Hướng dẫn HS quan sát tìm ý để học tốt văn miêu tả

Hướng dẫn học sinh quan sát, tìm ý
để học tốt môn tập làm văn
Giáo viên:
Ngô Thị MInh Cầm
Trường tiểu học
Cát Linh
Đống đa - Hà Nội




Hà Nội – 2004
A- phần mở đầu

1
I. Lí do chọn đề tài

Thế kỉ XXI mở ra nhiều thách thức và vận hội đối với đất nước. Đại hội đảng lần thứ VIII đã
quyết định đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước nhằm mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng văn
minh, đất nước vững bước đi lên CNXH. “Giáo dục phải thực sự trở thành quốc sách hàng đầu Cải
tiến chất lượng dạy và học để hoàn thành tốt việc đào tạo bồi dưỡng nguồn lực con người cho CNH-
HĐH đất nước” (Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VIII). Theo định hướng đó thì bậc tiểu học là nền tảng.
Mục tiêu giáo dục tiểu học là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Mỗi môn học ở tiểu học đều góp
phần hình thành và phát triển nhân cách của trẻ và cung cấp cho trẻ những trí thức cân thiết. Môn tập
làm văn ở tiểu học có nhiệm vụ rất qua trọng là rèn kĩ năng nói và viết. Nhưng học sinh còn lúng túng
không biết nói gì? viết gì? Vì vậy dạy cho học sinh biết quan sát tìm ý để hình thành một thói quen
chuẩn bị làm tốt là một yêu cầu quan trọng khi làm văn. Muốn quan sát tốt, học sinh cần nắm được
cách quan sát và những yêu cầu quan sát để làm văn.
Đối với cả giáo viên và học sinh đều chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của giờ hướng
dẫn học sinh quan sát, tìm ý nên chất lượng giờ dạy còn hạn chế.
Với mong muốn có một đóng góp nhỏ bé trong việc giáo dục học sinh phát triển toàn diện;

nâng cao năng lựcc sư phạm cho bản thân, tôi đã chọn đề tài:
“Hướng dẫn học sinh quan sát tìm ý cho tập làm văn”.
II. Mục đích nghiên cứu
Dựa vào việc tìm hiểu thực trạng của việc giảng dạy và học tập giờ quan sát tìm ý chô bài tập
làm văn hiện nay, người viết có một số đề xuất về việc hướng dẫn học sinh biết quan sát tìm ý một
cách tích cực có hiệu quả tiến tới học sinh có khả năng nói và viết tốt hơn.
III. Đối tượng nghiên cứu
-Chương trình môn tập làm văn
-Phương pháp dạy môn tập làm văn
-Cách tổ chức học sinh quan sát, tìm ý
-Giáo vên và học sinh lớp 5 Trường Tiểu Học Cát Linh.
IV. Phương pháp nghiên cứu
1. Nghiên cứu tài liệu
-Đọc tài liệu sách tham khảo
2. Khảo sát thực tế
-Dự giờ thăm lớp
-Khảo sát tình hình thực tế
3. So sánh đối chiếu
4. Phương pháp thực hành
V-Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
Từ tháng 9 năm 2003 đến tháng 3 năm 2004
B- Phần nội dung
I. Cơ sở lí luận
1. Vị trí, nhiệm vụ của môn tập làm văn
Môn tập làm văn có nhiệm vụ chủ yếu là dạy học sinh sản sinh ra các ngôn bản và viết. Tập
làm văn còn là sản phẩm thể hiện rõ vốn hiểu biết, đời sống, trình độ văn hoá của học sinh. Bài tập
làm văn trở thành sản phẩm tổng hợp, là nơi trình bày kết quả đích thực của việc học Tiếng Việt.
2. Tiết dạy quan sát và tìm ý là tổ chức cho học sinh quan sát đối tượng miêu tả là một
công việc thuộc về nguyên tắc khi dạy học văn miêu tả. Trên cơ sở có sự thu nhận trực tiếp các nhận
2

