luận văn kiểm toán đề tài Kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền do Công ty TNHH Kiểm toán Nhân Việt thực hiện

Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Trường Đại học kinh tế quốc dân
Khoa kế toán

chuyên đề
thực tập chuyên ngành
Đề tài:
kiểm toán chu trình bán hàng - thu tiền do
công ty tnhh kiểm toán nhân việt thực hiện
Họ và tên sinh viên : mai thị thu anh
Mã số sinh viên : CQ480089
Chuyên ngành : kiểm toán
Khoá : 48
Giáo viên hướng dẫn : ts. phan trung kiên
hà nội - 05/ 2010
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
MỤC LỤC
Trang
Em xin chân thành cảm ơn! 3
CH ƯƠ NG 1 : THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN
HÀNG VÀ THU 3
(1)- Đánh giá về mặt thiết kế và thực hiện đối với các thủ tục kiểm soát
chính của chu trình 14
dụng như tỷ lệ hoàn thành, ước tính dự phng 16
chính của DN đối với chu trình này; 16
- Thẩm quyền phê duyệt của 16
soá cính 20
Bảng 1.1: Soát xét về thiết kế và triển khai các thủ tục kiểm soát chính 20
Tổng h 20
là ùytuộc vào mỗi trưởng nhóm kiểm toán có cách sắp xếp công việc

riêng 22
Công ty tiến hành kiểm toá 22
đ ư ợc xây ựg heo khoản mục, tức là xây dựng ch ươ ng trình ch 22
hàng quenthuộc lần này là Công ty viễn thông ỉ 39
ư vấn, b ư u điện, bán điện thoại và 42
hu khó đòi nên KTV không tiến hành kiểm 49
chỉnh khoản ghi sai kỳ kế toán này, bút toán điều chỉnh 60
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
72
DANH MỤC
Từ đầy đủ Từ viết tắt
Ban giám đốc BGĐ
Báo cáo kết quả kinh doanh BCKQKD
Báo cáo kiểm toán BCKT
Báo cáo tài chính BCTC
Cân đối kế toán CĐKT
Giỏ trị gia tăng GTGT
Kiểm toán viên KTV
Kiếm soát nội bộ KSNB
Tài khoản TK
Trách nhiệm hữu hạn TNHH
Việt People Auditing VPA
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
ẾT TẮT
DANH M ỤC CÁC
Em xin chân thành cảm ơn! 3
CH ƯƠ NG 1 : THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN
HÀNG VÀ THU 3

(1)- Đánh giá về mặt thiết kế và thực hiện đối với các thủ tục kiểm soát
chính của chu trình 14
(2) dịch vụ; kênh phân phối; 15
Các vấn 15
dụng như tỷ lệ hoàn thành, ước tính dự phng 16
chính của DN đối với chu trình này; 16
- Thẩm quyền phê duyệt của 16
soá cính 20
Bảng 1.1: Soát xét về thiết kế và triển khai các thủ tục kiểm soát chính 20
Tổng h 20
là ùytuộc vào mỗi trưởng nhóm kiểm toán có cách sắp xếp công việc
riêng 22
Công ty tiến hành kiểm toá 22
đ ư ợc xây ựg heo khoản mục, tức là xây dựng ch ươ ng trình ch 22
hàng quenthuộc lần này là Công ty viễn thông ỉ 39
ư vấn, b ư u điện, bán điện thoại và 42
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
hu khó đòi nên KTV không tiến hành kiểm 49
chỉnh khoản ghi sai kỳ kế toán này, bút toán điều chỉnh 60
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
5
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
chi tiết
1
52
LỜI MỞ ĐẦU
Trong các phần hành của kiểm toán BCTC thì kiểm toán chu trình bán
hàng – thu tiền là một nội dung quan trọng vì doanh thu được coi là khoản mục
trọng yếu ảnh hưởng rất lớn đến BCKQKD và ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ

tiêu về thuế cũng như lợi nhuận chưa phân phối của doanh nghiệp. Vì vậy, khi
tiến hành kiểm toán chu trình này, KTV cần phải quan tâm đặc biệt đến việc
phản ánh trung thực và hợp lý chỉ tiêu doanh thu cũng như các khoản phải thu
khách hàng trên BCTC, từ đó tạo niềm tin cho người sử dụng BCTC. Tuy việc
tiến hành kiểm toán một chu trình là phức tạp nhưng khi thực tập tại Công ty
TNHH kiểm toán Nhân Việt, nhận được sự chỉ bảo tận tình của các anh chị
trong
ng ty, em đã quyết định lựa chọn đề tài này.
Công ty TNHH kiểm toán Nhân Việt là một công ty kiểm toán mới
nhưng đã đạt được nhiều kết quả tốt trong hoạt động kinh doanh và đặc biệt
có thế mạnh trong kiểm toán các khách hàng trong lĩnh vực dịch vụ viễn
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
1
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
thông và các dịch vụ liên quan. Công ty đã tạo được uy tín ngày càng cao cho
khách hàng sau mỗi hợp đng kiể toán. Đánh giá được thế mạnh này của Công t
y và n hận thức được tầm quan trọng củ việc thực hiện kiểm toán chu trình bán
hàng- thu tiền , trong thời gian thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán Nhân
Việt, được sự hướng dẫn tận tình của TS. Phan Trung Kiên và các an chị ở
phòng nghiệp vụ I, em đã tìm hiểu và lựa chọn Đ ề tài : “Kiểm toán chu
trình bán hàng – thu tiền do Công ty TNH
Kiểoán hân iệt hực hiệ” co Chuênđề ốt nghiệp.
Ngo đ i ph ần L ời m ở đầu v à K ết l
ậ , n ộidung Chuyên đề thực tập của em gồm hai chương:
C hương 1 : Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng – thu tiền
trong quyt
n kiểm toán BCTC của Công ty TNHH Kiểm toán Nhân Việt ;
C hương 2 : Nhận xét và một số đề xuất hoàn thiện kiểm toán chu
trình bán hàng – thu tiền trong quy trình
iểm toán BCTC do Công ty TNHH Kiểm toán Nhân Việt thực hiện.

