Tăng cường phân tích báo cáo tài chính với cơ chế tự khai , tự nộp thuế

Tăng cường phân tích báo cáo tài chính
với cơ chế tự khai, tự nộp thuế
Việt Nam đã và đang thực hiện cơ chế quản lý thuế mới,
người nộp thuế tự khai, tự nộp thuế với chủ trương tăng
cường tính chủ động, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật
trong thực hiện nghĩa vụ thuế của các tổ chức, cá nhân.
Cơ chế này được thực hiện thí điểm vào những năm 2002, 2003,
và được áp dụng rộng rãi từ năm 2006, từ sau khi Luật Quản lý
thuế ra đời. Đây là bước cải cách quản lý thuế theo hướng hiện
đại, tiến bộ, hạn chế việc tiếc xúc trực tiếp với đối tượng nộp thuế
nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả quản lý và chống thất thu. Một
trong những kỹ năng có liên quan mà cán bộ quản lý thuế phải
trau dồi và nâng cao hơn nữa là việc phân tích BCTC của doanh
nghiệp (DN).
Phân tích BCTCDN tại cơ quan thuế
Theo quy định hiện hành, BCTC của DN được lập và gửi cho cơ
quan quản lý thuế trực tiếp chậm nhất là sau 90 ngày từ ngày kết
thúc năm tài chinh.
Cơ quan thuế thông qua phân tích BCTC phải đạt được các mục
tiêu chính sau: Một là, Tổng hợp nắm bắt được doanh thu, lợi
nhuận thực hiện trong kỳ của DN. Qua đó, tổng hợp tình hình
thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước; BCTC của DN như
là một bức tranh phản ánh toàn bộ tình hình tài chinh DN trong kỳ
kế toán. Nếu tinh thông, người phân tích sẽ nhìn thấy những vấn
đề nội tại của DN. Trong các chỉ tiêu của BCTC có liên quan đến
kết quả kinh doanh thì 02 chỉ tiêu quan trọng là doanh thu và lợi
nhuận thực hiện trong kỳ. Đây cũng là 2 chỉ tiêu liên quan nhiều
đến xác định nghĩa vụ thuế của DN. Vì thế, không những chủ DN
mà cơ quan thuế cũng quan tâm đặc biệt đến các chỉ tiêu này
trên BCTC của DN.
Hai là, rút ra tính hợp lý hoặc không hợp lý của các chỉ tiêu báo

cáo qua phân tích tổng hợp các chỉ tiêu liên quan trên BCTC.
Trong một số trường hợp, DN vì các mục đích khác nhau có thể
cố tình làm sai lệch các số liệu phản ánh tình hình thực tế của DN
nhằm trốn tránh nghĩa vụ thuế. Chính việc làm sai lệch số liệu
của DN sẽ có thể làm “méo mó” báo cáo nộp cho cơ quan thuế,
trong nhiều trường hợp qua phân tích BCTC, những điểm bất
hợp lý đó sẽ được phát hiện ngày (trước hết là tính logic). Chẳng
hạn BCTC DN thể hiện chỉ tiêu tài sản đầu tư hoặc chỉ tiêu tiền
vay ngoài trong kỳ tăng nhanh nhưng doanh thu không tăng
tương xứng…
Ba là, tham mưu về các quyết định và biện pháp kiểm tra, thanh
tra việc chấp hành pháp luật thuế nhằm đảm bảo xử lý về thuế
chính xác, kịp thời. Đây cũng chính là các hướng xử lý “hậu phân
tích BCTC DN”.

Một số vần đề cần chú trọng khi phân tích BCTC
Thứ nhất, liên kết phân tích, tổng hợp số liệu qua các năm
(thường là 3 hoặc 5 năm), đánh giá xu hướng phát triển của DN,
từ đó, nhận xét tổng quát tình hình thực hiện nghĩa vụ với nhà
nước. Chỉ khi phân tích tổng hợp số liệu trên BCTC và DN trong
một thời gian dài nhất định (3 – 5năm) thì người phân tích mới
đánh giá khá toàn diện tình hình phát triển của DN và qua đó mới
có cách quản lý phù hợp, chính xác nhất.
Thứ hai, các chỉ tiêu quan trọng trong phân tích BCTC là doanh
thu, vốn vay ngắn hạn, chi phí trả cho người lao động (tiền công,
tiền lương), tài sản cố định, lợi nhuận thực hiện…
Cần lưu ý phân tích các chỉ tiêu như sử dụng lao động, tăng tài
sản ngắn với tăng doanh thu tại DN, chi phí nguyên, nhiên liệu…
Thứ ba, đối với cơ quan thuế, do đặc thù nhiệm vụ được giao thì
việc đánh giá khái quát nhanh, chính xác tình hình tài chinh và

hiệu quả kinh doanh của DN là 2 vấn đề rất quan trọng. Điều đó
có nghĩa không những đảm bảo cách tiếp cận hợp lý cho quản lý
thu thuế của kỳ hiện tại DN mà còn có cài nhìn toàn diện về xu