xét, ấn tượng, cảm xúc của mình, học sinh mới bắt tay vào làm bài. Khi quan sát học huy động vốn
sống, khả năng tưởng tượng và cảm xúc giúp cho việc quan sát tốt hơn. Từ đó hiểu biết và kĩ năng về
văn miêu tả được hình thành một cách tự giác chủ yếu qua con đường thực hành.
Tiết học này mở đầu một quy trình dạy một kiểu bài . thông qua giải quyết một bài cụ thể
luyện cho học sinh hai kỹ năng:
- Tìm tư liệu cho đề bài để chuẩn bị tập làm văn.
- Cung cấp hiểu biết chung nhất mang tính lý thuyết về kiểu bài , loại bài.
3. Cơ sở tâm lý và cơ sở ngôn ngữ
* ở lứa tuổi lớp 5 học sinh đang phát triển về hệ xương, hệ thần kinh,
* Các em đã có sự phát triển về trí tuệ, tâm hồn, các em thích quan sát mọi vật xung quanh.
Khả năng tư duy cụ thể nhiều hơn khả năng khái quát hoá về t/c các em rất nhạy cảm với vẻ đẹp của
thiên nhiên đất nước,. Các em dễ xúc động và bắt đầu biết mơ ước có trí tượng phong phú. Thích nghi
lại các vấn đề mà mình đã quan sát được. Song vốn ngôn ngữ chưa phong phú. Sắp xếp ý chưa có hệ
thống và diễn đạt còn thiếu mạch lạc.
4. Chương trình và sách giáo khoa
* Chương trình
Tập làm văn ở lớp 5 một tuần có 2 tiết, tổng cộng có 66 tiết/năm học.
Các thể loại:
+ Miêu tả: -Tả người
-Tả cảnh sinh hoạt
+Kể chuyện truyện xây dựng theo chủ đề
+Tường thuật: -Thuật việc
-Thuật chuyện
+Viết thư -Thăm hỏi
-Thư thuật chuyện
Số tiết dạy học sinh quan sát tìm ý cho học sinh lớp 5 không nhiều.
Tiết quan sát tìm ý ta người (tuần1)
Tiết quan sát tìm ý tả cảnh sinh hoạt (tuần 17)
Tiết học này mở đầu cho quy trình dạy một bài kiểu văn miêu tả cụ thể.
Kết quả cuối cùng của tiết học này là học sinh phải tìm được ý cần thiết chuẩn bị cho việc làm

bài văn theo yêu cầu của đề bài đã cho.
Hình thành phương pháp kĩ năng quan sát cho những yêu cầu của các đề văn khác.
* Sách giáo khoa: Sách tiếng việt lớp 5 và một số sáh tham khảo.
II. Cơ sở thực tiễn
1. Quan điểm của giáo viên và học sinh
* Học sinh: Phần đông học sinh khi đươch hỏi em có thích nghe phân tích cái hay ,cái đẹp
trong văn học không thì các em trả lời là “thích” nhưng hỏi các em có thích văn học không thì nhiều
em đều trả lời “không thích” vì “khó học”.
Học sinh ngại nói ngại viết
*Giáo viên: Đại đa số giáo viên đều cho các tiết dạy học sinh quan sát tìm ý “khó dạy”.
Đây là các tiết mới có từ khi thực hiện SGK cải cách giáo dục, các chỉ dẫn về phương pháp giảng dạy
còn sơ lược, kinh nghiệm giảng dạy của giáo viên về quan sát tìm ý chưa nhiều.
Tuy vậy môn tập làm văn rất quan trọng, là môn thi tốt nghiệp nên cả giáo viên và học sinh
đều rất coi trọng.
2. Thực trạng việc dạy giờ quan sát tìm ý ở trường tiểu học
* Nội dung mức độ kỹ năng cần đạt được
3
Đề bài tập làm văn ở lớp 5 thường chọn những đề bài gần gũi với học sinh và học sinh có điều
kiện được quan sát cụ thể đối tượng cần miêu ta.r
* Mức độ kỹ năng cần đạt
- Kỹ năng quan sát: Biết lựa chọn trình tự quan sát; biết sử dụng các giác quan để quan sát;
quan sát cần đi vào trọng tâm của cảnh vật và người → rèn luyện sự tinh tế trong quan sát.
* Phương pháp
Trình tự tiết dạy thường được thiết kế như sau:
- Kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh
- Giới thiệu đề bài
- Tìm hiểu để
- Đọc phần hướng dẫn, ghi nhớ
- Đọc phần quan sát tìm ý của học sinh đã sắp xếp thành dàn ý.
- Cho nhận xét

