Kinh tế tri thức

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời Mở đầu
Những thành tựu to lớn của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện
đại đã và đang đẩy nhanh sự phát triển của lực lợng sản xuất , nâng cao năng suất
lao động , làm chuyển biến mạnh mẽ cơ cấu kinh tế của các quốc gia và làm thay
đổi sâu sắc mọi mặt đời sống xã hội loài ngời . Bớc vào thế kỷ XXI , trong các lĩnh
vực chính trị , quân sự , kinh tế , văn hoá , giáo dục - đào tạo , môi trờng ... đều có
những biến đổi sâu sắc . Cùng với việc xuất hiện các cơ hội phát triển mới , nguy
cơ tụt hậu về kinh tế , khoa học và công nghệ , thông tin ... sẽ là những thách thức
lớn đối với nhiều quốc gia trên thế giới . Sự bất bình đẳng giữa các quốc gia , các
dân tộc sự phân hoá ngay trong mỗi quốc gia ngày càng gia tăng đang tiềm ẩn
những nguy cơ gây mất ổn định trên thế giới .
Nhờ vận dụng nhanh chóng những thành tựu mới nhất của khoa học và công
nghệ , cũng nh tận dụng có hiệu quả làn sóng đổi mới công nghệ , nhất là trong
công nghệ thông tin , công nghệ vật liệu , công nghệ sinh học ... cục diện hiện nay
của nhiều khu vực và nhiều nớc trên thế giới đã có sự thay đổi về căn bản . Trên
quy mô toàn cầu , trong những năm đầu của thế kỷ XXI , nhiều nớc đang tiến
nhanh vào kỷ nguyên thông tin . Trong đó , cơ cấu sản xuất và nền tảng của sự
tăng trởng kinh tế ngày càng dựa vào việc ứng dụng các thành tựu khoa học và
công nghệ , nhất là các công nghệ cao ; các ngành dịch vụ chiếm tỷ trọng ngày
càng lớn trong cơ cấu tổng sản phẩm trong nớc (GDP) của một nớc , với nền tảng
là hoạt động xử lý trông tin ; tri thức và quyền sở hữu trí tuệ là tài sản quan trọng
và quý báu nhất của mỗi quốc gia và sáng tạo là động lực của sự phát triển
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
I. mục tiêu của tiểu luận
1> B ớc đầu tìm hiểu về nền kinh tế tri thức .
Mấy năm gần đây trên báo chí hay trên các phơng tiện truyền thông khác ta
thờng thấy cụm thuật ngữ nói "kinh tế tri thức ". vậy nó mang một khái niệm nh
thế nào, điều đó cần đợc chúng ta quan tâm. Nhất là đối với nớc ta , một nớc mà
kinh tế nhìn chung đang bị tụt hậu so với thế giới cần có một chiến lợc đúng để

đón đầu thời đại.
Xa kia trong một nền kinh tế nông nghiệp tự cung tự cấp, cha ông ta cũng đã
có câu "nhất nớc nhì phân tam cần tứ giống". Tuy rằng còn là lao động cơ bắp,
phân giống dựa vào tự nhiên, nhng qua nhìn năm tuyển chọn dựa trên công nghệ
thấp, tri thức cũng đã đóng góp ít nhất là 25% năng suất lúa của thời đó. Ngày nay
dới sự ra đời của khoa học, giống lai, hệ thống tới tiêu chủ động... thì yếu tố tri
thức chiếm một tỉ lệ cao hơn nhiều, có thể quyết định trên 45% năng suất. Đến
cách mạng công nhiệp thì hàm lợng chất xám trong mỗi sản phẩm càng đợc tăng
lên. Nh vậy tri thức đã từ lâu xâm nhập vào mọi nền kinh tế và ngày càng chiếm
một tỷ lệ cao trong mỗi sản phẩm do con ngời tạo ra. Và cho đến nay, một doanh
nghiệp bán sản phẩm của mình thông qua mạng Internet, một nhà kinh doanh theo
dõi diễn biến của thi trờng chứng khoán thông qua điện thọai cầm tay, một công ty
đa quốc gia sử dụng mạng Internet để giao dịch giữa các chi nhánh - đây là dẫn
chứng minh hoạ cho mô hình kinh tế của thời đại chúng ta. Các chuyên gia đã nêu
lên 3 yếu tố cấu thành nó, đó là nguyên liệu,năng lơng và phơng tiện vận tải.
Trong đó, thông tin dới dạng số là nguyên liệu của nền kinh tế mới. Còn năng lợng
cần thiết để sử lý, biến đổi và tổ chức dạng nguyên liệu này không phải là điện mà
là đIện tử, đặc biệt là công nghệ bán dẫn. Cuối cùng phơng tiện vận tải cần thiết
để vận chuyển thông tin các loại, kể cả âm thanh hình ảnh là các mạng lới số mà
trung tâm là Internet đóng vai trò quyết định. Khái niệm nền kinh tế tri thức đã đ-
ợc đa ra rộng rãi trên tờ bussines Week ngày 6/12/1996. Bởi sự tăng trởng thần kỳ
của thị trờng này từ năm 1995 đạt tới con số kinh ngạc-65%.
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Sự suất hiện của nền kinh tế tri thức dựa trên thị trờng toàn cầu và cách mạng
tin học. Từ đầu những 80 đến những năm gần đây với nhịp độ mạnh mẽ, nền kinh
tế mỹ đã băt đầu cấu trúc lại một cách cơ bản. đầu t cho máy tính và viễn thông trở
nêm rầm rộ. Từ Internet cho đến truyền hình, nhiều doanh nghiệp mới suất hiện
nối tiếp nhau để khai thác công nghệ mới. Những điều trên định nghĩa một nền
kinh tế biến động theo các mạng đIện tử đợc nhiều ngơi biết đến. Ngoài sự tăng tr-

