giáo án giáo dục học- chương 4

I. VAI TRÒ, NHIỆM VỤ VÀ QUỀN
I. VAI TRÒ, NHIỆM VỤ VÀ QUỀN
HẠN CỦA NGƯỜI THẦY GIÁO.
HẠN CỦA NGƯỜI THẦY GIÁO.


Người giáo viên có vai trò và nhiệm vụ gì ở
Người giáo viên có vai trò và nhiệm vụ gì ở
nhà trương phổ thổng ?
nhà trương phổ thổng ?
1. Vai trò:
1. Vai trò:

Là người thay mặt cho xã hội, người điều
Là người thay mặt cho xã hội, người điều
khiển quá trình dạy học, giáo dục học sinh
khiển quá trình dạy học, giáo dục học sinh

Tổ chức quá trình lĩnh hội kiến thức cho
Tổ chức quá trình lĩnh hội kiến thức cho
học sinh một cách dễ hiểu và lý thú.
học sinh một cách dễ hiểu và lý thú.

Người thầy giáo còn là tấm gương sáng về
Người thầy giáo còn là tấm gương sáng về
mọi phương diện để học sinh noi theo và
mọi phương diện để học sinh noi theo và
làm theo.
làm theo.


Trong dạy học hiện đại, vai trò của GV và
Trong dạy học hiện đại, vai trò của GV và
HS thể hiện ở những mối quan hệ nào ?
HS thể hiện ở những mối quan hệ nào ?
* Vai trò của người thầy và trò
* Vai trò của người thầy và trò
trong dạy học hiện đại:
trong dạy học hiện đại:

GV cung cấp-HS thu nhận-GV kiểm tra.
GV cung cấp-HS thu nhận-GV kiểm tra.

GV cung cấp và gợi ý mở rộng-HS thu
GV cung cấp và gợi ý mở rộng-HS thu
nhận từ giáo viên sau đó từ các nguồn
nhận từ giáo viên sau đó từ các nguồn
khác- GV kiểm tra.
khác- GV kiểm tra.

GV nêu vấn đề-HS tìm cách giải quyết vấn
GV nêu vấn đề-HS tìm cách giải quyết vấn
đề với sự giúp đỡ của GV. GV và HS cùng
đề với sự giúp đỡ của GV. GV và HS cùng
đánh giá.
đánh giá.

Gv trao đổi kinh nghiệm-HS nhận dạng
Gv trao đổi kinh nghiệm-HS nhận dạng
vấn đề với sự giúp đỡ của giáo viên. GV
vấn đề với sự giúp đỡ của giáo viên. GV

và HS cùng đánh giá.
và HS cùng đánh giá.

HS lựa chọn vấn đề nảy sinh-xác định vấn
HS lựa chọn vấn đề nảy sinh-xác định vấn
đề giải quyết vấn đề (Gv giúp đỡ). HS tự
đề giải quyết vấn đề (Gv giúp đỡ). HS tự
đánh giá.
đánh giá.
2, Nhiệm vụ.
2, Nhiệm vụ.
- Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên
- Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên
lí, chương trình giáo dục.
lí, chương trình giáo dục.
- Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân,
- Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân,
các quy định của pháp luật và điều lệ nhà
các quy định của pháp luật và điều lệ nhà
trường.
trường.
- Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của
- Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của
nhà giáo; tôn trọng nhân cách của người
nhà giáo; tôn trọng nhân cách của người
học, đối xử công bằng với người học, bảo
học, đối xử công bằng với người học, bảo
vệ các quyền lợi, lợi ích chính đáng của
vệ các quyền lợi, lợi ích chính đáng của
người học.

