Lý thuyết về chính sách tiền tệ và vận hành chính sách tiền tệ trong nền kinh tế mỹ

Chng I: Lụ THUYT V CHệNH SÁCH TIN T VẨ VN HẨNH CHệNH
SÁCH TIN T TRONG NN KINH T M
I LỦ thuyt v chính sách tin t:
1. Khái nim:
Chính sách tin t là tng hòa nhng phng thc mà ngân hàng trung ng thông
qua các hot đng ca mình tác đng đn khi lng tin trong lu thông, nhm phc
v cho vic thc hin các mc tiêu kinh t - xã hi ca đt nc trong mt thi k nht
đnh. Nó là mt b phn quan trng trong h thng các chính sách kinh t - tài chính v
mô ca Chính ph.
2. Chính sách m rng tin t:
2.1. Khái nim:
Chính sách m rng tin t là vic ngân hàng trung ng ca mt nc quyt đnh
gim lãi sut cho vay và làm tng tng cu thông qua vic tng cung tin nhm kích
thích đu t khu vc t nhân, thúc đy GDP tng nhanh hn đ làm gim suy thoái nn
kinh t.
Nu nn kinh t có tng cu (tng trng GDP) yu, vic thc hin mt chính sách
tin t m rng là hp lý. Tuy nhiên, có quá nhiu tin đc đa vào lu hành có th
làm tng các mc giá. Do đó, vic áp dng chính sách tin t phi đc hn ch sao
cho lm phát đc gi  mc thp, nhng cng phi m rng đ đ đm bo lng tín
dng cn thit cho các ngành sn xut có hiu qu ca nn kinh t.
2.2. Chính sách tin t m rng trong Mô hình IS-LM
Hình di đây mô t nh hng ca chính sách tin t m rng trong mô hình IS-LM.


S tng lên ban đu ca cung ng tin làm dch chuyn đng LM sang phi đn
LM
A
, mc giá vn gi nguyên.
- S tng lên cung ng tin danh ngha làm tng cung ng tin thc t , và
làm gim lãi sut (rút mt lng tin th hin điu này).
- Lãi sut gim đi làm cho vic đu t tin vào các d án tr nên đc xem trng

hn, do đó các doanh nghip tng nhu cu đu t, điu này làm tng tng chi tiêu -
điu này đc th hin bng s di chuyn xung dc theo đng IS.
- Bi vì chúng ta vn gi nguyên mc giá trong thí nghim này, chúng ta th hin
s thay đi này  phn di cùng ca hình minh ho bng s dch chuyn sang phi
ca đng AD đn AD
1
, mc giá vn gi nguyên, vi tng cu hàng hoá và dch v
tng lên đn Y
A
.
- Tuy nhiên, s dch chuyn sang phi ca đng AD s làm tng áp lc tng lên
đi vi mc giá.
- Nh chúng ta có th thy, mc giá tng lên làm gim cung ng tin thc t ,
và hn ch mt phn s tng lên ban đu, điu này to ra mt s dch chuyn sang trái
ca đng LM, t LM
A
đn LM
1
.
- Kt qu cui cùng là ca chính sách cung ng tin m rng làm gim mc lãi
sut, và làm tng GDP thc t và tng mc giá c nh đã ch ra.
Chúng ta có th thy rng ngân hàng trung ng có th s dng chính sách tin t
m rng đ tng GDP thc t và gim mc tht nghip - nu nn kinh t có đ hng
ht suy thoái, ngân hàng trung ng có th ci thin bng cách tng cung ng tin.
2.3. Mc tiêu ca chính sách m rng tin t:
Mc tiêu cui cùng ca chính sách m rng tin t là nhm góp phn thúc đy tng
trng kinh t và to công n vic làm.
 Phát trin kinh t, gia tng sn lng:
S tác đng vào quá trình phát trin kinh t, gia tng sn lng do nhiu yu t
khác nhau và rt phc tp. Nhng có mt điu chc chn rng, mun kinh t tng

trng thì nht thit phi thc hin tái sn xut m rng trên c s khai thác trit đ
các ngun vn tim nng trong và ngoài nc.
Trong vic thc hin mc tiêu này, vai trò ca ngân hàng rt quan trng. Vi chc
nng là trung tâm tín dng, di s ch đo ca ngân hàng trung ng thông qua chính
sách tin t, các ngân hàng s huy đng mt cách trit đ các ngun vn tm thi nhàn
ri trong xã hi, trên c s đó phân phi li cho các đn v kinh t s dng đ sung
dng thêm mt b phn tài nguyên trong và ngoài nc vào phát trin kinh t.
 To công n vic làm:
Trong nn kinh t th trng, khi sc lao đng tr thành hàng hóa thì hin tng
tht nghip là mt hin tng tt yu xy ra. Do vy, to công n vic làm là mt yêu
cu bc thit và thng trc ca các quc gia.
Vic làm nhiu hay ít, tng hay gim, nói chung ch yu ph thuc vào tình hình
tng trng kinh t. Khi nn kinh t đc m rng và phát trin thì vic làm đc to
ra nhiu hn, tht nghip gim. Tuy nhiên cng cn lu ý rng, khi tng trng kinh t
đt đc do kt qu ca ci tin k thut thì vic làm có th không tng mà còn gim;
Mt khác, nhà kinh t hc tên là Arthur Okun đã phát hin ra mt quy lut rng: Khi
GNP thc t gim 2% so vi GNP tim nng, thì mc tht nghip tng 1%. Nh vy,
nu GNP thc t lúc bt đu là 100% tim nng, và sau đó gim xung còn 98% GNP
tim nng, t l tht nghip tng t x% lên (x + 1)%. Hay nói mt cách tng quát, hin
tng suy thoái kinh t theo chu k s làm cho t l tht nghip tng.
Nhng phân tích trên cho thy vai trò ca ngân hàng trung ng khi thc hin mc
tiêu này là phi vn dng các công c ca mình góp phn tng cng đu t m rng
sn xut – kinh doanh. Mt khác, phi tham gia tích cc vào vic chng suy thoái kinh
t theo chu k, to ra s tng trng kinh t n đnh, vng chc, nhm mc đích khng
ch t l tht nghip không vt quá t l tht nghip t nhiên, to ra mt lng công
n vic làm cao.
2.4. Nhng công c đ thc thi chính sách m rng tin t:
2.4.1. D tr bt buc:
D tr bt buc là phn tin gi mà các ngân hàng trung gian phi đa vào d tr
theo lut đnh. Mc d tr bt buc cao hay thp ph thuc vào t l d tr bt buc –

do ngân hàng trung ng qui đnh – cao hay thp. T l d tr bt buc là t l phn
trm trên lng tin gi mà ngân hàng trung gian huy đng đc, phi đ di dng d
tr. Nh vy, mi ngân hàng ch đc cho vay s tin còn li sau khi đã tr phn d
tr bt buc. Qua đó, vi vic h thp (gim) t l d tr bt buc, ngân hàng trung
ng có th bành trng khi lng tin t mà h thng ngân hàng có kh nng cung
ng cho nn kinh t.
Mt cách khái quát, khi ngân hàng trung ng gim t l d tr bt buc thì ngân
hàng trung ng có th làm tng h s to tin ca h thng ngân hàng trung gian, và
kt qu là khi tín dng mà các ngân hàng trung gian có th cung ng cho nn kinh t
s tng lên. Nhìn chung, d tr bt buc là công c mang tính cht hành chính ca
ngân hàng trung ng, nhm điu tit mc cung tin t ca ngân hàng trung gian cho
nn kinh t, thông qua h s to tin.
2.4.2. Lãi sut:
Lãi sut là giá c ca quyn s dng vn, vic thay đi lãi sut s kéo theo s bin
đi ca chi phí tín dng, t đó tác đng đn vic thu hp hay m rng khi lng tín
dng trong nn kinh t. Do đó, lãi sut là mt trong nhng công c ch yu ca chính
sách tin t.
Ngân hàng trung ng có th s dng công c lãi sut đ điu hành chính sách tin
t theo các chính sách sau:
 Ngân hàng trung ng kim soát trc tip lãi sut th trng bng cách quy
đnh các loi lãi sut nh:
- Lãi sut tin gi và lãi sut cho vay theo tng k hn; hoc
- Sàn lãi sut tin gi và trn lãi sut cho vay đ to nên khung lãi sut gii hn.
- Công b lãi sut c bn cng vi biên đ giao dch…
 Ngân hàng trung ng áp dng chính sách t do hóa đ lãi sut t hình thành
theo c ch th trng. Và đ can thip vào lãi sut th trng, ngân hàng trung ng
có th gián tip can thip thông qua các chính sách:
- Công b lãi sut c bn đ hng dn lãi sut th trng.
- S dng công c lãi sut tái cp vn và kt hp vi lãi sut th trng m đ can
thip và điu chnh lãi sut th trng.

Tái cp vn là mt phng pháp mà qua đó ngân hàng trung ng s cung ng tin
cho nn kinh t thông qua vic cp tín dng cho các ngân hàng trung gian trên c s
nhn tái chit khu, tái cm c các chng t có giá ca các ngân hàng trung gian. Khi
ngân hàng trung ng có ý đnh mun bành trng khi tin t, ngân hàng trung ng
s khuyn khích các ngân hàng trung gian trong vic đi vay bng cách h thp lãi sut
tái chit khu và nhng điu kin tái chit khu cng đc d dãi. Trong nhng trng
hp này, ngân hàng trung gian đi vay s ít tn kém hn nên cng có khuynh hng
gim bt lãi sut cho vay. Ngoài vic gián tip làm thay đi lãi sut, chính sách tái
chit khu ca ngân hàng trung ng còn có vai trò quan trng khi nó giúp các ngân
hàng trung gian khai thông nng lc thanh toán, nh đó có th cu vãn đc nhng
cn sp đ tài chính – ngân hàng. C th, khi các ngân hàng b đe da phá sn, ngân
hàng trung ng s cp d tr cho chúng thông qua tái chit khu, tái cm c các
chng t có giá, t đó khôi phc đc kh nng thanh toán ca nhng ngân hàng này.
2.4.3. Th trng m:
Công c th trng m phn ánh vic ngân hàng trung ng mua hoc bán chng
t có giá trên th trng tài chính công cng, nhm đt đn mc tiêu điu chnh lng
tin trong lu thông. Các chng t có giá mà các ngân hàng trung ng thng s
dng đ tin hành nghip v th trng m là các chng khoán kho bc, bi vì th
trng ca nhng chng khoán này rt “lng” và có dung lng kinh doanh ln.
Ngân hàng trung ng thc hin chính sách m rng tin t bng cách đem tin
mt hoc séc mua chng khoán trên th trng m, thì lng tin mt trong lu thông
tng lên, d tr ca các ngân hàng thng mi tng lên. Mt khác, vic ngân hàng
trung ng mua chng khoán s làm tng cu v chng khoán, trong điu kin các
nhân t khác không đi, giá chng khoán s tng, dn đn lãi sut chng khoán gim,
và đn lt lãi sut ngân hàng gim, kích thích doanh nghip đi vay, ngha là mt cách
bành trng khi tin t.
II. Chính sách tin t trong nn kinh t M:
1. S vn hành ca nn kinh t M:
Trong mi h thng kinh t, các doanh nhân và nhà qun lý đu s dng nhng
ngun tài nguyên thiên nhiên, lao đng và công ngh đ sn xut cng nh phân phi