Do hạn chế về thời gian cũng như hiểu biết của bản than nên Chuyên đề
của em không thể tránh khỏi nhiều sai sót. Vì vậy, em kính mong sự góp ý
châ
thành của các Thầy cô để Chuyên đề của em được hoàn thiện hơn.

SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
2
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Em xin chân thành cảm ơn!
CH ƯƠ NG 1 : THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN CHU TRÌNH BÁN
HÀNG VÀ THU
1.1ỀN TRONG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN BCTC CỦA CÔNG TY
TNHH KIM TOÁ NHÂNVỆT
ổng quan về tổ chức kiểm toán tại Công ty TNHH Ki ểm to án Nh õ n Vi ệt
Vềtổ chức đoàn kiểm toán, Công t thờng tổ chức đoàn kiểm toán gồm
các thành hầ n sau: Thành viên Ba Giám đốc ; n gườisoát xét côg việc kiểm
soát chấ lượng ; Chủ nhiệm kiểm toán ( Trưởng nhóm kiểm toán) ; KTV
chính ; KTV; trợ lý kiểm toán . Mỗi thành viên trong đoàn kiểm toán đều có
một chức năng và nhiệm vụ rõ ràng, đã được vạch sẵn nhằm tránh tình trạng
chồng chéo về công việc trong quá trình kiểm toán. Tuỳ vào các khách hàng
thể mà Công ty tổ chức các đoàn kiểm tá phù hợp để cho cuộc kiểm toán đạt
hiệu quả tốt nhất.
Trong quá trình kiểm toán thì ng ư ời soát xét luôn đóng vi rị rất quan
trọng. Đây là ng ư
giám sát cuộc kiểm toán để cuộc kiểm toán luôn diễn ra theo ch ươ ng trình
kiểm toán đã xây dựng.
Về tổ chức quy trình iể toán, quy trình kiểm toán của Công ty gồm ba
giai đoạn chính là: Lập kế hoạch tổngquát và thiết kế ch ươ ng trình kiểm
toán; thực hiện kế hoạch kiểm toán; và hoàn thành kiểm toán, công bố
BCKT . Trong mỗi ii đoạn của quá trìnhkim toán này, việc tổ chức mt uộc

kiểm toán luôn có những qyđịnh khá chi tiết, óđ ư ợc quy định trong ch ươ ng
trình kiểm toán. Tất n
- ên , dự qu định rất chi tiết nh ư ng luôn có nh
g tr ư ờng hợp riêng biệt với các loại khách hàng khác nhau.
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
3
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Giai đoạ1 : Khảo sát và lập kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn này bao gồm tất cả các công v
c khác nhau nhằm tạo c ơ sở pháp lý, kế hoạhkiểm toán cụ thể và các
điều kiện vật chất cho ông tá
kiểm toán.
Giai đoạập sẽ bắt đầu ngay sau khi vpa đ ư ợc bổ nhiệm làm kiểm toán,
và cáông việc ẽnh ư su:
ôg ty sẽ bố trí ng ư ời đến trụ shchhàng để khảo sát, thu thập thông tin
ban đầu nh ư hiến l ư ợc, mô i tr ư ờng hoạt độninh doanh, môi tr ư ờ ng , quy
trình nghiệp vụ, chính sách chế độ của
hà n ư ớc cólin quan đến hoạt động của đ ơ n vị để có thể lập nên một
ế hoạch kiểm toán đầy đủ và hiệu qả
hất.
Chuẩn bị ch ươ ng rnh chi tiết các vấn đề mà vpa cần phải thực hiện:
- Lập kế hoạch làm việc
- hi tiết ;
- Thảo lu
kỹ l ư ỡng kế hoạch kiểm toán và phân công nhân sự thực hiện từng công
việc cụ thể.
Giai đoạ : Thực hiện kiểm toán Bao gồm tất cả các công việ
thực hiện chức năng xác minh cuộc kiểm toán để khẳng địnhđ ợc thực
chất của đối t ư ợng và các khách tể kiểm toán cụ thể.
Trong quá trình này,VPA sẽ thực hinthông qua hai ph ươ ng pháp là