người học.
- Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng
- Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng
cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên
cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên
môn, nghiệp vụ, nêu gương tốt cho người
môn, nghiệp vụ, nêu gương tốt cho người
học.
học.
- Các nhiệm vụ khác theo quy định của
- Các nhiệm vụ khác theo quy định của
pháp luật.
pháp luật.
3, Quyền hạn.
3, Quyền hạn.
- Được giảng dạy theo chuyên ngành đào tạo.
- Được giảng dạy theo chuyên ngành đào tạo.
- Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng
- Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng
chuyên môn, nghiệp vụ.
chuyên môn, nghiệp vụ.
- Được hợp đồng, thỉnh giảng và nghiên cứu khác
- Được hợp đồng, thỉnh giảng và nghiên cứu khác
với các điều kiện bảo đảm thực hiện đầy đủ
với các điều kiện bảo đảm thực hiện đầy đủ
chương trình, kế hoạch do nhà trường giao cho.
chương trình, kế hoạch do nhà trường giao cho.
- Được nghỉ hè, nghỉ tết âm lịch, nghỉ học kì theo
- Được nghỉ hè, nghỉ tết âm lịch, nghỉ học kì theo
quy định của Bộ GD và ĐT.

quy định của Bộ GD và ĐT.
- Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
- Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
II. NHỮNG YÊU CẦU VỀ PHẨM CHẤT VÀ NĂNG
LỰC CỦA NGƯỜI THẦY GIÁO THCS.


1.
1.
Những yêu cầu chung.
Những yêu cầu chung.


- GV cần phải có năng lực chọn lọc các tri thức cơ
- GV cần phải có năng lực chọn lọc các tri thức cơ
bản, hiện đại, thực tiễn phù hợp với mục tiêu
bản, hiện đại, thực tiễn phù hợp với mục tiêu
giáo dục của bậc học, chuyển tải tới học sinh
giáo dục của bậc học, chuyển tải tới học sinh
với sự hấp dẫn cao.
với sự hấp dẫn cao.
- Người thầy giáo còn phải có năng lực phát triển
- Người thầy giáo còn phải có năng lực phát triển
cảm xúc, thái độ, hành vi của HS đảm bảo cho
cảm xúc, thái độ, hành vi của HS đảm bảo cho
người học làm chủ được và biết vận dụng hợp
người học làm chủ được và biết vận dụng hợp
lí những tri thức đã học vào cuộc sống.
lí những tri thức đã học vào cuộc sống.
- Người giáo viên cần phải có năng lực tự hoàn

- Người giáo viên cần phải có năng lực tự hoàn
thiện: phải có ý thức, có nhu cầu và có tiềm
thiện: phải có ý thức, có nhu cầu và có tiềm
năng không ngừng tự hoàn thiện về đạo đức, tư
năng không ngừng tự hoàn thiện về đạo đức, tư
cách, về chuyên môn, nghiệp vụ, phát huy tính
cách, về chuyên môn, nghiệp vụ, phát huy tính
chủ động, độc lập, sáng tạo trong hoạt động sư
chủ động, độc lập, sáng tạo trong hoạt động sư
phạm, biết phối hợp nhịp nhàng với tập thể sư
phạm, biết phối hợp nhịp nhàng với tập thể sư
phạm nhà trường trong việc thực hiện các mục
phạm nhà trường trong việc thực hiện các mục
tiêu giáo dục.
tiêu giáo dục.
- Về PPDH, người GV phải là người biết gợi mở vấn
- Về PPDH, người GV phải là người biết gợi mở vấn
đề, hướng dẫn, tổ chức, cố vấn, trọng tài cho
đề, hướng dẫn, tổ chức, cố vấn, trọng tài cho
các hoạt động tìm tòi, tranh luận của người học.
các hoạt động tìm tòi, tranh luận của người học.
- Người Gv phải là người vững được CNTT và vận
- Người Gv phải là người vững được CNTT và vận
dụng vào dạy học, sử dụng thành thạo các phần
dụng vào dạy học, sử dụng thành thạo các phần
mềm dạy học.
mềm dạy học.
2. Những yêu cầu về phẩm chất của người
2. Những yêu cầu về phẩm chất của người
thầy giáo ở trường THCS.