hàng hóa và dch v. Nhng phng thc t chc và s dng các nhân t khác nhau đó
li phn ánh nhng ý tng chính tr ca mi quc gia và nn vn hóa ca nó.
Khi xem xét đn c ch vn hành ca nn kinh t M, phi nhìn nhn rng nc
M thng đc mô t là mt nn kinh t “t bn”, mt khái nim do Các Mác - nhà
kinh t và lý thuyt xã hi ngi c th k XIX - đt ra đ mô t mt h thng trong
đó mt nhóm ít ngi kim soát mt khi lng ln tin t, hoc vn, và đa ra các
quyt đnh v kinh t quan trng nht. Mác đã đt các nn kinh t t bn ch ngha
tng phn vi các nn kinh t “xã hi ch ngha”, mô hình kinh t tp trung nhiu
quyn lc hn vào h thng chính tr. Mác và nhng ngi theo hc thuyt ca ông
cho rng các nn kinh t t bn ch ngha tp trung quyn lc vào tay mt s nhà kinh
doanh giàu có - nhng ngi ly mc tiêu chính là ti đa hóa li nhun; ngc li, các
nn kinh t xã hi ch ngha dng nh đ cao vai trò kim soát ln hn ca chính
ph, có xu hng đt các mc tiêu v chính tr - chng hn nh phân phi công bng
hn các ngun tài nguyên ca xã hi - lên trên li nhun.
Trong khi các phm trù này, dù đã b đn gin hóa quá mc, có nhng nhân t
đúng đn thì ngày nay chúng cng đã thay đi nhiu. Nu nh ch ngha t bn thun
túy nh Mác mô t đã tng tn ti thì nó cng bin dng t lâu khi các chính ph  M
và nhiu quc gia khác can thip vào nn kinh t ca h nhm hn ch s tp trung
quyn lc và gii quyt nhiu vn đ xã hi liên quan đn li ích thng mi mang
tính cá nhân không b kim soát. Do vy, nn kinh t M có l tt hn đc mô t nh
mt nn kinh t “hn hp”, trong đó chính ph đóng mt vai trò quan trng cùng vi
doanh nghip t nhân.
Mc dù ngi M thng bt đng v ranh gii chính xác gia lòng tin ca mình
vi doanh nghip t do và vi s qun lý ca chính ph, nhng nn kinh t hn hp
mà h xây dng và phát trin đã thu đc nhng thành công đáng k.
1.1. Vai trò ca th trng:
Nc M đc coi là có mt nn kinh t hn hp, bi vì c doanh nghip s hu t
nhân và chính ph đu đóng nhng vai trò quan trng. Qu thc, mt s trong nhng
cuc tranh lun kéo dài nht ca lch s kinh t M tp trung vào vai trò tng đi ca
các khu vc nhà nc và t nhân.

H thng doanh nghip t do ca M nhn mnh đn s hu t nhân. Các doanh
nghip t nhân to ra phn ln hàng hóa và dch v, và gn hai phn ba tng sn lng
kinh t ca quc gia là dành cho tiêu dùng cá nhân (mt phn ba còn li đc mua bi
chính ph và doanh nghip). Trên thc t, vai trò ca ngi tiêu dùng ln đn mc
quc gia này thnh thong đc mô t là có mt “nn kinh t tiêu dùng”.
S nhn mnh này đi vi s hu t nhân xut phát mt phn t nim tin ca ngi
M v t do cá nhân. Ngay t thi lp quc, ngi M đã lo s quyn lc quá mc ca
chính ph, và h luôn tìm cách hn ch uy quyn ca chính ph đi vi cá nhân - bao
gm c vai trò ca chính ph trong lnh vc kinh t. Hn na, ngi M nhìn chung
đu tin rng mt nn kinh t đc đc trng bi s hu t nhân dng nh hot đng
hiu qu hn so vi nn kinh t đc trng bi s hu nhà nc.
Suy ngh này xut phát t vic ngi M tin rng khi các ngun lc kinh t đc
gii phóng, cung và cu s xác đnh giá c ca hàng hóa và dch v. n lt nó, giá c
s mách bo các doanh nghip nên sn xut cái gì; nu mi ngi mun mt loi hàng
hóa đc bit nào đó nhiu hn lng cung ca nn kinh t thì giá hàng hóa đó s tng
lên. iu này thu hút s chú ý ca các công ty khác hoc các công ty mi, nhng công
ty này cm thy có c hi kim đc nhiu li nhun và bt đu sn xut hàng hóa này
nhiu hn. Ngc li, nu mi ngi có cu ít hn v mt loi hàng hóa nào đó thì giá
ca nó s gim đi và các nhà sn xut có ít kh nng cnh tranh s ngng kinh doanh
hoc tin hành sn xut loi hàng hóa khác. Mt h thng kinh t nh vy đc gi là
nn kinh t th trng. Trái li, nn kinh t xã hi ch ngha đc đc trng bi s hu
nhà nc và k hoch hóa tp trung nhiu hn. Hu ht ngi M cho rng nn kinh t
xã hi ch ngha vn d kém hiu qu bi vì chính ph, vn da vào thu nhp t thu,
nm bt các tín hiu giá c hoc cm nhn nhng nguyên tc do các lc lng th
trng áp đt kém xa so vi các doanh nghip t nhân.
Tuy vy, doanh nghip t do cng có nhng hn ch. Ngi M luôn tin rng mt
s dch v do nhà nc đm nhn s tt hn các doanh nghip t nhân. Chng hn,
Chính ph M chu trách nhim ch yu đi vi các hot đng v t pháp, giáo dc
(mc dù có rt nhiu trng hc và trung tâm đào to t nhân), h thng đng giao
thông, báo cáo thng kê xã hi và an ninh quc phòng. Hn na, chính ph cng

thng đc yêu cu can thip vào nn kinh t đ điu chnh nhng tình hung mà 
đó h thng giá c không hot đng. Ví d, chính ph điu tit các nhà “đc quyn t
nhiên”, và s dng lut chng đc quyn đ kim soát hoc ngn chn các t hp kinh
doanh tr nên quá mnh đn mc chúng có th ch ng các lc lng th trng.
Chính ph cng gii quyt nhng vn đ nm ngoài phm vi ca các lc lng th
trng. Nó cung cp phúc li và tr cp tht nghip cho nhng ngi không có kh
nng t trang tri, do h gp ri ro trong cuc sng cá nhân hoc b mt vic làm bi
bin đng kinh t đt ngt; nó thanh toán hu ht chi phí chm sóc y t cho ngi già
và nhng ngi sng trong cnh nghèo nàn; chính ph điu tit ngành công nghip t
nhân nhm hn ch s ô nhim không khí và nc; nó cung cp các khon vay vi lãi
sut thp cho nhng ngi b thit hi do thiên tai; và nó đóng vai trò đu tàu trong
vic khám phá v tr, mt ngành có chi phí quá cao đi vi bt k doanh nghip t
nhân nào.
Trong nn kinh t hn hp này, các cá nhân có th giúp đnh hng cho nn kinh t
không ch thông qua các la chn khi h là ngi tiêu dùng mà còn thông qua các lá
phiu h bu chn các quan chc, nhng ngi tho ra chính sách kinh t. Trong
nhng nm gn đây, ngi tiêu dùng t ra lo lng v tình trng an toàn ca sn phm,
v thm ha môi trng do mt s ngành công nghip nht đnh gây ra, và nhng nguy
c tim n v sc kho mà ngi dân có th phi gánh chu; chính ph đã đáp ng li
nhng mi quan ngi này bng vic lp ra các c quan bo v quyn li ngi tiêu
dùng và nâng cao phúc li công cng nói chung.
Nn kinh t M cng đã bin đi theo nhng cách thc khác nhau. Dân s và lc
lng lao đng dch chuyn mnh t các trang tri ra thành ph, t các cánh đng vào
nhà máy, và trên ht là vào các ngành công nghip dch v. Trong nn kinh t ngày
nay, s lng các nhà cung cp dch v công cng và cá nhân đông hn rt nhiu so
vi s ngi sn xut hàng hóa công nghip và nông nghip. Do nn kinh t ngày càng
phát trin phc tp hn, các s liu thng kê cng cho thy mt xu th mang tính dài
hn rõ nét trong th k qua là chuyn t t hot đng kinh doanh sang làm vic cho
nhng ngi khác.
1.2. Vai trò ca chính ph trong nn kinh t:

Trong khi ngi tiêu dùng và ngi sn xut đa ra phn ln các quyt đnh hình
thành nên nn kinh t thì các hot đng ca chính ph có tác đng mnh đn nn kinh
t M ít nht trên bn lnh vc.
 n đnh và tng trng:
Có l điu quan trng nht là chính ph liên bang đnh hng nhp điu chung ca
hot đng kinh t, c gng duy trì tng trng liên tc, gi mc vic làm cao và n
đnh giá c. Bng vic điu chnh chi tiêu và thu sut (chính sách tài khoá) hoc điu
khin mc cung tin và kim soát vic s dng tín dng (chính sách tin t), chính ph
có th làm gim hoc thúc đy t l tng trng ca nn kinh t - trong quá trình đó tác
đng đn mc giá c và vic làm.
Trong nhiu nm sau cuc i khng hong kinh t ca thp k 1930, các đt suy
thoái - nhng giai đon tng trng kinh t chm và tht nghip cao - đc xem là mi
đe da ln nht v kinh t. Khi him ha suy thoái xut hin đn mc nghiêm trng
nht, chính ph phi tìm cách thúc đy nn kinh t bng gii pháp tng mnh chi tiêu
ca chính mình hoc ct gim thu đ ngi tiêu dùng có th chi tiêu nhiu hn, và
bng vic tng mnh mc cung tin, điu này cng khuyn khích tng chi tiêu. Trong
nhng nm 1970, các đt tng giá hàng hoá, đc bit là giá nng lng, đã gây ra ni
s hãi v lm phát - s tng giá c chung. Kt qu là các nhà lãnh đo chính ph đã tp
trung vào vic kim soát lm phát hn là chng li suy thoái bng cách hn ch tiêu
dùng, t chi ct gim thu và kim ch gia tng mc cung tin.
Ý tng v nhng công c tt nht đ n đnh nn kinh t đã thay đi c bn trong
giai đon t thp k 1960 ti thp k 1990. Trong thp k 1960, chính ph rt tin vào
chính sách tài khóa - công c vn đng thu nhp ca chính ph đ tác đng đn nn
kinh t. Do tiêu dùng và thu đc tng thng và quc hi kim soát, nên các quan
chc đc la chn này đã đóng mt vai trò ch đo trong vic đnh hng nn kinh
t. Mt giai đon lm phát cao, tht nghip cao, và thâm ht ngân sách ln đã làm gim
lòng tin vào chính sách tài khóa nh mt công c điu chnh nhp đ chung ca hot
đng kinh t. Thay vào đó, chính sách tin t - kim soát mc cung tin ca quc gia
bng nhng công c nh t l lãi sut - li có vai trò ni bt. Chính sách tin t đc
điu khin bi Ngân hàng trung ng quc gia, còn đc gi là Cc d tr liên bang,

