giáo án 11 cơ bản chương 4

Trờng THPT Lý Bôn --Giáo án 11 nâng cao --- Giáo viên : Nguyễn văn Thế
Chơng 4. Đại cơng về hoá học hữu cơ

Bài 20
Mở đầu Hoá học hữu cơ
I - Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức
HS biết :
Khái niệm hợp chất hữu cơ, hoá học hữu cơ và đặc điểm chung của hợp chất
hữu cơ. Cách phân laoi hợp chất hữu cơ theo mạch cacbon. Phơng pháp xác định
định tính, định lợng các nguyên tố.
2. Về kĩ năng
HS nắm đợc tầm quan trọng của phân tích nguyên tố. Vì sao tính chất cả hợp
chất vô cơ lại khác tính chất của hợp chất hữu cơ.
II - Chuẩn bị
Dụng cụ : Bộ dụng cụ chng cất và phễu chiết, bình tam giác, giấy lọc, phễu.
Tranh vẽ bộ dụng cụ chng cất.
Hoá chất : Nớc, dầu ăn.
III -Tổ chức hoạt động dạy học
Hoạt động của GV &
HS
Nội dung
Hoạt động 1
GV yêu cầu HS nhắc lại
các khái niệm về hợp
chất hữu cơ, hoá học hữu
cơ, chú ý so sánh tỉ lệ về
số lợng hợp chất hữu cơ
so với hợp chất của
cacbon (chiếm tỉ lệ rất
lớn).

Hoạt động 2
GV đa ra một số thí dụ
về hợp chất hữu cơ HS
đã biết HS viết công
thức cấu tạo.
GV yêu cầu HS nhận
xét
I. Khái niệm hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ
Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon (trừ CO, CO
2
,
muối cacbonat, xianua, cacbua...).
Hoá học hữu cơ là ngành Hoá học chuyên nghiên cứu
các hợp chất hữu cơ.
II. Đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ
CH
4
; C
2
H
4
; C
2
H
5
OH ; CH
3
Cl, ..
a) Về thành phần và cấu tạo
Nhất thiết phải chứa cacbon. Ngoài ra còn có các

nguyên tố khác nh H, O, N, S, P, halogen...
Liên kết hoá học ở các hợp chất hữu cơ thờng là liên
kết cộng hoá trị.
b) Về tính chất vật lí
Thờng có nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp (dễ
bay hơi)
Thờng không tan hoặc ít tan trong nớc, nhng tan
trong dung môi
hữu cơ.
c) Về tính chất hoá học
Đa số các hợp chất hữu cơ khi bị đốt thì cháy, chúng
kém bền với nhiệt nên dễ bị phân huỷ bởi nhiệt.
Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thờng xảy ra
chậm, không hoàn toàn, không theo một hớng nhất
Trờng THPT Lý Bôn Huyện vũ Th Tỉnh Thái Bình
Cùng nhau chia sẻ ngân hàng câu hỏi giáo án kinh nghiệm giảng dạy !
C H
Ư Ơ
N G
V
Trờng THPT Lý Bôn --Giáo án 11 nâng cao --- Giáo viên : Nguyễn văn Thế
Hoạt động 3
GV làm thí nghiệm phân
tích glucozơ : Trộn kĩ
khoảng 2 g glucozơ với 2
g bột CuO cho vào đáy
ống nghiệm. Đa nhúm
bông có tẩm CuSO
4
khan

vào khoảng 1/3 ống
nghiệm (kể từ miệng ống
nghiệm).Lắp ống nghiệm
lên giá đỡ (chú ý để ống
nghiệm nằm ngang
miệng ống nghiệm hơi
chúc xuống).Đun nóng
cẩn thận phần hỗn hợp
glucozơ và CuO. Hớng
dẫn HS quan sát hiện t-
ợng, nhận xét hiện tợng
rút ra kết luận.
Hoạt động 4
HS nghiên cứu SGK rút
ra kết luận phơng pháp
xác định sự có mặt của
nitơ trong hợp chất hữu
cơ.
Hoạt động 5
GV làm thí nghiệm xác
định halogen : Lấy 1
phễu thuỷ tinh có tráng
dung dịch AgNO
3
.Giấy
lọc có tẩm CHCl
3
đợc
đốt trong capsun
Đa phễu thuỷ tinh chụp

lên phía trên ngọn lửa
(xem hình 5.6 SGK).HS
nhận xét hiện tợng, giải
thích rút ra phơng pháp
xác định sự có mặt của
halogen trong hợp chất
định, thờng cần đun nóng hoặc cần có xúc tác.
IV. Sơ lợc về phân tích nguyên tố.
1. Pphân tích định tính
Phân tích định tính nguyên tố nhằm xác định các
nguyên tố có mặt trong hợp chất hữu cơ.
1. Xác định cacbon và hiđro
Glucozơ
o
CuO
t
+