- Tổng kết dặn dò.
* Thực tế học sinh đã học đã thực hành và thu được kết quả gì qua giờ học.
- Học sinh quan sát còn đại khái, lướt qua nên không tìm được ý → ý nghèo nàn, bài văn
không có sáng tạo.
Học sinh ngoại nói, ngại viết.
* Giáo viên: Đại đa số giáo viên đều cho các tiết dạy học sinh quan sát tìm ý “khó dạy”. Đây là
các tiết dạy mới có từ khi thực hiện SGK cải cách giáo dục, các chỉ dẫn về phương pháp giảng dạy còn
sơ lược, kinh nghiệm giảng dạy của giáo viên về quan sát tìm ý chưa nhiều.
Tuy vậy môn tập làm văn rất quan trọng, là môn thi tốt nghiệp nên cả giáo viên và học sinh
đều rất coi trọng.
2. Thực trạng việc dạy giờ quan sát tìm ý ở trường tiểu học
* Nội dung mức độ kỹ năng cần đạt được
Đề bài tập làm văn ở lớp 5 thường chọn những đề bài gần gũi với học sinh và học sinh có điều
kiện được quan sát cụ thể đối tượng cần miêu tả.
* Mức độ kỹ năng cần đạt
- Kỹ năng quan sát: Biết lựa chọn trình tự quan sát; biết sử dụng các giác quan để quan sát;
quan sát cần đi vào trọng tâm của cảnh vật và người → rèn luyện sự tinh tế trong quan sát.
* Phương pháp
Trình tự tiết dạy thường được thiết kế như sau:
- Kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh
- Giới thiệu đề bài
- Tìm hiểu để
- Đọc phần hướng dẫn, ghi nhớ
- Đọc phần quan sát tím ý của học sinh đã sắp xếp thành dàn ý.
- Cho nhận xét
- Tổng kết dặn dò.
* Thực tế học sinh đã học đã thực hành và thu được kết quả gì qua giờ học.
- Học sinh quan sát còn đại khái, lướt qua nên không tìm được ý → ý nghèo nàn, bài văn
không có sáng tạo.
- Học sinh không biết ghi chép những ý mà mình quan sát được một cách rõ ràng.

- Chưa biết sắp xếp ý theo một trình tự hợp lý. Từ đó hạn chế tới việc nói và viết.
3. Nguyên nhân của những tồn tài
- Sự hướng dẫn của sách học sinh chưa thật cụ thể, dễ hiểu.
4
- Giáo viên chưa chuẩn bị chu đáo → hướng dẫn học sinh quan sát chưa kỹ.
- Học sinh thiếu sự tưởng tượng, ít cảm xúc về đối tượng miêu tả. Không quan sát theo đúng
yêu cầu. Vốn ngôn ngữ còn quá tí ỏi.
Những nguyên nhân trên đã ảnh hưởng không tốt tới chất lượng giờ dạy, không gây hứng thú
học tập của học sinh.
III. Biện pháp đề xuất
Để giúp cho học sinh có hứng thú học tập ở khả năng quan sát tìm ý cho bài tập làm văn tốt
tôi có một số giải pháp sau đây:
1. Người giáo viên phải xác định rõ nhiệm vụ của môn tập làm văn và nhiệm vụ của
giờ quan sát tìm ý.
Chúng ta phải xác định dạy học sinh học môn tập làm văn là giúp cho các em nói viết lưu loát.
Học sinh phát triển vốn TN, bồi dưỡng cảm xúc tình cảm lành mạnh trong sáng, khả năng lựa chọn
sắp xếp ý rõ ràng. Rèn khả năng tư duy, trí tưởng tượng phong phú. Qua đó vốn sống của các em
được tăng lên giúp các em tự tin, có khả năng ứng xử sinh hoạt trong cuộc sống.
2. Những việc cần chuẩn bị.
a) Chọn đề bài tập làm văn: Chọn những đề bài phù hợp, gần gũi với học sinh. Các em có khả
năng trực trực tiếp quan sát.
VD: Tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi hay tả giờ tan trường
b) đọc kỹ yêu cầu của đề bài
Đây là khâu chuẩn bị rất quan trọng đối với giáo viên và học sinh.
- Học sinh đọc kỹ đề bài
- Phân tích đề bài bằng cách đặt ra các câu hỏi (bài văn thuộc thể loại gì? Nội dung bài văn là
gì? Kiểu bài văn? Trọng tâm? Muốn làm bài tốt cần quan sát những gì?
c) Hướng dẫn học sinh quan sát
Giáo viên cho học sinh biết quan sát để làm tập làm văn và quan sát tìm hiểu khoa học có
mục đích khác nhau.