vi quyn đc lp đáng k đi vi tng thng và quc hi.
 iu tit và kim soát:
Chính ph liên bang M điu tit các doanh nghip t nhân bng rt nhiu cách.
Hot đng điu tit đc phân ra thành hai phm trù chính. iu tit kinh t tìm cách
kim soát giá c trc tip hoc gián tip. Theo truyn thng, chính ph tìm cách ngn
cn các nhà đc quyn nh ngành dch v đin đ tránh tng giá vt quá mc bo
đm cho h thu đc li nhun hp lý. Thnh thong, chính ph cng m rng vic
kim soát kinh t sang mt s ngành công nghip khác na. Trong nhng nm sau
cuc i khng hong kinh t, chính ph đã trang b mt h thng phc tp đ bình n
giá c cho hàng hóa nông nghip, bi nó có xu hng dao đng bt thng khi cung
cu thay đi nhanh chóng. Mt lot các ngành công nghip khác - nh ngành vn ti và
sau đó là ngành hàng không - đã tìm cách t điu tit thành công nhm hn ch nhng
gì h cho là s gim giá có hi.
Mt dng điu tit kinh t khác là lut chng đc quyn - tìm cách tng cng sc
mnh cho các lc lng th trng đn mc không cn đn gii pháp điu tit trc tip.
Chính ph, và đôi khi c các t chc t nhân, đã s dng lut chng đc quyn đ ngn
cm các hot đng hoc nhng s hp nht gây hn ch cnh tranh mt cách quá mc.
Chính ph cng tin hành kim soát các công ty t nhân đ đt đc các mc tiêu
xã hi nh bo v sc kho và an toàn cho cng đng, hoc gi gìn môi trng trong
sch. Ví d, C quan qun lý lng thc và dc phm Hoa K cm lu hành các loi
thuc đc hi; Cc sc khe và an toàn ngh nghip bo v công nhân tránh nhng
mi nguy him mà h có th gp phi trong khi làm vic; và C quan bo v môi
trng tìm cách kim soát ô nhim nc và không khí.
Thái đ ca ngi M đi vi hot đng điu tit đã thay đi c bn trong ba thp
k cui cùng ca th k XX. Bt đu t nhng nm 1970, các nhà hoch đnh chính
sách ngày càng tr nên lo ngi rng s điu tit kinh t đã bo h nhng công ty làm n
kém hiu qu gây tn tht cho ngi tiêu dùng trong các ngành công nghip nh ngành
hàng không và vn ti. Cùng lúc đó, nhng thay đi công ngh đã to ra các đi th
cnh tranh mi trong mt s ngành công nghip, chng hn nh ngành vin thông, mt
ngành đã có thi đc coi là đc quyn t nhiên. C hai xu hng đó đã dn đn mt

lot các đo lut làm gim nh s điu tit.
Trong khi các nhà lãnh đo ca c hai đng chính tr nhìn chung đu ng h phi
điu tit kinh t, thì trong sut các thp k 1970, 1980 và 1990 đã có ít hn các tha
thun liên quan đn điu tit đc son tho nhm đt ti các mc tiêu xã hi. Hot
đng điu tit xã hi đã ngày càng tr nên quan trng trong nhng nm sau cuc i
khng hong và Chin tranh th gii th hai, và li có vai trò quan trng trong các thp
k 1960 và 1970. Nhng trong thi k Tng thng Ronald Reagan  thp k 1980,
chính ph ni lng các đo lut bo v ngi lao đng, ngi tiêu dùng và môi trng,
vi lp lun rng vic điu tit đã can thip vào doanh nghip t do, làm tng chi phí
hot đng kinh doanh và do đó góp phn gây ra lm phát. Nhiu ngi M vn tip tc
t ra lo lng v nhng s kin hoc xu hng c th, thúc đy chính ph phi đa ra
các lut điu tit mi trong mt s lnh vc, bao gm c hot đng bo v môi trng.
Trong lúc đó, mt s công dân đã quay ra khi kin khi h cm thy các quan chc
đc h bu ra không gii quyt mt s vn đ nào đó mt cách nhanh chóng hoc dt
khoát. Ví d, trong nhng nm 1990, các cá nhân và cui cùng là ngay c chính ph đã
kin các công ty thuc lá v nhng mi nguy hi cho sc khe do vic hút thuc lá gây
ra. Mt khon bi thng tài chính ln đã đc chuyn cho các bang trong dài hn đ
trang tri chi phí y t dùng vào điu tr các bnh liên quan ti hút thuc.
 Các dch v trc tip:
Mi cp chính quyn đu cung cp rt nhiu dch v trc tip. Ví d, chính quyn
liên bang chu trách nhim v quc phòng, h tr các hot đng nghiên cu đ phát
trin các sn phm mi, tin hành hot đng thám him không gian v tr, và thc hin
nhiu chng trình đc đa ra nhm giúp công nhân phát trin trình đ tay ngh và
tìm vic làm. S chi tiêu ca chính ph có tác đng đáng k đn các nn kinh t khu
vc và đa phng - và ngay c nhp đ chung ca hot đng kinh t.
Trong khi đó, chính quyn bang chu trách nhim xây dng và duy tu phn ln các
đng cao tc. Chính quyn bang, các tnh và thành ph có vai trò lãnh đo v tài
chính và hot đng ca các trng hc công lp. Chính quyn đa phng chu trách
nhim chính v an ninh và cu ho. Vic chi tiêu ca chính quyn trong mi lnh vc
đó cng có th tác đng đn các nn kinh t ca khu vc và đa phng, mc dù các

quyt đnh ca liên bang nhìn chung gây nh hng đn kinh t ln nht.
Nhìn chung, liên bang, bang, và các đa phng đã chi tiêu khong 18% tng sn
phm quc ni trong nm 1997.
 H tr trc tip:
Chính ph cng cung cp nhiu loi hình tr giúp cho các doanh nghip và cá nhân.
Chính ph đa ra các khon vay vi lãi sut thp và tr giúp k thut cho nhng doanh
nghip nh, và cho sinh viên vay tin đ hc đi hc và cao đng. Các doanh nghip
đc chính ph bo tr mua li nhà cm c t nhng ngi cho th chp và chuyn
chúng thành chng khoán đ có th mua và bán bi các nhà đu t, nh vy khuyn
khích hot đng cho vay th chp nhà. Chính ph cng tích cc thúc đy xut khu và
tìm cách ngn cn các nc khác duy trì hàng rào thu quan đ hn ch nhp khu.
Chính ph tr giúp các cá nhân không đ kh nng t chm lo cho chính mình. An
sinh xã hi, chng trình đc cp tài chính t khon đóng thu ca ch doanh nghip
và ngi lao đng, đóng góp phn ln nht trong thu nhp hu trí ca ngi M.
Chng trình Bo him y t thanh toán nhiu khon chi phí thuc men cho ngi già.
Chng trình H tr y t cung cp tài chính đ chm sóc y t cho các gia đình có thu
nhp thp. Trong nhiu bang, chính quyn bang duy trì các t chc chm sóc ngi
thiu nng trí tu hoc khuyt tt nng. Chính ph liên bang đa ra chng trình Tem
phiu thc phm đ tr giúp lng thc cho các gia đình nghèo, và chính ph liên
bang cùng vi chính quyn các bang cung cp các khon tr cp phúc li chung đ h
tr nhng gia đình thu nhp thp có tr em.
Rt nhiu chng trình nh vy, bao gm c An sinh xã hi, có ngun gc t các
chng trình “Chính sách mi” ca Franklin D. Roosevelt, Tng thng M t nm
1933 đn nm 1945. im mu cht ca các ci cách ca Roosevelt là nim tin cho
rng nghèo đói thng là hu qu ca nhng nguyên nhân kinh t và xã hi ch không
phi do thiu ht nhân cách cá nhân. Quan đim này đã bác b quan nim chung có
ngun gc t ch ngha Thanh giáo Mi  nc Anh cho rng thành công là du hiu
thin ý ca Chúa tri còn tht bi là du hiu bt bình ca Chúa tri. ây là s chuyn
hóa quan trng trong t duy v kinh t và xã hi ca ngi M. Tuy vy, thm chí
ngày nay, chúng ta vn còn nghe thy ting vng ca nhng quan đim c trong các

cuc tranh lun xung quanh các vn đ nht đnh, đc bit là phúc li.
Rt nhiu chng trình h tr khác dành cho các cá nhân và gia đình, gm c Bo
him y t và H tr y t, đã đc bt đu t nhng nm 1960, trong “Cuc chin chng
nghèo đói” ca Tng thng Lyndon Johnson (1963-1969). Mc dù mt s trong các
chng trình đó gp khó khn v tài chính vào nhng nm 1990 và nhiu ci cách khác
đc đ xut, nhng các chng trình này vn đc c hai đng chính tr ch cht ca
M ng h mnh m. Tuy nhiên, nhng ngi ch trích lp lun rng cung cp phúc li
cho nhng ngi tht nghip nhng còn kho mnh thc t ch to ra tính ph thuc
ch không gii quyt đc vn đ. Lut ci cách phúc li đc ban hành nm 1996
di thi Tng thng Bill Clinton (1993-2001) đòi hi mi ngi phi làm vic nh là
mt điu kin đ đc nhn phúc li và đa ra các gii hn v khong thi gian mà các
cá nhân có th nhn đc tin.
2. Chính sách tin t trong nn kinh t M:
Trong khi ngân sách vn đóng vai trò quan trng thì công vic điu hành nn kinh
t c bn đã đc chuyn t chính sách tài khóa sang chính sách tin t trong sut
nhng nm cui ca th k XX. Chính sách tin t là lnh vc ca H thng d tr liên
bang, mt c quan đc lp ca chính ph M. H thng d tr liên bang, còn gi là
“FED”, bao gm 12 ngân hàng d tr liên bang  đa phng và 25 chi nhánh ngân
hàng d tr liên bang. Tt c các ngân hàng thng mi đc quyn quc gia theo lut
yêu cu đu phi là thành viên ca H thng d tr liên bang; t cách hi viên là
không bt buc đi vi các ngân hàng đc quyn bang. Nói chung, mt ngân hàng là
thành viên ca H thng d tr liên bang s dng Ngân hàng d tr  khu vc ca nó
cng ging nh cách thc mt ngi s dng ngân hàng trong cng đng ni ngi đó
sng.
Ban Thng đc d tr liên bang điu hành H thng d tr liên bang. Ban này gm
by thành viên do tng thng ch đnh phc v trong mt nhim k ni tip là 14 nm.
Các quyt đnh quan trng nht v chính sách tin t do y ban th trng m liên bang
(FOMC) tin hành, y ban này gm by y viên nói trên, ch tch Ngân hàng d tr
liên bang New York và các ch tch ca bn Ngân hàng d tr liên bang khác làm vic
trên c s luân phiên. Mc dù H thng d tr liên bang phi báo cáo đnh k hot