CO
2
+ H
2
O
Nhận CO
2
: CO
2
+ Ca(OH)
2
CaCO

3

+ H
2
O
vẩn đục
Nhận ra H
2
O : CuSO
4
+ 5H
2
O CuSO
4
.5H
2
O
trắng xanh
Kết luận : Trong thành phần của đờng kính có nguyên
tố C và H.
2. Xác định nitơ
Thí dụ :
C
x
H
y
N
t
O
z

o
2 4
H SO ,t

(NH
4
)
2
SO
4
+ ......
(NH
4
)
2
SO
4
+2NaOH
o
t

Na
2
SO
4
+ 2H
2
O + NH
3

3. Xác định halogen
Khi đốt, hợp chất hữu cơ chứa clo bị phân huỷ, clo
tách ra dới dạng HCl và đợc nhận biết bằng bạc nitrat :
(C, H, O, Cl) CO
2
+ H
2
O + HCl
AgNO
3
+ HCl AgCl + HNO
3
AgCl bám trên thành phễu có thể đợc hoà tan bằng
dung dịch NH
3
.
2. Phân tích định lợng
1. Định lợng cacbon, hiđro:
Biến thiên khối lợng
2
CO
m
bình (2) bị hấp thụ.
A : Chất hữu cơ.
Cu : Cung cấp oxi hoá
Bình 1 : Hấp thụ H
2
O
Bình 2 : Hấp thụ CO

2
Dòng khí O
2
dùng đuổi hết không khí trong thiết bị.
2. Định lợng nitơ
Rút ra nhận xét về phơng pháp phân tích định lợng
nitơ : Phơng pháp thể tích.
3. Định lợng các nguyên tố khác
Định lợng halogen : Chuyển halogen thành HX, định
lợng dới dạng AgX (X = Cl, Br).
Phân tích định tính :
2
Ca(OH)
2
CO
: kết luận có
C
Trờng THPT Lý Bôn Huyện vũ Th Tỉnh Thái Bình
Cùng nhau chia sẻ ngân hàng câu hỏi giáo án kinh nghiệm giảng dạy !
Phân tích
định tính
Chất hữu cơ
A
Phân tích
g
định lượng
Chất hữu cơ
m
Trờng THPT Lý Bôn --Giáo án 11 nâng cao --- Giáo viên : Nguyễn văn Thế
hữu cơ.

Hoạt động 6
HS quan sát sơ đồ phân
tích định lợng C, H (hình
5.1) tìm hiểu vai trò của
các chất trong các thiết
bị, thứ tự lắp đặt các thiết
bị :
Hoạt động 7
HS nghiên cứu sơ đồ
phân tích định lợng nitơ
trong SGK :
Hoạt động 8
Dới sự hớng dẫn của GV
HS nghiên cứu SGK, rút
ra nhận xét : Định l ợng l-
u huỳnh : Chuyển thành
SO
2
hoặc muối sunfua
rồi định lợng.
Định lợng oxi : m
O
= m
A
m
C
m
H
m
S

...
Hoạt động Hvận dụng
bài học để xác hàm lợng
% của C, H, N, O ở
hợp chất A.
Đáp số : %C =
77,34% ; %H = 7,64% ;
%N = 1,48 ; %O =
13,34%
Hoạt động 9
Củng cố : GV có thể
củng cố bài bằng sơ đồ
sau :
4
CuSO
2 4 2
khan
H O CuSO .5.H O
màu
xanh : kết luận có H
o
OH
4 3
t
NH NH

+

mùi khai :
kết luận có N

3
AgNO
X


: kết luận có X
(Halogen).
Phân tích định lợng :
2 4
2
H SO
2 H O H
H O m m
+

2
ddOH
2 CO C
CO m m


N
2
: đo thể tích ở đktc
Ag
X
HX AgX m
+
+

SO
2
m
S
m
O
: m
A
(m
C
+ m
H
+ m
X
+ m
S
)
IV- Cng c bài học
Bi tp v nh / SGK
Bài 21
Trờng THPT Lý Bôn Huyện vũ Th Tỉnh Thái Bình
Cùng nhau chia sẻ ngân hàng câu hỏi giáo án kinh nghiệm giảng dạy !
Trờng THPT Lý Bôn --Giáo án 11 nâng cao --- Giáo viên : Nguyễn văn Thế
Công thức phân tử hợp chất hữu cơ
I - Mục tiêu bài học
1. Về kiến thức
HS biết: các khái niệm và ý nghĩa : Công thức đơn giản nhất, công thức
phân tử.
2. Về kĩ năng
HS biết :

