Đi tìm lời giải cho bài toán vốn

Mỗi khi cần tìm kiếm nguồn vốn cho các kế hoạch kinh doanh, các công ty
thường nghĩ ngay đến ngân hàng, đối tác kinh doanh với những khoản vay
dài hạn. Tuy nhiên, khoản vay này chỉ thực sự hữu ích, nếu hoạt động kinh
doanh của công ty hiện đang mang lại lợi nhuận, đồng thời dựa trên cơ sở tính
toán là việc hoàn trả tiền vay sẽ không “làm nghẹt thở” hoạt động kinh doanh.
Bản thân việc vay vốn không phải lúc nào cũng là thượng sách. Nếu lãi suất phải
trả cao hơn tỷ suất lợi nhuận có thể thu được, thì đương nhiên các công ty sẽ
không bao giờ vay vốn. Và trên thực tế, nhiều công ty cho rằng nếu không có
được những dự án đầu tư mang lại lợi nhuận cao hơn mức lãi suất tiền vay, thì
thà cứ cố gắng tiết kiệm tiền còn hơn là đi vay mượn thêm. Nhưng đây không
phải là lời giải cho bài toán vốn. Nếu chỉ cần tiết kiệm và giảm tối đa mọi chi phí
là đủ, thì chắc sẽ không có ai thành lập công ty và mở rộng các hoạt động kinh
doanh cả. Lời giải ở chỗ các công ty làm sao để không phải đi vay mà vẫn tìm ra
những nguồn huy động vốn khác nhau.
Huy động vốn như thế nào?
Có 1001 cách tạo vốn khác nhau tuỳ thuộc vào kinh nghiệm sống, trí thông
minh, sự khôn khéo, nhạy bén và cả sự can đảm của người đứng đầu doanh
nghiệp. Konozuke Matshusita là một trong những tỷ phú giàu nhất ở Nhật Bản,
người sáng lập ra tập đoàn điện tử mang tên ông. Hồi còn nhỏ, gia đình
Matshuhita rất nghèo, lại là con út trong một nhà có 9 người con ở miền Trung
Nhật Bản nên ông phải bỏ học lúc 19 tuổi, làm thuê ở một cửa hiệu sửa chữa xe
máy kiếm sống. Ông đã tích góp từng xu để nuôi chí làm giàu. Để có tiền làm
nhà xưởng, ông đã phải huy động vốn từ rất nhiều nguồn khác nhau, thậm chí
bán cả tư trang của vợ mình. Đến nay, nhà máy của Matshusita phát triển thành
một tập đoàn Matshusita với những mặt hàng điện tử nổi tiếng mang nhãn hiệu
Panasonic và National. Hiện nay Matshusita sử dụng hơn 190.000 nhân viên, có
200 nhà máy trên khắp thế giới và doanh thu riêng tại Mỹ đã đạt tới gần 60 tỷ
USD.
Cũng như bất kỳ ông chủ nào, với Matshushita, vấn đề vốn luôn là mối bận tâm
hàng đầu. Không công ty nào có sẵn vốn để đầu tư vào những dự án kinh doanh
mới, trang bị máy móc, thiết bị sản xuất, thiết bị văn phòng, tin học, viễn thông

và các động sản khác hoặc để dành vốn vào mục đính kinh doanh khác. Họ
cần tìm ra các nguồn huy động vốn khác nhau. Dưới đây là một số kênh tín dụng
hữu hiệu giúp bạn giải quyết những khó khăn về vốn:
Huy động vốn dài hạn bằng cách phát hành cổ phiếu
Tại Mỹ, ngay ở Bản chứng thư lập hội (articles of association), những người sáng
lập công ty đã ấn định số vốn của công ty là bao nhiêu, chia ra bao nhiêu phần
bằng nhau, gọi là cổ phần. Khi cổ phần bán đi thì người mua nhận được biên
nhận đã trả tiền gọi là cổ phiếu và họ trở thành cổ đông.
Cổ phần luôn là cách thức giải quyết vấn đề vốn một cách hiệu quả nhất. Công
ty bán cổ phần để gọi vốn, giống như bán một viên kẹo. Ở mức phát triển thấp,
công ty chỉ có viên kẹo làm theo hai hình, hình vuông có đề tên người chủ và
hình tròn không đề tên ai. Loại vuông không được chuyển nhượng cho người
khác, gọi là cổ phiếu ghi danh, còn loại tròn có thể chuyển nhượng cho bất kỳ ai,
gọi là cổ phiếu vô danh. Chuyển nhượng cổ phiếu dễ dàng cũng là một cách thu
hút người mua. Đến mức phát triển cao hơn, công ty dựa trên lợi ích của các cổ
đông để bán cổ phiếu ưu đãi cho cổ đông. Đây là cổ phiếu được ưu tiên chia lời.
