Lý luận hình thái kinh tế xã hội với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

a. lêi giíi thiệu

Từ khi chủ nghĩa xà hội trên thế giới lâm vào thoái trào, chế độ xà hội
chủ nghĩa ở Liên Xô, Đông Âu sụp đổ, các thế lực đối nghịch của chủ nghĩa
Mác Lênin, của chủ nghĩa xà hội cũng có dịp vu cáo, xuyên tạc hòng bác bỏ
chủ nghĩa Mác Lênin. Trong đó lý luận hình thái kinh tế xà hội là một điều
lý luận bị công kích từ nhiều phía. Những con ngời cách mạng luôn phải
đấu tranh với các quan điểm thù địch nhằm bảo vệ sự đúng đắn của chủ
nghĩa Mác Lênin nói chung và lý luận Mác về hình thái kinh tế xà hội nói
riêng.
Việt Nam là một trong bốn nớc còn tồn tại của hƯ thèng chđ nghÜa x·
héi tríc kia nhng ViƯt Nam luôn đi theo con đờng mà mình đà lựa chọn,
luôn xây dựng và bảo vệ những gì mà mình đà lựa chọn, luôn xây dựng và
bảo vệ những gì mà mình đà có dới sự lÃnh đạo của Đảng và nhà nớc đi
theo con đờng mà Đảng và Bác Hồ đà lựa chọn. Vấn đề là một nớc nghèo
nàn, lạc hậu, nền kinh tế thấp kém, lại còn bị bọn thực dân rồi đế quốc đàn
áp bóc lột, nớc ta đà và đang dần dần từng bớc đi lên và phát triển kinh tế dới sự lÃnh đạo đúng đắn của Đảng cộng sản Việt Nam. Hiện nay trên thế
giới đang diễn ra cuộc chạy đua phát triển kinh tế sôi động, các nớc nhanh
chóng thực hiện các chính sách kinh tế nhằm đa kinh tế phát triển trong đó
con đờng mà các nớc đà và đang lựa chọn là thực hiện công nghiệp hoá,
hiện đại hoá. Thực tế lịch sử đà chứng minh rằng phát triển kinh tế là quy
luật khách quan của tồn tại và phát triển loài ngời, và bất cứ ở giai đoạn
nào, ở bất kỳ đất nớc nào không loại trừ các nớc giàu mạnh về kinh tế suy
đến cùng đều đợc bắt đầu và quyết định phát triển kinh tế nghĩa là phải bắt
đầu từ phơng thức sản xuất . Vấn đề khác nhau giữa các nớc là ở phơng hớng, mục tiêu, nội dung và cách phát triển. Mỗi phơng thức sản xuất nhất
định đều có cơ sở vật chất kỹ thuật tơng ứng. Cơ sở vật chất kỹ thuật của

Đào Mạnh Hà KT2 – K34.

1


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

mét x· héi tồn tại trong phạm vi các quan hệ sản xuất nhất định nên nó
mang dấu ấn và chịu sự tác động của các quan hệ sản xuất trong việc tổ
chức quá trình công nghệ. Trong cơ cấu xà hội khái niệm cơ sở vật chất kỹ
thuật gắn bó chặt chẽ với các hình thức xà hội của nó. Để có cơ sở vật chất
kỹ thuật nh vậy các nớc đang phát triển cần phải tiến hành công nghiệp hoá.
Nớc ta thuộc vào nhóm đang phát triển, là một trong những nớc nghèo nhất
thế giới, nông nghiệp lạc hậu còn cha phát triển xà hội truyền thống đổi
sang xà hội văn minh công nghiệp. Do đó khách quan phải tiến hành công
nghiệp hoá, hiện đại hoá là nội dung, phơng thức là con đờng phát triển
nhanh có hiệu quả. Đối với nớc ta quá trình công nghiệp hoá còn gắn chặt
với hiện đại hoá, nó làm cho xà hội chuyển từ xà hội truyền thống sang xÃ
hội hiện đại làm biến đổi cơ bản bộ mặt của xà hội trên tất cả các lĩnh vực
kinh tế, xà hội, chính trị công nghiệp hoá, hiện đại hoá là con đ ờng củng
cố độc lập dân tộc, khắc phục lạc hậu, đói nghèo là quy luật khách quan
trong tiến trình phát triển của đất nớc tạo ra một cơ sở vật chất kỹ thuật hiện
đại, bảo đảm cho sự tăng trởng kinh tế nâng cao đời sống vấn đề và văn hoá
của nhân dân. Chúng ta cần biết rằng khi hình thành quan niệm duy vật về
lịch sử, các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác đà khẳng định tiến trình phát triển
lịch sư cđa x· héi loµi ngêi lµ sù thay thÕ hình thái kinh tế xà hội cũ bằng
hình thái kinh tÕ x· héi míi cao h¬n. ViƯc vËn dơng häc thuyết hình thái
kinh tế xà hội để xác định con đờng quá độ lên chủ nghĩa xà hội và công
cuộc cuộc đổi mới ở nớc ta đà đang nảy sinh nhiều vấn đề mới, đòi hỏi
chúng ta phải biết vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác Lênin nói chung và học
thuyết hình thái kinh tế xà hội nói riêng để tiếp tục làm sáng tỏ con đ ờng đi
lên của chđ nghÜa x· héi ë níc ta vµ thùc hiƯn thắng lợi các nhiệm vụ của