thử nghiệm kiểm soát và thử nghiệm c ơ bản. Mục đích của giai đoạn này là
đ ánh giá hệ thố n g KSNB của khách thể kiểm toán, phát hiện những đim cần
khắc phc v đề xuất với khách hàng những giải pháp hữu hiệu nhất để đảm bảo
an toàn, hiệuquả chhách hàng trong quá trình hoạt độ ng kinh doanh ; t hu hập
đầy đủ các bằng chứng về các sốlệu và thuyết minh trên BCTC để làm c ơ sở
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
4
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
đ ư a ra các ý kiến nhận xét về tình hình tài chính cũng nh ư tình hình hoạt
động của Công ty đ ượckiểm toán nhằm nâng cao hiệu quả tối đa của kiểm
toán. Để phục vụ khách hàg ột cách tốt nhất, hiện nay VPA đã xây dựng và
thực hiện một ch ươ ng trình kiểm toán vừa khoa học vừa mang tính chất thực
tiễn và hợp lý. Ch ươ ng trình này đã thực sự mang lại hiệu quả nâng cao năng
suất lao độnà góp phần c
- g cấp nhữngthông tin với độ tin
ậy cao cho công tác quản lý ih tế tài chính và điều hành công việc kinh
doanh của Công ty đ ư ợc kiểm toán.
Giai
ạn 3 : Kết thúc kiểm toán.
Bao gồm tất cả công việc: Đ ư a ra kết luận kiểm toán, lập BCKT và
giải quyết công việc phát sinh sau khi lập BCKT.
Trong quá trình hc hiện kiểm toán nếu phát hiện các sai sót, VPA sẽ trao
đổi trực tiếp với phòng Tài chính Kế toán của khách hàng. Khi kết thúc công
việc kiểm toán tại đ ơ n vị và đã thn
nhất với phòng Tài chính Kế toán, VPA sẽ tổ cức họp trao đổi,tống nhất
kt quả quá trình kiểm toán với Ban lãnh đạo khách thể kiểm toántừ đây ôg bố
BCKT .
Trong quá trình tổ chức kiểm toán tại Công ty , việc tổ chức l ư u trữ hồ
s ơ kiểm on cũng đúng một vai rò rấtquan trọng. Các file hồ luôn đ ư ợc sắp
xếp sacho hợp lý cho việc trcứu, sử dụng trong cng việc, nhất là những khách

hàng th ư ờng niên của Công ty . Hồ s ơ kiểm toán của Công ty đ ư ợc phân
loại thành hồ s ơ kiểm toán chung và hồ s ơ kiểm toán năm. Hồ s ơ kiểmtán
cug giúp KTV có cái nhìn xyên suốt khách hàng ktừ khi bắt đầu cung cấp
dịch vụ đến năm kiểm toán hiện thời. Tong năm kiểm toán đầu tiên, các tài
liệu thu thập đ ư ợc l ư u trong phần XI củồ s ơ kiểmtoán năm. Hồ s ơ kiểm t
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
5
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
n năm bao gồm các thông tnchung về cuộc kể toán nh ư những thông tin
về khách hàng kiểm toán và những bn chứng kiểm toáhu thập đ ư ợc cũng nh
ư những ý kiến củTV.
Vấn đề kiểm soát chất l ư ợngkiểmtoán ư ợc o là vấn đề xuyên suốt
trong quá trình kiểm toán. Chất l ư ợng kiểm toán đ ư ợcđả bảo chi khi các
quá trình kiểm toán ợc thực hiện nghiêm túc theo kế hoạc h đặ t ra. Chất l ư
ợnhân sự cho cuộc kiểm toán cũng phải đảm bảo phù hợp với hợp đồniểm
toán
ươ ng ứng. Với hệ thống kiểm soát chất l ư ợng các cấp của VPA từ Hội
đồng thành viên, các giám đốc, tr ư ởng phònến từng KTVluônđảm bảo cho
cuộc kiểm toán có chất l ư ợng cao.
Việc lựa chọn vàt chức kiểm toán các phần hành bắt đầu từ ngay trong
giai đoạn lậ
kế hoạch kiểm toán, trogb ư ớ cng việ c: “ Tìm hiểu chính sách kế toán
và chu trình kinh doanh quan trọng”. Trong b ư ớc c
g việc này, các công việc thực hiện phải đảm bảo mục tiêu:
(1) Xác định và hiểu đ ư ợc ph ươ ng pháp kế to
áp dụng cho các giao dịch và sự liên quan tới chu trình kin d
nh quan trọng;
(2) Đánh giá về mặthiết kế và thực hiện đối vớ
các thủ tục kiểm soát chính của chu trình kinh doanh này;
(3) Quyết định xem liệu có thực hiện k

m tra hệ thống KSNB ;
(4) Thiết kế các thủ tục kiểm tra c ơ bản phù hợp và có hiệu quả.
Để thực hiện mục tiêu trên, KTV cần tuân thủ chuẩn mực i
toán áp dụng là VSA 315, ISA 315.
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
6
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
c thủ tục thực hiện để tìm hiểu chính sách kế toán và chu trình kinh
doanh quan trọng là:
- Hiểu biế
các khía cạnh kinh doanh liên quan tới chu trình ;
- Các c
nh sách kế toán áp dụng ;
- Mô tả chu trình kinh oanh chính gồm cả việc xác định ra các thủ tục
kiểm soát chính củ a chu trình
- Soát xét về thiết kế, triển khai các thủ tục kiể m soát chính- Phát hiện
các rủi ro trọng yếu, kết luận về KSNB ,qyết định xem chực hiện kiểm tra
hoạt động hữu hiệu của KSNB hay không.
Tog quá trình tìm hiểu chu trình kinh doanh quan trọng này phải đ ư ợc
chủ nhiệm kiểm tá và thành viên BG
phêduyệt, đ ư ợc cập nhật th ư ờng xuyên trong suốt quá trình thực hiện
kiểm toán, đồng thời đ ư ợc traođi với các thnh viên nhóm kiểm toán đểcác
thành vê có đủ thông tin để th ự c hiện công việc.
Nh ư vậy, ngay từ troniai đạ đầu của quá trình kiểm toán thì việìm hiểu
về chính sách kế toán của đ ơ n vị
ng nh ư các phần hành kiểm toán c ơ bản của đ ơ n vị là một vấn đề rất
quan trọng. Nó giúp quátrnh kiểm toán định h ư ớng đ ư ợc các trọng tâm của
cuộc kiểm toán, đ ư a cuộc kiểm toán thành công theo mong muốn.
Trong giai đoạn thựiện kiểm toán thì victhực hiện tổ chức các phần hành
này sẽ tuân theo ch ươ ng trình kiểm toán chi tiết cho cáhoản mục hay chu