thầy giáo ở trường THCS.
a, Thế giới quan khoa học.
a, Thế giới quan khoa học.
Thế giới quan khoa học là hệ thống các quan điểm
Thế giới quan khoa học là hệ thống các quan điểm
của con người về tự nhiên, xã hội và con người ,
của con người về tự nhiên, xã hội và con người ,
tư duy một cách khoa học.
tư duy một cách khoa học.
TGQ của người thầy giáo là TGQKH, đó là quan
TGQ của người thầy giáo là TGQKH, đó là quan
điêm duy vạt biện chứng về các quy luật phát
điêm duy vạt biện chứng về các quy luật phát
triển cuẩ tự nhiên, XH và con người, lấy CN Mác-
triển cuẩ tự nhiên, XH và con người, lấy CN Mác-
Lenin và TTHCM làm cơ sở lí luận và phương
Lenin và TTHCM làm cơ sở lí luận và phương
pháp luận.
pháp luận.
- TGQKH của người Gv còn thể hiện ở chỗ là
- TGQKH của người Gv còn thể hiện ở chỗ là
người không được mê tín, dị đoan, phán
người không được mê tín, dị đoan, phán
xét thiếu khoa học…
xét thiếu khoa học…
b, Lòng yêu nghề, mến trẻ.
b, Lòng yêu nghề, mến trẻ.
Quá trình giáo dục là một quá trình “ Dùng
Quá trình giáo dục là một quá trình “ Dùng
nhân cách để giáo dục nhân cách” nó đòi

nhân cách để giáo dục nhân cách” nó đòi
hỏi người thầy giáo pahir là người có tấm
hỏi người thầy giáo pahir là người có tấm
lòng bao dung, yêu trẻ, yêu nghề, một
lòng bao dung, yêu trẻ, yêu nghề, một
long vì thể hệ trẻ., không cầu cao sang mĩ
long vì thể hệ trẻ., không cầu cao sang mĩ
vị.
vị.
Sản phẩm của người thầy giáo là nhân cách
Sản phẩm của người thầy giáo là nhân cách
của thể hệ trẻ, những tâm hôn, những
của thể hệ trẻ, những tâm hôn, những
nhân cách đang trưởng thành cần được
nhân cách đang trưởng thành cần được
nâng niu
nâng niu
* Biểu hiện của lòng yêu nghề, mến trẻ:
* Biểu hiện của lòng yêu nghề, mến trẻ:
- Say sưa làm việc hết mình, vướt qua mọi
- Say sưa làm việc hết mình, vướt qua mọi
khó khăn của ngoại cảnh, hy sinh lợi ích
khó khăn của ngoại cảnh, hy sinh lợi ích
của cá nhân cho công việc giáo dục học
của cá nhân cho công việc giáo dục học
sinh.
sinh.
- Trong công tác giảng dạy và giáo dục họ
- Trong công tác giảng dạy và giáo dục họ
luôn làm việc với tinh thần và trách nhiệm

luôn làm việc với tinh thần và trách nhiệm
cao, luôn cải tiến ND, PP, PT dạy học,
cao, luôn cải tiến ND, PP, PT dạy học,
không ngừng học tập để nâng cao tri
không ngừng học tập để nâng cao tri
thức.
thức.
- Cảm thấy hạnh phúc khi tiếp xúc với học
- Cảm thấy hạnh phúc khi tiếp xúc với học
sinh, đi vào thế giới tâm hồn độc đáo của
sinh, đi vào thế giới tâm hồn độc đáo của
học sinh.
học sinh.
- Là người gần giũ, ân cần, khoan dung,
- Là người gần giũ, ân cần, khoan dung,
vừa nghiêm nghị, công bằng, có yêu cầu
vừa nghiêm nghị, công bằng, có yêu cầu
cao đối với trẻ.
cao đối với trẻ.
- Trong dạy học biết tạo bầu không khí dân
- Trong dạy học biết tạo bầu không khí dân
chủ trong lớp học, biết khai thác mọi tiềm
chủ trong lớp học, biết khai thác mọi tiềm
năng sang tạo của học sinh.
năng sang tạo của học sinh.


: Vì vậy người giáo viên, phải là người
: Vì vậy người giáo viên, phải là người
gương mẫu, có ý thức trách nhiệm xã hội

gương mẫu, có ý thức trách nhiệm xã hội
cao, hăng hái tham gia vào sự phát triển
cao, hăng hái tham gia vào sự phát triển
cộng đồng, là tấm gương sang cho Hs noi
cộng đồng, là tấm gương sang cho Hs noi
theo.
theo.


