Tiểu luận khóa quản lý giáo duc

1
MỤC LỤC
Nội dung Trang
* Lời nói đầu…………………………………………………………………2
* Phần mở đầu………………………………………… 3
* Phần nội dung………………………………………………………………5
Chương I: Cơ sở lý luận về vấn đề: Hiệu trưởng tổ chức phát triển
kĩ năng tự học trong trường tiểu học………………… 5
Chương II: Cơ sở thực tiễn về vấn đề: Nhiệm vụ của nhà trường trong việc
phát triển kĩ năng tự học……………………………… 6
Chương III: Giải pháp –Các kết quả của vấn đề: Hiệu trưởng tổ chức phát triển
kĩ năng tự học trong trường tiểu học……………………9
* Phần kết luận và kiến ghị………………………………………………… 14
* Tài liệu tham khảo…………………………………………………………16
oOo
LỜI NÓI ĐẦU
Bậc tiểu học, mỗi lớp có một vị trí riêng, thực hiện chương trình thay sách giáo
khoa, đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực học tập của học sinh đây là
một vấn đề rất cần thiết hiện nay , nên tôi tâm đắc nhất đề tài : “ Phát triển kĩ năng tự
học cho học sinh trong nhà trường tiểu học”.
Tuy nhiên do điều kiện về thời gian cũng như năng lực có hạn, đồng thời lại là
một quản lí trẻ vốn kinh nghiệm còn hạn chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót.
Kính mong được sự góp ý, cảm thông và nhận xét bổ sung của quý thầy cô và các bạn
đồng nghiệp để kinh nghiệm này có tính khả thi trong công tác tổ chức phát triển kĩ
năng tự học cho học sinh trong nhà trường tiểu học.
Xin được trân trọng và bày tỏ lòng biết ơn quý Ban giám hiệu, quý thầy cô của
Trường Đại Học Sư Phạm Đồng Tháp đã truyền đạt cho tôi những kiến thức, những
kinh nghiệm bổ ích và quý báu về công tác quản lý trường học.
Kính chúc quý thầy , cô nhiều niềm vui sức khỏe và hạnh phúc.
Tân Bình, ngày 12 tháng 6 năm 2008

oOo

2
PHẦN MỞ ĐẦU
I . LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Trong những năm gần đây , Nghị quyết của Đại hội Đảng và văn kiện khác của
Nhà nước và của Bộ Giáo dục và Đào tạo đều nhấn mạnh rằng , cần đổi mới phương
pháp giáo dục cho phù hợp với sự phát triển của đất nước để đào tạo ra những con
người “… năng động , sáng tạo , có năng lực giải quyết vấn đề”.
Bậc tiểu học rất quan trọng trong việc đặt nền móng hình thành nhân cách cho
học sinh trên cơ sở cung cấp những tri thức ban đầu , trang bị các phương pháp kĩ năng
ban đầu về các hoạt động nhận thức , trên cơ sở đó bồi dưỡng trí thông minh và sáng
tạo, để chuẩn bị học tiếp các giai đoạn sau hoặc bước vào hoạt động thực tiển.Nghiên
cứu việc dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, kích thích trí tò mò và tư
duy độc lập, phát triển năng lực giải quyết vấn đề, thúc đẩy việc tự học.
Phát triển kĩ năng tự học góp phần quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp
suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề. Nó góp phần vào việc
hình thành các phẩm chất cần thiết, quan trọng của con người như cần cù, cẩn thận, ý
trí vượt khó, làm việc có kế hoạch, có nề nếp và tác phong khoa học.Do đặc thù và tầm
quan trọng của phát triển kĩ năng tự học mỗi người giáo viên trong công tác giảng dạy
của mình đều phải chú trọng tới việc tổ chức dạy và học như thế nào để tiết dạy, bài
học đảm bảo đúng tinh thần “ Nhẹ nhàng hơn, tự nhiên hơn và hiệu quả hơn”, đó là sự
đổi mới phương pháp dạy học.
Như đã biết: Phương pháp là con đường biện pháp, cách thức thực hiện mục đích
đã đề ra và phương pháp chính là sự vận động của nội dung, có nghĩa là nội dung dạy
học nào sẽ ứng với phương pháp ấy.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu chỉ đạo chuyên môn , tôi nhận thấy rằng:
“ Phát triển kĩ năng tự học cho học sinh” là rất quan trọng nhưng muốn tổ chức phát
triển kĩ năng tự học cho học sinh, người hiệu trưởng trước hết phải hiểu rõ tự học là gì?
ý nghĩa của tự học, mối quan hệ giữa dạy học và tự học, những việc cần làm để phát