ởng mạnh mẽ của các công nghệ thông tin mới ra nó còn xác định một nền kinh tế
của thời kỳ mới cho phép đoạn tuyệt với các chu kỳ đợc đan xen giữa tăng trởng
và suy thoái. Do đạt năng suất cao, kết hợp lạm pháp và thất nghiệp thấp, tỷ suất
đầu t và phát triển kỷ lục đã đa đển một chuỗi siêu tăng trởng cha từng có trong
lịch sử. Cạnh trang sẽ diễn ra ở quy mô thế giới, nhất là trên mạng Iternet. Nền
kinh tế này mang tính toàn cầu, nó coi trọng các đối tợng phi vật chất nh thông tin,
một nền kinh tế nối mạng. Vậy tin học, toàn cầu hoá, tính linh hoạt chắc chắn sẽ
là cốt lõi của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ 3. Nền kinh tế sẽ đòi hỏi nhiều
yểu tố nh tài chính, chứng khoán, cạnh tranh, ê kíp làm việc, tăng trởng về dịch vụ
nhiều hơn nữa nhng lại cần ít thời gian và khoảng cách không còn ý nghĩa gì nữa.
2> Phân tích cơ hội của Việt Nam.
Nớc ta là một nớc kém phát triển nhng đó chỉ là xét trên những tiêu trí của
công nghiệp cơ khí hoá, điện khí hoá vá công nghiệp chuyền thông thì chúng ta
còn đi sau họ hàng thế kỷ. Nhng xét theo công nghệ hiện đại, công nghệ thông tin,
trong xu hớng mở cửa toàn cầu hoá, mà yếu tố lao động có chất xám cao là yếu tố
chính thỉ chúng ta chỉ lạc hậu hơn một số nớc tiên tiến nhất chỉ trong vòng 10 năm
hoặc thậm chí còn ít hơn nữa.
Trình độ dân chí nớc ta có thể nâng lên rất nhanh. Trong vòng 10 năm ta có
thể có trục triệu thanh niên tri thức cao thực sự, gắn với sự tăng trởng của địa ph-
ơng.
Nền kinh tế tri thức muốn đợc phát triển thì phải chủ yếu dựa vào tri thức.
Khác với kinh tế công nghiệp ta phải cần có vốn để xây dựng cơ sở vật chất, hạ
tầng cơ sở điều đó đối với một nớc nghèo nh Việt Nam thì quả là khó khăn để thực
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hiện, nền kinh tế tri thức lại không coi trọng điều đó. Phần lớn các nớc có nền kinh
tế công nghiệp phát triển thì cơ sở vật chất của họ rất khổng lồ, nhà máy công x-
ởng, văn phòng là những toà nhà , những cao ốc trọc trời thì giờ đây chuyển xang
nền kinh tế tri thức vấn đề đó trở nên d thừa. ở Việt Nam vốn là nớc có nền kinh
tế nông nghiệp nên giờ đây muốn phát triển kinh tế tri thức thì ta chỉ cần đầu t vào

