Tải bản đầy đủ (.doc) (16 trang)

SKKN Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (134.82 KB, 16 trang )



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
I.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI :
1. Đặt vấn đề:
Chúng ta đang trên con đường thực hiện đổi mới phương pháp dạy học.
Phương pháp đó phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo
của học sinh phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng
phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Theo
tinh thần đổi mới đó thì đòi hỏi giáo viên phải có những biện pháp phù hợp
với chuyên môn của mình.
Ngữ văn là một trong những môn học có tầm quan trọng đặc biệt trong
nhà trường. Kiến thức ngữ văn ở cấp THCS khá nhiều vì có đến ba phân môn
: Văn – Tiếng Việt – Tập làm văn . Như chúng ta đã biết nói đến văn học là
nói đến khoa học về con người. Trong sáng tác cũng như trong thưởng thức
văn học, ở người viết cũng như người dạy văn yếu tố đầu tiên có ý nghóa
quyết đònh là tấm lòng, là tâm hồn, là đạo đức. Vì dạy văn là dạy làm người.
Những tác phẩm văn học rất giàu giá trò nhân bản, giàu tinh thần dân tộc, có
tác dụng lớn trong việc giáo dục tình cảm cao đẹp, bồi dưỡng tâm hồn trong
sáng và ý thức vươn tới “chân, thiện, mỹ” để phát triển và hoàn thiện nhân
cách học sinh. Bởi thế những tác phẩm văn học rất đa dạng : những sáng tác
dân gian, văn thơ cổ điển, văn thơ hiện đại đã được chọn lọc và đưa vào
giảng dạy ở bậc THCS là chủ yếu. Văn học dân gian là một bộ phận văn học
vô cùng quý báu trong kho tàng văn hóa chung của dân tộc và nhân loại . Vì
thế những tác phẩm tự sự dân gian đã phần nào được giảng dạy ở cấp Tiểu
học. Ở lứa tuổi này các em rất thích học truyện dân gian, các em còn ngây
thơ, dễ cảm nhận sự tưởng tượng hồn nhiên trong tác phẩm. Để phát huy hơn
nữa ở cấp THCS, những tác phẩm tự sự dân gian được chú trọng giảng dạy ở
học kì 1 - lớp 6. Những tác phẩm này ra đời rất sớm nên rất xa với cảm nghó
của con người hiện nay, nhất là đối với học sinh cấp THCS. Ở lứa tuổi này


GV: Trần Thò Thủy
Trang
1



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
các em thường ưa thích cái mới mà truyện dân gian thì rất cổ. Các em đã lớn,
tư duy tương đối phát triển nên khó tin vào những yếu tố tưởng tượng trong
truyện mặc dù những điều đó rất sâu sắc, giàu ý nghóa triết lí, nhân sinh.
Chính điều này đã làm cho giáo viên dạy ngữ văn 6 ít nhiều băn khoăn và
tìm ra biện pháp để giúp học sinh học tích cực các tác phẩm tự sự dân gian.
2. Mục đích đề tài :
Từ vai trò của tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình ngữ văn 6
cũng như vấn đề bức thiết đang đặt ra ở mỗi giáo viên. Làm thế nào để giờ
học tác phẩm dân gian trở nên sinh động, kích thích trí tưởng tượng hồn
nhiên, bay bổng của các em, để dẫn dắt các em đi vào thế giới riêng của
truyện dân gian, mặt khác phải cung cấp cho các em những tri thức và kinh
nghiệm lòch sử, xã hội để giúp các em tiếp nhận được những gì sâu sắc, tinh
tế ở trong những sáng tác còn nhiều yếu tố tưởng tượng hoang đường. Mỗi
giáo viên chúng ta phải cho học sinh nhận thức được tầm quan trọng của giờ
học tác phẩm tự sự dân gian và chọn cho mình biện pháp phù hợp với đối
tượng nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của từng học sinh.
Với lí do trên tôi mạnh dạn chọn đề tài “ Biện pháp giúp học sinh học
tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6” để nghiên cứu.
Mục đích tìm hiểu biện pháp dạy tác phẩm tự sự dân gian ở chương trình lớp
6 hiện hành từ đó áp dụng vào bài giảng của mình để đạt hiệu quả cao, thu
hút sự say mê, học tập của học sinh khối 6.
3. Lòch sử đề tài
Để đáp ứng nhu cầu giảng dạy và học tập ở trường THCS, tôi chọn đề

tài “ Biện pháp giúp học sinh học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương
trình ngữ văn 6”. Đây là đề tài mới mẻ đối với tôi. Cho nên để hoàn thành
được đề tài này phải dựa trên sự nghiên cứu tài liệu, thực tế giảng dạy trên
lớp, những kinh nghiệm giảng dạy của nhiều năm qua, sự học hỏi kinh
nghiệm của các bạn đồng nghiệp. Với đề tài này tôi hy vọng đóng góp một
GV: Trần Thò Thủy
Trang
2



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy văn học dân gian trong nhà
trường.