triển tự học; tiếp theo phải làm cho các giáo viên nắm vững những kiến thức này và sau
3
đó, phải biết cách thức tổ chức đưa phương pháp tự học vào nhà trường .
Vậy phải dạy học như thế nào phát huy tính tích cực tự học của học sinh, không
gây nhàm chán mà phát triển óc sáng tạo? Đây là câu hỏi khiến mỗi giáo viên, mỗi nhà
trường tiểu học phải băn khoăn, suy nghĩ. Từ những lý do khách quan, chủ quan trên ,
xuất phát từ tình hình thực tế của nhà trường, căn cứ vào thực tế giảng dạy, đội ngủ
giáo viên và việc học của học sinh, thông qua việc học tập, nghiên cứu và chỉ đạo
chuyên môn, nên tôi chọn đề tài này để nghiên cứu sâu hơn, tìm ra phương pháp, biện
pháp thích hợp cho việc: “ Tổ chức phát triển kĩ năng tự học trong trường tiểu học”.
II . GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI :
Căn cứ vào mục đích yêu cầu, nội dung của đề tài mà tôi đã chọn, căn cứ vào
thời gian cho phép để soạn đề tài, cho nên bài tiểu luận này tôi chỉ đi nghiên cứu sâu
một số vấn đề thuộc phạm vi phát triển kĩ năng tự cho học sinh trong trường tiểu học .
Nội dung đề tài chỉ nghiên cứu những vấn đề sau:
- Nhiệm vụ của nhà trường trong việc phát triển kĩ năng tự học.
- Hiệu trưởng tổ chức phát triển kĩ năng tự học trong nhà trường.
III . MỤC ĐÍCH –NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI:
+ Mục đích nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng về việc đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh tiểu học, kết hợp với lý
luận đã học để rút ra kinh nghiệm trong công tác quản lý tổ chức phát triển kĩ năng tự
học cho học sinh tiểu học trong nhà trường .
+Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiển liên quan đến công tác tổ chức
phát triển kĩ năng tự học cho học sinh tiểu học.
- Phân tích thực trạng việc tổ chức cho học sinh tự học trong trường tiểu học
hiên nay.
- Xác định giải pháp và kết quả nghiên cứu.
4
PHẦN NỘI DUNG

Chương I: Cơ sở lý luận về vấn đề Hiệu trưởng tổ chức phát triển kĩ năng tự
học cho học sinh trong nhà trường tiểu học:
I. khái niệm tự học của học sinh:
Là hình thức hoạt động nhận thức của cá nhân nhằm nắm vững tri thức, kĩ
năng ,thái độ đo chính người học tiến hành, người học tự quyết định mục tiêu,tự quyết
định tiến trình học tập, tự lựa chọn hoạt động học tập và tự mình kiểm tra,kiểm soát,
đánh giá.
II. Các vấn đề liên quan đến tự học của học sinh:
II.1. Dạy học và tự học là hai mặt của quá trình giáo dục có quan hệ khăng
khích với nhau, hổ trợ cho nhau. Trong quá trình tự học của học sinh có tính chất tích
cực, chủ động và có tác dụng trực tiếp quyết định chất lượng giáo dục. Tronh quá trình
giáo dục – dạy học của nhà trường, Giáo viên đóng vai trò chủ đạo, kích thích, động
viên, dẫn đường học sinh học tập có hiệu quả và đúng hướng.
Trong nhà trường, tự học có quan hệ chặt chẽ với quá trình dạy học nhưng có
tính độc lập và mang sắc thái cá nhân. Tự học giúp người học chuẩn bị học tập suốt
đời; phát triển thái độ học tập độc lập, học tập tự quản; có những kĩ năng điều khiển
việc học tập và những kĩ năng thực hành; chuyển đổi từ hướng bên ngoài thành định
hướng bên trong và tự điều khiển.
II.2. Trong quá trình dạy học những định hướng bên ngoài như yêu cầu hướng
dẫn của giáo viên, sách giáo khoa, tài liệu học tập … cùng với định hướng bên trong
của chính học sinh sẽ tác động đến học sinh ( xem hình 1).
H1: HS trong quá trình dạy học:

5
Những định
hướng bên ngoài
Những định
hướng bên trong
Học sinh
Dạy học phát triển kĩ năng tự học chú ý đến xây dựng động cơ học tập của học

sinh , để học sinh vươn tới đối tượng dạy học, tức là chiếm lĩnh các kiến thức, kĩ năng,
thái độ. Giáo viên là người tổ chức, quan sát, hướng dẫn, đánh giá; học sinh học, tự
đánh giá và đánh giá lẫn nhau. Trong học tập độc lập, Người học sẽ học cái họ thích,
họ thấy cần, họ tự đánh giá việc học của mình ( xem hình 2).
H 2: Tác động đến HS trong dạy học phát triển kĩ năng tự học
Chương II: Cơ sở thực tiễn về vấn đề: Nhiệm vụ của nhà trường trong việc
phát triển kĩ năng tự học:
1. Phát triển những kĩ năng tự học cần thiết:
1.1. Kĩ năng năng nhận thức, kĩ năng nghe giảng, ghi chép bài giảng
hợp lí, phương pháp đọc sách, phương pháp suy luận,( diễn dịch, quy nạp), kĩ năng
dùng khái niệm đã biết để định nghĩa , giải thích các khái niệm, ý tưởng mới, tóm tắt
các kiến thức mới đã học trong mối liên hệ thành một chỉnh thể,…
1.2. Kĩ năng xã hội: Trong nhà trường làm việc theo nhóm là cách tiếp
cận được sử dụng rộng rãi, trong đó các thành viên kết hợp với nhau để thực hiện
nhiệm vụ của mình với phương pháp và lí tưởng khác nhau. Qua hoạt động nhóm, học
sinh rèn luyện được sự tập trung chú ý, học được cách đặt câu hỏi, kĩ năng giao tiếp,…
1.3. Kĩ năng điều khiển quá trình học tập bao gồm lập kế hoạch, thực
hiện kế hoạch, theo dõi, giám sát, đánh giá và điều chỉnh việc học tập. Các yếu tố này
tạo nên chu trình tổ chức việc học tập, học sinh tự quản quá trình học của bản thân
mình ( xem hình 3) .
6
Những định hướng bên ngoài
Những định hướng bên trong
Học sinh
H 3: Chu trình tổ chức học tập
Lập kế hoạch học tập ( xác định mục tiêu , suy nghĩ về nhiệm vụ và các phương
tiện cần sử dụng , xây dựng một kế hoạch, lựa chọn các phương pháp tiềm năng, thực
hiện các phương pháp, đánh giá các phương pháp, điều chỉnh các phương pháp, đánh
giá cách tiếp cận trong các trường hợp khác). Sau khi có kế hoạch học tập, điều cần
thiết và chủ yếu là làm sao cho học sinh tuân thủ trình tự công việc đã ghi trong kế

hoạch cho đến khi hoàn thành, không bị chệch khỏi kế hoạch.
Đánh giá thường xuyên quá trình học tập và hoàn thành kế hoạch học tập là
phương tiện mãnh mẽ để kích thích, nâng cao chất lượng của quá trình học tập nói
chung, tự học nói riêng. Để đánh giá quá trình học tập người học cần trả lời các câu hỏi
như: Muốn làm điều gì? Làm điều đó như thế nào? Điều gì đã được thực hiện tốt? Làm
thế nào để bạn biết đã thực hiện tốt? Điều gì đã không được thực hiện tốt? Tại sao? Lí
do? Bạn có rút ra được kinh nghiệm gì cho lần sau không? Một cách tự nhiên, việc
đánh giá như vậy sẽ vẫn đến hành động điều chỉnh.
Như vậy, để điều khiển quá trình học tập, người học phải chú ý đến quy trình
học tập, đến những vấn đề then chốt, chú ý có chọn lựa đến những nhiệm vụ hoặc đối
tượng cụ thể, tự đánh giá và sắp xếp việc học của mình, vận dụng phong cách học tập
thích hợp,…
2.2. Hỗ trợ cho việc tự học:
Người giáo viên phải:
7
Lập kế hoạch
Hành động
điều chỉnh
Thực hiện
Đánh giá
a/ Đóng vai trò là người quan sát, hướng dẫn, dùng các phương pháp giảng
dạy khác nhau để giúp đỡ học sinh:
- Kết nối các kiến thức đã biết,
- Suy nghĩ về phương pháp học tập của mình,
- Tìm ra phương pháp học tập mới,
- Tổng quát hóa ( áp dụng những kiến thức trong bài học này sang bài học khác)
b/ Nghiên cứu học sinh, giáo viên những khu vực phát triển gần nhất của học
sinh, tức là phải tìm ra những khu vực học sinh cần được phát triển, kế cận với năng
lực hiện tại của họ.
c/ Hiệu chỉnh tác động của mình theo mức độ tự điều khiển của học