đng ca mình cho Quc hi, nhng theo lut các y viên ca ban Thng đc đc lp
vi Quc hi và tng thng.  tng cng tính đc lp này, FED tin hành các cuc
tho lun riêng v chính sách quan trng nht ca mình và thng ch công b sau mt
thi gian. Nó cng trang tri mi chi phí hot đng ca mình t khon thu nhp đu t
và phí dch v ca nó.
2.1. Công c thc thi chính sách tin t trong nn kinh t M:
FED có ba công c chính đ duy trì kim soát vic cung tin và tín dng trong nn
kinh t.
Th nht là, hot đng th trng m - đây đc xem là công c quan trng nht,
đc thc hin thông qua vic bán hoc mua chng khoán chính ph.  tng mc
cung tin, FED mua chng khoán chính ph t các ngân hàng, các doanh nghip khác
hoc các cá nhân, thanh toán cho h bng séc (mt ngun tin mi do nó in); khi các
tm séc ca FED đc gi vào ngân hàng, chúng to ra lng d tr mi - mt phn
trong đó ngân hàng có th cho vay hoc đu t, do đó làm tng lng tin trong lu
thông. Mt khác, nu FED mun gim mc cung tin, nó bán các chng khoán chính
ph cho các ngân hàng đ thu li tin d tr t các ngân hàng. Do mc d tr thp đi,
các ngân hàng phi gim lng cho vay và do vy mc cung tin lp tc gim theo.
Th hai là, quy đnh c th lng tin d tr mà các t chc nhn tin gi phi
dành riêng ra nh là lng tin mt trong két ca mình hay nh tin đt cc ti các
ngân hàng d tr đa phng. Nhng yêu cu tng lng d tr buc các ngân hàng
phi gi li mt t l tin ln hn trong qu ca mình, do đó làm gim mc cung tin,
trong khi các yêu cu gim lng d tr vn hành theo chiu ngc li làm tng mc
cung tin. Các ngân hàng thng cho nhau vay tin qua đêm đ đáp ng các yêu cu
d tr ca mình. Lãi sut cho nhng khon vay nh vy, còn gi là “lãi sut qu liên
bang”, là thc đo ch yu xem mc đ chính sách tin t “cht” hay “lng” nh th
nào ti mi thi đim.
Th ba là, t l chit khu, hay t l lãi sut mà các ngân hàng thng mi phi
thanh toán khi vay tin t qu ca các ngân hàng d tr. Thông qua vic tng hoc
gim t l chit khu, FED có th khuyn khích hoc không khuyn khích vic vay
tin và do đó làm thay đi mc thu nhp ca các ngân hàng khi cho vay.

Các công c này cho phép FED m rng hay thu hp lng tin và tín dng trong
nn kinh t M. Nu mc cung tin tng thì tín dng đc gi là ni lng. Trong bi
cnh đó, các t l lãi sut có xu hng gim xung, chi tiêu cho kinh doanh và tiêu
dùng có xu hng tng, và vic làm cng tng; nu nh nn kinh t đang hot đng
gn nh ht tim nng ca nó thì quá nhiu tin có th s dn đn lm phát, hoc suy
gim giá tr đng đôla. Ngc li, khi mc cung tin thu hp li thì tín dng s cht.
Trong bi cnh đó, t l lãi sut có xu hng tng, các mc chi tiêu ngng li hoc suy
gim và lm phát gim xung; nu nh nn kinh t đang hot đng di mc tim
nng ca nó, thì tin t cht ch có th dn đn gia tng tht nghip.
Tuy nhiên, có rt nhiu yu t làm phc tp thêm kh nng ca FED trong vic s
dng chính sách tin t nhm thc thi các mc tiêu c th. Chng hn, tin t có nhiu
hình thái khác nhau và thng không rõ chính sách tin t nên nhm vào loi nào.
Dng c bn nht ca tin gm có tin xu và tin giy. Tin xu cng có nhiu loi khác
nhau da trên giá tr đng đôla: đng penny có giá tr mt cent hay mt phn trm ca
mt đôla; đng nickel bng 5 cent; đng dime bng 10 cent; đng quarter bng 25 cent;
đng na đôla bng 50 cent; và đng mt đôla (1USD). Tin giy có các loi 1USD,
2USD, 5USD, 10USD, 20USD, 50USD, và 100USD.
Mt thành phn quan trng hn ca vic cung tin là tn khon chi phiu hay tin
vào s k toán gi li trong các ngân hàng và các t chc tài chính khác. Các cá nhân
có th thanh toán bng vit séc, vi nhng ch dn cn thit cho ngân hàng ca h đ
thanh toán mt s tin c th cho ngi nhn séc. Tin gi có k hn cng ging nh
tn khon chi phiu ngoi tr ngi ch s hu chp nhn gi s tin đó trong mt
thi hn đnh trc; nói chung ngi gi có th rút tin sm hn thi hn quy đnh
nhng h phi tr mt khon tin pht và mt đi mt ít lãi sut đ làm vic đó. Tin
cng còn gm c các qu th trng tin t, đó là c phn trong các qu góp chung
nhng chng khoán ngn hn, cng nh nhiu loi tài sn khác có th chuyn đi d
dàng ra tin trong mt thi hn ngn.
Lng tin gi di các dng khác nhau theo thi gian có th thay đi ph thuc
vào s thích và các yu t khác mà có th có hoc không có tm quan trng nào đi vi
nn kinh t nói chung. Mt rc ri na cho nhim v ca FED là nhng thay đi trong

vic cung tin ch có tác đng đn nn kinh t sau mt khong thi gian không bit
trc.
2.2. iu hành chính sách tin t và hot đng tài chính ca Cc d tr Liên bang
M (FED):
Hot đng ca FED tin trin theo thi gian nhm đáp ng nhng s kin chính
yu. Quc hi đã thit lp H thng d tr liên bang vào nm 1913 đ tng cng
giám sát h thng ngân hàng và chm dt tình trng hoang mang s hãi vi ngân hàng
nh đã tng n ra theo chu k trong th k trc. Do hu qu ca cuc i khng
hong trong nhng nm 1930, Quc hi đã y quyn cho FED thay đi các yêu cu d
tr và điu tit các mc tin bo chng ca th trng chng khoán (lng tin mt
mi ngi phi tr khi mua chng khoán bng tín dng).
Tuy nhiên, FED vn thng có xu hng làm theo các quan chc đã đc bu đi
vi nhng vn đ ca chính sách kinh t nói chung. Ví d, trong Chin tranh th gii
th hai, FED đã xem nh hot đng ca mình hn là vic giúp Ngân kh Hoa K vay
tin vi lãi sut thp. Sau đó, khi Chính ph M bán mt lng ln chng khoán Ngân
kh đ trang tri cho cuc Chin tranh Triu Tiên, FED đã mua rt nhiu đ gi giá các
chng khoán này khi tt xung (do vy đã bm mnh mc cung tin). FED đã khng
đnh li tính đc lp ca mình vào nm 1951, bng mt tha thun đt đc vi Ngân
kh rng chính sách ca FED s không b coi nh hn vic tài tr cho Ngân kh.
Nhng Ngân hàng trung ng vn không đi chch quá xa khi tính cht chính thng
chính tr. Ví d, trong thi k chính quyn mang tính bo th tài khóa ca Tng thng
Dwight D. Eisenhower (1953-1961), FED nhn mnh đn n đnh giá c và hn ch
tng mc cung tin, nhng di thi các tng thng có tính t do hn trong nhng
nm 1960 thì nó li nhn mnh đn toàn dng nhân công và tng trng kinh t.
Trong nhiu nm ca thp k 1970, FED cho phép m rng tín dng nhanh chóng
đ phù hp vi mong mun tin hành chng li nn tht nghip ca chính ph. Nhng
do lm phát tng cao tàn phá nn kinh t nên Ngân hàng trung ng đt ngt tht cht
chính sách tin t bt đu vào nm 1979. Chính sách này đã thành công trong vic
gim gia tng mc cung tin, nhng li góp phn gây ra tình trng trì tr kinh t nng
n vào các nm 1980 và 1981-1982. Tuy vy, t l lm phát đã h xung và đn gia

thp k 1980, FED li có th theo đui mt chính sách m rng tin t thn trng.
Nhng t l lãi sut vn  mc tng đi cao do chính ph liên bang đã vay quá nhiu
đ trang tri thâm ht ngân sách. T l lãi sut ri cng gim dn xung khi thâm ht
ngân sách gim đi và cui cùng bin mt vào nhng nm 1990.
Tm quan trng ngày càng tng ca chính sách tin t và vai trò đang mt dn ca
chính sách tài khóa trong nhng n lc nhm n đnh kinh t phn ánh nhng hin
thc c v kinh t ln chính tr. Kinh nghim ca nhng nm 1960, 1970 và 1980 cho
thy rng các chính quyn đc bu mt cách dân ch thng gp nhiu rc ri hn
khi s dng chính sách tài khóa đ chng lm phát so vi chng tht nghip. Cuc
chin chng lm phát đòi hi chính ph phi tin hành nhng hot đng không đc
a chung nh gim chi tiêu hoc tng thu, trong khi đó các gii pháp chính sách tài
khóa truyn thng đ chng tht nghip li có xu hng đc a chung hn vì chúng
đòi hi tng chi tiêu và ct gim thu. Tóm li, thc tin chính tr có th ng h mt
vai trò ln hn đi vi chính sách tin t trong thi k lm phát.
Mt nguyên nhân na gii thích ti sao chính sách tài khóa li thích hp hn trong
vic chng tht nghip, trong khi chính sách tin t li hiu qu hn trong vic chng
lm phát. Có mt gii hn đi vi mc đ mà chính sách tin t có th thc thi đ khôi
phc nn kinh t sau mt giai đon suy sp trm trng nh giai đon mà nc M đã
phi đng đu vào nhng nm 1930. Phng sách ca chính sách tin t đi vi tình
trng suy sp kinh t là tng lng tin trong lu thông, và do đó s gim t l lãi sut.
Nhng mt khi t l lãi sut đt đn 0 thì FED không th làm gì đc na. Trong
nhng nm gn đây, nc M cha gp phi tình trng này, tình trng mà các nhà kinh
t gi là “by thanh khon”, nhng vào nhng nm cui thp k 1990 Nht Bn đã b
ri vào tình trng đó. Nhiu nhà kinh t cho rng vi mt nn kinh t trì tr và t l lãi
sut gn bng 0 thì chính ph Nht Bn phi áp dng chính sách tài khóa mnh hn
na, nu cn thit phi tng nhanh thâm ht ngân sách chính ph vi mt mc ln đ
thúc đy chi tiêu mi và tng trng kinh t.