4. Phạm vi đề tài :
Để thực hiện đề tài “ Biện pháp giúp học sinh học tốt tác phẩm tự sự
dân gian trong chương trình ngữ văn 6”, tôi chọn đối tượng học sinh lớp 6A1 ở
trường THCS Võ Duy Dương làm đối tượng nghiên cứu.
II. NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM .
1.Thực trạng đề tài .
Những tác phẩm tự sự dân gian được chú ý giảng dạy ở học sinh đầu cấp
THCS. Vì dạy những tác phẩm này giúp cho học sinh làm giàu thêm lòng tự
hào dân tộc, vươn tới cái thiện, có được những bài học hay để vận dụng vào
trong cuộc sống. Không những thế nó còn giúp cho học sinh thực hành tốt vào
bài tập làm văn tự sự của mình.
Trên thực tế khi giảng dạy, học sinh trường THCS Võ Duy Dương rất ít
quan tâm đến giờ học tác phẩm tự sự dân gian, học sinh thụ động, ít phát biểu
chỉ biết lắng nghe. Giờ lên lớp trở nên khô khan một chiều, học sinh chưa
phát huy được tính chủ động, sáng tạo của mình. Chính lẽ đó đã ảnh hưởng

đến chất lượng giảng dạy tác phẩm tự sự dân gian –lớp 6.
Sau đây là bảng thống kê điểm của bài khảo sát về việc học tác phẩm
tự sự dân gian lớp 6 – HK I – 2014 - 2015 ( Lớp tôi đã dạy 6A1 ).
Lớp ( só số) Giỏi (%) Khá (% ) T b ( % ) Yếu –Kém(%)
6A1 (36 ) 6 ( 16.7 %) 7 ( 19.5%) 6 (16.7 %) 17 ( 47 %)
Đạt Tb trở lên : 53% Yếu – kém : 47%
Điều đó đã khẳng đònh việc học tác phẩm tự sự dân gian ít nhiều còn
hạn chế. Nguyên nhân là do học sinh chủ quan, chưa xem trọng giờ học và
nghó đây là một loại văn bản rất dễ học. HS chưa có kó năng và thói quen bền
vững :Thói quen đọc sách để mở rộng tri thức. Chất giọng của các em chưa
hay nên khi đọc văn bản còn vụng về, chưa diễn cảm. Học sinh chỉ biết học
thuộc lòng ghi nhớ. Khi kiểm tra những học sinh yếu dễ bò nhầm lẫn từ ý
GV: Trần Thò Thủy
Trang
3



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
nghóa truyện này sang truyện kia và chưa nắm được cốt truyện, nhân vật, tình
tiết trong truyện thể hiện ý nghóa gì. Các em chưa nắm được những bài học
triết lí, nhân sinh sâu sắc trong mỗi tác phẩm.
2. Nội dung cần giải quyết .
a/ Phát động luyện tập thói quen cho HS đọc sách báo, sưu tầm các
loại truyện văn học dân gian như truyền thuyết, cổ tích, truyện cười, truyện
ngụ ngôn.
b/ Nghiên cứu chương trình, nắm vững đối tượng.
c/ Giúp học sinh nắm vững thể loại truyện dân gian, cốt truyện. Các
cách tiếp cận thể loại truyện dân gian.
d/ Ứng dụng và phối hợp nhiều phương pháp để giờ học tác phẩm dân

gian được sinh động.
đ/ Sử dụng các phương tiện dạy học.
e/ Giúp học sinh vận dụng tốt phần luyện tập, thực hành ôn tập, thực
hành ở nhà.
f/ Sửa sai, nhận xét, đánh giá kết quả học tập của học sinh.
3 Biện pháp thực hiện
a/ Phát động luyện tập thói quen cho HS đọc sách báo, sưu tầm các
loại truyện văn học dân gian như truyền thuyết, cổ tích, truyện cười,
truyện ngụ ngôn.
Để học sinh có thói quen đọc sách, báo, tìm hiểu các tác phẩm tự sự dân
gian đang học, giáo viên giới thiệu đến các em một số truyện: truyền
thuyết ,cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười . Giáo viên giới thiệu một số sách có
tranh ảnh nhằm kích thích sự say mê đọc sách ở các em. Ngoài việc đọc các
truyện giáo viên giới thiệu, giáo viên yêu cầu học sinh tự sưu tầm thêm mỗi
loại từ 2 – 3 truyện. Sau khi đọc xong tác phẩm học sinh cần có sự ghi chép
tên truyện ,tóm tắt nội dung truyện.
GV: Trần Thò Thủy
Trang
4