sinh.J.Vermunt đã chỉ ra hiệu quả của mối quan hệ tương tác giữa định hướng bên
ngoài(điều khiển từ bên ngoài) và định hướng bên trong( tự điều khiển) như bảng sau:
Bảng 1
Điều khiển từ bên ngoài
Chặt chẽ Bình thường Nhẹ nhàng
Mức
độ tự
điều
khiển
Cao Sự tương tác có hại Sự tương tác có hại
Có sự phù hợp: bổ
cho nhau
Trung bình Sự tương tác có hại
Có sự phù hợp: bổ
cho nhau
Sự tương tác
có tính xây dựng
Thấp
Có sự phù hợp: bổ
cho nhau
Sự tương tác có
tính xây dựng
Sự tương tác cóhại
Như vậy, nếu mức độ điều khiển của học sinh thấp thì giáo viên cần phải kiểm
soát chặt chẽ, có tác động mạnh hoặc trung bình; nếu mức độ tự điều khiển của học
sinh trung bình thì tác động của giáo viên cần ở mức độ trung bình hoặc lỏng lẻo; nếu
mức độ tự điều khiển của học sinh cao thì tác động kiểm soát, điều khiển của giáo viên
chỉ nên ở mức nhẹ nhàng.
2.3. Tạo ra môi trường học tập thuận lợi: Giáo viên phải động viên sự học độc
lập của học sinh và bảo đảm cho học sinh có được những phương tiện, điều kiện học,

giáo viên cần chú ý đến các chiến lược trong lĩnh vực tri thức, cảm xúc và kĩ năng điều
khiển việc tự học của học sinh, suy ngẫm các vấn đề: Tôi đã dạy kĩ năng và thái độ cho
học sinh như thế nào? Học sinh đã học những điều đó như thế nao? Về phương tiện,
8
điều kiện học cần thấy rằng việc có đủ những trang thiết bị dạy học là tốt, song yếu tố
quan trọng hơn và cần thiết hơn lại là các phương pháp và kĩ thuật như: Các phương
pháp học tập; vẽ sơ đồ nhận thức( Cognitive mapping) về nội dung đã học( Khi bạn vẽ
sơ đồ nhận thức, nó sẽ giúp bạn suy nghĩ về những gì bạn biết và những gì bạn không
biết); huy động các nguồn nhân lực như phụ huynh học sinh theo dõi và giúp đở học
sinh trong học tập,…
2.4. Tiếp cận tự học theo tiến trình: Giáo viên phát triển kĩ năng tự học cho học
sinh theo các bước sau đây:
a/ Tìm hiểu phương pháp học tập đã có của học sinh; về mặt kiến thức, xem
học sinh đã biết cái gì, chưa biết cái gì?
b/ Thông tin về phương pháp học tập của học sinh và phân tích có những
phương pháp nào;
c/ Minh họa về kết quả đạt được khi thực hiện một phương pháp học nào đó;
d/ Cho học sinh làm một số bài tập;
e/ Ôn tập và đưa ra thông tin phản hồi ngày cho học sinh;
f/ Giáo viên và học sinh xem xét lại toàn bộ quy trình. Cần suy ngẫm các câu
hỏi: Tôi phải đánh giá như thế nào? Làm sao phải phát triển tự học cho chính mình?
Lĩnh vực nào có thể phát huy tự học?
Giáo viên cần nhận thức 4 cấp độ phát triển tự học của học sinh. Đó là: Tự mình
làm việc, làm việc một cách độc lập, học tập một độc lập, học tập một cách có trách
nhiệm.
Chương III: Giải pháp – Các kết quả của vấn đề: Hiệu trưởng tổ chức phát
triển kĩ năng tự học cho học sinh trong nhà trường tiểu học:
I. Giải pháp :
1. Đánh giá thực trạng của trường: Hiệu trưởng, giáo viên, học sinh có nắm
phương pháp tự học hay chưa? Bao nhiêu phần trăm giáo viên, học sinh, hiểu biết về tự