Để huy động vốn, công ty sẽ bán cổ phiếu cho cổ đông tùy theo số tiền cần có.
Nếu định bán rộng rãi ra cho dân chúng, thì công ty cần phải đăng ký cổ phiếu
với Sở giao dịch chứng khoán, được gọi là niêm yết chứng khoán trên thị trường
chứng khoán. Lúc đó, cổ phiếu có thêm một tên mới là chứng khoán. Nếu chỉ
bán cho vài người thì không phải đăng ký cổ phiếu. Tùy theo tình hình tài chính
của công ty, nếu làm ăn khấm khá, công ty sẽ mua lại số cổ phiếu đó để cất giữ.
Sau khi gọi vốn lần đầu, những lần sau, muốn tăng vốn, công ty bán nốt số cổ
phiếu hãy còn giữ lại lúc đầu, hay phát hành một đợt cổ phiếu mới. Mức phát
hành bao nhiêu sẽ do hội đồng quản trị công ty quyết định. Cứ mỗi lần phát
hành mà muốn bán ra công chúng thì lại phải làm đủ thủ tục niêm yết như lần
đầu.
Thuê tài chính
Thuê tài chính là một hình thức đang được áp dụng phổ biến ở nhiều nước trên
thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Ðức, Thuỵ Ðiển, Úc Loại hình cho thuê tài chính đã

được một số công ty đưa ra thị trường tài chính vào những năm cuối thập niên
60 của thế kỷ XX với tên gọi là thuê tài chính (finance lease).
Cho thuê tài chính (finance leasing) là một dạng cho thuê máy móc, thiết bị và
động sản. Người ta còn gọi là cho thuê thiết bị (leasing). Ở nhiều nơi, người ta
cho thuê xe hơi, máy bay, xe tải, tàu hoả, khoang tàu thuỷ và tàu thuỷ, máy
photocopy, máy fax,…Tập đoàn General Motor của Mỹ còn cho thuê cả máy vi
tính. Hiện nay, Vietnam Airlines đã thuê máy bay của TEAC, AirFrance… Tại Mỹ,
ngành cho thuê tài chính chiếm khoảng 25 - 30% tổng số tiền tài trợ cho các
giao dịch mua bán thiết bị hàng năm của các công ty. Nguyên nhân chính thúc
đẩy các hoạt động cho thuê tài chính phát triển nhanh là do nó có tính chất an
toàn cao, tiện lợi và hiệu quả cho các bên giao dịch.
Không thể phủ nhận rằng sự có mặt của các công ty cho thuê tài chính đã “mở
lối thoát” cho các công ty, trong thời điểm các công ty này đang gặp khó khăn
về thủ tục thế chấp tài sản để vay vốn ở các ngân hàng. Tuy nhiên, khái niệm
cho thuê tài chính vẫn còn khá mới mẻ với nhiều công ty. Ít công ty hiểu được
rằng cho thuê tài chính là một hình thức tài trợ tín dụng, thông qua việc cho
thuê các loại tài sản, máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển… là nhu cầu mà
các công ty, các nhà đầu tư mong muốn để đổi mới máy móc, thiết bị, hiện đại
hóa công nghệ sản xuất kinh doanh. Đặc trưng của phương thức này là đơn vị
cho thuê (tức là chủ sở hữu tài sản) sẽ chuyển giao tài sản cho người thuê (tức
là người sử dụng tài sản) được quyền sử dụng và hưởng dụng những lợi ích kinh
tế mang lại từ các tài sản đó trong một thời gian nhất định. Người thuê có nghĩa
vụ trả một số tiền cho chủ tài sản tương xứng với quyền sử dụng và quyền
hưởng dụng. Điều này cũng cho thấy việc cấp tín dụng dưới hình thức cho thuê
tài chính không đòi hỏi sự bảo đảm tài sản có trước, tạo điều kiện cho các công
ty tiếp cận hình thức cấp tín dụng mới, vừa giải tỏa được áp lực về tài sản đảm
bảo nếu phải vay ở ngân hàng.