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
Giáo viên kiểm tra thường xuyên thói quen đọc sách, báo và việc sưu
tầm thêm một số truyện của học sinh.
b/ Nghiên cứu chương trình, nắm vững đối tượng học sinh.
* GV cần nắm vững chương trình và sự liên quan giữa các bài trong
chương trình.
Truyền thuyết gồm những văn bản sau : “ Con Rồng cháu Tiên . Bánh
chưng ,bánh giầy, Thánh Gióng, Sơn Tinh,Thủy Tinh , Sự tích Hồ Gươm”.

GV cần cho HS biết bốn truyện đầu là những truyền thuyết về thời đại
Hùng Vương – thời đại mở đầu lòch sử Việt Nam. Những truyền thuyết này
gắn với nguồn gốc dân tộc và công cuộc dựng nước, giữ nước thời các vua
Hùng.
Truyện thứ năm – Sự tích Hồ Gươm – là truyền thuyết về thời hậu Lê.
So với những truyền thuyết đầu, những truyền thuyết thời sau ít yếu tố hoang
đường hơn và theo sát lòch sử hơn.
Truyện cổ tích gồm những văn bản sau :Thạch Sanh, Em bé thông
minh, Cây bút thần, Ôâng lão đánh cá và con cá vàng.
GV cần lưu ý cho HS những truyện cổ tích có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau. Truyện cổ tích thường có kết thúc có hậu – nhân vật thông minh , hiền
lành được hưởng hạnh phúc.
Truyện ngụ ngôn gồm những văn bản sau : Ếch ngồi đáy giếng, Thầy
bói xem voi, Chân ,Tay, Tai , Mắt , Miệng.
GV cần lưu ý cho HS ba truyện : Ếch ngồi đáy giếng, Chân ,Tay, Tai ,
Mắt , Miệng là mượn chuyện vật để nói chuyện con người. Truyện : Thầy bói
xem voi là mượn chuyện con người. Những truyện ngụ ngôn nhằm khuyên
nhủ, răn dạy người ta một bài học nào đó trong cuộc sống.
Truyện cười gồm những văn bản sau : Treo biển, Lợn cưới ,áo mới
GV: Trần Thò Thủy
Trang
5



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
Truyện cười thường tạo ra tiếng cười mua vui, phê phán những thói hư
tật xấu.
* Nắm vững đối tượng HS bằng phương pháp điều tra khảo sát thực tế
của lớp mình đang dạy để hiểu rõ đối tượng HS. GV khảo sát bằng cách cho

HS nêu lên ý nghóa của một vài câu chuyện đã học ở cấp Tiểu học để xem
mức độ cảm nhận tác phẩm tự sự dân gian của các em ở mức độ nào .
Qua khảo sát điều tra lớp đã dạy ,số lượng học simh yếu kém còn quá
nhiều 46.5% .Các em không nhớ được những tình tiết trong câu chuyện
,không nêu bật được ý nghóa. Một số em còn nhầm lẫn ý nghóa của các
truyện với nhau.Vì vậy điều cần thiết ở mỗi GV là phải nắm vững hạn chế
của mỗi học sinh theo từng thời gian giảng dạy để từ đó có những biện pháp
thích hợp.
c/ Giúp học sinh nắm vững thể loại truyện dân gian, cốt truyện . Các
cách tiếp cận thể loại truyện dân gian .
Bốn thể loại truyện dân gian được học ở lớp 6 là : Truyền thuyết ,
Cổ tích, ngụ ngôn ,truyện cười .Để giúp cho học sinh dễ tiếp cận và phân biệt
được từng thể loại , GV cho HS nắm vững khái niệm của từng thể loại trong
sách giáo khoa . GV cần nhấn mạnh những điểm nổi bật của từng thể loại.
VD : Ở Truyền thuyết ,đặc điểm nổi bật là các nhân vật và sự kiện có
liên quan đến lòch sử . Ở Cổ tích cần nhấn mạnh đặc điểm truyện thể hiện
ước mơ ,niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện . Ở
truyện ngụ ngôn mượn chuyện loài vật ,đồ vật hoặc chính con người để nói
bóng gió ,kín đáo chuyện con người nhằm khuyên nhủ ,răn dạy .Còn ở truyện
cười đặc điểm nổi bật là kể về những hiện tượng đáng gây cười .
Khi đi vào phân tích cụ thể các bài trong từng thể loại thì GV nên cho
HS nhắc lại khái niệm của thể loại truyện và giúp HS phát hiện ra đặc điểm
của thể loại ở truyện vừa học.
GV: Trần Thò Thủy
Trang
6