học? Trình độ chuyên môn của giáo viên như thế nào? Kĩ năng sử dụng máy tính của
giáo viên? Cơ sở vật chất, thư viện, thiết bị dạy học thế nào? Lớp có quá đông học sinh
9
hay không? Qua đánh giá thực trạng, người hiệu trưởng xác định được các vấn đề, tạo
cơ sở cho việc đặt ra mục tiêu và giải pháp thích hợp.Chẳng hạn, một nhà trường có thể
xây dựng kế hoạch thực hiện theo 3 giai đoạn trong thời gian từ 4-5 năm ( giai đoạn
đầu: 1 năm , giai đoạn hai: 1-2 năm, giai đoạn ba: 2 năm).
2. Xác định mục tiêu :
- Mục tiêu chung có thể đặt ra như sau: Giáo viên, học sinh hiểu rõ và sử
dụng tốt phương pháp tự học trong nhà trường. Thể hiện qua viiệc: tích cực thực hiện
chủ trương đổi mới giáo dục của nhà nước, giáo viên thể hiện rõ vai trò của người tổ
chức, thay đổi phương pháp giáo dục theo tinh thần phát huy tính tích cực của học sinh,
phát triển khả năng tự học của học sinh , tạo môi trường tốt cho học sinh học tập.
- Mục tiêu cụ thể, chẳng hạn: Tất cả cán bộ giáo viên đều quán triệt các
văn bản chỉ đạo về đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy học, quan tâm và
nhận thức đúng về phương pháp tự học, 100% giáo viên được tập huấn về phương
pháp tự học, tỉ lệ HS / lớp và số lớp của trường tối thiểu phải đạt chuẩn quốc gia, cơ sở
vật chất, thư viện và thiết bị dạy học đủ số lượng và đạt chất lượng theo quy định của
Bộ GD & ĐT, ít nhất 70% giáo viên áp dụng phương pháp day học tích cực, phát triển
kĩ năng tự học của học sinh.
3. Xác định giải pháp.Phương châm thực hiện nên là:“Triển khai từng bước,
linh hoạt, thành công ngay từ bước đầu”.Có thể chia thành một số giai đoạn như sau;
Giai đoạn 1: Tiếp nhận sự đổi mới. Ở giai đoạn này giáo viên phải
hướng dẫn nhiều vì học sinh chưa nắm vững khái niệm và phương pháp tự học, chưa
có khái niệm tự học, nên chỉ chọn một số nội dung, một số lớp hoặc khối lớp để chỉ
đạo điểm theo một kế hoạch chặt chẽ, rút kinh nghiệm rồi triển khai đại trà. Nên bắt
đầu từ lớp đầu cấp. Tiến hành đồng bộ cho cả giáo viên và học sinh. Giai đoạn 1 có thể
gồm những việc sau đây:
+ Hiệu trưởng nhà trường quán triệt ý tưởng và chấp thuận;
+ Giáo viên được tập huấn về dạy học hướng tự học, sau đó nhà trường