cách mạng Việt Nam.
Sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc là một vấn đề quan
trọng cần phải thực hiện một cách đúng đắn nhanh chóng để đặt tới một nền
kinh tế phát triển mạnh xà hội ổn định, một xà hội có trình độ khoa học
ngày càng cao, hiện đại. Muốn thế chúng ta cần thay đổi hình thái kinh tế
xà hội, cụ thể hơn chúng ta cần phải thay đổi quan hệ sản xuất, lực l ợng sản

Đào Mạnh Hà KT2 – K34.

2


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

xuất và phơng thức sản xuất bởi vì lực lợng sản xuất là nền tảng vật chất kỹ
thuật của mỗi hình thái kinh tế xà hội. Sự hình thành và phát triển của mỗi
hình thái kinh tế xà hội xét đến cùng là do lực l ợng sản xuất quyết định.
Lực lợng sản xuất phát triển qua các hình thái kinh tế xà héi nèi tiÕp nhau
tõ thÊp lªn cao thĨ hiƯn tÝnh liên tục trong sự phát triển của xà hội loài ng ời.
Từ quan hệ sản xuất dẫn tới các mối quan hệ khác trong xà hội từ đó tạo
nên xà hội và quy luật xà hội. Mỗi hình thái kinh tế xà hội lại có một kiểu
qqh sản xuất của nó tơng ứng với một trình độ nhất định của lực lợng sản
xuất. Trong dự thảo báo cáo chính trị Đại hội IX xác định: Đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, đ a nớc ta trở
thành một nớc công nghiệp; u tiên phát triển lực lợng sản xuất, đồng thời
xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp theo định hớng xà hội chủ nghĩa, phát
huy cao độ nội lực của dân tộc gắn với vận dụng mọi nguồn lực bên ngoài
và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh có hiệu quả bền
vững Do đó chúng ta cần nghiên cứu lý luận hình thái kinh tế xà hội với sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Việt Nam hiện nay đêr thấy rõ đ ợc

thực trạng của vấn đề đó.

Đào Mạnh Hà KT2 K34.

3


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

b. Néi dung chính
1, Cơ sở lý luận
Hình thái kinh tế xà hội là một phạm trù của nghĩa duy vật lịch sử
đáng để chủ nghĩa xà hội ở từng giai đoạn phát triển lịch sử nhất định với
những quan hệ sản xuất của nó thích ứng với lực l ợng sản xuất ở một trình
độ nhất định và với một kiến trúc thợng tầng đợc xây dựng lên trên những
quan hệ sản xuất đó. Học thuyết Mac Lê nin về hình thái kinh tế xà hội
vạch rõ kết cấu cơ bản và phỉ biÕn cđa mäi x· héi, quy lt vËn ®éng và
phát triển tất yếu của xà hội. Xà hội không phải là tổng số những hiện t ợng,
sự kiện rời rạc, những cơ cấu phức tạp trong đó có những mặt cơ bản nhất là
lực lợng sản xuất, quan hệ sản xuất và kiến thức thợng tầng. Mọi mặt đó có
vai trò nhất định và tác động đến các mặt khác tạo nên sự vận động của cơ
thể xà hội. Chính toàn vẹn đó đợc phản ánh bằng khái niệm hình thái kinh
tế xà hội.
Tìm hiểu về học thuyết Mac-Lê nin và hình thái kinh tế xà hội chúng
ta phải xét trên quan điểm của chủ nghĩa duy vật về ngn gèc ®éng lùc cđa
sù vËt, xÐt ®Õn sù vËn động phát triển của thế giới, nó đòi hỏi phải xem xét
các sự vật, hiện tợng trong sự tác động qua lại ảnh hởng lẫn nhau giữa
chúng trong sự vận động phát triển, đó là quy luật và phát triển cđa sù
thèng nhÊt hay ®Êu tranh trong x· héi. Sù tác động qua lại của các mặt đối
lập, trực tiếp sự đấu tranh của các mặt đối lập thờng xuyên trong các mặt

đối lập dẫn đến chuyển hoá lên những hình thức cao hơn. Lê nin đà từng
nói: Phát triển là cuộc đấu tranh của các mặt đối lập. Mọi sự vật còn là
một thể thống nhất của chất lợng . Sự thống nhất giữa chất và lợng là thống
nhất của 2 mặt đối lập, chất là mật độ tơng đối ổn định là mặt biến động
hơn. Đó là quy luật chuyển hoá từ những thay đổi về l ợng và chất. Còn
trong quy luật phủ định của phủ định Mác đà nghiên cứu lý luận hình thái
kinh tế xà hội dựa trên kết quả nghiên cứu lý luận và tổng kết quá trình lịch
sử. Mác đà nêu ra quan điểm duy vật và lịch sử về hình thái học thuyết về
hình thái kinh tế xà hội. Sự sản xuất xà hội là hoạt động đặc tr ng riêng của

Đào Mạnh Hà KT2 K34.