Loại hình cho thuê tài chính rất thích hợp cho các công ty vừa và nhỏ nhờ ưu
điểm không phải thế chấp tài sản như khi vay vốn ở các ngân hàng.
Nguồn vốn từ các tổ chức tài chính quốc tế

Trên thế giới có rất nhiều tổ chức tài chính chuyên về hỗ trợ khu vực kinh tế tư
nhân, trong đó được biết đến nhiều nhất là Công ty tài chính quốc tế (IFC). IFC
là một tổ chức tài chính phi chính phủ trực thuộc Ngân hàng thế giới, được thành
lập với chức năng hỗ trợ tài chính cho các công ty dưới nhiều hình thức khác
nhau, thông qua các dự án đầu tư vào các lĩnh vực kinh doanh. Hoạt động của
IFC đã được thực hiện tại nhiều nơi trên thế giới, từ những nước phát triển như
Mỹ, Nhật Bản đến những nước đang phát triển như Trung Quốc, Thái Lan
Điểm đặc biệt trong hoạt động của IFC là bản thân tổ chức này không tạo ra các
dự án mới, mà IFC chỉ đầu tư vào hoặc hỗ trợ cho các dự án, công ty hiện có
trên thị trường. Nói một cách khác, qui mô hoạt động của IFC phụ thuộc rất
nhiều vào mức độ hoạt động của bản thân các công ty. Để thực hiện chương
trình tài trợ vốn, IFC sẽ xem xét, tìm kiếm các công ty hoạt động tốt trong lĩnh
vực công nghệ thông tin, tài chính, tư vấn sau đó hỗ trợ tài chính dưới hai hình
thức: một là sử dụng các ngân hàng như là khâu trung gian trong việc cung cấp
tín dụng cho khu vực kinh tế tư nhân; hai là hỗ trợ kỹ thuật cho các công ty trên
các mặt quản lý hoạt động tài chính, quản lý rủi ro, tăng cường vốn IFC hiện
cũng đang xem xét việc thành lập một quỹ đầu tư hoặc trực tiếp cấp vốn cho các
dự án do các công ty tư nhân thực hiện, hoặc có thể đứng ra làm trung gian kêu
gọi các tổ chức tài chính khác.
Thông qua việc hỗ trợ đầu tư cho nhiều dự án trong các lĩnh vực kinh doanh
khác nhau từ xi măng, sắt thép, nông nghiệp, cơ sở hạ tầng cho đến du lịch,
dịch vụ tài chính, với vốn đầu tư lên tới hàng trăm tỷ USD, có thể nói IFC đã
đóng vai trò rất lớn trong việc hỗ trợ sự phát triển của các công ty, tạo cơ sở
hình thành nhiều khu vực kinh tế tư nhân năng động trên thế giới.
Tuy nhiên, IFC không phải là một định chế tài chính trực tiếp đầu tư cho các
công ty, mà chỉ đóng vai trò trung gian, cầu nối. Một mình IFC khó có thể đáp
ứng được nhu cầu ngày càng lớn của các nhà đầu tư. Vấn đề là làm thế nào để
các tổ chức và các định chế tài chính khác cùng chung sức giúp các công ty cất
cánh? Cũng chính vì lý do này mà IFC hiện đang tìm một số tổ chức tài chính
cùng hợp tác hỗ trợ tín dụng cho các công ty trên toàn thế giới. Nếu công ty của

bạn cần vốn, bạn có thể liên hệ với chi nhánh IFC tại địa phương mình để tìm
hiểu thêm thông tin về các chương trình tài trợ vốn đầu tư.
Làm thế nào để huy động vốn một cách dễ dàng?
Trên thị trường vốn, có khá nhiều phương thức khác nhau để tiếp cận các nguồn
vốn đầu tư, tuy nhiên, điều khó khăn đối với đa số các công ty là họ không hội
đủ các điều kiện cần thiết để vay vốn, hay không nhận được sự tin tưởng từ phía
các nhà tài trợ. Vì thế, việc nâng cao năng lực kinh doanh, cũng như đẩy mạnh
uy tín của công ty trong con mắt các nhà tài trợ là rất cần thiết để công ty có thể
tiếp cận các nguồn vốn một cách dễ dàng.
Và để tối ưu hoá hoạt động huy động vốn, các công ty cần đề ra cho mình
những nguyên tắc nhất định, “đánh bóng” chính bản thân công ty, từ đó tạo ra
sự tin cậy trong con mắt các nhà tài trợ vốn.