hổ trợ để họ thực hiện;
10
+ Tổ chúc thử nghiệm dạy học hướng tự học: chọn lớp không quá đông
học sinh, giáo viên cốt cán tích cực đổi mới, lập kế hoạch ( năm, tháng);
+ Áp dụng dạy học tích cực, giáo viên yêu cầu học sinh đọc trước bài sẽ
học, đưa ra một số yêu cầu có liên quan đến kiến thức mới mà học sinh cần thực hiện,
học sinh được hoạt động nhóm trong những giờ học thích hợp, giáo viên trao bài tập
thêm cho những học sinh giỏi, giúp đở thêm cho những học sinh yếu,…
+ Bổ sung, nâng cấp cơ sở vật chất- thiết bị dạy học ít nhất là đủ cho các
lớp chọn làm thí điểm.
Giai đoạn 2: Mở rộng thực hiện ở tất cả các tổ, khối lớp: chọn giáo viên cốt
cán làm trước , rút kinh nghiệm, ra chính sách để thực hiện ( đánh giá, khuyến khích,
khen thưởng ); nâng cấp đội ngũ, đầu tư cơ sở vật chất , thiết bị dạy học đủ cho toàn
trường, tổ chức trường lớp phù hợp: lớp không quá đông học sinh.
Giai đoạn 3: Triển khai đại trà - điều chỉnh rút kinh nghiệm, hình thành tổ
chuyên môn hóa, chuyên sâu, cải tiến hình thức kiểm tra, đánh giá, sử dụng tốt phương
tiện, đồ dùng dạy học.
Trong tiến trình xác định giải pháp, nhà trường cần định hình một cách làm cụ
thể để làm cơ sở cho việc tổ chức thực hiện. Sau đây là một cách phát triển kĩ năng tự
học cụ thể trong nhà trường :
a/ Hướng dẫn cho học kiến thức cơ bản về phương pháp học tập, các phong cách
học tập khác nhau, học sinh cần có những kiến thức căn bản để họ có thể tự phát triển
được.
Ví dụ: Hướng dẫn cho học sinh những kiến thức cần nhớ lâu dài, những kiến
thức cần nhớ ngắn hạn.
b/ Giúp học sinh quản lý thời gian học tập, cách lập kế hoạch hàng tuần, hàng
tháng.
c/ Học sinh cần biết tổ chức kiến thức của mình, nếu không thì khó hiểu, khó
nhớ, khó vận dụng. Trong buổi học giáo viên cần: giới thiệu cấu trúc của bài học, chú ý
hướng dẫn về tiến trình học tập, sự khác nhau giữa phần cốt lõi và chi tiết, tìm mối

11
quan hệ như quan hệ giữa tổng hợp và phân tích, chuẩn bị các tài liệu học tập, cung cấp
cho học sinh phản hồi để học sinh biết được những điểm sai của họ.
d/ Giáo viên nên: thường xuyên đặt các câu hỏi như :em xem cái gì đã tốt rồi? có
thể làm tốt hơn không? Chú ý đến quy trình giải quyết vấn đề, tiến trình học sinh làm
bài tập và khi thực hành ( chứ không phải làm thay học sinh, chỉ ngay kết quả cho học
sinh ), giám sát công việc, đặt câu hỏi để xem cách học sinh giải quyếtvấn đề như thế
nào, giới thiệu các phương cách mới như sử dụng sơ đồ nhận thức, tô màu các vật, mỗi
màu có một ý nghĩa riêng, chẳng hạn, sáng tạo là màu xanh.
II . Biện pháp và kết quả thực hiện:
Hiệu trưởng tổ chức thực hiện kế hoạch. Các yếu tố chính để tổ chức thực
hiện kế hoạch thành công gồm :
1. Hình thành thái độ đúng đắn trong đội ngũ về tự học là việc quan trọng đầu
tiên trong tổ chức phát triển kĩ năng tự học trong nhà trường . Người hiệu trưởng cần
chỉ đạo cho tập thể giáo viên thảo luận các vấn đề: Tại sao phải chú trọng đến tự học?
Tại sao nhà trường cần đổi mới? Phải thực hiện các mục tiêu từng giai đoạn như thế
nao? Thời khóa biểu như thế nào cho phù hợp? Vấn đề cơ sở vật chất, thư viện,thiết bị?
Một biện pháp giáo dục quan trọng là hội thảo về: “ Sự cần thiết của việc dạy cho
học sinh kĩ năng tự học”, “ Kĩ năng tự học” và “ phương pháp dạy học theo hướng tự
học”. Công tác truyền thông giáo dục nhằm hình thành thái độ đúng đắn và tạo ra sự
đồng thuận trong một tập thể nhà trường, mọi cá nhân giáo viên ủng hộ đổi mới và
tham gia vào đổi mới.
2. Nâng cao trình độ giáo viên trong quá trình công tác. Về nội dung, cần chú
ý điều chỉnh năng lực đáp ứng yêu cầu mới của nghề dạy học: từ hướng vào giáo viên
sang hướng vào học sinh, từ truyền thụ kiến thức sang đạt được và sử dụng được kiến
thức,…Điều chỉnh tình huống học tập như chọn cách thức làm việc mới, chọn và triển
khai hình thức đánh giá mới ( đánh giá liên tục, kết hợp đánh của thầy với tự đánh giá
của trò).
12
Biện pháp bồi dưỡng quan trọng là các buổi sinh hoạt hội đồng sư phạm, sinh

