Cây ớt, vị thuốc quý trong y học cổ truyền

Cây ớt, vị thuốc quý trong y học cổ truyền
Ớt là loại cây đã được con người trồng trọt và thu hái từ lâu đời. Với không ít
người, ớt là loại gia vị không thể thiếu trong các bữa ăn, giúp làm tăng cảm giác
ngon miệng. Nhưng có lẽ ít ai biết ớt còn là một vị thuốc rất quý trong y học cổ
truyền
TÁC DỤNG CHỮA BỆNH CỦA ỚT
Quả ớt còn có nhiều tên gọi khác nhau như Lạt tiêu, Lạt tử, Ngưu giác tiêu, Hải
tiêu Tên khoa học Capsium frutescens L; Capsium annuum L., thuộc họ Cà
Solanaceae. Là một cây nhỏ có thể sống vài năm, thân dưới hóa gỗ. Cây có
nhiều cành, nhẵn. Lá mọc so le, hình thuôn dài, đầu nhọn. Hoa mọc đơn độc ở
kẽ lá. Quả mọc rủ xuống đất, chỉ riêng ở cây ớt chỉ thiên thì quả lại quay lên trời.
Có thể được trồng hoặc mọc hoang. Các bộ phận của cây ớt như quả, rễ và lá
đã được dùng làm thuốc từ nhiều đời nay. Theo y học cổ truyền, ớt có vị cay,
nóng. Tác dụng khoan trung, tán hàn, kiện tỳ, tiêu thực, chỉ thống (giảm đau),
kháng nham (chữa ung thư ) Nhân dân thường dùng để chữa đau bụng do
lạnh, tiêu hóa kém, đau khớp, dùng ngoài chữa rắn rết cắn Ngoài dùng làm
thuốc, nhân dân ta còn thường dùng lá ớt nấu canh ăn. Nghiên cứu của y học
hiện đại cũng thống nhất với y học cổ truyền về tác dụng chữa bệnh của ớt. Kết
quả nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc cho thấy quả ớt có rất nhiều
ích lợi cho sức khỏe. Trong ớt có chứa một số hoạt chất sau: Capsicain là một
Alkaloid chiếm tỷ lệ khoảng 0,05-2%. Cấu trúc hóa học đã được xác định là acid
isodexenic vanilylamit, có đặc điểm bốc hơi ở nhiệt độ cao, gây hắt hơi mạnh.
Ngoài ra còn có Capsaicin, là hoạt chất gây đỏ, nóng, chỉ xuất hiện khi quả ớt
chín, chiếm tỷ lệ từ 0,01-0,1%. Một điều lý thú là Capsaicin có tác dụng kích
thích não bộ sản xuất ra chất Endorphin, một chất Morphin nội sinh, có đặc tính
như những thuốc giảm đau, đặc biệt có ích cho những bệnh nhân bị viêm khớp
mạn tính và các bệnh ung thư. Ngoài ra, ớt còn giúp ngăn ngừa bệnh tim do
chứa một số hoạt chất giúp máu lưu thông tốt, tránh được tình trạng đông vón
tiểu cầu dễ gây tai biến tim mạch. Ớt còn có tác dụng ngăn ngừa tình trạng huyết
áp tăng cao. Một số nghiên cứu cho thấy, những loại ớt vỏ xanh, trái nhỏ có hàm
lượng capsaicin nhiều hơn. Ngoài ra, trong quả ớt còn chứa nhiều loại vitamin

như vitamin C, B1, B2, acid citric, acid malic, beta caroten Ngoài việc dùng làm
thực phẩm, quả ớt còn được nhân dân ta sử dụng làm thuốc chữa bệnh từ ngàn
xưa. Trong kho tàng y học dân gian, có không ít bài thuốc quý trong đó có ớt.
MỘT SỐ BÀI THUỐC NAM THÔNG DỤNG CÓ ỚT
- Chữa rụng tóc do hóa trị liệu: Ớt trái 100g, ngâm với rượu trắng trong 10-20
ngày. Dùng rượu này bôi lên da đầu có tác dụng kích thích mọc tóc. - Giảm đau
do ung thư, đau khớp: ăn 5-10g ớt mỗi ngày. - Chữa ăn uống kém tiêu do ung
thư: ớt 100g, hắc đậu xị 100g, tán bột ăn hàng ngày. - Chữa ăn uống chậm tiêu:
ớt trái dùng làm gia vị, ăn hàng ngày. - Chữa đau thắt ngực: ớt trái 2 quả, đan
sâm 20g, nghệ đen 20g. Sắc uống ngày 1 thang. - Chữa đau dạ dày do lạnh: ớt
trái 1-2 quả, Nghệ vàng 20g, tán bột uống ngày 2-3 lần. - Chữa viêm khớp mãn
tính: ớt trái 1-2 quả; Dây đau xương, thổ phục linh (củ khúc khắc) mỗi vị 30g.
Sắc uống ngày 1 thang. - Chữa bệnh chàm (eczema): lá ớt tươi 1 nắm, mẻ chua
1 thìa. Hai thứ giã nhỏ, lấy vải sạch gói lại, đắp lên nơi bị chàm đã rửa sạch
bằng nước muối. - Chữa tai biến mạch máu não: lá ớt (loại ớt chỉ thiên quả nhỏ)
đem giã nhỏ, thêm nước và ít muối, chắt nước cho người bệnh uống, bã đắp vào
răng sẽ tỉnh. - Chữa rắn rết cắn: lá ớt giã nhỏ, đắp vào nơi bị thương, băng lại.
Ngày làm 1-2 lần cho đến khi hết đau, 2-3 giờ là khỏi. - Chữa bệnh vẩy nến: Lá
ớt cay 1 nắm to (1 nắm chặt tay và đem sao chín nhưng không cháy), tinh tre
đằng ngà cạo lấy 1 bát, lá sống đời (lá thuốc bỏng) 7-9 lá, thiên niên kiện khoảng
300g. Tất cả cho vào nồi với 2 lít nước, đun sôi kỹ, uống dần thay nước chè,
uống chừng 3 ấm là khỏi. - Đau bụng kinh niên: Rễ cây ớt, rễ chanh, rễ hoàng
lực, mỗi thứ khoảng 10g. Sao vàng, sắc uống ngày 1 thang. - Chữa đau lưng,
đau khớp: Ớt chín 15 quả, lá đu đủ 3 cái, rễ chỉ thiên 80g. Tất cả đem giã nhỏ
ngâm cồn với tỷ lệ 1/2, dùng để xoa bóp sẽ mau khỏi. - Chữa mụn nhọt: Lá ớt
giã nát với ít muối, dùng đắp vào nhọt đang mưng mủ sẽ bớt đau nhức, dễ vỡ
mủ, mau lành. - Chữa khản cổ: Dùng ớt làm thuốc súc miệng (dưới dạng cồn
thuốc). - Chữa rắn rết cắn: Lá ớt giã nhỏ, đắp vào vết thương cho đến khi hết
đau nhức thì bỏ đi. Ngày đắp 1-2 lần cho đến khi hết đau. Thường chỉ 15-30
phút thì hết đau.