏ 2,5V, 1 biến trở có điện trở lớn nhất 20
Ω và chịu được dòng điện có I lớn nhất 2 A
HS. Chuẩn bị mẫu báo cáo
3. PHƯƠNG PHÁP :
- Phương pháp thực hành theo nhóm, đàm thoại, quan sát tìm tòi.
4. Tiến trình.
4.1. Ổn định tổ chức:
4.2. Kiểm tra bài cũ: Không
4.3. Giảng bài mới:
TRẦN VĂN NAM

15

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
TRẦN VĂN NAM

Hoạt động của GV – HS Nội dung bài học
HOẠT ĐỘNG 1: Trình bày việc chuẩn bị
báo cáo thực hành, trả lời các câu hỏi về cơ
sở lý thuyết của bài thực hành.
 GV. Yêu cầu học sinh trả lời câu a,b,c của
phần 1 trong báo cáo
 GV. Kiểm tra xem học sinh có chuẩn bị
mẫu báo cáo không
 GV. Giới thiệu dụng cụ thực hành:

• 1 nguồn điện 6V
• 1 công tắc, 9 đoạn dây dẫn mỗi đoạn dài
30 cm
• 1 ampe kế có GHĐ:500m ĐCNN:10mA
• 1 Vôn kế có GHĐ 5V- ĐCNN 0,1V
• 1 bóng đèn pin 2,5V, 1 quạt điện nhỏ
2,5V, 1 biến trở có điện trở lớn nhất 20
Ω và chịu được dòng điện có I lớn nhất
2 A
BÀI 15.
I.CHUẨ N BỊ :
• 1 nguồn điện 6V
• 1 công tắc, 9 đoạn dây dẫn
mỗi đoạn dài 30 cm
• 1 ampe kế có
GHĐ:500mA-
ĐCNN:10mA
• 1 Vôn kế có GHĐ 5V-
ĐCNN 0,1V
• 1 bóng đèn pin 2,5V, 1 quạt
điện nhỏ 2,5V, 1 biến trở
có điện trở lớn nhất 20 Ω
và chịu được dòng điện có
I lớn nhất 2 A
II.NỘI DUNG THỰC HÀNH
Trả lời câu hỏi mẫu báo cáo
thực hành:
1.Tra ̉ lời câu hỏi :
* a. P = UI.
* b. Đo hiệu điện thế dụng cụ

là vôn kế.Mắc song song với
đoạn mạch cần đo hiệu điện thế,
sao cho chốt dương của vôn kế
mắc về phía cực dương của
nguồn điện.
*c. Đo cường độ dòng điện
dùng ampe kế. Mắc nối tiếp
ampe
kế với đoạn mạch cần đo cường
độ dòng điện sao cho chốt
dương của Ampe kế mắc với
16

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
4.4. Củng cố và luyện tập:
HS. Hoàn thành mẫu báo cáo. Nộp mẫu báo cáo cho giáo viên.
GV. Nhận xét: thái độ, tác phong làm việc của các nhóm.
4.5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:
Đọc trước nội dung bài 16. “ĐỊNH LUẬT JUN LEN XƠ”
Chú ý xem kỹ nội dung II. Nội dung định luật JUN LEN XƠ
5. RÚT KINH NGHIỆM :
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………
3.2. Kết quả:
Khi chưa thực hiện đổi mới việc hướng dẫn học sinh thực hành thí nghiệm,
thì kĩ năng thí nghiệm cũng như sự tái hiện thông tin kiến thức, hình ảnh, hiện
tượng thực tế trong trí não của học sinh còn hạn chế.
* Kết quả chất lượng trước khi áp dụng phương pháp mới ở lớp 9
1
:
GIỎI KHÁ TRUNG BÌNH YẾU KÉM
2(7,1%) 7(25%) 14 (50%) 5 (17.9%) 0
Sau khi áp dụng phương pháp thí nghiệm thực hành theo đúng qui định
chuyên môn, thì kỹ năng thực hành của HS được tiến bộ hơn , thuần thục hơn.Ví
dụ: trong lắp mạch điện học sinh có thể nhìn sơ đồ để tự lắp mạch điện, có thể
kiểm tra mạch điện đó lắp đúng hay sai. Ngoài ra, khi thực hành học sinh ghi kết
quả báo cáo, tính toán kết quả…học sinh vận dụng công thức đã học để thực hiện
;điều đó giúp học sinh một lần nữa ôn tập lại công thức. Hoặc từ bài thực hành
TRẦN VĂN NAM