Cách thiết lập công thức đơn giản nhất từ kết quả phân tích nguyên tố.
Cách tính phân tử khối và cách thiết lập công thức phân tử.
II - Chuẩn bị
Máy tính bỏ túi
III - Tổ chức hoạt động dạy học
Hoạt động của GV & HS Nội dung
Hoạt động1
GV yêu cầu HS viết công
thức phân tử một số chất đã
biết, tìm tỉ lệ số nguyên tử
từng nguyên tố trong mỗi
công thức, suy ra công thức
đơn giản nhất.
HS nêu ý nghĩa của công
thức phân tử và công thức
đơn giản nhất.
Hoạt động 2
Dới sự hớng dẫn của GV,
HS lần lợt giải bài toán theo
các bớc sau :
Hoạt động 4
HS căn cứ vào kiến thức đã
học (bài mol, thể tích mol
I. Công thức đơn giản nhất
1. Công thức phân tử và công thức đơn giản nhất
a.TD: SGK
b.ý nghĩa:
Công thức phân tử cho biết : Số nguyên tử
mỗi nguyên tố có trong phân tử.
Công thức đơn giản nhất cho biết : Hợp

chất tạo bởi nguyên tố hoá học nào và tỉ lệ về số
lợng nguyên tử các nguyên tố trong phân tử (tỉ lệ
tối giản).
c. Chú ý:
2. Thiết lập công thức đơn giản nhất
a) Thí dụ:Bớc 1 : Xác định thành phần định tính
chất A : C, H, O
Bớc 2 : Đặt công thức phân tử của A : C
x
H
y
O
z
Bớc 3 : Căn cứ đầu bài tìm tỉ lệ
x : y : z =
73,14
12
:
7, 24
1
:
19, 62
16
= 5 : 6 : 1
Bớc 4 : Từ tỉ lệ tìm công thức đơn giản nhất :
C
5
H
6
O

b) Tổng quát:SGK
II. Thiết lập công thức phân tử
1. Xác định phân tử khối
M = 22,4.d (d : khối lợng riêng của khí g/l
(hơi) ở đktc)
M
A
= M
B
.d
A/B
M
A
= 29.d
A/kk
Thí dụ : Hiđrocacbon A nặng gấp 2 lần không khí.
Hãy tính khối lợng mol của A và suy ra công thức
phân tử của A.
M
A
= 29 . d
A/kk
= 29 . 2 = 58 g
Trờng THPT Lý Bôn Huyện vũ Th Tỉnh Thái Bình
Cùng nhau chia sẻ ngân hàng câu hỏi giáo án kinh nghiệm giảng dạy !
Trờng THPT Lý Bôn --Giáo án 11 nâng cao --- Giáo viên : Nguyễn văn Thế
phân tử)
Rút ra các biểu thức tính
phân tử khối.
GV cho một số thí dụ yêu

cầu HS áp dụng biểu thức để
xác định phân
tử khối.
Hoạt động 6
Từ thí dụ trong SGK, HS
thực hiện các bớc :
Hoạt động 7
GV gợi ý HS tổng kết theo sơ
đồ trong SGK.
x y
(C H )
M
= 58 g A = C
4
H
10
2. Thiết lập công thức phân tử
a) Thí dụ :
Bớc 1 : Xác định khối lợng mol : M
A
= 164
(g)
Bớc 2 : Căn cứ đầu bài tìm CTĐGN : C
5
H
6
O
Bớc 3 : Xác định CTTQ : (C
5
H

6
O)
n
suy ra n = 2
vậy CTPT của A : C
10
H
12
O
2
.
Thiết lập CTPT trực tiếp từ phân tử khối (để ở
phần củng cố nếu còn
thời gian)
b) Tổng quát :SGK
BTVN
1. a). Công thức đơn giản nhất của : Vitamin A
là : C
2O
H
30
O ; Vitamin C là : C
3
H
4
O
3
2. Đặt công thức tổng quát hợp chất là
C
x

H
y
O
z
N
t
Có x : y : z : t =
%C
12
:
%H
1
:
%O
16
:
%N
14
Công thức đơn giản nhất : C
12
H
13
O
2
N
b.Vậy công thức đơn giản nhất của hợp chất hữu
cơ là C
10
H
14

O
3
3.PTK = 112đvC
b) Đặt công thức phân tử của hiđrocacbon là :
C
x
H
y
ta có : 12x + y = 112

y = 112 12x. Vậy
7,9 < x < 9,3
x = 8

y = 16 CTPT : C
8
H
16
; Ctđg: CH
2
x = 9

y = 4 CTPT : C
9
H
4
; Ctđgn : C
9
H
4

IV- Cng c bài học
B i t p v nh /SGK
Trờng THPT Lý Bôn Huyện vũ Th Tỉnh Thái Bình
Cùng nhau chia sẻ ngân hàng câu hỏi giáo án kinh nghiệm giảng dạy !