trình. ViCông ty kiểm toán Nhân Việt, việc thực hiện kiểm toá là ho khoản
mục nh ư ng khi đã xác định đ ư ợccc phần hành quan trọng của khách hàng
thì Công ty sẽ tiến hành kiểm toán đầy đủ các b ư ớc để đảm bảo chu trìh đ ư
ợc kiểm toán không có sai sót trọng yếu. Và mặc dù c ác b ư ớc công việc
thực hiện là các khoản mục nh ư ng các khoản mục này luôn có sự đánh giá
liên quan lẫn nhau, tác động qua lại lẫn nhau một cách logic đúng nh ư bản
chất của nó. Một điều quan trọng nữa là các phần hành cũng có sự liên quan
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
7
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
đến nhau chặt chẽ. Một ví dụ cụ thể là hai phần hành mua hàng- thanh toán và
á hàng- thu tiền có chung một khoảnmc là tiền mặt. Khiến hành kimtoán hai
chu trình này thì tiền mặt phải nằm trong sự đánh gihợp lý của sự in động hai
chu trình nà. Khi quá trình bán hàng diễn ra với khối l ư ợng lớn và ít khoản
phải thu thì l ư ợng tiền sẽ thu đ ư ợc nhiều, l ư ợng tiền này sẽ dựng để chi
trả cho những khoản mua sắm vật
ư đầu vào nếu đ ơ n vị thanh toán ngay. Nh ư vậy, ngay trong chu trình
bán hàng- thu tiền cũng luôn có sự liên quan của nhiều khoản mục và điều
này yêu cầu KTV phải lựa chọn các khoản mục quan trọng để kiểm tra chặt
chẽ.
Việc phân công công việc cho mỗi KTV trong quá trình thực hiện kiểm
toán tại khách hàng là việc rất quan trọng. Sau khi xác định được các khoản
mục và chu trình quan trọng phả
kiểm toán thì trưởng nhóm kiểm toán sẽ phân công công việc cho các
thành viên và tổ chức phối kết hợp họ theo các công việc liên quan
1.2.1 Việc này nhằm giảm bớt thời gian trong mỗi khâu và đảm
báo được chất lượng kiểm toán.
1.2 T
ết kế cương trình kiểm toán chu trình bán hàng và th tiền trong quy tìh
kiểm toán BCTC của Công ty TNHH kiểm toán Nhân Việt

Khái quát về kế hoạch kiểm toán trong quy trình kiểm toán BCTC của
Công ty TNHH kiểm toán Nhân Việt
Trong g iai đoạn khảo sát và lpkế hoạch kiểm tán thì v iệc hợp đồng có đ
ư ợc ký kết hay không tuỳ thuộc vào yêu cầu khách hàng kiểm toávà khả năng
đáp ứng yêu câu đó từ Công ty và việc Công ty đánh giá rủi ro kiểm toán đối
với kháchhng có ở mức chấp nhận đ ư chay không. C ông ty luôn khô
ngừng tìm hiểu về khách hàng, Ban Giám đốc, hoạt động kinh doanh
cũng nh ư rủi ro kinh doanh của khách hàng…. Việc luôn cập nhật thông tin
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
8
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
này giúp cho Công ty tiết kiệm đ c thời gian và chi phí tr ư ớc cuộc kiểm toán
chính thứ. Công ty sẽ dự thảo ợp đồng với đầy đủ nội dung theo quy định của
pháp luật về hợp đồng kiểm toán, ngoài ra sẽ thêm một số điều khoản do
Công ty và khách hàng thoả thuận. Tr ư ớc khi cính thức đến gặp khách hàng,
Công ty sẽ gửi th ư hẹn kiểm toán và
h ư gửi khách hàng về kế hoạch kiểm toán trong đó nêu rõ trách nhiệm
của KTV và của kháh hàn; ph kiểm toán; nhókiểm toán; thời gian thực hiện;
một số yucầu của KTV nh ư yêu cầu cung cấp đầy đủ giấy tờmàKTV cần cho
một cuckiểm toán.
Sau khi đã có cuộc tiếp xúc với khách hàng, chủ nhiệm kimtoán sẽ tổng
hợp xây dn K ế oạ ch k iểm toán trên c ơ sở đánh giá khả năng có thể kiểm
toán đ ư ợc. Để giúp cho việc lập kế hoạch và thiết kế ph ươ ng pháp kiểm
toán đ ư ợc thực hiện có hiệu quả, các KTV cao cấủa Công ty lập ên chi
l ư ợc kiểm toán để định h ư ớg
ơ bản cho cuộc kiểm toádựat
n hiểu biết của Công ty về tình hình hoạt động của khách hàng và trọng tâm
của cuộc kiểm o
. Nhìn chung quá trình lập kế hoạch kiểm toá
ân theo sáu b ư ớc công việc nh ư sau:

- Chuẩn bị h
kế hoạch kiểm toán ;
- Thu thập thông tin cơ ở ;
- Thu tậ
•thông tiề nghĩa vụ pháp lý của khách hàng và thực hin thủ tục phân tích
;
- Đánh giá
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
9
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
- nh trọng yếu và rủi ro kiểm toán ;
- Tìm hiểu hệ thống KSNB và đánh giá rủi ro kiểm ot ;
- Lập kế hoạch kiểm toán toàn diện và soạn thảo ch ươ ng trình kiểm t
- n . Trong b ư ớc công việc chuẩn bị cho kế hoạch kiểm
- án , KTV cần thực hiện các thủ tục sau:
Đá
- giá khả năng chấp nh
• kiểm toán. Bao gồm: em xét lại hệ thống kiểm so
- chất l ư ợng; tính liêm chính của BGĐ Công ty khách hàng; liê
- lạc với KTV tiền nhiệm.
Nhận diện các lo kiểm toácủa Công ty khá
- hàn.
Lựa chọnđi ng
- nhân viên thực hiện kiểmtoán.
Hợ đồng kiểm toán
Thu thập thông tin c ơ
•ở gồm các thông tin sau:
Tìm hiểu ngành nghề và hạt đn
- nh doanh của khách hàng;
Xem xét lại kế

- ả của cuộc kiểm toán tr ư ớc và hồ s ơ kiểm toán c
- ng;
T ham quan nhà x ư ởng;
Nhận diện các bên hữ u q
- n v à d ự kiến nhu cầu thuê chuyên gia b
• ngoài;
Thu thập thông tinvề nghĩ vụ pháp lý của khách hàng , nh
- :
Giấy phép thành lập và điều lệ Công t Các BCTC, BCKT thanh tra
của các năm gần â;
Biên bản các cuộchp cổ đông, Hội đồgquản trị và BGĐ;
Các hợ
- đồng và cam kết quan trọng;
Thực hiện thủ tục phâních , gồm phân t
- h ngang và phân tích dọc. So sánh số liệu kỳ này với số liệu kỳ tr ư
- c hoặc giữa các kỳ với nhau. Từ đó KTV thấđ ư ợc những biến động
bất th ư ờng và xác định đ ư ớc các lĩnh vực cần quan tâm;
So sánh số liệu thực tế với số liệu dự toán hay ư ớc tính của KTV;
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
10
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
So sánh dữ kiện của Công ty khách hàng với dữ kiện chung của
ngành;
Phâ
•tích dọc ( phân tích tỷ suất) nh ư
ác tỷ suất tài chính về khả năng thanh toán và khả năng sinh lời. Tuy
nhiênviệc vận dụng thủ tục phân tích này không phải áp dn hầu hết trong các
cuộc kiểm toán, nó phụ thuộc vào quym cuộc kiểm toán và ngành nghề hoạt
động của khách hàng.
Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro

Trong giai đoạn lậ
kế hoạch kiểm toán, KTV đánh giá mức độ trọng yếu để ư ớc tính mức độ
si sót của BCTC có thể chấp nhận đ ư ợc, xác định phạm vi của cuộc kiểm toán
và đánh giá ảnh h ư ởng của các sai sót lên BCTC để từ đó xác định bản chất,
thời gian và phạm vi thực hiện các thử nghiệm kiểm toán.
Mức trọng yế
được KTV ước lượng dựa trên cácchỉ tiêu về tài sản hoặ c doanh thu… của
KH. Việc xác định tỷ lệ để ước tính mức trọng yếu chủ yếu dựa vào kinh ghiệm
của KTV đối với mỗi loại hình khách hàng cụ thể. Tuy nhiên Công ty có đưa ra
một biểu mẫu để các KTV có thể tham khảo và thực h
n.
Đối với các KH cũ của Công ty , đã từng thực hiện kiểm toán thì mức
trọng yếu có thể được tính bằng 4% - 8% lợi nhuận trước thuế. Trong trường
hợ p khách hàng hoạt động lỗ trong năm tài chính thì Công ty có thể ước tính
trên các chỉ tiêu như khoản phải thu, nợ phải
ả, vốn góp…
Sau khi ước lượng được mức trọng yếu cho toàn bộ BCTC thì KTV
thực hiện phân bổ mức trọng yếu cho các khoản mục trên BCTC. KTV dựa
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
11
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
vào bản chất của khoản mục, kinh nghiệm của KTV khi kiểm toán các loại
hình hoạt động trong các loại hình khác nhau để làm tiêu chí phân bổ.
Về đánh giá rủi ro kiểm toán thì rủi ro kiểm toán được KTV đánh giá
trên cơ sở mứ
•trọng yếu được xác định cho toàn bộ BCTC và cho từng khoản mục.
Đán
giá khả năng xảy ra sai phạm trọng yếu ở ứ độ toàn bộ BCTC và khoản
mục để phục vụ cho việc thiết kế các thủ tục kiểm toán và xây dựng chương
trình kiểm toán. Đánh giá rủi ro là việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm của