Là người sống mô phạm, cuộc sống trong
Là người sống mô phạm, cuộc sống trong
sang, khiêm tốn, giản dị, chan hòa, gần
sang, khiêm tốn, giản dị, chan hòa, gần
giũ và sẵn long giúp đỡ mội người.
giũ và sẵn long giúp đỡ mội người.
c, Một số phẩm chất đạo đức, lối sống.
c, Một số phẩm chất đạo đức, lối sống.
-Người thầy giáo là người không những tác
-Người thầy giáo là người không những tác
động đến học sinh bằng những hoạt động
động đến học sinh bằng những hoạt động
trức tiếp của mình mà còn bằng tấm
trức tiếp của mình mà còn bằng tấm
gương của bản thân, những thái độ, hành
gương của bản thân, những thái độ, hành
vi của chính mình trong hoạt động.
vi của chính mình trong hoạt động.
- Những phẩm chất đạo đức, ý chí khác:
- Những phẩm chất đạo đức, ý chí khác:
+ Tinh thần, nghĩa vụ trong đạy học: đi dạy đúng

+ Tinh thần, nghĩa vụ trong đạy học: đi dạy đúng
giờ, không cắt xén chương trình…
giờ, không cắt xén chương trình…
+ Tình thần mình vì mọi người: tinh thần nhân
+ Tình thần mình vì mọi người: tinh thần nhân
đạo, lòng tôn trọng mọi người, trách nhiệm cao,
đạo, lòng tôn trọng mọi người, trách nhiệm cao,
hăng hái mọi hoạt động của cộng đồng
hăng hái mọi hoạt động của cộng đồng
+ Thái độ công bằng, chính trực , tính ngay thẳng
+ Thái độ công bằng, chính trực , tính ngay thẳng
trong cuộc sống và hoạt động nghề nghiệp.
trong cuộc sống và hoạt động nghề nghiệp.
+ Phong cách mô phạm, giản dị, chan hòa….
+ Phong cách mô phạm, giản dị, chan hòa….
3. Những yêu cầu về năng lực đối với người
3. Những yêu cầu về năng lực đối với người
thầy giáo ở trường THCS.
thầy giáo ở trường THCS.
a, Năng lực chấn đoán nhu cầu, đặc điểm đối
a, Năng lực chấn đoán nhu cầu, đặc điểm đối
tượng dạy học, giáo dục.
tượng dạy học, giáo dục.
- Đòi hỏi nhà giáo phải thâm nhập vào thế giới bên
- Đòi hỏi nhà giáo phải thâm nhập vào thế giới bên
trong của học sinh, hiểu biết tường tận đặc điểm
trong của học sinh, hiểu biết tường tận đặc điểm
tính cách của mỗi em, hoàn cảnh quan sát tinh
tính cách của mỗi em, hoàn cảnh quan sát tinh
tế những diễn biến tư tưởng tâm lí của trẻ.

tế những diễn biến tư tưởng tâm lí của trẻ.
- Việc nắm vững những đặc điểm tâm sinh lí, hoàn
- Việc nắm vững những đặc điểm tâm sinh lí, hoàn
cảnh của các em sẽ giúp ích to lớn trong công
cảnh của các em sẽ giúp ích to lớn trong công
tác giáo dục và dạy học trở nên hiệu quả hơn.
tác giáo dục và dạy học trở nên hiệu quả hơn.
b, Năng lực thiết kế, kế hoạch DH, giáo dục.
b, Năng lực thiết kế, kế hoạch DH, giáo dục.

Để lập được một kế hoạch phù hợp, khả
Để lập được một kế hoạch phù hợp, khả
thi có thể kiểm soát, đánh giá được thì
thi có thể kiểm soát, đánh giá được thì
người Gv phải nghiên cứu mục tiêu, ND,
người Gv phải nghiên cứu mục tiêu, ND,
chương trình SGK, lớp học, môn học, đặc
chương trình SGK, lớp học, môn học, đặc
điểm tâm sinh lí của học sinh.
điểm tâm sinh lí của học sinh.