+ Mục đích quan sát khoa học là tìm ra công dụng cấu tạo của sự vật, đặc điểm tính chất của
hiện trường.
+ Quan sát văn học là tìm ra màu sắc, âm thanh hình ảnh tiêu biểu và cảm xúc của người đối
với sự vật.
* Quan sát bằng nhiều giác quan
- Quan sát bằng mắt → nhận ra màu sắc, hình khối, sự vật
- Quan sát bằng tai → âm thanh, nhịp điệu, gợi cảm xúc.
- Quan sát bằng mũi → những mùi vị tác động đến tình cảm
- Quan sát bằng vị giác và xuc giác → quan sát cảm nhận.
Nhờ cách quan sát này mà các em ghi nhận được nhiều ý → bài văn đa dạng phong phú.
* Quan sát tỉ mỉ nhiều lượt:
Muốn tìm ý cho bài văn, học sinh phải quan sát kỹ, quan sát nhiều lần cảnh đỏ. Tránh quan
sát qua loa như ta nhìn lướt qua hay liếc nhìn nó thì sẽ không tìm ra những ý hay cho bài văn.
* Học sinh cần xác định rõ vị trí, thời điểm, thời gian, trình tự quan sát.
- Học sinh có thể lựa chọn các trình tự quan sát khác nhau
+ Trình tự không gian: quan sát từ trên xuống dưới hoặc từ dưới lên trên. Từ trái sang phải
hay từ ngoài vào trong
+ Trình tự thời gian: quan sát từ sáng đến tối; từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc
+ Trình tự tâm lý: thấy nét gì nổi bật thu hút bản thân, gây cảm xúc quan sát trước.
d) Hướng dẫn học sinh nắm được yêu cầu quan sát của bài văn
5
* Phải tìm được những nét riêng tiêu biểu của sự vật. Không cần dàn đủ sự việc, chỉ cần chép
lại những đặc điểm mà mình cảm nhận sâu sắc nhất không thống kê tỉ mỉ mọi chi tiết về sự vật.
* Để làm được bài văn đúng yêu cầu của đề bài, quá trình quan sát không thể dàn đều mà
phải tìm ra trọng tâm để tìm hiểu kỹ trọng tâm quan sát thường là nét chính của bài nêu bật chủ đề
của văn và dụng ý của người viết. Có như vậy bài viết mới tránh khỏi dàn trải, nhạt nhẽo, lan man xa
đề.
* Tạo ra hứng thú, cảm xúc
Quan sát trong văn học cần giúp học sinh có hứng thú say mê, từ đó bộc lộ được cảm xúc của
bản thân trước đối tượng quan sát. Có hứng thú, cảm xúc, học sinh mới dễ dàng tìm từ, chọn ý giúp

cho việc diễn tả sinh động và hấp dẫn.
e) Giáo viên phải chuẩn bị các câu hỏi gợi ý hướng dẫn học sinh quan sát
VD: - Thể loại của bài văn là gì ?
- Kiểu bài văn là gì ?
- Trọng tâm miêu tả cảnh nào?
- Quan sát cảnh đó vào lúc nào?
- Quan sát theo thứ tự nào?
- Quan sát bằng những giác quan nào?
- Quan sát như vậy nhìn thấy hình ảnh gì?
- Nghe thấy âm thanh gì? Có cảm xúc gì?
- Có nhận xét gì qua những quan sát đó.
3. Tổ chức cho học sinh quan sát
Tuỳ theo đề bài, giáo viên tổ chức cho các em quan sát ngay tại địa điểm có cảnh vật cần tả.
Nếu không thể tổ chức quan sát được thì giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát cảnh vật
trước khi tới lớp và ghi chép lại những điều ghi nhận được.
Học sinh phải tự làm việc, tự quan sát, tự ghi chép là chính.
Giáo viên có thể nêu những câu hỏi chung cho cả lớp.
- Giáo viên có thể có những câu hỏi gợi mở, học sinh trả lời miệng hoặc giáo viên chỉ cần gợi ý
với một học sinh nào đó để em đó thực hiện.
- Giáo viên giành thời gian tối đa cho hoạt động này, học sinh có thể ngồi yên một chỗ, để có
vị trí thích hợp quan sát các em có thể dịch chuyển vị trí. Các em có thể thảo luận nhóm để tìm ý
Giáo viên có thể gợi ý các em phát hiện những nét đặc sắc của bầu trời, cây cối, cảnh vật
4. Quy trình lên lớp
a) Giáo viên kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh.
b) Lên lớp
I. 1. Giới thiệu bài, viết đề tài
2. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu, nắm chắc đề bài.
+ Thể loại
+ Kiểu bài
+ đối tượng miêu tả