KTV.
Nghiên cứu hệ thống KSNB của khách hàng và đánh giá rủi ro kiểm
soát
Đy là một phần công việc hết sứcqan tr ọng mà K
- phải thực hiện trong một cuộc kiểm toán, nó đòi hỏi KTV phải có một
sự hiểu biết đầy đủ về hệ thống KSNB để lập nên kế hoạch kimtoán và để xác
định bản chất, thời gian và phạm vi của các cuộc khảo sát phải thực hiện.
Việc đánh giá hệ thống đ ư ợc Công ty t
- ciện theo bốn b ư ớc c ơ bản sau:
Thu thập hiểu biết về hệ thống và
- tả chi tiết về hệ thống trên c
giấy làm việc. Các thông tin về hệ thống đã thu thập đ ư ợc ở trên và
nhiệm vụ của KTV là phải sắp xếp các thông tn theo mức độ qan trọng và phả
- m tả về hệ thống trêng
y làm việc;
Đ ánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát để lập kế hoạch cho từng hản
mục;
Thực hiện tửnghiệm kiểm soát;
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
12
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Thủ tục này nhằm thu thập bằng chứngv sự hữu hiệu của các quy chế và
thủ tục kiểm soát để giảm bớt các thử nghiệm c ơ bản trên số d ư và nghiệp
vụ;
L ập bảng đánh
á KNB .
Bảng này là nhữngtông tin và ác tiêu chuẩn đánh giáv một hệ thống
KSNB đ ư ợc tổng hợp qua các b ư ớc ở trên. Việc tổng hợp kết quả khảo á về
h thống đ ư ợc Công ty sử dụng Bảng đánh giá KSNB và một số hình thức
khác tuỳ thuộc vào xem xét của các KV trong từng cuộc kiểm toán cụ th.

N
ư vậy KTV đã đánh giá đ ư ợc hệ thống , rủi ro kiểm soát đã đ ư ợc thiết
kế lại. Nếu sau khi thực hiện các thử nghiệm kiểm soát mà KTVchính không
thu đ ư ợc bằ ng chứg về sự hucủa hệtống thì KTV phải điều chính lại sự đánh
giá của mình về ri ro kiểm soát trên c ơ sở kết quả của các thử nghiệm c ơ
bản.
Với những thông tin nêu trên, KTV xây dựng kế hoạch kiểm toán tổng
quát. Những vấn
chủ yếu mà KTV cần trình bày trong kế hoạch kiểm t oán bao gồm: hiểu
biết về hoạt đ ộng của đ ơ n vị đ ư ợc kiểm toán; hiểu biết về hệ thống kế toán
và hệ thống KSNB ; rủi ro và mức trọng yếu; nội dung, lịch trìn v phạm vi
thực hiện các thủ tục kiểm toán pối hợp chỉ đạo, giám sát và kể tra; các vấn đề
khác.
Sau khi kết thúc giai đoạn
1.2.2 ập kế hoạch iể toán, dựa vào các yếu tố xác định trong kế
hoạch kiểm toán tổng quát, KTV sẽ tìm h
u về chu trình sẽ kiểm toán, từ đây thiết kế các thủ t
kiểm tra chi tiết và soạn thảo ch ươ ng trình kiểm toán cho chu
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
13
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
ình nà. Ch ươ ng trình kiểm toán này phải đ ư ợc sự phê chuẩn của BGĐ
và có chữ ký của KTV chính.
ây dựng ch ươ ng trình kiểm toán chu trình bán hàng - thu tiền tại Công
ty TNHH kiểm toán Nhân Việt
2.2.1 Tìm hiểu chu trình bán hàng - thu tiền

Khi tìm hiểu chu trình này KTV sẽ đạt được mục tiêu sau:
- X
c định viểu được các giao dịch và sự kiện liên quan tới chu trình kinh

doanh quan trọng;
(1) - Đánh giá về mặt thiết kế và thực hiện đối với các thủ tục kiểm
soát chính của chu trình
D này;
- Quyết định xem liệu có thực hiện kiểm tra hệ thống ;
- Thiết kế các thủ tục kiểm tra cơ bản phù hợp và có hiệu quả.
Cá
- b ư ớc công việc mà KTV cần phải th
- hiện trong chu trình bán hàng- thu tiền này là:
- Hiểu biết về các khía cạnh kinh doanh chủ yếu liên quan tới bán hàng,
phải thu và thu tiền
Các thông tin về khía cạn
- kinh doanh liên quan chủ yếu tới b
- hàng, phải thu vàthutiền bao gồm, nhưng không giới hạn, các
- hông tin sau:
Sản phẩm
- à dịch vụ chính của DN;
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
14
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Cơ cấu các loại doanh thu trong
- ổng doanh thu;
Cách thức bán hàng của DN áp dụng chủ
- ếu (Bán buôn, bán lẻ, trả chậm, trả góp, bán hàng
- u tiền ngay, bán qua đại lý);
Thị phần của sản phẩm và dịch vụ;
Quy mô của khách h àng ; mức độ phụ thuộc vào khách hàng lớn;
Ph
- triển sản phẩm mới;
Tính thời vụ