4


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

con ngêi vµ xà hội loài ngời. Quá trình sản xuất vật chất là cơ sở nền tảng
cho sự tồn tại và phát triển xà hội, sản xuất vật chất quy định và quyết định
đến toàn bộ đời sống xà hội. Học thuyết Mác Lê nin về hình thái kinh tế xÃ
hội vạch rõ kết cấu cơ bản và phổ biến của mọi xà hội quy luật vận động và
phát triển tất yếu cđa x· héi. Nh vËy mn thay ®ỉi x· héi nâng cao xà hội
và trớc hết phải tác động vào chính nền kinh tế xây dựng tác động đến hình
thái kinh tế xà hội cụ thể hơn là thay đổi nâng cao hơn đối với lực l ợng sản
xuất, quan hệ sản xuất, cơ sở hạ tầng và kiến trúc thợng tầng. Mac đà nêu
một t tởng rất quan trọng về vai trò của lực lợng sản xuất trong việc thay
đổi các quan hệ xà hội. Mác việt: Những quan hệ xà hội đều gắn liền mật
thiết với những lực lợng sản xuất . Do có đợc những lực lợng sản xuất mới
loài ngời thay đổi phơng thức sản xuất của mình và do thay đổi phơng thức
sản xuất cách kiếm sống của mình, loài ngời thay đổi tất cả những quan hệ

xà hội của mình. Cái cố xay quay bằng tay đa lại xà hội có lÃnh chúa ,cái
cối xay chạy bằng hơn nớc đa lại xà hội có nhà t bản công nghiệp. Nh vậy
theo Mác lực lợng sản xuất xét đến cùng đóng vai trò quyết định trong việc
thay đổi phơng thức sản xuất, dẫn đến thay đổi toàn bộ các quan hệ xà hội
và thay đổi một chế độ xà hội mà về sau Mác gọi là hình thái kinh tế xà hội.
Lịch sử phát triển của xà hội đà trải qua nhiều giai đoạn nối tiếp nhau từ
thấp đến cao. Tơng ứng với mỗi giai đoạn là một hình thái kinh tế xà hội. Sự
vận động thay thế nhau của các hình thái kinh tế xà hội trong lịch sử đều do
tác động của các quy luật khách quan đó là quá trình lịch sử tự nhiên của xÃ
hội. Mác viết: Tôi coi sự phát triển của những hình thái kinh tế xà hội là
một quá trình lịch sử tự nhiên. Trong các quy luật khách quan cho phối sự
vận động phát triển của các hình thái kinh tế xà hội thì quy luật về sự phù
hợp của quan hệ sản xuất với tính chất và trình độ của lực lợng sản xuất có
vai trò quyết định nhất. Lực lợng sản xuất một mặt của phơng thức sản xuất
là yếu tố bảo đảm tính kế thừa trong sự phát triển tiến lên của xà hội, quy
định khuynh hớng phát triển từ thấp đến cao. Quan hệ sản xuất là mặt thứ
hai của phơng thức sản xuất biểu hiện tính gián đoạn trong sự phát triển của
lịch sử nhân loại. Theo quan điểm của Lê nin thì ông đà quy những quan

Đào Mạnh Hà KT2 K34.

5


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

hÖ x· héi về các quan hệ sản xuất quy những quan hệ sản xuất vào những
trình độ của lực lợng sản xuất từ đó giải thích đa sự vận động của các hình
thái xà hội. Bởi vì, những quan hệ sản xuất bao giớ cũng tồn tại trân một
trình độ nhất định của lực lợng sản xuất. Hai mặt này thống nhất thành phơng thức sản xuất và hợp thành nền tảng vật chất của mọi hình thái kinh tế