+ Trọng tâm
+ Cảnh đó diễn ra ở đâu? Lúc nào
3. Giáo viên vừa gợi ý vừa gạch dưới các từ quan trọng.
II. Hoàn chỉnh bài chuẩn bị: Đọc hướng dẫn SHS và ghi nhớ.
III. Học sinh trình bày những điều quan sát được đã sắp xếp theo trình tự.
* HS nhận xét: - Đã quan sát tỉ mỉ chưa?
- Đã sắp xếp theo trình tự hợp lý chưa?
6
- Đã có trọng tâm chưa?
- HĐ nào được tả chính?
- Đã chọn lọc nét tiêu biểu cha?
- Đã bộc lộ được cảm xúc khi miêu tả chưa?
IV. Củng cố: Một em đọc phần tìm ý tương đối hoàn chỉnh
Dặn dò: Tiếp tục quan sát bổ sung cho cho dàn bài chi tiết. Chú ý tìm từ câu, sinh động để
diễn tả những điều quan sát được.
5. Kết hợp các yếu tố giáo dục khác.
Như chúng ta đã biết, muốn giỏi văn phải tích luỹ được một vốn văn học đáng kể. Học sinh
phải có khả năng quan sát tinh tế, giàu trí tưởng tượng, giàu tư duy hình tượng, vốn từ phong phú.
Nhận thức được vấn đề này nên tôi đã có một số biện pháp để bồi dưỡng vốn từ và cảm thụ văn học
của các em.
a) Bồi dưỡng qua phân môn Tiếng Việt
- Qua các bài tập đọc, tôi đã hướng dẫn các em về cách dùng từ ngữ, hình ảnh hay, phân tích
tâm trạng cảm xúc của nhân vật qua các bài văn.
Ví dụ ở bài thơ: Ngày em vào đội” (TV5 tập 1) có khổ thơ:
Nắng vườn trưa mênh mông
Bướm bay như lời hát
Con tàu là đất nước
Đưa ta tới bến xa
Tôi đã cho các em nhận xét các hình ảnh đẹp trong khổ “Nắng trưa” “Bướm bay” “Con tàu” và
các em biết tác giả đã dùng hình ảnh so sánh.