17

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
học sinh rút ra được kết luận kiến thức mới, tin vào kiến thức hơn.Ví dụ: bài thực
hành: “ĐO TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ” nếu đặt vật ở khoảng cách
gấp 2 lần tiêu cự thì ảnh thu được sẽ cao bằng vật và nằm ở khoảng cách 2 lần
tiêu cự. Hoặc chỉ có thí nghiệm thực hành học sinh mới nhớ rỏ kiến thức nam
châm vĩnh cửu được chế tạo từ thép; nam châm điện tạo ra từ lõi sắt non được

quấn quanh cuộn dây khi có dòng điện chạy qua…Tóm lại, tiết thí nghiệm thực
hành hổ trợ rất nhiều trong việc truyền thụ kiến thức mới và củng cố kiến thức
cũ. Đồng thời tạo được sự hứng thú trong học tập, yêu thích học môn vật lý nhiều
hơn.
* Kết quả chất lượng sau khi áp dụng phương pháp mới:( HKI)
GIỎI KHÁ TRUNG BÌNH YẾU KÉM
6 ( 21,4%) 11 (39,3%) 11(39,3%) O O
Do đó, qua thực tế tôi nhận thấy giáo viên thực hiện đúng theo tinh thần đổi mới
phương pháp giáo dục mà Quốc hội đề ra sẽ thành công trong việc giáo dục và
đào tạo
4.Nhận xét đánh giá đề tài:
Qua quá trình tìm hiểu tôi thấy việc áp dụng phương pháp thực hành thí
nghiệm không những khắc sâu kiến thức cho HS mà còn hình thành ở các em thái
độ học tập
yêu thích bộ môn, có sở trường nghiên cứu khoa học.
TRẦN VĂN NAM

18

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
Trong thực tiễn dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học
sinh hiện nay, cần tăng cường phương pháp thực hành thí nghiệm ngày một tốt
hơn.
5. Đề xuất:
Các giải pháp được đưa ra trên đây đòi hỏi nhiều ở phần chuẩn bị ĐDDH,
học sinh phải chuẩn bị tốt cùng giáo viên.

Rất cần sự ủng hộ của bộ phận thư viện thiết bị về việc cung cấp kịp thời
các thiết bị dạy học như: đế đèn, la bàn, kính lúp, thanh đồng, quạt điện nhỏ 2,5V,
bóng đèn pin,… và các tài liệu có liên quan đến bài học.

TRẦN VĂN NAM

19

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
Tính tích cực là một phẩm chất vốn có của con người, biểu hiện trong hoạt
động, đặc biệt trong hoạt động của chủ thể. Tính tích cực trong hoạt động học
tập về thực chất là tính tích cực nhận thức, đặc trưng của các khác vọng hiểu biết,
và nghị lực cao trong quá trình chiếm lĩnh nội dung học tập.
Có tổ chức tốt việc thực hành cho học sinh thì mới phát huy được tính tích cực
trong học tập của các em ,tạo điều kiện tốt cho việc ứng dụng kiến thức đã học
vào lao động, đời sống và sản xuất.
Tóm lại, thí nghiệm thực hành trong môn vật lý ở trường THCS là một trong
những phương pháp quan trọng không thể thiếu.Vì toàn bộ lượng kiến thức vật lý
mà học sinh cần lĩnh hội điều phải thông qua thí nghiệm. Có thực hiện tốt việc thí
nghiệm thì mới phát huy được tính tích cực trong hoạt động của học sinh. Đề tài
nghiên cứu trên đây tuy đạt kết quả chưa cao, nhưng được tiến hành theo tinh
thần đổi mới phương pháp dạy học môn vật lý lớp 9 trường THCS.
Trên đây là những ý kiến về thực hiện “Phương pháp hướng dẫn học sinh làm
thực hành thí nghiệm”ở trường THCS LONG GIANG và chỉ là ý kiến riêng của
bản thân tôi, nên không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp ý
kiến của đồng nghiệp, hội đồng khoa học, để sáng kiến này càng hoàn thiện hơn.