Chng II: KHNG HONG TH TRNG CHO VAY DI CHUN  M
I Khái nim v th trng cho vay di chun:
1. Th trng cho vay di chun:
Cho vay di tiêu chun (subprime lending) là hình thc cho vay rt ph bin, đc
bit là ti M. Thut ng “di tiêu chun - subprime”  đây liên quan đn v th tín
dng ca ngi vay. Theo cm nang hng dn ca B Tài chính M nm 2001:
“Nhng ngi đi vay di tiêu chun thng có quá kh tín dng yu kém nh thng
có nhng khon thanh toán quá hn, và có th có nhng vn đ nghiêm trng nh phi
ra tòa, phá sn. H cng có th có kh nng thanh toán thp xét trên nhng ch s nh
đim tín dng, t l n trên thu nhp, hoc mt s tiêu chí khác…”.
Th trng cho vay di chun là th trng mà ti đó ngi có vn (ngân hàng)
cho vay đn nhng ngi có lch s (quá kh) tín dng xu (nhng ngi đi vay di
tiêu chun). Theo đó, ch n nhn thc rõ rng cht lng khon cho vay ca mình là
xu, do uy tín ca ngi vay thp và tình hình tài chính không my sáng sa nên nhìn
chung các khon vay di tiêu chun có lãi sut cao hn lãi sut th trng và điu này

li càng làm tng thêm khó khn tài chính cho ngi vay, đc bit khi lãi sut th
trng gia tng.
Cho vay cm c nhà đt di tiêu chun (subprime housing mortgage) là mt trong
nhng loi hình thuc lnh vc cho vay di tiêu chun và đc bit phát trin mnh t
đu th k 21, tr thành mt “ngành công nghip  M”. S phát trin mnh ca hình
thc cho vay cm c di tiêu chun đi kèm vi s bùng n th trng nhà đt ca M
là h qu ca vic lãi sut gim xung mc thp k lc, các tiêu chun cho vay ni
lng và hi chng “thích mua nhà” ca dân M.
2. N di chun ậ Ngòi n gây ra cuc khng hong tài chính M:
N di chun đn gin ch là khon cho vay dành cho đi tng không đ đim
chun tín nhim theo xp loi ca ngân hàng. ây là s phân bit có tính k thut cho
tt c khon n nm di thang đim cao nht. Theo tiêu chí FICO, đim tín nhim
đc xp t 300 đn 850 và thang chun có đim trên 650. Tùy theo mc đ, khon n
cho ngi có đim tín nhim di chun vay có đc đim lãi sut cao, chit khu sâu,
t l n vay ti đa trên tài sn th chp thp so vi khon n chun. i tng đi vay
nh vy không có gì đáng trách và bn thân món n cng chng có gì là đc hi. c
hi có khi li ri vào khon n "chun mà không chun" và s đáng trách có khi nm 
phía ngi vay "đ chun" nh bùa phép đ có đim tín nhim cao. c hi hay đáng
trách cng nên đc xét t phía t chc cho vay liu lnh, đã rót tin cho khách hàng
không thu nhp, không vic làm, không tài sn. Thc t,  M và các nc phát trin,
vic chm đim tín nhim (credit scoring) thng da trên tiêu chí v thu nhp, tài sn,
vic làm, thi gian đnh c hay ch  n đnh bao lâu, mc đ tín nhim đc ghi nhn
trong quá kh th nào… Vy có th xem nhng trng hp vay và cho vay liu lnh
nh va nêu chng có chun nào c.
S vn đng ca hot đng tín dng nói chung và n di chun nói riêng cho
thy, dù đc gi là di chun, loi n này vn có tiêu chí cho vay (theo thang đim)
dành cho ngi đi vay không nm  khung đim cao, tc khung chun mà ngành ngân
hàng gi là ngun chính thng (mainstream). Nhìn  góc đ làm n, vic phân mng
khách hàng  đây đt gii điu hành trc vic phi chn la hay quyt đnh liu
lng gia an toàn (li ít) và ri ro (li nhiu), th thách nng lc, đo đc và trách

nhim ca h vi môi trng kinh doanh. Ví d, mt ngi mua nhà vi khon n
chun vay theo điu kin tài tr chun (mainstream financing) chu lãi sut 7,5% và tr
trc 10% (downpayment) thì cng khon n này, nhng cho ngi di chun vay,
lãi sut có th s là 9% và tr trc 20%. Ngôn t tài chính gi khong chênh lch ca
bách phân cao hn áp dng đi vi trng hp này (n di chun) là khon bù ri ro
trong hot đng cho vay, mà nu không có s phân bit chun và di chun thì s
vic có l d đc cho là bình thng. Suy cho cùng, vn đ có th là gii hn, điu
kin ch tài b sung, h thng giám sát và cnh báo…
Tht ra, t trc nm 2006, vn đ liên quan đn n di chun đã có nhng du
đe da đn h thng tài chính ti M, đc nhiu nhà kinh t và báo chí nc này gi
tên là cuc khng hong n di chun (subprime mortgages crisis) – Nó chính là ngòi
n gây ra cuc khng hong tài chính M nm 2007.
II Khng hong th trng cho vay di chun  M và hiu ng lan ta:
1. Bc tranh ca nn kinh t toàn cu chu nh hng t khng hong th trng
cho vay th chp di chun  M:
Ngày 15/9/2008, Lehman Brothers, mt trong nhng ngân hàng lâu đi và uy tín
nht th gii, sp đ. Cuc khng hong kinh t có quy mô ln nht trong vòng 60
nm tr li đây chính thc bt đu.

Hu ht các chuyên gia đu cho rng nguyên nhân ca cuc khng hong kinh t
toàn cu bt ngun t hot đng cho vay th chp di chun ti M. Các ngân hàng
ca nc này đã cho phép nhng khách hàng có đ ri ro tín dng cao đc phép vay
tin. Nhng khon vay này, cùng vi trái phiu và tài sn th chp khác tr thành các
Chng ch n (CDO) - mt loi hàng hóa đc a chung trên th trng tài chính toàn
cu.

Tuy nhiên, vic nhà đt trt dc trong khi lãi sut ngân hàng tng khin nhiu
khách hàng mt kh nng tr n. CDO cng vì th mà kém sc hút đi vi nhà đu t.
Các ngân hàng min cng phi cho nhau vay tin trong khi không bit đi tác đang s
hu bao nhiêu n xu.

nh hng ca cuc khng hong tín dng nhanh chóng vt khi biên gii nc
M. Các ngân hàng đu t ti Australia cng nhanh chóng ghi nhn l. H ngng bán
ra trái phiu trong khi hi hp ch đi din bin th trng.

Cc D tr liên bang M và Ngân hàng trung ng châu Âu nhanh chóng nhy vào
cuc bng cách ni lng chính sách cho vay đi vi các ngân hàng. T l lãi sut cng
đc ct gim trong n lc cu vãn th trng tín dng.

Tuy nhiên nhng bin pháp ngn hn nêu trên không th giúp các ngân hàng gii
bài toán thanh khon. Ngun tin cho vay không có sn khin các công ty, cá nhân và
ngay chính các ngân hàng lâm vào tình trng khn đn. Ngi ta nhìn thy nhng du
hiu đu tiên ca suy thoái nh tht nghip, v n hay giá tiêu dùng tng vt.

Ti Anh, ngân hàng Northern Rock phi nh đn khon vay khn cp ca Chính
ph đ tn ti trong khi vn lo lng v khon tin 2 t bng (3,3 t USD) có th b các
khách hàng gi tin rút bt c lúc nào. Ngân hàng này nhanh chóng b quc hu hóa.
Trong khi đó, s sp đ ca ngân hàng Bear Stearns làm tn thng nghiêm trng
nim tin ca th trng và đt du chm ht cho các ngân hàng ch hot đng trong lnh
vc đu t.

Trong n lc tìm kim mt gii pháp lâu dài, Chính ph M đng ý thông qua gói
cu tr tr giá 700 t USD giúp mua li n xu ca Ph Wall. K hoch này thc cht
là vic Chính ph nc này vay tin t th trng tài chính th gii. H hy vng có th
tr đc nhng khon vay này mt khi th trng nhà đt n đnh tr li.

Nc Anh cng thc hin mt k hoch tng t bng vic bm khong 400 t
Bng (660 t USD) cho 8 ngân hàng hàng đu nc này. i li, Chính ph s nm
mt lng c phn nht đnh ca các ngân hàng này.

Các nn kinh t ln trên th gii nhanh chóng chu nh hng dây truyn ca cuc
khng hong tín dng. Nhiu chính sách đi phó đc đa ra. Chính ph Pháp hay
Iceland tin hành quc hu hóa mt s ngân hàng trong khi ti M hay Canada, ngân
hàng trung ng c gng ct gim lãi sut xung khong 0,5%.

Tip theo th trng tài chính, chng khoán bt đu phn ng trc nhng tin tc
không my tt lành. Nim tin ca các nhà đu t lung lay, c phiu ngành ngân hàng
trt giá do n xu trong khi các hãng bán l cng  tình trng tng t do sc mua st
gim. Nhiu chuyên gia nhn đnh, cuc khng hong kinh t mi ch bt đu.
2. Nguyên nhân khng hong:
2.1. Nguyên nhân sâu xa:
S bùng n ca cho vay n di chun bt ngun sâu xa t s bt cân đi v ngun
vn tín dng toàn cu trong nhng nm gn đây. Trong khi ngun vn tín dng gia
tng t các chính sách tin t m thì nhu cu huy đng vn ca các doanh nghip sau
các bê bi tài chính ti M nh Enron, Worldcom và khng hong các công ty công
ngh thông tin t nm 2001 li suy gim. Các chính ph cng ngày càng kim soát
thâm thâm ht ngân sách đ tránh vic vay ngun vn bên ngoài.