Tạo dựng độ tin cậy của công ty
Trước mỗi quyết định tài trợ vốn, các nhà tài trợ thường căn cứ vào độ tin cậy và
uy tín của công ty. Nếu công ty muốn sớm nhận được quyết định tài trợ vốn, thì
một bộ tài liệu chứng minh độ tin cậy của công ty sẽ là rất cần thiết. Văn bản
này càng trung thực và rõ ràng bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Các nhà tài trợ sẽ
tiến hành xác minh, nếu phát hiện có chi tiết thiếu trung thực, lập tức họ sẽ đặt
dấu hỏi về độ tin cậy của công ty.
Bên cạnh đó, một bộ máy kế toán tài chính hiệu quả cũng đóng vai trò quan
trọng trong việc tạo dựng độ tin cậy của công ty. Sau những vụ bê bối tài chính
lớn như Enron, Worldcom giờ đây các công ty trên thế giới đã quan tâm hơn
đến bộ máy kế toán. Điều này hoàn toàn hợp lý, bởi nếu cứ tiếp tục xem thường
bộ máy kế toán như trước đây, thì chắc hẳn sẽ không tránh khỏi những “vết xe
đổ”. Và do vậy lòng tin của các nhà đầu tư sẽ giảm sút nghiêm trọng.
Nhiều hãng lớn của châu Âu như Orcale, Vodaphone đã quy định: nếu chưa am
hiểu về kế toán, nhà quản lý phải bổ sung kiến thức chuyên môn bằng cách
tham dự các khóa học ngắn hạn do trường đại học hoặc trung học kinh tế tổ
chức. Thời gian học khoảng từ hai đến sáu tháng, sau đó có thể học tiếp lớp
nâng cao hoặc tham khảo sách chuyên ngành. Nhà quản lý doanh nghiệp hiểu

biết về kế toán, tất nhiên, không phải để tự mình làm lấy các công việc lập sổ
sách, mà là để kiểm tra lại tính chính xác của những thông tin cấp dưới báo cáo,
giúp cho công tác quản lý, điều hành và ra quyết định hiệu quả và phù hợp với
tình hình thực tế hơn.
Theo các chuyên gia tài chính của Oracle, tập đoàn viễn thông lớn nhất châu Âu,
thì bộ máy kế toán của Oracle nói riêng và của các công ty khác nói chung, sẽ có
tác dụng huy động khai thác nguồn tài chính nhằm đảm bảo yêu cầu kinh
doanh, tổ chức sử dụng vốn của công ty sao cho hiệu quả nhất. Bộ máy kế toán
sẽ xác định đúng nhu cầu cần huy động vốn, lựa chọn nguồn tài trợ, lựa chọn
phương thức đẩy mạnh kinh doanh làm cơ sở để huy động vốn, đảm bảo nguồn
vốn phát triển hữu ích, từ đó nâng cao lợi nhuận của công ty.
Tạo dựng hình ảnh về năng lực của công ty
Nếu công ty bạn chứng minh được với các nhà tài trợ vốn về khả năng quản lý,
kỹ năng hoạt động, năng lực tài chính cũng như sự nhạy bén trong kinh doanh,
thì bạn sẽ rất thuận lợi trong việc huy động vốn, bởi năng lực công ty là một
trong những yếu tố tiên quyết mà các nhà tài trợ vốn xem xét và cân nhắc trước
khi đưa ra quyết định tài trợ vốn.
Ngoài việc chủ động huy động vốn và trình bày các năng lực kinh doanh, bạn
còn phải thể hiện cam kết tài chính của công ty đối với những hoạt động kinh
doanh cụ thể. Nhà tài trợ vốn sẽ luôn nhìn vào giá trị thực của công ty và các hệ
số chuẩn mực về tài chính. Bạn nên chuẩn bị các bản báo cáo tài chính về hiệu
quả kinh doanh, năng lực quản lý (chứng nhận tiêu chuẩn ISO, TQM…) , bởi
chúng là những biểu hiện rõ ràng nhất khả năng của công ty trong con mắt các
nhà tài trợ. Báo cáo tài chính sẽ “tiết lộ” hoạt động của công ty bạn, đồng thời
cung cấp những thông tin cần thiết cho các cơ quan quản lý, các nhà đầu tư
hiện tại và tương lai, các chủ nợ,… về tình hình tài chính của công ty. Vì vậy, tính
trung thực trong báo cáo tài chính có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Ngoài ra, có những chỉ số vừa cần thiết cho các nhà tài trợ vốn khi muốn tìm
hiểu về thực lực của công ty bạn, vừa giúp “trang điểm” cho hình ảnh công ty rất
hiệu quả:

- Tỷ lệ giá/lợi nhuận (P/E):
Cho đến nay, tỷ lệ này được sử dụng phố biến nhất
để đánh giá cổ phiếu và tình hình tài chính của công ty, thể hiện bạn sẵn sàng
trả bao nhiêu cho mỗi USD lợi nhuận của công ty.