xà hội. Phép biện chứng của lực lợng sản xuất và quan hệ sản xuất xét cho
cùng là động lực thúc đẩy sự vận động, phát triển của xà hội và đa sự
chuyển biến từ hình thái kinh tế xà hội này sang hình thái kinh tế xà hội
khác cao hơn. Những ý kiến của Lê nin về sự phân tích chủ nghĩa t bản mà
Mác đà tiến hành trong bộ t bản chính sách ý nghĩa đặc biệt đối với việc
vạch ra cấu trúc toàn diện của hình thái kinh tế xà hội nh là sự thống nhất
giữa cơ sở hạ tầng với kiến trúc thợng tầng. Lê nin cho rằng trong khi phân
tích hình thái kinh tế xà hội t bản chủ nghĩa Mác đà tập trung vào quan hệ
sản xuất: Nhng điều chủ yếu là ở chỗ Mác không thoả mÃn với cái sờn đó,
không chỉ dừng lại ở cái lý luận kinh tế hiểu theo nghĩa thông thờng là ở
chỗ tuy rằng Mác chỉ dùng độc có những quan hệ sản xuất để giải thích cơ
cấu và sự phát triển của một hình thái xà hội nhất định. Song ở mọi nơi, mọi
lúc, ông đều phân tích những kiến trúc thợng tầng tơng ứng với những quan
hệ sản xuất ấy. Bộ T bản, sở dĩ đợc hoan ngênh nhiệt liệt chính là vì cuốn
sách đó đà vạch ra cho độc giả thấy rằng toàn bộ hình thái xà hội t bản chủ
nghĩa là một cái gì sinh động với những khía cạnh của đời sống hàng ngày.
Với những biểu hiện xà hội cụ thể của sự đối kháng giai cấp vốn có của
những quan hệ sản xuất, với cái kiến trúc thợng tầng chính trị t sản đang
bảo vệ sự thống trị của giai cấp t sản đang bảo vệ sự thống nhất của giai cấp
t bản, với những ý niệm t sản về tự do bình đẳng với những quan hệ gia
đình t bản. Mác đà trình bày rất logic ở trong cuốn Góp phần phê phán
khoa kinh tế chính trị viết năm 1859 rằng: Trong sự sản xuất xà hội ra
đời sống của mình con ngời có những quan hệ nhất định, tất yếu, không
thuỳ thuộc vào ý muốn của họ tức những quan hệ sản xuất, những quan hệ
này phù hợp, với mọi trình độ phát triển nhất định của của các lực l ợng sản
xuất vật chất của họ. Toàn bộ những quan hệ sản xuất ấy hợp thành cơ cấu

Đào Mạnh Hà KT2 – K34.

6

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

kinh tÕ cña xà hội, tức là các cơ sở hiện thực trên đó dựng lên một kiến trúc
thợng tầng pháp lý và chính trị và những hình thái ý thức xà hội nhất định
hởng ứng với cơ sở hiện thực đó. Về sau bằng một công thức ngắn gọn
Ănghen đà tóm tắt quan niệm về hình thái kinh tế xà hội nh sau: trong
mỗi thời đại lịch sử phng thức chủ yếu của sản xuất kinh tế và trao đổi,
cùng với cơ cấu xà hội do phơng thức đó quyết định, đà cấu thành cơ sở cho
lịch sử chính trị của thời đại và lịch sử của sự phát triển trí tuệ thời đại, các
cơ sở mà chỉ có xuất phát từ đó mới cất nghĩa đợc lịch sử của sự phát triển
trí tuệ thời đại, cái cơ sở và chỉ có xuất phát từ trí tuệ thời đại, các cơ sở mà
chỉ có xuất phát từ đó mới cắt nghĩa đợc lịch sử. Lịch sử chứng tỏ rằng,
các hình thái xà hội ngay cùng một kiểu cũng không khi nào đ ợc thể hiện dới hình thức nh sau. Mác viết : cùng một cơ sở kinh tế đó xét về mặt những
điều kiện chủ yếu của nó-nhng do có những tình hình khác nhau về mặt
kinh nghiệm, do những điều kiện tự nhiên, do những quan hệ chủng tộc do
những ảnh hởng lịch sử từ ngoài vào,.. nên lại có biểu hiện ra dới không
biết bao nhiêu là biến thể và màu sắc mà ngời ta chỉ có thể hiểu đợc nhờ
phân tích những tình hình nhất định do kinh nghiệm đem lại . Học thuyết
Mác về hình thái kinh tế xà hội nhấn mạnh vai trò quyết định xét đến
cung cầu của nhân tố kinh tế, song không bao giờ coi kinh tế là nhân tố
quyết ®Þnh duy nhÊt trong lÞch sư. ¡ng ghen viÕt: “Theo quan điểm duy vật
lịch sử, nhân tố quyết định trong lịch sử xét đến cùng là sự sản xuất và tái
sản xuất ra đời sống hiện thực. Cả Mác lẫn tôi cha bao giờ khẳng định gì
hơn thế Do đó nếu có ai xuyên tạc câu đó khiến cho nó có nghĩa là nhân
tố kinh tế là nhân tố quyết định duy nhất thì nh vậy là họ đà biến câu đó
thành một câu trống rỗng, triều tợng về nghĩa. Tình hình kinh tế là cơ sở,
nhng mọi yếu tố khác của thợng tầng kiến trúc cũng đều ảnh h ởng đến
quá trình của những cuộc đấu tranh lịch sử và trong nhiều trờng hợp lại

chiếm u thết trong việc quyết định hình thức của những cuộc đấu tranh đó.
Căn cứ vào những t tởng của các nhà kinh điển và thực tiễn, chúng ta có thể
xác định hình thái kinh tế xà hội luôn gắn liền với sự phát triển của xà hội
muốn đẩy mạnh nền kinh tế của một xà hội ta cần tác động thay đổi hình

Đào Mạnh Hà KT2 K34.