Bướm bay - lời hát
Con tàu - đất nước
Khi dạy bài “Vè miền đất đỏ” tôi đã phân tích về bố cục và cách tường thuật
Dạy bài “Buổi sáng mùa hè trên thung lũng” tôi đã khắc sâu cho các em về nghệ thuật miêu tả
dùng từ láy, thứ tự miêu tả, bố cục của bài văn qua đó học sinh học tập được cách quan sát, sắp xếp ý
của tác giả.
Khi tìm hiểu nội dung bài “Đêm trăng hành quân về đồng bằng” học sinh tìm hiểu được từ
cách miêu tả cảnh bộ đội hành quân trong một đêm trăng đẹp đến việc khai thác tâm trạng của các
anh bộ đội khi tiến về giải phóng đồng bằng.
Học đến bài “Tiếng hát mùa gặt”, “Hạt gạo làng ta” tôi cung cấp thêm cho học sinh nghệ thuật tu từ,
cách miêu tả giàu cảm xúc và sử dụng các hình ảnh đối lập. Qua đó học sinh biết cách quan sát tinh tế có chọn
lọc khi miêu tả.
Cùng với môn tập đọc, môn từ ngữ và ngữ pháp cũng có thể làm giàu vốn từ ngữ cho học
sinh. Việc tổ chức trò chơi là biện pháp sinh động để học sinh bồi dưỡng vốn từ.
Giáo án minh hoạ
Tập làm văn: Tả cảnh sinh hoạt (quan sát, tìm ý, lập dàn bài)
Đề bài: Em hãy tả cảnh nhộn nhịp của sân
trường trong giờ ra chơi.
A Yêu cầu: qua việc hướng dẫn học sinh quan sát và làm bài, giáo viên giúp học sinh nhận
biết thế nào là văn tả cảnh sinh hoạt, không lẫn với kiểu bài tả cảnh vật hoặc tả cảnh người đang hoạt
động.
7
-Hướng dẫn học sinh rèn luyện kĩ năng quan sát nhằm tìm ra những nét đặc sắc tiêu biểu của
cảnh sinh hoạt, kết hợp với kĩ năng dùng từ đặt câu để miêu tả cho sinh động.
B. Chuẩn bị:
* Học sinh đọc sách học sinh để tìm hiểu bài và biết cách quan sát:
-Quan sát theo thứ tự
+ Từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc
+ Từ xa đến gần
+Từ một trò chơi mà mình thích đến lúc kết thúc trò chơi

-Quan sát bằng nhiều giác quan
Mắt nhìn; Tai nghe; Mũi ngửi
* Giáo viên có thể tổ chức quan sát giờ ra chơi trước khi tiết học diễn ra.
* Cho vẽ tranh hoặc xem băng hình
C- Các hoạt động trên lớp
Giáo viên
I-Kiểm tra bài cũ
Hỏi: Kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh
II. Bài mới
1. Giới thiệu bài
Tiếp tục loại văn miêu tả, hôm nay các em bắt
đầu sang kiểu bài mới, kiểu bài tả cảnh sinh hoạt
2. Chép đề lên bài bảng
3. Tìm hiểu đề
H: Bài văn thuộc thể loại gì
-Kiểu bài gì
-Đối tượng miêu tả
- Thời gian địa điểm
- Trọng tâm
Giáo viên vừa hỏi vừa gạch chân các từ quan
trọng:
- Cảnh nhộn nhịp
- Sân trường
- Giờ ra chơi
Giáo viên
H: Các em đã quan sát giờ ra chơi chưa
Gv nêu: Sách tiếng việt đã hướng dẫn chúng ta
như thế nào về đề văn này

- Dàn bài chung cho bài văn tả cảnh sinh hoạt
như thế nào?
Học sinh
Các tổ trưởng báo cáo
Học sinh chép vào vở, vài học sinh nhắc lại
HS1: Thể loại miêu tả
HS2: Kiểu bài tả cảnh sinh hoạt
HS3: Cảnh học sinh vui chơi
HS4: Sau 2 tiết học, tại sân trường em
HS5: Hoạt động của nhiều người diễn ra trong giờ
chơi
Học sinh


Học sinh đọc phần hướng dẫn trong SHS
Học sinh đọc phần gi nhớ
Vài học sinh nêu
1. Mở bài: Giới thiệu giờ ra chơi





2. Thân bài: Tả cảnh giờ ra chơi
a) Tả bao quát
- Sân trường lúc bắt đầu ra chơi
b) Tả chi tiết các trò chơi:
- Nhảy dây
- Kéo co
- Đọc báo

- Dạo chơi


8
- HS1 tìm ý
- HS2 tìm ý
nhận xét

- Em có theo thứ tự như dàn bài chung không?
- Trình bày dàn bài chi tiết
4. Em giới thiệu giờ ra chơi như thế nào?
- Giáo viên nhận xét
H: Thân bài của em gồm mấy ý?
- Phần tả bao quát gồm những ý gì?
- Giờ ra chơi gồm những trò chơi gì?
- Các trò chơi đó diễn ra như thế nào?
Hỏi: Em đã quan sát bằng những giác quan nào?
- Không khí chung trên sân trường ra sao?
Hỏi: Khi miêu tả các trò chơi diễn ra trên sân cần
kết hợp tả những gì?
Hỏi: Giờ chơi kết thúc ra sao?
Hỏi: Kết luận cần nêu ý gì?
Giáo viên
Hỏi: Ai có thể tìm ý cho cả bài
Khi học sinh trình bày phần tìm ý, giáo viên gợi ý
cho học sinh trả lời những nhận xét
Giáo viên chốt lại ý đúng
III-Củng cố-Dặn dò
Củng cố: Đọc lại dàn bài
Dàn bài:Tả giờ ra chơi. Giáo viên có thể giới thiệu