- Tỷ lệ giá/doanh thu (P/S):
Chỉ số này có thể được sử dụng để nhận ra những
công ty có mạng lưới kinh doanh ổn định, nhưng lợi nhuận có thể giảm sút sau
quá trình phát triển quá nóng.
- Tỷ lệ giá/lưu lượng tiền mặt (P/C):
Con số doanh thu và lợi nhuận mà công ty
báo cáo là “sản phẩm” của những quy tắc tính toán phức tạp có thể được vận
dụng để làm sai lệch số liệu. Lưu lượng tiền mặt từ các hoạt động kinh doanh có
thể đưa ra một bức tranh xác thực hơn.
- Tỷ lệ giá/giá trị sổ sách (P/B):
Tỷ lệ này được dùng để đánh giá giá trị toàn
mạng lưới của công ty đối với các máy móc, thiết bị và các tài sản khác, thường
được sử dụng để tìm kiếm các mục tiêu tiếp quản.
Tài sản bảo đảm
Trong quá trình huy động vốn, một đòi hỏi tất yếu là khoản tiền vốn huy động
cần được đảm bảo bởi tài sản hợp pháp của công ty, hoạt động kinh doanh có
triển vọng cũng như thị trường mà công ty bạn đang kiểm soát.
Bạn nên chứng minh cho nhà tài trợ thấy những tài sản hữu hình và tài sản vô
hình mà bạn đang sở hữu. Đôi khi tài sản vô hình như giá trị thương hiệu, thị
phần, kênh phân phối… còn có giá trị lớn hơn rất nhiều so với tài sản hữu hình.
Đôi khi, việc nhờ một tổ chức chuyên nghiệp định giá công ty của bạn sẽ rất cần
thiết để việc huy động vốn của bạn được thực hiện dễ dàng và nhanh chóng
hơn.
Hạn chế rủi ro đối với nhà tài trợ vốn
Trong các kế hoạch huy động vốn, vấn đề lo ngại nhất của các nhà tài trợ là
những rủi ro tài chính do sự biến động của thị trường, như giá ngoại tệ lên

xuống thất thường, đồng nội tệ mất giá, thị trường bất động sản thay đổi, tình
trạng trượt giá phi mã,… Các nhà tài trợ vốn sẽ luôn xem xét và suy tính rất kỹ
về các rủi ro xấu nhất có thể xảy ra.
Chính vì vậy, để giúp các nhà tài trợ sớm ra quyết định, công ty nên có các
phương án giải thích rõ ràng về tính tối ưu và khả thi của khoản tiền huy động,
đồng thời việc giải thích càng chi tiết, rõ ràng bao nhiêu sẽ càng có lợi cho bạn
bấy nhiêu.
Sau cùng
, bạn chỉ nên cân nhắc tới một khoản huy động vốn, khi bạn tin tưởng
và tính toán thấy rằng lợi nhuận thu được từ các hoạt động kinh doanh được
đầu tư từ khoản vốn huy động đó sẽ cao hơn các chi phí huy động vốn. Và bạn
tuyệt đối không nên huy động vốn để trang trải các khoản lỗ của công việc kinh
doanh hiện tại, bởi việc này có thể kéo bạn lún sâu vào “vũng lầy” với tình trạng
khó khăn hơn về tài chính . Thay vào đó, bạn có thể cắt giảm các loại chi phí,
hợp lý hoá hoạt động kinh doanh sao cho tốt hơn và hiệu quả hơn. Bạn chỉ nên
tập trung vào các hoạt động kinh doanh nào chắc chắn mang lại lợi nhuận. Nếu
ngay cả biện pháp này cũng không giúp gì cho bạn, thì bạn nên suy nghĩ tới việc
chuyển hướng hoạt động kinh doanh của mình.