Bản kế hoạch phải định rõ đầu vào (ĐK),
Bản kế hoạch phải định rõ đầu vào (ĐK),
và đầu ra( sản phẩm) các hoạt đọng, tiến
và đầu ra( sản phẩm) các hoạt đọng, tiến
độ, trách nhiệm thực hiện, thời gian, thời
độ, trách nhiệm thực hiện, thời gian, thời
điểm…
điểm…
C, Năng lực tổ chức thực hiện kế hoạch

C, Năng lực tổ chức thực hiện kế hoạch
DH/GD.
DH/GD.

Năng lực này đòi hỏi người GV phải có kĩ
Năng lực này đòi hỏi người GV phải có kĩ
năng nhớ, kĩ năng vận dụng kiến thức
năng nhớ, kĩ năng vận dụng kiến thức
khoa học, biết linh hoạt, lựa chọn, phối
khoa học, biết linh hoạt, lựa chọn, phối
hợp hợp lí, biết phát triển năng lực tự học
hợp hợp lí, biết phát triển năng lực tự học
của học sinh, biết phát triển vốn hiểu biết,
của học sinh, biết phát triển vốn hiểu biết,
lí luận và thực tiễn để không ngừng cải
lí luận và thực tiễn để không ngừng cải
thiện, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo
thiện, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo
dục
dục

Ngoài ra GV phải có kĩ năng giao tiếp để
Ngoài ra GV phải có kĩ năng giao tiếp để
tạo ra mối quan hệ hợp tác, cộng tác, huy
tạo ra mối quan hệ hợp tác, cộng tác, huy
động các nguồn lực vào giáo dục thể hệ
động các nguồn lực vào giáo dục thể hệ
trẻ.
trẻ.
d,

d,
Năng lực giám sát, đánh giá.
Năng lực giám sát, đánh giá.


- Người thầy giáo phải có không những năng lực
- Người thầy giáo phải có không những năng lực
đánh giá mà con phát triển năng lực tự đánh giá
đánh giá mà con phát triển năng lực tự đánh giá
và đánh giá lẫn nhau trong học sinh.
và đánh giá lẫn nhau trong học sinh.


-* Yêu cầu: Người thầy giáo phải nắm vững Pp
-* Yêu cầu: Người thầy giáo phải nắm vững Pp
kiểm tra truyền thống, linh hoạt trong việc vận
kiểm tra truyền thống, linh hoạt trong việc vận
dụng để kiểm tra, đánh giá học sinh.
dụng để kiểm tra, đánh giá học sinh.
* Lưu ý:
* Lưu ý:
+ Phải tiến hành công bằng, khách quan, khoa
+ Phải tiến hành công bằng, khách quan, khoa
học, chính xác, đúng người, đúng tội. Tránh
học, chính xác, đúng người, đúng tội. Tránh
chụp mũ, định kiến
chụp mũ, định kiến
+ Vận dụng linh hoạt các PP KT_ĐG. Đồng thời
+ Vận dụng linh hoạt các PP KT_ĐG. Đồng thời
cần nắm vững các đặc điểm tâm sinh lí, giới

cần nắm vững các đặc điểm tâm sinh lí, giới
tính, lứa tuổi.
tính, lứa tuổi.
e,
e,
Năng lực giải quyết các vấn đề xẩy ra
Năng lực giải quyết các vấn đề xẩy ra
trong hoạt động DH & GD.
trong hoạt động DH & GD.



Năng lực này không những giúp cho người
Năng lực này không những giúp cho người
thầy giáo tìm ra biện pháp hợp lí, phù hợp
thầy giáo tìm ra biện pháp hợp lí, phù hợp
với hoàn cảnh, điều kiện cụ thể mà còn
với hoàn cảnh, điều kiện cụ thể mà còn
không ngừng nâng cao trình độ, năng lực
không ngừng nâng cao trình độ, năng lực
nghề nghiệp của bản thân.
nghề nghiệp của bản thân.

Tóm lại: Các năng lực trên có mối quan hệ
Tóm lại: Các năng lực trên có mối quan hệ
mật thiết, bổ sung qua lại lẫn nhau giúp
mật thiết, bổ sung qua lại lẫn nhau giúp
cho người thầy giáo không ngừng hoàn
cho người thầy giáo không ngừng hoàn
thiện và phát triển năng lực nghề.

thiện và phát triển năng lực nghề.