7


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

th¸i kinh tÕ xà hội. Muốn thay đổi hình thái KTXH chúng ta cần hiểu rõ
học thuyết Mác về hình thái KTXH nó là một cuộc cách mạng trong toàn bộ
quan niệm về lịch sử xà hội. Mác cho rằng hoạt động thực tiễn của con ngời
dới tác động của các quy luật khách quan, Mác đà làm nổi bật lại những
quan hệ xà hội vật chất, tức là những quan hệ hình thái mà không thông qua
ý thức của con ngời. Đó là những quan hệ sản xuất và Mác coi là những
quan hệ cơ bản, ban đầu và quyết định tất cả mọi quan hệ khác. Bằng cách
này, chủ nghĩa duy vËt cung cÊp cho khoa häc x· héi mét tiªu chuẩn hoàn
toàn khách quan, từ những phức tạp trong hiện tợng xà hội. Nh vậy học
thuyết Mác về hình thái kinh tế xà hội là cơ sở phơng pháp luận của sự phân
tích khoa học về xà hội là hòn đá tảng của khoa học xà hội. Ngày nay thực
tiễn lịch sử và kiến thức về lịch sử của nhân loại có nhiều bổ sung và phát
triển mới, nhng những cơ sở khoa học mà quan niệm duy vật về lịch sử đa
đem đến cho khoa học xà hội thì vẫn giữ nguyên giá trị. Giá trị không thể
bác bỏ của học thuyết hình thái kinh tế xà hội chẳng những ở tính khoa học
mà còn ở tính cách mạng, học thuyết này chỉ ra những mâu thuẫn bên trong
và chính sự vận động của mâu thuẫn này cuối cùng cũng dẫn đến sự chuyển
hoá từ một hình thái này sang một hình thái khác, từ một một trật tự quan

hƯ x· héi nµy sang mét trËt tù quan hƯ xà hội khác. Gần đây, tr ớc những
thành tựu kỳ diệu của khoa học và công nghệ , lại trong ®iỊu kiƯn chÕ ®é x·
héi chđ nghÜa ë nhiỊu níc bị sụp đổ, khuynh hớng tuyệt đối hoá cách tiếp
cận theo nền văn minh tăng lên nhằm hạ thấp, thậm chí loại bỏ cách tiếp
cận hình thức KTXH. Họ cho rằng lý luận về hình thái đang mất đi cả ý
nghĩa nhận thức. Vì thế nói không thể áp dụng vào bức tranh thế giới hiện
đại. Đó là một kết luận không có cơ sở và bản thân ph ơng pháp tiếp cận
hình thái của Mác không hề giới hạn mình chỉ trong phạm vi một nền văn
minh nhất định và nó luôn đánh giá cao vai trò cách mạng của lực l ợng sản
xuất và công nghệ, tức là vai trò của những trình độ văn minh vật chất. Học
thuyết Mác về hình thái kinh tế xà hội luôn là quan niệm duy nhất khoa học
và cách mạng để phân tích lịch sử và nhận thức các vấn đề xà hội. Trong
quá trình lịch sử tự nhiên của sự phát triển xà hội chẳng những diễn ra bằng

Đào Mạnh Hµ KT2 – K34.

8


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

con đờng phát triển tuần tự mà còn bao hàm cả trờng hợp bỏ qua một hình
thái kinh tế xà hội nhất định trong những hoàn cảnh lịch sử cụ thể nhất
định.
Qua những luận điểm những quan điểm trên của Mác và Ăng ghen
chúng ta thấy, đất nớc ta đà vận dụng những lý luận trên, Đảng và Bác Hồ
đà vạch ra con đờng tiến lên cho đất nớc Việt Nam. Đất nớc ta muốn đi lên,
muốn phát triển công nghiệp hoá, hiện đại hoá phát triển kinh tế xà hội thì
cần phải chọn lựa phát huy truyền thống dân tộc, phát triển kinh tế xà hội,
tiếp cận nền văn minh thế giới, phải đổi mới công nghiệp hoá, hiện đại hoá