S bt cân đi cung cu v vn dn đn vic tha các ngun vn mà th trng không
s dng hiu qu. Cho vay n di chun là mt gii pháp đ gii quyt bài toán tha
vn nhm ti đa hóa li nhun. Vic cho vay n di chun mt cách thái quá trong
mt thi gian ngn dn đn vic mt kim soát cht lng tín dng, chính là nguyên
nhân to nên cuc khng hong tín dng 2007.
 Cách thc to khng hong:
Cuc khng hong n di chun đc thc hin thông qua mt công c tài chính
hin đi rt khá tinh vi đc gi là nghip v chng khoán hóa (securitisation). Chng
khoán hóa có lch s phát trin t nm 1977 ti M song thc s phát trin mnh t
thp k 90.
V bn cht, chng khoán hóa là mt quá trình huy đng vn bng cách s dng
các tài sn sn có trên bng cân đi k toán làm tài sn đm bo cho vic phát hành các

loi chng khoán n. Nói mt cách khác, chng khoán hóa là quá trình phát hành
chng khoán n trên c s đm bo bi dòng tin mt tng lai s thu đc t mt
nhóm tài sn tài chính sn có. Do đó, các nhà đu t mua chng khoán n chp nhn
ri ro liên quan ti danh mc tài sn đm bo đc đem ra chng khoán hóa.
Ngày nay, các tài sn tài chính có th dùng đ chng khoán hóa rt đa dng bao gm
các khon cho vay th chp mua nhà, các khon cho vay thng mi, các khon phi
thu thng mi, danh mc các khon cho vay th tín dng, danh mc n di chun,
các trái phiu hng đu c (high-yield bond) hay các khon cho vay bt đng sn
thng mi.
Nh vy vi nghip v chng khoán hóa, ngi cho vay không nht thit phi nm
gi ri ro tín dng mà có th chuyn hóa sang cho ngi khác mt cách d dàng thông
qua vic phát hành chng khoán n ly danh mc tín dng làm tài sn đm bo. Chính
điu này là c s đ các ngân hàng đu t t tin bm vn vào hot đng cho vay n
di chun mt cách d dàng.
Quá trình này đc thc hin mt cách c bn nh sau: Trc tiên, ngân hàng đu
t tm ng ngun vn cho các công ty tài chính chuyên v cho vay th chp mua nhà
di chun. Các công ty tài chính thc hin cho vay mua nhà thông qua mng li các
đi lý cho vay. Các đi lý cho vay là ngi làm vic trc tip vi khách hàng, thm
đnh tín dng theo các mu h s chun ca công ty tài chính và chuyn h s cho
công ty tài chính phê duyt. Sau khi phê duyt, công ty tài chính s làm th tc th
chp nhà đt và tin hành gii ngân. Các công ty tài chính s gom các khon cho vay
li thành mt danh mc tín dng gm nhiu khon vay và bán li cho ngân hàng đu t
mà thc cht là thanh toán s tin ngân hàng đu t đã cung ng trc cho công ty tài
chính. Sau khi đã mua danh mc tín dng di chun, các ngân hàng đu t thc hin
chng khoán hóa chúng. Danh mc tín dng đc bán sang cho mt công ty có mc
đích đc bit (special purpose vehicle) do ngân hàng đu t lp lên và công ty này phát
hành chng khoán n cho nhà đu t.
Công ty đc bit này không có vn, không có nhân viên mà ch có tài sn là danh
mc cho vay và công n là các trái phiu phát hành. Tt c các hot đng nh theo dõi,
thu đòi n và thanh toán gc, lãi trái phiu đu đc thuê ngoài cho công ty dch v

(thng chính là công ty tài chính thc hin cho vay). Trong điu kin lý tng, khi
các danh mc cho vay đc thu hi toàn b và thanh toán ht n trái phiu cho nhà đu
t thì công ty đc bit này hoàn thành nhim v và đc gii th. Chng khoán n phát
hành tm gi là trái phiu đc đm bo bi danh mc cho vay th chp mua nhà
(mortgage backed obligations). Trái phiu đc phân ra thành nhiu gói (tranche) đc
đnh mc tín nhim vi các h s khác nhau, có mc đ ri ro khác nhau và cung lãi
sut khác nhau, ví d gói A, gói B và gói Z. Gói A vi h s tín dng cao nht đc
thanh toán toàn b gc đu tiên. Sau khi thanh toán ht gc ca gói A, s đn lt gói
B và cui cùng là gói Z. Gói Z là gói đc bit không đc đnh mc tín nhim, có mc
đ ri ro tín dng cao nht do đó có tính cht nh c phiu. Nu danh mc tín dng
hot đng tt, gói Z s hng nhiu li nhun nht và ngc li. Nguyên tc phân chia
dòng tin cho các trái ch đc gi là nguyên tc thác nc tc là nc chy t trên
xung di. Nh vy các nhà đu t có rt nhiu s la chn gói trái phiu hình thành
t chng khoán hóa tùy theo s thích ri ro ca mình. ây cng chính là đng lc kích
thích nhu cu mua các loi trái phiu hình thành t chng khoán hóa và làm bùng n
cho vay di chun.
 Din bin ca tình trng cho vaỔ cm c nhà đt di chun  M:
Trên thc t là  M, gn nh hu ht ngi dân khi mua nhà là phi vay tin ngân
hàng và tr li lãi ln vn trong mt thi gian dài sau đó. Do đó, có mt s liên h rt
cht ch gia tình hình lãi sut và tình trng ca th trng bt đng sn. Khi lãi sut
thp và d vay mn thì ngi ta đ xô đi mua nhà, đy giá nhà ca lên cao; khi lãi
sut cao thì th trng gim chân, ngi bán nhiu hn ngi mua, đy giá nhà xung
thp
Có ba yu t chính đã khi to nên bong bóng trong th trng bt đng sn. Th
nht là, bt đu t nm 2001, đ giúp nn kinh t thoát khi trì tr, Cc D tr liên
bang M (FED) đã liên tc h thp lãi sut, dn đn vic các ngân hàng cng h lãi
sut cho vay tin mua bt đng sn (mc dù nhng loi lãi sut cho vay tin mua nhà
do các ngân hàng thng mi n đnh bao gi cng cao hn nhiu so vi lãi sut c
bn ca FED, nhng mc đ cao hay thp ca chúng bao gi cng ph thuc vào lãi
sut c bn). Vào gia nm 2000 thì lãi sut c bn ca FED là trên 6% nhng sau đó

lãi sut này liên tc đc ct gim, cho đn gia nm 2003 thì ch còn 1%.
Th hai, v phng din s hu nhà ca, chính sách chung ca chính ph lúc by
gi là khuyn khích và to điu kin cho dân nghèo và các nhóm dân da màu đc vay
tin d dàng hn đ mua nhà. Vic này phn ln đc thc hin thông qua hai công ty
đc bo tr bi chính ph là Fannie Mae và Freddie Mac.
Hai công ty này giúp đ vn vào th trng bt đng sn bng cách mua li các
khon cho vay ca các ngân hàng thng mi, bin chúng thành các loi chng t
đc bo đm bng các khon vay th chp (mortgage-backed securities - MBS), ri
bán li cho các nhà đu t  Ph Wall, đc bit là các ngân hàng đu t khng l nh
Bear Stearns và Merrill Lynch. iu này đc tin hành c th nh sau: Fannie Mae,
hoc là mt công ty tài chính khác nh Lehman Brothers, b tin ra mua li các khon
cho vay th chp t các ngân hàng thng mi, tp trung chúng thành tng loi khác
nhau, ri phát hành MBS đ bán li cho các nhà đu t.
Ví d, Fannie Mae mua 1.000 khon vay th chp vi các đc đim ging nhau vi
gc là 200.000 USD cho mi khon vay.Khi tp trung li thì tng tr giá các khon vay
này s là 200.000.000 USD. Fannie Mae có th bin khon này thành 100.000 MBS, tr
giá 2.000 USD mt phn và bán li cho các nhà đu t. Nu nhà đu t A mua 10
MBS thì s tr 20.000 USD.
Sau khi mua các MBS thì các nhà đu t s nhn li khon tin va lãi va gc
đc chuyn đn hng tháng t các ngi vay tin (thông qua mt công ty dch v
trung gian) trong mt khon thi gian nht đnh nào đó
Tóm li, nu không có gì trc trc thì sau khi ht khong thi gian nhn li tin, thì
tng s tin mà nhà đu t nhn đc s là trên 20.000 USD (Tin vn gc b ra đu
t cng vi tin lãi hng nm). Các MBS da trên các khon vay có tính cht ri ro cao
hn thì tt nhiên s đem li li nhiu hn cho các nhà đu t.
Th ba, nh đã trình bày  trên, bi vì có s bin đi các khon cho vay thành các
công c đu t cho nên th trng tín dng đ phc v cho th trng bt đng sn
không còn là sân chi duy nht ca các ngân hàng thng mi hoc các công ty
chuyên cho vay th chp bt đng sn na. Nó đã tr nên mt sân chi mi cho các
nhà đu t, có kh nng huy đng dòng vn t khp ni đ vào, k c dòng vn ngoi

quc.
im đc bit  đây là bi vì vic hình thành, mua bán, và bo him MBS là vô
cùng phc tp cho nên nó din ra gn nh là ngoài tm kim soát thông thng ca
chính ph. Bi vì thiu s kim soát cn thit cho nên lòng tham và tính mo him đã
tr nên ph bin  các nhà đu t. Bên cnh đó, bi vì có th bán li phn ln các
khon vay đ các công ty khác bin chúng thành MBS, các ngân hàng thng mi đã
tr nên mo him hn trong vic cho vay, bt chp kh nng tr n ca ngi vay.
Và cng vì có s khác nhau v ri ro ca các loi MBS cho nên các công ty bo
him và thm đnh ri ro, chng hn nh AIG, cng nhy vào đ bán bo him cho các
nhà đu t MBS. Các bo him này đc gi là Credit Default Swap (CDS), vi mc
đích bo đm cho các nhà đu t MBS là trong trng hp nhng ngi vay tin mua
nhà không tr đc n và làm cho MBS mt giá thì s đc bi thng.
S vic này đã to nên mt lot chân rt mi, kéo thêm các thành phn khác nhy
vào cuc chi, bi vì bán bo him loi này trong lúc th trng bt đng sn đang
pht lên và ít ngi v n thì rt có li.
 Hin tng bong bóng bt đng sn nỔ sinh:
Vi ba lý do trên, th trng bt đng sn tr nên rt nhn nhp, có rt nhiu ngi
thu nhp thp hoc không có tín dng tt nhng vn đ xô đi mua nhà.  có th đc
vay, nhóm ngi này thng phi tr lãi sut cao hn và thng đc cho mn di
hình thc lãi sut điu chnh theo thi gian (ví d, nu tha thun là đc vay vi lãi
sut 6% và điu chnh sau 3 nm thì đúng ba nm sau lãi sut mi s đc n đnh theo
thi đim đó). Tóm li, nhóm ngi này thuc vào thành phn đc cho vay vi loi
lãi sut di chun (subprime rate).
Bt k kh nng tr đc n ca nhóm vay di chun, khon tin cho vay dành
cho nhóm này đã tng vùn vt. Theo các c tính thì nó tng t 160 t USD  nm
2001 lên 540 t vào nm 2004 và trên 1.300 t vào nm 2007. iu đó cho chúng ta
thy rng khon cho vay di chun đã tng lên mt cách nhanh chóng. Cng theo c
tính ca nhiu chuyên gia (Thi Báo Kinh t VN ngày 03/10/2008) trong 22.000 t
USD giá tr bt đng sn ti M thì có ti hn 12.000 t USD là tin đi vay, trong đó
khong 4.000 t USD là n xu. Fannie Mae đã mnh tay hn trong vic mua li các