chất xám đồng thời xây dựng cơ sở vật chất ban đầu sao cho phù hợp nhất với nền
kinh tế tri thức .
Tóm lại "Kinh tế tri thức " với Việt Nam, một nớc cha lún sâu vào những bế
tắc của hiện đại hoá, công nghiệp hoá theo khái niệm cũ thì lại có phần dễ hơn rất
nhiều nớc bởi một lẽ nớc ta có một đội ngũ trẻ rất thông minh. Chúng ta lại có
hàng vạn những nhà khoa học yêu nớc đợc cọ xát với thực tế ở nớc ngoài, đang đi
đầu trong những ngành công nghệ xơng sống của nền kinh tế. Đó là một cái vốn
của nớc ta.
3> ý t ởng phát triển nền kinh tế tri thức Việt Nam.
Ta nhận thấy kinh tế tri thức còn mới mẻ đối với con ngời Việt Nam nếu cha
nói là nó còn hoàn toàn mới mẻ. Ngay cả đối với lớp tri thức cũng nhiều ngời còn
ngỡ ngàng khi nói đến thuật ngữ "kinh tế tri thức " thì vấn đề phát triển nền kinh tế
tri thức là một đề tài khó. Nhng để tiến tới một nền kinh tế thì cơ hội của Việt
Nam cũng rất lớn.
Vậy muốn phát triển nền kinh tế tri thức thì chúng ta phả làm gì. Theo em
có lẽ chúng ta nên thực hiện các nhiệm vụ nh sau:
- Giáo dục cho toàn dân hiểu đợc thế nào là kinh tế tri thức đồng thời giải
thích rõ cho mọi ngời biết là: Ai cũng có thể tham gia vào nền kinh tế tri thức.
- Khẩn trơng thúc đẩy các ngành các nghề nhạy cảm với nền kinh tế tri thức
nh ngành công nghệ thông tin, viễn thông, thơng mại điện tử...
- Đẩy mạnh giáo dục và đào tạo đông về số lợng nhng lại phải đảm bảo cao
về chất lợng.
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Đa các ngành sản xuất mà ta có thế mạnh nh các ngành sản xuất truyền
thống nhanh chóng tham gia vào nền kinh tế tri thức bằng cách áp dụng khoa học
công nghệ cao vào sản xuất kết hợp với kinh nghiệm cổ truyền để tạo ra hàng hoá
có chất lợng cao hình thức hiện đại. Nhờ hệ thống thông tin phát triển, hệ thống
Internet những mặt hàng này sẽ nhanh chóng tiếp cận với ngời tiêu dùng trên toàn
thế giới.

-Thay đổi quan niệm, hình thc sản xuất . chẳng hạn nh đối với mặt hàng trè,
cà phê ta phải cải tiến sản phẩm theo cách nào đó mà cả thế giới tin dùng.
- Phát triển toàn diện đồng thời phải hết sức chú trong vào một số ngành hay
một số địa phơng có thế mạnh. Phân tích một số địa phơng đã thành công trong
mô hình kinh tế tri thức. Ví dụ nh làng nghề Bát Tràng chuyên sản xuất đồ gốm
sứ thủ công nay đã áp dụng khoa học công nghệ cao vào sản xuất đặc biệt là ở
khâu tạo men và nung kết hợp với nghệ thuật truyền thống đã tạo ra sản phẩm có
chất lợng cao. Khâu kênh bán hàng đã đợc số hoá, khách hàng đã lan rộng trên
nhiều quốc gia nh mỹ, nhật bản và tây âu. Điều này đã đợc minh chứng bằng
doanh thu của làng nghề này mỗi năm khoảng trăm tỉ đồng.
II. Khái niệm và nội dung về nền kinh tế tri thức .
Từ thập niên 80 đến nay, do tác động của cách mạng khoa học công nghệ
hiện đại, đặc biệt là công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu,
công nghệ năng lợng... Nền kinh tế thế giới đang biến đổi sâu sắc, mạnh mẽ về cơ
cấu, chức năng và phơng thức hoạt động. Đây không phải là một sự biến đổi thờng
mà là một bớc ngoặt lịch sử có ý nghĩa trọng đại: nền kinh tế chuyển từ kinh tế
công nghiệp sang nền kinh tế tri thức, nền văn minh loài ngời chuyển từ văn minh
công nghiệp sang văn minh trí tuệ. Kinh tế tri thức mang nhiều tên gọi khác nhau
tuỳ theo từng quốc gia, tuỳ theo các nhà kinh tế và các nhà khoa học, nh: kinh tế
tri thức, (knowledge economy), nói lên vai trò quyết định của tri thức và công
nghệ đối với phát triển kinh tế ; kinh tế dựa vào tri thức (knowledge-based
economy) kinh tế dẫn dắt bởi tri thức (knowledge driven economy); kinh tế số
(digital economy) nói lên vai trò quyết định của công nghệ thông tin trong phát
5