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6

VD : Khi dạy văn bản : “Thánh Gióng ” GV cho học sinh tìm được yếu
tố liên quan đến lòch sử. Đó là truyện được gắn vào thời đại lòch sử thời
Hùng Vương thứ sáu, chống giặc Ân.
Sau khi học xong các thể loại, GV nên cho HS so sánh đặc điểm của các
thể loại với nhau để từ đó khắc sâu kiến thức của từng thể loại và phân biệt
được từng thể loại.
Trong khi dạy từng tác phẩm cụ thể, GV nên cho HS nắm được cốt
truyện. Cốt truyện là hệ thống các sự kiện được kể trong tác phẩm văn học
,có tác dụng bộc lộ tính cách nhân vật hay phản ánh thực trạng của đời sống.
Cốt truyện thường có 5 phần:
- Thứ nhất là trình bày : Giới thiệu nhân vật và tình huống có mâu thuẫn
- Thắt nút : Sự kiện xảy ra, báo hiệu một sự phát triển phức tạp, căng
thẳng.
- Thứ ba là phát triển : Một chuỗi sự kiện xảy ra sau sự kiện thắt nút.
- Thứ tư là đỉnh điểm hay cao trào : Sự kiện đánh dấu mâu thuẫn gay gắt
nhất.
- Thứ năm là mở nút :Giải quyết mâu thuẫn, kết thúc câu chuyện.
Muốn học sinh nắm được cốt truyện thì GV phải dặn dò HS đọc văn
bản trước ở nhà . Soạn ra ý chính theo 5 mức độ đã đưa ra .
VD : Ở bài “Sơn Tinh ,Thủy Tinh” , HS soạn theo 5 mức độ sau :
(1) Trình bày :Giới thiệu Vua Hùng kén rể.
(2) Thắt nút : Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn. Hai chàng trổ tài cho
vua xem. Vua băn khoăn không biết chọn ai, đành đưa ra điều kiện
ngày mai ai tìm đủ sính lễ đến trước được rước Mò Nương về. Vua đã
đưa ra sính lễ.
(3) Phát triển :Sơn Tinh đến trước được rước vợ, Thủy Tinh đến sau nổi
giận đuổi theo để cướp Mò Nương.
(4) Đỉnh điểm : Hai bên đánh nhau quyết liệt, ròng rã mấy tháng trời.
Thần nước mỏi mệt.
GV: Trần Thò Thủy

Trang
7



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
(5) Mở nút : Thủy Tinh rút quân . Hằng năm Thủy Tinh đều dâng nước
lên đánh Sơn Tinh nhưng năm nào thần nước cũng thua.
* Cách tiếp cận tác phẩm tự sự dân gian.
- Cách thứ nhất là theo trình tự kết cấu. Theo cách này, GV có thể thiết kế
bài dạy dựa theo cốt truyện được xếp theo 3 phần : mở bài ( giới thiệu nhân
vật và sự việc ), thân bài ( Sự phát triển của sự việc, từ sự việc thắt nút đến
cao trào ), kết bài (kết thúc sự việc ).
VD : Đối với truyện “Em bé thông minh”, người dạy có thể tiến hành
phân tích theo 3 phần. Phần 1 : Từ đầu … chưa thấy người nào thật lỗi lạc
giới thiệu việc tìm người tài giỏi của nhà vua .Phần 2 :tiếp theo … trước
con mắt thán phục của sứ giả nước láng giềng  thử thách trí thông minh của
em bé . Phần 3 :phần còn lại phần thưởng cho Em bé thông minh.
- Cách thứ hai là theo nhân vật hoặc tuyến nhân vật . Nhân vật lương thiện
,hiền lành trong truyện là một tuyến mà tiêu biểu là nhân vật chính diện .
Nhân vật phản diện là đại diện cho cái ác, cái xấu tìm đủ mọi cách hãm hại
nhân vật chính diện, nhưng không tránh khỏi kết cục thất bại. Qua việc phân
tích nhân vật đại diện cho hai tuyến tốt –xấu, thiện ác, chủ đề tư tưởng và ý
nghóa của tác phẩm được khẳng đònh.
VD : Khi dạy tác phẩm “Thạch Sanh”, người dạy có thể phân tích những
đức tính, tốt đẹp, lương thiện, khoan dung của Thạch sanh. Còn nhân vật đối
lập với Thạch Sanh là Lí Thông độc ác, gian xảo.
- Cách thứ ba là nêu lên các vấn đề mà tác phẩm đặt ra. Cách này đòi hỏi
người dạy phải cảm nhận đúng và chính xác vấn đề của tác phẩm.
VD : Ở truyện Thánh Gióng, GV có thể phân tích theo vấn đề : Nhân dân

sinh thành và nuôi dưỡng người anh hùng, sức mạnh của lòng yêu nước và khí
thế của người anh hùng. Người anh hùng đánh giặc và sống mãi trong niềm
tôn kính của nhân dân.
Tùy theo từng bài mà GV có cách tiếp cận sao cho phù hợp. Dù tiếp cận tác
phẩm bằng cách nào đi chăng nữa, GV phải lưu ý cho HS những những chi
GV: Trần Thò Thủy
Trang
8