- a hàng hóa và dịch vụ và mức độ cạnh tranh;
Chính sách giá bán hàng ho
(2) dịch vụ; kênh phân phối;
Các vấn
pháp luật quy định hoạt động của ngành;
Chính sách hóa đơn, chiết khấu, im giá và khuyến mại, các điều
khoản bán hàng thông thường; điều
oản thanh toán, hoa hồng bán hàng;
Bán hàng cho các bên có liên quan;
Quả
lý nợ phải thu; các rủi ro liên quan tới quá trình thu tiền bán hàng…
Hiểu biết về chính sách k
toán áp dụng
Chính sách kế toán áp dụng đối v
bán hàng, phải thu và thu tiền đ ư ợc tìm hiểu cho từng sản phẩm và
dịch vụ chính, cụ thể
ư sau:
- Thời điểm ghi nhận doanh thu, cơ
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
15
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
ở cho việc ghi nhận doanh thu, phải thu;
- Các ước tính kế toán và xét đoán s
dụng như tỷ lệ hoàn thành, ước tính dự phng
hải thu Chukhó đòi;
- Chính sách thủ tục gửi hàng hoặc bán hàng đại lý;
- So sánh chính sách kế toán áp dụng có phù hợp với quy định
ủa chuẩn mực, chế độ kế toán;
- Chính sách kế toán có được áp dụng nhất quán;
- Các thay đổi chính sách kế toán và ước tính kế

án có được trình bày phù hợp…
(3) Mô tả chu trình “bán
ng- thu tiề n”
trình “ bán hàng và thu tiền” được mô tả bằng cách sử dụng sơ
ồ để mô tả. Khi mô tả chu trình, cần lưu ý các thông tin sau:
- Các loại nghi
vụ trọng yếu của chu trình từ giai đoạn thực hiện nghiệp vụ, ghi chép
nghiệp vụ và bảo vệ các tài sản liên quan;
- Các thủ tục kiểm so
chính của DN đối với chu trình này;
- Thẩm quyền phê duyệt của
ác bộ phận, phòng ban đối với các khâu trong chu trình;
- Các tài liệ
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
16
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Các sai sót có thể
xảy ra (What can
go wrong?)
Lựa chọn hoặc mô tả một hoặc một số thủ
tục kiểm soát chính áp dụng để ngăn ngừa
và phát hiện kịp thời sai sót có thể xảy ra
(Key controls)
Đánh giá về
mặt thiết kế
Kết luận
xem thủ
tục kiểm
soát
chính có

được
thực
hiện
Tham
chiếu tới
tài liệu
thủ tục
kiểm tra
bằng
quan sát
hoặc điều
tra
1. Mục tiêu kiểm soát: Doanh thu và phải thu đã ghi sổ là có thật.
1.1 Doanh thu và
phải thu là giả;
được ghi nhận
nhưng chưa giao
hàng/ cung cấp
dịch vụ; hóa đơn
bán hàng được ghi
nhận nhiều hơn một
lần
 Hóa đơn bán hàng chỉ được lập cho
các đơn hàng và lệnh xuất kho đã được phê
duyệt
 Trong vòng … ngày sau ngày kết
thúc tháng, đơn đặt hàng và các tài liệu xuất
hàng phải được soát xét và thực hiện các điều
chỉnh cần thiết đối với các hóa đơn đã viết
nhưng hàng chưa xuất tại cuối tháng.

 Đối chiếu phiếu xuất kho với hóa đơn
để đảm bảo rằng một khoản doanh thu không bị
xuất hóa đơn và ghi sổ kế toán nhiều lần
 Các thủ tục khác (mô tả):……………
………………………………………….
…………………………………………
(1) Thủ tục
kiểm soát
được thiết kế
phù hợp để
đạt mục tiêu
kiểm soát
(2) Thủ tục
kiểm soát
chưa được
thiết kế phù
hợp để đạt
mục tiêu
kiểm soát.
(1) Thủ
tục kiểm
soát đã
được
thực
hiện.
(2) Thủ
tục kiểm
soát
chưa
được

thực hiện
1.2 Giá bán trên
hóa đơn bị ghi cao
hơn so với biểu giá
quy định
 Giá bán trên hóa đơn được kiểm tra, đối
chiếu với bảng giá và được cộng lại trước khi
chuyển cho KH
 Các thay đổi về giá bán và khuyến mại
phải được người có thẩm quyền phê chuẩn.
 Chỉ có người có thẩm quyền mới được
thay đổi giá cả, hạn mức tín dụng, bổ sung KH
mới vào hệ thống
 Các thủ tục khác (mô tả):……………….
……………………………………………
……………………………………………
2. Mục tiêu kiểm soát: Các khoản thu tiền và giảm trừ cho KH phải được ghi chép kịp thời và đúng
đắn, và ghi giảm vào tài khoản phải thu KH.
2.1 Các khoản
KH thanh toán
không được ghi
 Bộ phận nhận tiền bán hàng bằng tiền mặt
phải độc lập với kế toán theo dõi các khoản
phải thu
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
17
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Các sai sót có thể
xảy ra (What can
go wrong?)