1 dàn bài chuẩn bị cho h/s
Dặn dò: Sửa lại dàn bài
- Tả hoạt động vui chơi là chính. Cần chọn lại các
chi tiết tiêu biểu đặc sắc làm nổi không khí vui
chơi nhộn nhịp.
- Có thể lựa chọn các trình tự miêu tả khác
- Chú ý dùng đặt câu, diễn ý sinh động


HS trả lời
HS khác bổ sung
( Cần tả cảnh thiên nhiên để làm nên cho mọi hoạt
động)
3. Kết luận


Học sinh



- Bài văn đã nổi rõ trọng tâm chưa?
- Có điểm nào cần tả mà chưa nêu?
- Đã lựa chọn những chi tiết đặc sắc chưa?
- Quan sát đã chính xác chưa?
- Cần xếp lại đoạn nào?
- Lời văn dùng từ có ưu điểm gì?
HS nêu
HS ghi vào vở
- Kết thúc giờ học có thể cho hát bài hát “Ra sân ta cùng chơi”.
- Tuyên dương các em học tập tốt

- Cho tham khảo bảng phụ cung cấp các từ gợi ý
9
Tự đánh giá kết quả thực hiện
Qua việc giảng dạy theo các quy trình trên, tôi thấy giờ văn quan sát tìm ý của lớp tôi đã đạt
kết quả khá tốt:
- 100% học sinh nắm được thể loại, yêu cầu của đề bài;
- 100% học sinh có khả năng quan sát tìm ý;
- 100% học sinh kiểm tra đạt điểm khá trở lên;
Các bài kiểm tra định kì các môn Tập làm văn các em làm bài đạt trên trung bình 100%.
10

C. kết luận và kiến nghị
Hướng dẫn học sinh quan sát tìm ý trước khi làm bài tập làm văn thực sự là một vấn đề cần
thiết và quan trọng. Giáo viên phải tạo điều kiện cho các em đến tận nơi quan sát đối tượng được
miêu tả, coi việc tổ chức cho các em quan sát trực tiếp đối tượng miêu tả là một công việc thuộc
nguyên tắc dạy học làm văn miêu tả. Giáo viên phải dạy tốt tiết quan sát tìm ý. Trong tiết học đó, học
sinh phải tập quan sát bằng nhiều giác quan khác nhau. Tuy vậy giáo viên cũng cần hướng dẫn các
em quan sát, phải huy động vốn sống, khả năng tưởng tượng và cảm xúc rồi gi chép lại. Trong giờ
học, thầy phải hướng dẫn các em, nhận xét, uốn nắn, chuẩn bị ứng phó với các tình huống sư phạm.
Giờ tập làm văn đảm bảo thep hướng đổi mới phương pháp dạy học, lấy học sinh làm trung tâm. các
em được học tập tích cực, chủ động và sáng tạo suy nghĩ độc lập, tự nhiên không gò bó, rập khuân
máy móc. Tuy nhiên học sinh vẫn còn một số khó khăn khi quan sát tìm ý. Vì vậy đòi hỏi giáo viên
phải linh hoạt và sáng tảotong việc hướng dẫn học sinh. Giáo viên phải động viên và khuyến khích các
em mạnh dạn , tích cực hơn. Có như vâỵ học sinh mới có thể học tốt môn tập làm văn ở lớp cuối cấp
này.
Trên đây là một số suy nghĩ tìm tòi của tôi trong quá trình dạy học sinh quan sát, tìm ý. Do
không có nhiều thời gian nghiên cứu và trình độ, kinh nghiệm có hạn nên những vấn đề nêu trên
không khỏi có sai sót. Tôi mong nhận được những góp ý, phê bình của Ban giám hiệu nhà trường, của
các bạn đồng nghiệp để tôi có thể rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học ngày một tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn

Người viết

Ngô Thị Minh Cầm

11