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
tiết đặc sắc nhất trong truyện. Những chi tiết đó thường thể hiện ý nghóa nào
đó mà tác phẩm đang đề cập đến.
d: Ứng dụng và phối hợp nhiều phương pháp để giờ học tác phẩm tự
sự dân gian được sinh động .
- Đọc diễn cảm :
Đọc diễn cảm là một phương pháp không thể nào thiếu trong phân môn
văn. Để tạo tâm thế phân tích bài văn cho thật tốt thì công việc đầu tiên phải
đọc văn bản. Việc đọc diễm cảm giúp HS hiểu được và nắm chắc được những
đặc điểm thể loại mà nếu giải thích bằng những phương pháp khác thì sẽ khó
hơn. Chính trong khi đọc diễn cảm, học sinh dễ dàng tiếp thụ tác động qua lại
muôn màu muôn vẽ của ngôn ngữ các nhân vật và ngôn ngữ tác giả. Vì vậy
trong một số truyện có lời thoại của nhân vật, tôi cho HS đọc phân vai nhằm
gây hứng thú, thu hút sự chú ý của các em. GV yêu cầu HS đọc thật diễn
cảm nhằm truyền cảm đến người nghe, yêu cầu HS đọc theo ngữ điệu của
từng loại câu, biết hạ giọng hoặc cao giọng, biết nhấn mạnh các từ quan
trọng trong câu. Tuỳ theo nội dung của bài mà có giọng vui buồn khác nhau.
VD : Ở văn bản : “Lợn cưới, áo mới” người đọc cần thể hiện được giọng
điệu nhằm làm nổi bật tính khoe khoang của hai nhân vật.

- Đối với phương pháp đặt câu hỏi
Trong quá trình giảng bài, GV nên đưa ra các câu hỏi khuyến khích được
tất cả HS trong lớp suy nghó. Câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng, vừa sức để HS có thể
trả lơiø đúng. Sau khi đặt câu hỏi GV dành thời gian cho HS suy nghó, tránh
đưa ra những câu hỏi quá khó,gây căng thẳng. Nếu HS đưa ra những câu trả
lời sai GV nên đặt ra những câu hỏi gợi mở để dẫn dắt HS và từ đó người học
tự khắc sâu kiến thức. Các phương pháp và biện pháp dạy học phải thông
qua câu hỏi mới thực sự có sức sống và tư tưởng dạy học tích cực, lấy HS làm
trung tâm, thầy là người tổ chức, hướng dẫn mới thực sự có hiệu quả. Ở môn
Ngữ Văn, câu hỏi trở thành biện pháp hàng đầu của hoạt động đọc- hiểu văn
GV: Trần Thò Thủy
Trang
9



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
bản. Câu hỏi đưa ra không phải là những câu hỏi lẻ tẻ, rời rạc, vô cảm mà
phải là những câu hỏi lôgíc, chính xác, gợi cảm.
VD: GV đặt câu hỏi liên quan với bài cũ hoặc liên hệ với vốn hiểu biết
của cá nhân.
Khi dạy bài : “Em bé thông minh”GV có thể đặt câu hỏi sau : Hình thức dùng
câu đố để thử tài nhân vật có phổ biến trong truyện cổ tích không ? Hãy cho
biết những truyện nào cũng dùng hình thức đó để thử tài nhân vật mà các em
đã được học hoặc đã được nghe ? Tác dụng của hình thức này là gì ?
VD Câu hỏi yêu cầu HS hệ thống hoá kiến thức như : Trong phần kết
thúc truyện cổ tích Thạch Sanh, mẹ con Lí Thông phải chết còn Thạch Sanh
được kết duyên cùng công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân
dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích
không? Nêu một số ví dụ. Hình tượng Thạch Sanh tiêu biểu cho những phẩm