hoạt tổ chuyên môn, các hội thảo chuyên đề, các buổi dự giờ được tổ chức có hệ thống.
Qua đó các giáo viên trao đổi kinh nghiệm với nhau, xây dựng tầm nhìn chung, triển
khai và trao đổi tài liệu học tập mới, giải quyết những vấn đề giữa nội dung và chiến
lược học tập.
Ví dụ: Qua sinh hoạt thường kì của một tổ khối, các giáo viên thống nhất với
nhau quy trình thực hiện một bài cụ thể nào đó:
- Giáo viên minh họa cách làm;
- Yêu cầu học sinh trình bày lại cách giải quyết vấn đề;
- Hướng dẫn cho học sinh các quan hệ giữa các nội dung học với môn học khác,
rồi yêu cầu học sinh nói lại về các quan hệ đó;
- Mối quan hệ giữa phân tích ;
- Chuẩn bị các tài liệu học tập ( đó có thể là tài liệu để trống một phần cho học
sinh ghi kết quả bài tập vào).
Làm việc theo nhóm không chỉ áp dụng trong hoạt động học tập của học sinh, mà
cả trong hoạt động nghề nghiệp của giáo viên. Giáo viên thường phải trả lời những câu
hỏi như: Phải quan sát gì ở học sinh? Các lỗi học sinh thường gặp là gì?Có thể giúp đỡ
học sinh như thế nào? Phải phản ứng thế nào khi một học sinh không giải quyết được
vấn đề? Phải đối phó với tình huống có vấn đề như thế nào? ( Chẳng hạn: phải phản
ứng thế nào khi một học sinh nói rằng: “ Em không hiểu điều đó”?,…Các vấn đề này
có thể giải quyết trong tổ chuyên môn.
Khi học sinh nói với giáo viên rằng “ Em không hiểu điều đó”, thì thường xảy ra
những phản ứng sau đây:
a/ Đổ lỗi cho học sinh không tốt;
b/ Giáo viên đưa ra lời lẽ giải thích, chia nhỏ vấn đề, dẫn dắt, giúp học sinh
hiểu ;
c/ Tập trung vào quy trình, cách thức đề học sinh tự tìm câu trả lời( nêu những
kết quả liên quan);
13
d/ Liên quan đến những kĩ năng tổ chức việc học tập (cách học tập đã phù hợp
chưa? ở nhà em có đọc sách thêm không? Khi đọc không hiểu thì em làm gì?,…Học