đất nớc. Xây dựng và bảo vệ đất nớc giàu mạnh trong những năm tiếp theo,
phấn đấu hoàn thành suất sắc mục tiêu và phơng hớng mà Đảng và nhà nớc
đà nêu ra trong các lần Đai hội.
2. Cơ sở thực tiễn
Những lập luận về con đờng phát triển bỏ qua một hình thái kinh tế
xà hội đà trình bày ở trên là cơ sở lý luận chung để nhận thức con đờng phát
triển ở nớc ta. Chúng ta có cơ sở khoa học để tin tởng rằng, con đờng quá
độ lên chủ nghĩa ở nớc ta cả trong điều kiện này vẫn là tất yếu và có khả
năng thực hiện.
Sự lÃnh đạo của Đảng ta, một Đảng giàu tinh thần cách mạnh, sáng
tạo, gắn bó với quần chúng là nhân tố có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Trong
những thời ®iĨm phong trµo x· héi chđ nghÜa, phong trµo céng sản và công
nhân quốc tế có sự khủng hoảng, chế độ xà hội chủ nghĩa ở Liên Xô và
Đông Âu sụp đổ. Đảng ta vẫn vừng vàng lÃnh đạo nhân dân ta thực hiện đờng lối đổi mới, vợt qua những hiểm nghèo đa công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xà hội và bảo vệ đất nớc của nhân dân ta tiến lên một cách vững vàng.
Chúng ta đang sống thời đại của cách mạng khoa học kỹ thuật và
công nghệ hiện đại, cuộc cách mạng này vừa tạo ra thời cơ thuận lợi cho
phép một quốc gia đà chứng minh. Đó là công cuộc đổi mới công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nớc. Nói đến tốc độ của quá trình tiến hành công

Đào Mạnh Hà KT2 K34.

9


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

nghiƯp ho¸, hiƯn đại hoá là nói đến cuộc chạy đua về mặt thời gian và thời
đại ngày nay. Là thời thời đại quá độ của chủ nghĩa t bản tiến lên chủ nghĩa
xà hội. Các dân tộc sớm hat muộn đều tiến lên chủ nghĩa xà hội. Định hớng

xà hội chủ nghĩa cho nền kinh tế là đà bao hàm một sự cam kết về cấp độ,
đảm bảo nhanh hơn mọi quá trình tự phát và do đó lực lợng sản xuất phải đợc phát triển mạnh hơn. Nếu chúng ta tận dụng đợc thời cơ và vợt qua đợc
thách thức thì có thể tạo ra đợc những cơ sở đó thực hiện sự phát triển rút
ngắn bỏ qua chế độ t bản chủ nghĩa trên con đờng đi tới chủ nghĩa xà hội.
Trớc mắt chúng ta phải định hớng và vạch ra một chơng trình cụ thể
trên một lĩnh vực, định hớng lên chủ nghĩa xà hội là cả một quá trình lâu
dài nên Đảng ta đà xác định nhiệm vụ trớc mặt là đổi mới nền kinh tế, xây
dựng một nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị
trờng có sự quản lí nhà nớc. Thực hiện quá trình đổi mới là cả một quá
trình lâu dài nên Đảng và nhà nớc ta đà chủ trơng thực hiện công nghiệp
hoá, hiện đại hoá ở nông thôn là một phơng hớng cấp bách. Nghị quyết Đại
hội VIII ghi rõ : Mục tiêu của công nghiệp hoá, hiện đại hoá đà xây dựng
nớc ta thành một nớc công nghiệp có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại cơ cấu
kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp với sự phát triển của lực l ợng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng, an ninh vững
chắc, dân giàu nớc mạnh. XÃ hội công bằng văn minh từ nay đến năm
2020 ra sức phấn đấu đa nớc ta cơ bản trở thành một nớc công nghiệp.
Để đẩy nhanh sự công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc, chúng ta cần
phải nắm vững tình hình kinh tế thế giới, vận dụng thành quả của các n ớc
đà phát triển, phải mở cửa giao lu với các nớc bên ngoài, chớp lấy thời cơ
thuận lợi, khắc phục khó khăn, đề phòng cảnh giác cao độ với các n ớc t bản
không để cho họ lợi dụng tiềm năng kinh tế của nớc ta. Chúng ta đà đạt đợc
một số thành quả bớc đầu, nhng cũng phải thừa nhận rằng, công cuộc đổi
mới của chúng ta còn không ít khuyết điểm và những mặt yếu kém trong
sản xuất, tiết kiệm trong tiêu dïng: tÝch l tõ néi bé nỊn kinh tÕ qu¸ thấp.
Nớc ta thiếu huy động vốn trong dân. Trong phát triển kinh tế nhiều thành

Đào Mạnh Hà KT2 K34.