chất nào của người lao động và của dân tộc Việt Nam ?
- Tổ chức hoạt động dạy học theo nhóm
Trong hoạt động dạy học Ngữ Văn nói chung và phần VHDG nói riêng
làm việc theo nhóm là một hoạt động học tập tích cực đã nhiều GV thực hiện
thành công. Sản phẩm của nhóm học tập thường có kết quả khả quan vì đưa
ra được những kết luận phong phú, đa dạng, những khám phá thú vò và đầy
sáng tạo.
Tổ chức hoạt động theo nhóm để học sinh hiểu rõ lí thuyết. Đó là hình
thức phát huy tính tích cực cao nhất ở mỗi HS, giúp HS mạnh dạn trình bày ý
khiến của mình. Từ đó đi đến thống nhất về nội dung kiến thức . Lưu ý thảo
luận nhóm theo những câu hỏi GV đưa ra. Khi thảo luận GV cần có câu hỏi
khá sát với kiến thức cần bàn, ấn đònh thời gian cụ thể,số lượng HS trong
nhóm được phân đònh trước tạo thành quán tính ( có thể cả tổ ,một bàn ,một
đôi ). Cần có nhóm trưởng luân phiên nhau, những HS khá giỏi sẽ điều khiển
và trình bày trước, những vấn đề đơn giản sẽ do những HS trung bình, yếu
kém trình bày. Có như thế HS mới mạnh dạn.
GV: Trần Thò Thủy
Trang
10



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
VD : Trong truyền thuyết Con Rồng- Cháu Tiên, GV có thể cho HS thảo
luận những câu hỏi như sau :
- Nhân dân sáng tạo ra truyền thuyết “ Con Rồng ,cháu Tiên” nhằm giải
thích điều gì ? Đồng thời nêu lên ý nguyện gì của người Việt ?
- Truyền thuyết “ Con Rồng ,cháu Tiên đã bồi đắp cho em những tình cảm
nào ?
- Theo em truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên phản ánh sự thật lòch sử nào

của nước ta trong quá khứ ?
Trong quá trình thảo luận GV cần phải theo dõi, đôn đốc HS làm việc
,tránh trình trạng chỉ có những em khá giỏi mới làm. Với dạy học theo nhóm,
GV trở thành người hướng dẫn và tạo sự tương hỗ giữa HS với nhau, HS tự
giác hơn. Ở hoạt động nhóm phương thức học tập hợp tác và phương thức tự
học điều được phát huy tốt. Mối quan hệ giữa các thành viên trong tập thể
lớp trở nên gần gũi, thân thiện hơn. GV cần đánh giá linh hoạt về kết quả
thảo luận của các em để có thể tạo được sự tự tin phát huy tính sáng tạo ở
mỗi HS.
- Sử dụng biện pháp tích hợp:
Khi dạy những tác phẩm tự sự dân gian, GV lưu ý đến biện pháp tích hợp
với phần tập làm văn, Tiếng việt để giúp HS hệ thống tri thức riêng của từng
phân môn, nắm được mối quan hệ chặt chẽ giữa các phân môn, biết vận dụng
các kỹ năng, tri thức vào cuộc sống.
Như chúng ta đã biết truyện dân gian lấy kiểu văn bản tự sự làm trục
đồng qui.Vì vậy khi dạy tác phẩm dân gian cần tích hợp với văn tự sự. Nếu
dạy tốt tác phẩm tự sự dân gian, HS sẽ thấy rất dễ dàng khi học văn tự sự .
VD : Khi dạy bài “ Sơn Tinh ,Thủy Tinh” ở đoạn hai vò thần giao tranh,
GV có thể cho HS thuật lại đoạn hai vò thần giao tranh với nhau một cách
sáng tạo. Từ đó có thể luyện cho HS khả năng kể chuyện sáng tạo.
VD :Khi dạy truyện ngụ ngôn “ Chân , Tay , Tai , Mắt , Miệng” GV có
thể tích hợp với phần Tiếng Việt như sau :
GV: Trần Thò Thủy
Trang
11



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
- Biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong truyện này là gì ? (nhân hoá)