sinh không nhận được câu trả lời cụ thể, song họ sẽ thay đổi cách học của mình để tìm
ra đáp án và có thể áp dụng kiến thức, kinh nghiệm thu được để giải quyết những vấn
đề tương tự.
Việc lựa chọn cách phản ứng nào tùy thuộc vào từng tình huống. Đối với một học
sinh lười học, việc giáo viên chỉ ra khiếm khuyết trong kiến thức và yêu cầu học sinh
đó học tích cực hơn. Tuy nhiên nên sử dụng phản ứng (c) hoặc (d), bởi vì khi đó học
sinh học được quy trình để tự giải quyết vấn đề.
3 . Xây dựng cơ sở hạ tầng . Về CSVC – kĩ thuật phục vụ dạy học cần thay đổi từ
từ, cần có kế hoạch đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, thư viện các thiết bị
dạy học. Đối với các phương pháp và kĩ thuật dạy học cần sử dụng các phương pháp
dạy học tích cực và các kĩ thuật dạy học mới khác để tạo ra môi trường học tập thuận
lợi; ngoài ra, còn mở các câu lạc bộ học tập, các nhóm năng khiếu,…
4 . Thể chế hóa. Hiệu trưởng nhà trường cần đề ra các chính sách thực hiện, các
quy định cụ thể về các yêu cầu, các nhiệm vụ của giáo viên trong dạy học hướng tự
học; đưa việc thực hiện các yêu cầu, các quy định này thành chỉ tiêu trong đánh giá, thi
đua, khen thưởng hàng năm nhằm tăng cường trách nhiệm của họ đối với việc phải
làm, khắc phục hiện tượng ngại đổi mới của một số giáo viên ( vẫn dạy theo cách thầy
đọc trò ghi).
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I . KẾT LUẬN:
+ Qua nghiên cứu thực trạng của vấn đề tổ chúc phát triển kĩ năng tự học của
học sinh, tôi nhận thấy rằng, tiến trình đưa đến việc tự học là một quá trình dài. Nhà
trường cần tiến hành từng bước. Giáo viên chấp nhận có sự khác nhau giữa các học
sinh và tạo sự hổ trợ thích đáng cho các em. Giáo viên có vai trò chủ đạo quan trọng
nhất trong tiến trình học tập: thay vì chỉ chú ý đến nội dung, quan sát và dạy các chiến
lược học tập, kích thích học sinh suy ngẫm, dùng các biện pháp kiểm tra, đánh giá khác
14
nhau; theo dõi giúp đỡ học sinh. Tuy nhiên, dạy học phát triển kĩ năng tự học có thể
gặp một số khó khăn, rào cản mà giáo viên phải vượt qua như: Việc quản lý thời gian
của học sinh, hoặc do ảnh hưởng thói quen học theo lối cũ, học sinh và cha mẹ học

sinh có thể cảm thấy không học được nhiều, hoặc do tính ỳ tâm của giáo viên lớn tuổi,
…Điều đó đòi hỏi giáo viên phải được đào tạo bài bản hơn từ các trường sư phạm và
cần được tổ chức nâng cao năng lực trong suốt cuộc đời nghề nghiệp của mình, đồng
thời giáo viên phải được hổ trợ tích cực từ phía lãnh đạo trường và các cấp quản lý
giáo dục bên trên.
Qua kinh nghiệm tiếp thu ở lớp học, cũng như qua nghiên cứu đề tài trên, bản
thân tôi hứa sẽ quyết tâm vận dụng những cái mình đã tiếp thu được vào thực tiễn của
trường để nhằm giúp cho việc phát triển kĩ năng tự học cho học sinh của trường ngày
càng đạt hiệu quả cao.
II . KIẾN NGHỊ:
+ Đối với các cấp quản lý giáo dục: Thường xuyên tổ chức bồi dưỡng về
chuyên môn cho đội quản lý và giáo viên nắm vững phương pháp tự học, đầu tư cơ sở
vật chất, thư viện, thiết bị dạy học, máy vi tính,…
+ Đối với nhà trường: Phải thường xuyên theo dõi, kiểm tra, nhắc nhở, đôn
đốc, và trao đổi rút kinh nghiệm nhằm để phát huy được vấn đế đổi mới phương pháp
tự học của học sinh.
+ Đối với giáo viên: Phải nâng cao trình độ chuyên môn, kĩ năng sử dụng máy
tính, thường xuyên học hỏi, trao dồi kiến thức để nắm vững phương pháp tự học cũa
học sinh.
+ Đối với cha mẹ học sinh: Phải thực sự quan tâm, đầu tư, cho thế hệ trẻ,
quản lí chặt chẽ hình thức tự học bài thêm ở nhà của con em mình./.
oOo
15
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1) Hồ Chí Minh, tuyển tập(2 tập), NXB Sự thật, H 1980.
2) Nguyễn Cảnh Toàn. Tự học, tự giáo dục, tự nghiên cứu( Tuyển tập tác phẩm, 2
tập).Trường ĐHSP Hà Nội- Trung tâm văn hóa ngôn ngữ Đông –Tây, H 2001.
3) Đỗ Thiết Thạch. Giáo dục phương pháp học tập cho học sinh trung học – nội
dung và các mục tiêu cần đạt, Tạp chí Phát triển giáo dục , số 3/2004.
oOo

16