10

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

phÇn, viƯc l·nh đạo xây dựng quan hệ sản xuất mới vừa lúng túng vừa có
tình trạng buông lỏng cha phát huy tốt nhiều tiềm năng. Giải phóng mạnh
mẽ sức sản xuất nhằm tháo gỡ các vớng mắc về cơ chế. Chính sách để tạo
động lực và điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhà nớc nâng cao hiệu
quả hoạt động. Cơ chế thị trờng còn sơ khai, vai trò quản lí vĩ mô của nhà
nớc đối với nền kinh tế còn yếu. Hệ thống quản lí kinh tế còn đang trong
quá trình chuyển đổi luật pháp cơ chế chính sách cha đồng bộ nhất quán và
tác động cùng chiều để thúc đẩy và hớng dẫn nền kinh tế phát triển mạnh
mẽ nâng cao hiệu quả và đúng hớng. Tình hình xà hội còn nhiều mặt tiêu
cực tệ nạn tham nhũng buôn lậu lÃng phí của công cha đợc ngăn chặn, thậm
chí tiếp tục tăng. Sự phân hoá giàu nghèo giữa các tầng lớp trong nhân dân
ngày càng mở rộng. Sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nớc ta cần
phát triển gắn liỊn víi sù ph¸t triĨn cđa kinh tÕ trÝ thøc, đ a đất nớc thoát
khỏi nghèo nàn lạc hậu, rút ngắn khoảng cách giữa nớc ta với các nớc
không những chậm đợc thu hẹp mà còn có nguy cơ mở rộng hiện nay
GDP bình quân đầu ngời nớc ta bằng 1/12 mức bình quân chung. Trong các
nớc thuộc Đông Nam á nớc ta có tốc độ tăng GDP còn kÐm so víi mét sè
níc nh Singapo, Malayxia Philipin, Th¸i Lan, ViƯt Nam chØ ®øng thø 5.
Trong ®iỊu kiƯn ®ã, việc tìm ra con đờng hợp lý đa ra những giải pháp thích
ứng để đạt mục tiêu đà xác định có ý nghĩa và càng quan trọng. Dự thảo báo
cáo chính trị Đại hội IX xác định con đờng công nghiệp hoá ở nớc ta cần và
có thể rút ngắn thời gian so với những nớc đi trớc. Vừa có những bớc đi
tuần tự vừa có những bớc nhảy vọt. Đại hội III của Đảng đà xác định Sự
kết hợp giữa tuần tự và nhảy vọt . Sự kết hợp tuần tự và nhảy vọt trong điều
kiện hiện nay vẫn phải là kết hợp công nghệ nhiều tầng, một mặt sử dụng
cải tiến và nâng dần công nghệ hiện đại theo trình độ thế giới . Khi khoa
học đà thực sự trở thành lực lợng sản xuất trực tiếp những u tè cđa kinh tÕ

trÝ thøc ®· xt hiƯn sù phát triển các hoạt động kinh tế chủ yếu dựa vào
những thành tựu mới nhất của khoa học và công nghệ chúng ta cần đổi mới
kinh tế làm cho quan hệ sản xuất phù hợp với sự phát triển của lực l ợng sản
xuất thúc đẩy lực lợng sản xuất phát triển trải qua hai cuộc chiến tranh lớn

Đào Mạnh Hµ KT2 – K34.

11


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

vµ thêi kú bao cấp kéo dài lực lợng sản xuất nớc ta còn thấp, kém năng suất
lao động thấp, lao động thủ công vẫn chiếm đa số 80% dân làm nông
nghiệp do đó cần phải phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận
hành theo cơ chế thị trờng, có sự quản lí của nhà nớc, cần nâng cao trình
độ dân trí tạo điều kiện xây dựng cơ sở hạ tầng đợc tốt hơn. Trong sự
nghiệp phát triển đó nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá
ở nớc ta. Con ngời không chỉ là chủ thể của hoạt động sản xuất vật chất, là
yếu tố hàng đầu đóng vai trò quyết định sự phát triển của lực lợng sản xuất
mà nó còn là chủ thể của quá trình lịch sử, của tiến bộ xà hội bằng hoạt
động lao động sản xuất con ngời đà cải tạo tự nhiên để thỏa mÃn những yêu
cầu của mình. Đồng thời cải tạo cả bản thân con ngời. Trong hoạt động lao
động trinh phục tự nhiên và trên cơ sở đó sáng tạo nên những điều kiện đảm
bảo cho sự sinh tồn của bản thân mình sáng tạo ra lịch sử của chính mình.
Con ngời chinh phục cải tiến tự nhiên không phải với t cách là những cá
nhân riêng lẻ mà với t cách là những thành viên của cộng đồng xà hội. Phát
triển con ngời về thực chất là phát triển nhân cách con ngời. Đầu t cho con
ngời là đầu t cho phát triển. Đầu t cho giáo dục và đào tạo, khoa học công
nghệ là đầu t theo chiều sâu đáp ứng đòi hỏi của phát triển và đón tr ớc yêu