khon cho vay đy mo him do phi đi đu vi cnh tranh nhiu hn t các công ty
khác, chng hn nh Lehman Brothers. Bên cnh đó, nhu cu mua li MBS ca các
nhà đu t vn cao bi vì cho ti trc nm 2006 thì th trng bt đng sn vn cha
có du hiu n bong bóng. Hn na, h cng phn nào đc trn an khi vn có th
mua thong th các hp đng bo him CDS t các công ty bo him và đu t khác.
Vic này dn đn các công ty bán bo him càng mnh tay hn trong vic bán CDS ra
th trng, bt chp kh nng bo đm ca mình.
Vì d vay cho nên nhu cu mua nhà lên rt cao, kéo theo vic lên giá bt đng sn
liên tc. Giá nhà bình quân đã tng đn 54% ch trong vòng bn nm t 2001 (nm bt
đu ct mnh lãi sut) đn 2005. Vic này cng dn đn vn đ đu c và  li là giá
nhà s tip tc lên. H qu là ngi ta sn sàng mua nhà vi giá cao, bt k giá tr thc
và kh nng tr n sau này vì h ngh nu cn s bán li đ tr n ngân hàng mà vn có
li. Do đó, mt bong bóng đã thành hình trong th trng bt đng sn.


 S sp đ dâỔ chuỔn bt đng sn – tài chính:
Do lo lng v din bin lm phát, Cc D tr liên bang (DTLB) bt đu tng dn
lãi sut, dn đn vic th trng bt đng sn (BS) bt đu chng li vào đu nm
2006.
Trong khi vào gia nm 2003 lãi sut cn bn ca FED ch có 1% thì vào gia nm
2006 nó đã tng lên đn 5,25%, bt buc các ngân hàng thng mi phi đy lãi sut
cho vay tin mua nhà lên cao hn nhiu na. Tình hình lãi sut cao đã khin cng đ
vay đ mua nhà gim li. Giá nhà bt đu trt dc vì cung vt cu. Nhiu ngi mua
nhà giá cao trc đây bt đu thy giá th trng ca cn nhà đang s hu thp hn
khon n mà mình đang vay. Bên cnh đó, rt nhiu ngi trong nhóm vay tin vi lãi
sut di chun bt đu mt kh nng tr n khi lãi sut ca h b điu chnh tr li
theo lãi sut mi hin hành khá cao. H mun bán nhà đ tr n cng không đc vì
giá nhà thp hn khon n do th trng tt dc. H qu là h đành b nhà cho ngân
hàng trng thu li.
Vic ngày càng nhiu ngi không có kh nng tr n ngân hàng mi tháng dn

đn vic tr giá ca các MBS b tt dc. Nh đã nói lúc đu, có rt nhiu nhà đu t 
Ph Wall đã mua MBS. Do đó, khi MBS mt giá thì đng ngha vi vic tài sn ca h
cng b mt theo, dn đn vic thiu ht vn. Bên cnh đó, các công ty bo him MBS,
chng hn nh AIG, cng lâm vào cnh khn đn khi phi đng ra bo lãnh ngày càng
nhiu các khon vay xu. Ngoài ra, các ngân hàng thng mi hoc các công ty cho
vay th chp còn gi li phn ln các khon vay cho mình (thay vì bán li cho Fannie
Mae chng hn) cng nhìn dòng vn và tín dng ca mình b cn kit khi phi đng
đu vi t l mt kh nng tr n ngày càng cao ca ngi vay thuc nhóm di
chun.
Tóm li, bi vì có nhiu mi liên h chng cht gia ngi vay và nhiu thành phn
cho vay trc tip cng nh gián tip, vic tt dc ca th trng bt đng sn đã nh
hng trc tip đn th trng tài chính nói chung. Mc đ lan ta và nghiêm trng
ca vn đ là do s mua đi bán li các công c tài chính phát sinh (các MBS và CDS)
đã kéo quá nhiu các thành phn đu t, trong cng nh ngoài nc, vào cuc chi
trong khi lut l ca sân chi thì vn thiu sót hoc không rõ ràng.
Vn đ mu cht hin gi là s khan him tín dng đang hoành hành. Vn đ này
càng tr nên nghiêm trng hn khi các nhà đu t bt đu bán tháo bán đ các công c
đu t mo him đ tìm cách bo tn vn. S vic này dn đn nim tin vào th trng
b tt dc và "suy ngh và hành đng by đàn" tr nên ph bin, bt buc chính ph
phi xen vào th trng mt cách rng ln và táo bo đ khôi phc nim tin.
 Khng hong xỔ ra:
Khi nn kinh t hot đng không hiu qu, lãi sut tng to nên gánh nng tr n
vi nhng ngi thu nhp thp, tht nghip gia tng thì ri ro cho vay n di chun b
nh hng nhanh nht.
Không tr đc n, hàng lot ngi mua nhà b xit n và phát mi tài sn.
Cleveland (Ohio) là thành ph đu tiên châm ngòi cho cuc khng hong lan rng ra
toàn nc M và th gii. Theo s liu thng kê, khong 1/10 s nhà ti Cleveland b
thu hi đ phát mi. Nhng ngi nhp c vi gic m mua nhà li tr v tay trng.
Giá nhà ti M gim thm hi trong Qúy 3 nm 2007, mc ti t nht t cuc khng
hong tài chính nm 1930.

Ngay lp tc, Cc d tr liên bang M và Ngân hàng Trung ng Châu Âu phi
bm s vn khng l vào th trng. T tháng 9/2007, Cc d tr liên bang M đã liên
tc 5 ln ct gim lãi sut chit khu đng USD t 5,25%/nm xung mc hin ti 3%/
nm. ây là nhng bin pháp rt mnh nhm cu vãn nn kinh t M khi cuc khng
hong này.
2.2 Nhng nguyên nhân chính ca cuc khng hong tài chính toàn cu:
Sai lm trong chính sách kinh t v mô:
Các Ngân hàng trung ng ca các nc phng Tây đã ct gim lãi sut quá sâu
và duy trì mc lãi sut thp trong thi gian quá dài, sau s sp đ hàng lot ca các
công ty công ngh và nhng bê bi tài chính ca các tp đoàn trong nm 2000 – 2002.
Lãi sut c bn thp và tín dng r, d tip cn tr thành nhân t kích thích mnh đu
t vào tiêu dùng trong nn kinh t. Nim t hào v 3/4 s tng trng ca nn kinh t
M da vào tiêu dùng trong nc li là nguyên nhân ca nhng tích t khng l n
quá hn  các ngân hàng cng nh làm gia tng tình trng chng khoán hoá các khon
n ca các tín dng cho vay, ngân hàng và đu t mt kh nng kim soát tình hình, d
tr bt buc nm mc di chun và nng lc thanh khon ca các ngân hàng b gim
sút. Do đó, khi "bong bóng" nhà đt b n, s suy sp ca các ngân hàng và các tp
đoàn đu t ln  M s tt yu xy ra.
Ngân hàng trung ng  các nc đang phát trin và các nc xut khu du đã
thêm vào s d tha tin t toàn cu thông qua vic neo gi t giá ngoi t.
Khim khuỔt ca h thng pháp lut
H thng pháp lut đã không theo kp s phát trin ca các công c tài chính, đc
bit là các công c tài chính phái sinh.
H thng pháp lut đã không phn ng kp thi vi nhng ngân hàng tìm cách né
tránh nhng quy đnh v vn đi ng bng cách s dng nhng công c bên ngoài
bng cân đi k toán ca ngân hàng.
H thng pháp lut đã không phn ng kp thi trc nhng l hng không ngng
gia tng trong h thng ngân hàng.
Sai lm trong vic đánh giá và qun lý ri ro:
S dng nhng công thc toán hc da trên giá tr ca nhng sn phm phái sinh

hn là da trên nhng s liu thng kê trc đó đ đánh giá kh nng v n, t đó dn
đn các nhà đu t và các công ty đnh giá đánh giá thp nhng ri ro có th đn đn
vic đnh giá thp nhng ri ro.
Hu qu t nghip v chng khoán hóa các khon vaỔ:
Chng khoán hóa lm rng thêm và yu thêm mi quan h gia ngi vay và ngi
cung cp các khon vay.
Chng khoán hóa dn đn vic không có đ ngun vn đ ng phó vi nhng ri
ro có th xy ra.
Hu qu t lòng tham:
Chng khoán hóa làm gim đng lc đánh giá ri ro mt cách đy đ.
H thng lng thng ca các công ty tài chính khuyn khích vic chp nhn ri
ro.
H thng pháp lut mt s tiu bang  Hoa K khuyn khích ngi cm c tài sn
tuyên b v n khi s tin vay vt quá tài sn nhà đt cm c.
Toàn cu hóa đã làm gia tng tính lan truyn dn ti khng hong tài chính toàn
cu.
3. Hu qu ca cuc khng hong cho vay di chun  M và hiu ng Domino:
M là mt nn kinh t khng l chim trên ¼ GDP ca th gii nên mt khi kinh t
M khó khn s nh hng trc tip đn đi sng kinh t toàn cu là điu d hiu.
Vic các đi gia ngân hàng M phá sn hay b sát nhp, thôn tính đã nh hng trc
tip đn các nhà đu t vào M t th trng châu Âu hay châu Á.
3.1. Hu qu nng n ca cuc khng hong cho vay di chun xy ra ti M:
Hu qu ca cuc khng hong tín dng cho nc M và th gii là rt ln. Tính
đn nay đã có 33 ngân hàng hàng đu ca M đã phá sn. Trung tâm tài chính ph
Wall chng kin mt cnh tng cha tng có là các nhà đu t đua nhau bán tháo c
phiu. Hàng lot công ty phá sn hoc np đn xin bo lãnh phá sn, trong đó có c
GM (hãng sn xut ô tô hàng đu th gii); Casino  Los Angeles (nim t hào v s
giàu sang ca nc M). i quân tht nghip gia tng nhanh cha tng có
Th trng bt đng sn và th trng chng khoán b nh hng nng n. Th
trng trái phiu hình thành t chng khoán hóa b mt kh nng thanh khon. Ngành