- Nhân hoá là gì ?
- Ngoài văn bản “Chân, Tay,Tai, Mắt, Miệng ” được sử dụng biện pháp nhân
hoá, em còn được học văn bản nào cũng sử dụng biện pháp trên ? ( Ông lão
đánh cá và con cá vàng ,Ếch ngồi đáy giếng).
đ: Sử dụng phương tiện dạy học :
Sử dụng phương tiện dạy học được coi là biện pháp mang lại hiệu qua.û
Phương tiện dạy học góp phần quan trọng vào việc lónh hội kiến thức ở HS
.Phương tiện giảng dạy có nhiều loại như sơ đồ ,bảng phụ ,phiếu học tập
,hình ảnh, băng hình, tranh minh hoạ…Việc sử dụng đúng lúc phù hợp các
phương tiện giảng dạy sẽ góp phầøn kích thích hứng thú giảng dạy của GV và
học tập của HS. HS học tập tích cực hơn , phát biểu nhiều hơn và yêu thích
môn học này hơn.
Để tiết dạy tác phẩm dân gian được sinh động GV có thể cho HS tự vẽ
tranh ảnh theo suy nghó của mình.
VD : Trong truyện “Ếch ngồi đáy giếng” các em vẽ tranh chú ếch sống
trong cái giếng nhỏ.Truyện Thạch Sanh vẽ Thạch Sanh chém đầu Xà Tinh
trong miếu thờ, Thạch Sanh tay cầm cây đàn thần xuất hiện trùc mặt công
chúa…
VD : Để mở đầu truyện Con Rồng – Cháu Tiên một cách sinh động GV
có thể liên tưởng về nguồn gốc lòch sử dân tộc, tạo tâm thế vào bài thì GV
cho HS quan sát ảnh đền Hùng và gợi cho HS câu hát dân gian:
“Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba”
Xem băng hình kể chuyện hoặc chuyển thể thành phim cũng là một
trong những phương tiện gây được sự chú ý ở HS. Phương tiện này giúp HS
dễ khắc sâu kiến thức, HS dễ nhớ bài học, tạo được sự thích thú học tập ở HS.
GV có thể tổ chức cho HS xem trong giờ dạy một đoạn truyện được chuyển
thành phim hoặc cho HS xem ở giờ ngoại khóa sau khi học xong từng thể
loại.
GV: Trần Thò Thủy

Trang
12



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
VD : GV có thể cho HS xem bộ phim “Thạch Sanh”, xem băng hình kể
chuyện một số truyện : Con Rồng ,cháu Tiên , Sơn Tinh, Thủy Tinh …
e/ Giúp HS vận dụng tốt phần luyện tập, thực hành ôn tập, thực hành
ở nhà .
Thực hành luyện tập
Luyện tập kể chuyện cho HS trong văn bản là yếu tố không thể thiếu
được .Đây là khâu nhằm củng cố kiến thức, luyện cho HS kỹ năng diễn đạt
sáng tạo một vấn đề .
Sau mỗi phần của thể loại tôi dành một ít thời gian cho HS phát triển năng
khiếu của mình bằng cách cho các tổ, nhóm thi kể chuyện với nhau, các em
đóng vai các nhân vật khi kể. GV cũng lưu ý cho HS khi kể cần thể hiện được
tính cách của các nhân vật trong truyện .
VD: Truyện Thạch Sanh : Ở đoạn đầu cần có giọng kể nhẹ nhàng ,gợi
được niềm thông cảm sâu xa với gia cảnh của vợ chồng ông lão nghèo khổ. Ở
đoạn Thạch Sanh giết chằng và bò Lý Thông cướp công giọng kể thay đổi và
thể hiện tích cách của hai nhân vật: Thạch Sanh lòng ngay dạ ngay thẳng,
thật thà, tốt bụng còn Lý Thông gian xảo, thủ đoạn, vụ lợi, giả nhân, giả
nghóa.
GV cũng cần khuyến khích HS kể cho lớp nghe những câu chuyện khác
mà HS đã sưu tầm được nhằm cho các em nhận thức rằng truyện dân gian rất
phong phú, đa dạng và là di sản của dân tộc ta mà các em cần phải tìm tòi
học hỏi.
Thực hành ôn tập
GV cần hướng dẫn HS vận dụng tốt tiết thực hành ôn tập. Sau khi học

xong bốn thể loại có tiết thực hành ôn tập. Tiết này nhằm giúp cho HS hệ
thống lại kiến thức và đồng thời so sánh các thể loại với nhau.
VD Từ các đònh nghóa, và từ những tác phẩm đã học, hãy nêu và minh
họa một số đặc điểm tiêu biểu của từng thể loại truyện dân gian.
GV: Trần Thò Thủy
Trang
13