cầu của phát triển trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nớc theo định hớng xà hội chủ nghĩa, những nỗ lực bền bỉ của toàn dân ta,
với những con ngời phát triển cả về trí lực và khổ lực, cả về khả năng lao
động và tính tích cực chính trị xà hội, về đạo đức, tình cảm trong sáng
cần phải bồi dỡng nguồn nhân lực để phát huy năng lực nội sinh của nhân tố
con ngời, chăm lo thờng xuyên tới việc giải quyết việc làm cho ngời lao
động nâng cao trình độ dân trí đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần ngày
một cao của nhân dân thực hiện dân giàu, nớc mạnh, xà hội công bằng, văn
minh. Theo chủ nghĩa Mác Lênin lấy sự phát triển con ngời làm thớc đo
tiến trình phát triển và tiến bộ của xà hội loài ngời, sự phát triển con ngời
đà trở thành tiêu chí ngày càng quan trọng trong việc xếp hàng các nớc trên
thế giới, đánh giá tiến bộ kinh tế xà hội của một nớc dựa vào trình độ phát
triển của lực lợng sản xuất, dựa trên cơ sở yếu tố mang tính nhân văn nh

Đào Mạnh Hà KT2 – K34.

12


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

møc thu nhËp, trình độ học vấn Đảng ta chủ tr ơng gắn kết mọi kế hoạch
xây dựng và phát triển đất nớc với kế hoạch đầu t cho sự phát triển con ngời
Việt Nam toàn diện.
Từ hội nghị lần thứ VI Ban chấp hành trung ơng khoá VIII Đảng đÃ
đề ta: u tiên phát triển lực lợng sản xuất đi đôi với xây dựng quan hệ sản
xuất phù hợp theo định híng x· héi chđ nghÜa. Nã b¾t ngn tõ viƯc tất yếu
phải giải phóng năng lực sản xuất, thúc đẩy kinh tế bằng phát triển kinh tế
sản xuất hàng hoá nhiều thành phần theo định hớng cơ chế thị trờng có sự
quản lí của nhà nớc. Ngày nay lực lợng đà mang tính quốc tế hóa vì vậy đòi

hỏi chúng ta phải biết tận dụng sáng tạo quy luật sự phù hợp của sản xuất
vơi tính chất và trình độ lực lợng sản xuất, chống chủ nghĩa chủ quan duy ý
chí trong công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế. Chúng ta phải tập trung
vào nhân lực là nhân tố cơ bản của sự phát triển kinh tế xà hội, đào tạo đội
ngũ cán bộ khoa học, công nhân lành nghề. Cán bộ quản lí sản xuất kinh
doanh trong đó lực lợng cán bộ khoa học kỹ thuật đóng vai trò là yếu tố chủ
thể của lực lợng sản xuất xà hội.
Trong sk hiện nay để phát huy những khả năng tiềm tàng về vật t, lao
động tất yếu, thực hiện nhiều ngành nghề do đó đòi hỏi. Vốn là khâu quan
trọng.
Đi đôi với việc phát triển về vốn chúng ta phải xây dựng một cơ sở hạ
tâng thật tốt. Đối với nớc ta là một nớc bị chiến tranh tàn phá nặng nay phải
xây dựng cơ sở hạ tầng để phù hợp với kiến trúc thợng tầng. Cơ sở vật chất
của ngành giao thông vận tải là một trong những khâu quan trọng nhất của
kết cấu hạ tầng nó là cửa mở đối với toàn bộ nền kinh tÕ x· héi. V× vËy sù
u kÐm cđa kÕt cÊu hạ tầng là nguyên nhân hạn chế sự phát triển kinh tế xÃ
hội vừa là hậu quả của một nền công nghiệp cha phát triển bên cạnh đó việc
mở rộng giao lu quốc tế tiếp cận và vận dụng những giá trị mới của văn
minh nhân loại đây là một vÊn ®Ị rÊt quan träng. NỊn kinh tÕ n íc ta thị trờng chủ yếu trớc đây là các nớc đông Âu là Liên Xô cũ nhng thị trờng các
nớc XHCN tan rà thì chúng ta đà mất đi một thị trờng lớn đó là một thiệt

Đào Mạnh Hà KT2 – K34.

13


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thòi lớn đối với chúng ta nhất là trong thời kỳ chuyển đổi nền kinh tế hiện
nay. Vì đòi hỏi nhà nớc phải có chính sách yêu tiên cho xuất khẩu và chế

độ yêu đÃi đối với hàng xuất khẩu. Tạo môi trờng tự do sáng tạo cho mọi
sáng kiến cá nhân là viếc nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật. Mở cửa thu
hút vốn đầu t nớc ngoài, biết vận dụng, tận dụng nguồn vốn một cách hợp
lý, có hiệu quả, thu hút thị trờng các nớc hội nhập.
Trong sự công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc thì chúng ta càng đề
phòng các tệ nạn, các hoạt động phản động phá hoại nền kinh tế nớc ta, các
tệ nạn tham nhũng quan liêu làm ảnh hởng đến nền kinh tế, làm suy thoái
kinh tế trong thời kỳ phát triển công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

Đào Mạnh Hà KT2 K34.

14