Long Giang, ngày tháng năm 2010
Người thực hiện

TRẦN VĂN NAM

TRẦN VĂN NAM

20

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
1. Tài liệu quản lý giáo dục trung học của BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO- Vụ
giáo dục trung học.
2. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên THCS chu kỳ III ( 2004-
2007) của BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO- Vụ giáo dục.
3. Sách chương trình giáo dục THCS các môn Vật lý- Sinh học- Nhà xuất bản
giáo dục- Tổng biên tập: VŨ DƯƠNG THỤY.
4. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS môn Vật lý- Nhà xuất bản
giáo dục- Biên soạn: NGUYỄN HẢI CHÂU- NGUYỄN TRỌNG SỬU.
5. Sách giáo khoa vật lý 9- Nhà xuất bản giáo dục- Tổng biên tập: VŨ
QUANG.
6. Sách giáo viên Vật lý 9- Nhà xuất bản giáo dục- Tổng biên tập: VŨ
QUANG
Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở trường THCS môn Vật lý,
Hóa học, Sinh học, Công nghệ của: NGUYỄN PHƯƠNG HỒNG, TRỊNH
THỊ HẢI YẾN, NGÔ VĂN HƯNG, NGUYỄN MAI VÂN, TRẦN MAI
THU, NGUYỄN PHÚ TUẤN, TRẦN QUÝ THẮNG.

Ý KIẾN NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
♦♦♦♦♦♦♦
1. Cấp trường: Trường THCS LONG GIANG
Nhận xét:
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
TRẦN VĂN NAM

21

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Xếp loại:……………………………………………………………………….
2. Cấp Phòng: Phòng GD&ĐT BẾN CẦU
Nhận xét:
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Xếp loại:……………………………………………………………………….
3. Cấp ngành: Sở GD&ĐT TÂY NINH
Nhận xét:
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Xếp loại:……………………………………………………………………….

• TÓM TẮT ĐỀ TÀI Trang 2-3
TRẦN VĂN NAM

22

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM : HƯỚNG DẪN HỌC SINH LÀM THỰC HÀNH THÍ
NGHIỆM Ở 1 TIẾT HỌC VẬT LÝ LỚP 9
1

TRƯỜNG THCS LONG GIANG
A. MỞ ĐẦU : Trang 5
I. Lý do chọn đề tài
II. Đối tượng nghiên cứu
III. Phạm vi đề tài

IV. Phương pháp nghiên cứu
B. NỘI DUNG: Trang 6-11
I. Cơ sở lý luận khoa học:
1.Vai trò của việc thí nghiệm theo nhóm
2.Tầm quan trọng của ĐDDH
3.Các hình thức thí nghiệm
4.Những lưu ý để thí nghiệm thực hành có hiệu quả
5.Phương pháp nghiên cứu
6.Đặc điểm nhận thức của HS THCS

II.Cơ sở thực tiễn: Trang 12-22
1.Sơ lược vấn đề
2. Thực trạng giờ dạy có thí nghiệm theo nhóm
3. Nội dung vấn đề:
3.1.Biện pháp thực hiện- vận dụng phương pháp thí nghiệm
3.2. Kết quả
4. Nhận xét đề tài
5. Đề xuất
C. KẾT LUẬN: Trang 23
TRẦN VĂN NAM

23