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
VD So sánh sự giống nhau và khác nhau giữa truyền thuyết với cổ tích,
giữa truyện ngụ ngôn với truyện cười.
GV cho HS tìm lại những chi tiết minh họa cho từng thể loại. Và đồng thời
so sánh những thể loại đó với nhau. Từ đó giúp HS khắc sâu kiến thức và dễ
dàng phân biệt từng thể loại.
Hướng dẫn HS thực hành ở nhà .
Khâu hướng dẫn HS thực hành ở nhà cũng rất quan trọng .Vì thực hành ở
nhà có thời gian nhiều. Nó giúp cho HS củng cố kiến thức và rèn luyện cho
các em khả năng tự học, tự nghiên cứu. Để thực hành tốt ở nhà GV phải có sự
hướng dẫn kó . Sau mỗi tiết học, GV cần giao nhiệm vụ về nhà . Học sinh cần
phải học kó bài và soạn trước bài sắp học. Phải có sự ham thích đọc, nghiên
cứu về truyện dân gian, có sự chuẩn bò bài thật kỹ khi học đến phần truyền
thuyết, cổ tích, truyện cười, truyện ngụ ngôn. HS đọc chuẩn bò bài mới sắp
học ở SGK bằng cách kể tóm tắt truyện, trả lời các câu hỏi ở từng bài.
Rèn cho HS tự kể được truyện -cho nên HS phải tự đọc trước nhiều lần ở
nhà, tự tập kể lại tóm tắt các truyện.
GV cần kiểm tra việc làm bài ở nhà của các em để các em thấy được
tầm quan trọng của việc học ở nhà.
f/ Sửa sai ,nhận xét ,đánh giá kết quả học tập của HS

GV cần xem trọng khâu sửa sai để giúp HS học tập tiến bộ. GV cần nhận
xét rõ ràng, cụ thể đảm bảo tính khách quan trung thực, thẳng thắn, công
bằng để tạo niềm tin cho HS. GV cần khích lệ kòp thời những điểm tiến bộ
của các em nhằm thu hút sự say mê học tập ở tác phẩm tự sự dân gian.
4/ Kết quả chuyển biến của đối tượng .
Qua việc áp dụng các biện pháp trên vào thực tế giảng dạy đã thu được
một số kết quả khả quan :
Sau đây là bảng thống kê điểm 1 tiết học kì 1 2014-2015 của bài kiểm tra
tác phẩm tự sự dân gian ( Lớp tôi đang dạy : 6A1 ).
GV: Trần Thò Thủy
Trang
14



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
Lớp ( Só số) Giỏi (%) Khá (%) Tb (%) Yếu – kém (%)
6A1 (36 ) 63.9 ( % ) 7 (19.4 %) 5 (13.9% ) 1 ( 2.8 %)
Đạt Tb trở lên : 97.2% Yếu – kém : 2.8%
Vậy so với kết quả của năm học trước, kết quả của khảo sát điều tra đầu
năm học tỉ lệ đạt trung bình trở lên cao hơn và yếu kém giảm rất nhiều.
III/ KẾT LUẬN
1/ Tóm lược giải pháp
Nhằm giúp HS học tích cực những tác phẩm tự sự dân gian, GV cần vận
dụng linh hoạt nhiều giải pháp. Để nắm vững được những giải pháp trên, GV
phải có sự nghiên cứu kó, kiến thức rộng ,phải có lòng nhiệt tình và tâm
huyết với nghề. Có như vậy GV mới thực hiện tốt các giải pháp sau :
-Tìm, thống kê đối tượng HS.
- Nghiên cứu kỹ chương trình học, tìm ra cách tiếp cận tác phẩm.
- Luyện HS có thói quen đọc sách, GV thường xuyên kiểm tra, nhắc

nhở.
- p dụng các phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng bộ môn. Biết
phối hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học:phương pháp đọc diễn cảm,
đặt câu hỏi, tổ chức HS hoạt động theo nhóm …
- Sử dụng phương tiện dạy học nhằm thu hút sự say mê học tập ở HS.
2 Phạm vò đối tượng áp dụng :
Để hoàn thành đề tài này, tôi đã dựa trên sự nghiên cứu ,áp dụng từ thực
tế những lớp tôi đang dạy ở khối. Vì vậy tôi nghó rằng giải pháp này có thể
áp dụng cho tất cả các phần văn học mà nhất là phần văn học dân gian của
khối 6 trong đòa bàn huyện Mộc Hóa. Nhưng lưu ý còn tùy thuộc vào tình
hình thực tế ở đòa phương.
3 Kiến nghò :
GV: Trần Thò Thủy
Trang
15



Biện pháp giúp HS học tốt tác phẩm tự sự dân gian trong chương trình Ngữ văn 6
Qua thực tế giảng dạy tôi thấy HS rất thích thú khi được xem tranh ảnh
hoặc băng hình kể chuyện… Tuy nhiên những phương tiện dạy học ấy còn hạn
chế. Vì vậy, tôi kiến nghò với cấp trên xem xét bổ sung thêm tranh ảnh, băng
hình, máy chiếu nhằm đáp ứng tốt cho việc dạy và học được tốt hơn của thầy
và trò trường THCS Võ Duy Dương.

Hoàn thành : 14 – 11– 2014
Trần Thị Thủy
GV: Trần Thò Thủy
Trang
16


×