Lựa chọn hoặc mô tả một hoặc một số thủ
tục kiểm soát chính áp dụng để ngăn ngừa
và phát hiện kịp thời sai sót có thể xảy ra
(Key controls)
Đánh giá về
mặt thiết kế
Kết luận
xem thủ
tục kiểm
soát
chính có
được
thực
hiện
Tham
chiếu tới
tài liệu
thủ tục
kiểm tra
bằng
quan sát
hoặc điều
tra
chép khi nhận
được, hoặc các
khoản giảm trừ
không được đưa ra
và ghi chép kịp
thời,
hoặc các khoản

thanh toán không
được ghi chép đúng
đối tượng của
khoản phải thu KH
 Các khoản ứng trước tiền của KH phải
được theo dõi và đối chiếu bởi một cá nhân độc
lập với kế toán phải thu.
 Các khoản hàng bán trả lại phải được
ghi chép và phản ánh trong báo cáo nhận hàng
trả lại, hàng trả lại phải được đối chiếu khớp
với việc giảm trừ tiền của khách. Các chênh
lệch phải được điều tra.
 Bảng đối chiếu số dư tiền gửi ngân hàng
được lập hàng tháng bởi một người độc lập với
kế toán ngân hàng.
 Định kì phải tiến hành đối chiếu công nợ
với KH. Các chênh lệch phải được điều tra, xử
lý.
 Các thủ tục khác (mô tả):……………….
……………………………………………
……………………………………………
3. Mục tiêu kiểm soát: Tất cả các khoản doanh thu, phải thu của DN trong kỳ đã được ghi nhận
3.1 Hàng hóa đã
giao cho KH nhưng
chưa xuất hóa đơn
_______________
_
3.2 Tiền thu từ hoạt
động bán hàng có
 Phải lập chứng từ vận chuyển và chỉ xuất

hàng hóa theo đơn đặt hàng đã phê chuẩn và
chuyển kịp thời để lập hóa đơn.
 Chứng từ vận chuyển và sổ theo dõi xuất
hàng phải được đánh số thứ tự để kiểm soát, so
sánh với hóa đơn về số lượng đã xuất. Các hàng
đã xuất bán nhưng chưa ghi hóa đơn phải được
kiểm tra kịp thời.
 Các thủ tục khác (mô tả):…………….
……………………………………………
……………………………………………
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
18
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
Các sai sót có thể
xảy ra (What can
go wrong?)
Lựa chọn hoặc mô tả một hoặc một số thủ
tục kiểm soát chính áp dụng để ngăn ngừa
và phát hiện kịp thời sai sót có thể xảy ra
(Key controls)
Đánh giá về
mặt thiết kế
Kết luận
xem thủ
tục kiểm
soát
chính có
được
thực
hiện

Tham
chiếu tới
tài liệu
thủ tục
kiểm tra
bằng
quan sát
hoặc điều
tra
thể bị mất hoặc
biển thủ trước khi
được ghi nhận
4. Mục tiêu kiểm soát: các khoản phải thu KH (trừ các khoản dự phòng) là các khoản có thể thu lại
bằng tiền.
4.1 Các khoản phải
thu KH thuần bị ghi
quá do các khoản
dự phòng bị ghi
thiếu, do không có
hoặc không tuân
thủ chính sách tín
dụng cho KH (thiếu
việc xem xét tuổi
nợ, báo cáo đánh
giá tín dụng độc
lập, đối chiếu hạn
mức)
_______________
4.2 Các khoản dự
phòng bị ghi thiếu

do không cân nhắc
đầy đủ ảnh hưởng
của các tranh chấp
với KH
 Chính sách bán hàng và tín dụng phải
được thiết lập bởi các nhà quản lý và thực hiện
bởi các nhà quản lý phòng tín dụng hoặc khác
độc lập với bộ phận bán hàng và thu tiền.
 Báo cáo tuổi nợ phải được lập hàng tháng
phù hợp với chính sách của Công ty
 Các thủ tục khác (mô tả):……………….
……………………………………………
……………………………………………
 Báo cáo hàng tháng được lập và gửi kịp thời
tới KH. Tiến hành đối chiếu công nợ định kì
với KH, mọi chênh lệch phải được phát hiện và
xử lí kịp thời bởi một bộ phận độc lập với bộ
phận thu tiền.
 Các thủ tục khác (mô tả):……………….
……………………………………………
……………………………………………
(5) và báo cáo chính đượ
- sử dụng cho mục đích
ểm soát trong chu trình;
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
19
Chuyên đề thực tập chuyên ngành GVHD: TS. Phan Trung Kiên
- Lưu ý về việc phân công phân nhiệm trong chu trình, đảm bảo ghi
nhận việc một người đảm nhiệm
Mô tả rủi ro TK ảnh hưởng Thủ tục kiểm toán cần thực hiện

- khâu trong một chu trình
ếu có).
(4) Soát xét về thiết kế và triển khai các thủ tục ki
(1) Hệ thống đối với chu trình bán hàng, phải thu và thu tiền đã được thiết kế có hiệu
quả và xử lý các thông tin tài chính đáng tin cậy?
 Có
 Không
(2) Có thực hiện kiểm tra tính hoạt động hữu hiệu (kiểm tra hệ thống ) đối với chu
trình này không?
 Có [trình bày việc kiểm tra vào mẫu C110]
 Không [thực hiện kiểm tra cơ bản ở mức cao]
Lý do của việc Có/Không kiểm tra hệ thống :
soá cính
Bảng 1.1: Soát xét về thiết kế và triển khai các thủ tục kiểm soát chính
Tổng h
và kết luận
Các rủi ro phát hiện
KTV cần tổng hợp các rủi ro trọng yếu phát hiện trong quá trình thực
hiện các bước công việc từ 1-4 ở trên vào bảng dưới đây:
Kết luận về của chu trình
Bảng 1.2: Bảng kết luận của chu trình
SV: Mai Thị Thu Anh Kiểm toán 48C
20