xây dng M đóng góp 15% GDP có th phi ct gim mt na sn lng và ct 1-2
triu công vic.
Các khon cho vay th chp không có kh nng thu hi và giá tr tài sn đm t
nhng ngôi nhà b st gim là nguyên nhân giá tr đánh giá li (mark to market) ca
các gói trái phiu phát hành b gim giá không phanh, đc bit là các gói trái phiu có
ri ro cao (gói Z). Các nhà đu t nm gi trái phiu hình thành t chng khoán hóa n
di chun là ngi chu hu qu nng n. D báo s tn tht do gim giá tr trái phiu
cho toàn th trng lên ti khong 220 t - 450 t USD.
Hàng lot ngân hàng đu t trót nm gi các gói trái phiu ri ro mà cha kp
chuyn giao cho th trng đã phi ghi nhn các khon tn tht lên đn hàng trm t
USD nh Citi (21 t USD), Merrill Lynch (25 t USD), UBS (18 t USD), Morgan
Stanley (10 t USD), JP Morgan (2,2 t USD), Bear Stearns (2 t USD), Lehman
Brothers (1,5 t USD), Goldman Sachs (1,3 t USD). Tng thit hi tài chính ca các
ngân hàng đu t trong nm 2007 c tính lên ti gn trm t USD. Citi và Merrill
Lynch phi cu vin tng vn khn cp t các qu đu t Châu Á. Hàng ngàn nhân
viên ph Wall b sa thi.
Không ch thit hi v gim giá trái phiu, mng kinh doanh béo b t chng
khoán hóa ca các ngân hàng đu t cng b tm ngng hot đng. C phiu các ngân
hàng đu t rt thm hi trong 6 tháng cui nm 2007. Vi tn tht nng n này, các
ông ch ph Wall ln lt phi ra đi, c th là các ông ch UBS, Citigroup, Merrill
Lynch và Bear Stearns.
Theo ghi nhn cho đn nay, nhng v phá sn, sáp nhp hay quyt đnh đi phó ca
chính ph các nc tr thành ct mc đáng nh trên hành trình "xung đáy" ca cuc
khng hong kinh t làm rung chuyn c th gii sut thi gian qua. C th nh sau:
- Ngày 8/2/2007: Ngân hàng HSBC cnh báo l vi hot đng cho vay di chun.
Tp đoàn ngân hàng ln th t th gii thông báo v vic Household Finance, công ty
con chuyên cho vay th chp ti M lâm vào cnh thua l do s đi xung ca th
trng nhà đt. HSBC cng cnh báo v nh hng ca hin tng này đi vi kinh t
toàn cu.
- Ngày 2/4/2007: New Century phá sn. Công ty hàng đu trong hot đng cho vay

di chun ti M, New Century Financial, buc phi np đn bo h phá sn. ây
đc coi là mt trong nhng du hiu bt n đu tiên ca th trng cho vay th chp
ti M. C phiu ca các ngân hàng chuyên v hot đng kinh doanh này nh
Countrywide cng chu nhiu sc ép.
- Ngày 9/8/2007: Th trng tín dng đóng bng. Tín dng ri t do sau khi BNP
Paribas thông báo rng 2 trong s nhng qu ln nht ca h "hoàn toàn mt thanh
khon" đi vi nhng tài sn liên quan đn chng khoán. Ngân hàng trung ng châu
Âu buc phi bm khong 170 t Euro vào th trng ngân hàng trong khi FED c
gng ct gim t l lãi sut. Tuy nhiên, Ngân hàng trung ng Anh vn t chi can
thip vào th trng tín dng.
- Ngày 15/9/2008: Lehman Brothers sp đ. Ngân hàng đu t ni ting ca M
Lehman Brothers chính thc phá sn sau khi chính ph nc này t chi k hoch gii
cu tn kém. Cùng lúc đó Merrill Lynch đc mua li bi Bank of America sau khi
đi mt vi nhng khon l khng l. 24 gi sau, đi gia bo him AIG cng phi nh
vào khon vay khn cp 85 t USD t B Tài chính M đ tn ti. AIG lâm vào cnh
khn đn do tham gia bo him cho các khon vay th chp.


3.2. Hiu ng Domino và nguy c lan ta:
3.2.1. nh hng đn th trng Châu Âu:
Chính ph các nc châu Âu đã phi tin hành quc hu hóa mt s ngân hàng ln
do nh hng ca cn bão tài chính M.
 Anh: Anh là mt trong nhng nc chu nh hng trc tip và nng n nht t
cuc khng hong tài chính xy ra ti M. C th là:
. Ngày 28/9 Anh đã quc hu hóa ngân hàng Bradford & Bingley tn kém 25 t
USD.
. Ngày 14/9/2007: Nothern Rock thoi thóp. Khách hàng ti mt trong nhng ngân
hàng uy tín hàng đu nc Anh  t rút tin sau khi thông tin v vic Northern Rock
đang phi sng nh ngun gói tài chính khn cp ca Ngân hàng trung ng Anh. Vn
đ mà ngân hàng chính là ph thuc quá nhiu vào hot đng kinh doanh tài chính quy

mô ln trong khi th trng này đang đi xung.
. Ngày 17/9/2008: Lloyds mua li HBOS. Ngân hàng Lloyds đng ý mua li
Halifax Bank of Scotland (HBOS) vi giá 12,2 t Bng. Ngân hàng cho vay th chp
ln nht nc Anh lâm vào cnh khó khn sau khi c phiu ca HBOS mt giá mnh
do nim tin ca khách hàng. Sau khi sát nhp, ngân hàng này nm khong 1/3 s tài
sn đc cm c ti Anh.
. Ngày 13/10/2008: Chính ph Anh can thip vào RBS và Lloyds-HBOS. C RBS
và HBOS, hai ngân hàng hàng đu ti Anh phi đi mt vi nhng vn đ nghiêm
trng khi th trng tài chính sp đ. Sau khi sát nhp vi HBOS, đn lt Lloyds
không chu ni nhng khon n khng l t phía đi tác. Trong khi đó, RBS phi vt
ln trong cuc sát nhp đy tn kém vi ABN-AMRO. Tình cnh đó buc chính ph
Anh phi bm khn cp khon tin 37 t Bng cho c hai ngân hàng.
. Ngày 2/4/2009: Hi ngh thng đnh G20 ti London. Ti hi ngh này, nhà lãnh
đo ca các nn kinh t ln trên th gii đã cam kt chi thêm tng cng hn 1000 t
USD đ giúp kinh t toàn cu vt dc. Th tng Anh Gordon Brown coi đây là đim
nút ca cuc khng hoàng kinh t th gii. Tuy nhiên, không phi mi khon tin đc
chi ra đu mang li hiu qu.
. Ngày 22/4/2009: Ngân sách nc Anh thâm ht nng. Nhng khon chi tn kém
trong thi k khng hong đã khin nc Anh phi chu mc thâm ht ngân sách nng
n nht trong lch s, khong 175 t Bng. Tng s n ca chính ph nc này có th
lên ti gn 1.000 t Bng vào nm 2014. Các quan chc cao cp cho rng, nc Anh
cn 10 nm đ tr v vi tình trng ngân sách trc khng hong.
Tip đó là vic các nc B-Hà lan và Luxembourg đã phi cùng nhau quc hu
hóa b phn tài chính ca tp đoàn Fortis, ngân hàng ln nht B vào ngày 29/9. Ngày
6/10 thì ngân hàng BNP Parisbas ca Pháp đã chính thc tip nhn kim soát c phn
ca Fortis  B và Luxembourg. Chính ph Iceland cng đã chi 600 triu euro đ kim
soát c phn ca Glitnir Bank ca nc này đ tránh mt s phá sn.
Nguy c lan rng sang các ngân hàng ca các nc khác đã buc chính ph các
nc châu Âu phi tìm cách bo v các khon tin gi cho công dân ca h. Chính ph
c và Bundesbank đã phi b ra 50 t euro đ cu nguy cho Hypo Real Estate, mt

t chc cho vay thng mi ln th hai  c khi phá sn. ây cng là mt ngân
hàng thng mi chuyên cho vay trong lnh vc bt đng sn. Bà Merkel - Th tng
c đã phi tuyên b rng c s không đ cho mt công ty tài chính b ln bi vì s
gây nh hng xu cho toàn h thng.
Nguy c ca hiu ng Domino trc cuc khng hong tài chính M đang có kh
nng lan rng buc các nc châu Âu phi cùng nhau tìm cách phòng nga. Ngày
4/10/2008 Lãnh đo cp cao 4 nc Anh, c, Pháp và Italia đã gp nhau ti Paris
theo đ xut ca Tng thng Pháp và đã đng ý ký mt hip c chính thc đ h tr
cho ngân hàng ca mi nc.
Th trng chng khoán nhiu nc tip tc gim sút mnh gây tâm lý hoang mang
lo s cho các nhà đu t cng nh chính ph nhiu nc v nguy c hiu ng Domino
cn bão tài chính M đ p đn. Vic B trng Tài chính 27 nc EU phi ngi li
vi nhau ngày 7/10/2008 là mt minh chng rõ rt cho điu đó. Qu vy, ngày
5/10/2008 chng khoán châu Âu đã có phiên gim lch s, ngày 6/10/2008 chng
khoán đng yên ti ch. Nhiu c phiu ca các đi gia ngân hàng châu Âu b bán tháo
( Barklays, Royal Scotland & Deutsche Bank ). Kt thúc cuc hp, 27 nc EU đã đi
đn thng nht là:
. Thy cn thit phi cu th trng tài chính.
. Nht trí nâng mc bo him tin gi ngân hàng mc dù cha thng nht đc mc
c th. Pháp thì đ ngh nâng t 20.000 lên 100.000. Các nc nghèo thì ch đng ý 
mc 50.000. Trc đó thì c, Hy lp và Ireland đã đng ý nâng không hn ch , còn
Tây Ban Nha và Áo thì đã quyt đnh nâng ngay lên 100.000 USD t 7/10/2008.
ng ý “linh hot hóa” quy đnh k toán, buc các ngân hàng và các công ty bo him
phi đnh giá li thng xuyên tài sn theo giá th trng.
Tuy nhiên EU đã không thng nht đc v hành đng, c th là đ xut mt gói
gii cu 400 t euro đã không đc thông qua.
Có th nói cn bão tài chính bt ngun t khng hong n  M đang lan ra th
gii vi tc đ khó kim soát.
3.2.2. nh hng đn th trng Châu Á và mt s nc khác trên th gii:
Ngay các nc mà không có liên quan gì đn cuc khng hong n di chun 

M nh Nga, Brazil, Indonesia và Trung ông,… thì cng rt d b tn thng trc