NHỮNG LÍ LUẬN CƠ BẢN VỀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM NGÀNH THUỶ SẢN

Đề án Kinh tế thương mại
LỜI NÓI ĐẦU
Việt Nam là vùng đất nhiều sông hồ, đầm phá, kênh rạch chi chít và bờ biển
dài với vùng biển dồi dào nguồn lợi. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi,nguồn lợi sinh
vật phong phú, đa dạng như vậy, thuỷ sản Việt Nam đã hình thành và ngày càng phát
triển.
Trong điều kiện kinh tế hội nhập quốc tế, nhât là khi Việt Nam mới gia nhập
WTO ngành thuỷ sản Việt Nam có những cơ hội và thách thức không nhỏ. Đó vừa là
điều kiện vừa là rào cản đối với sự phát triển của ngành thuỷ sản Việt Nam. Đứng
trước những cơ hội và thách thức như vậy, vấn đề đặt ra cho ngành thuỷ sản Việt
Nam là phải biết tận dụng cơ hội, hạn chế thách thức, biến thách thức thành cơ hội và
ngày càng khắc phục được những hạn chế đang tồn tại trong ngành thuỷ sản, lấy
thành tựu làm tiền đề, bàn đạp cho sự phát triển.
Cùng với xu hướng thị trường thuỷ sản trong nước cũng như nước ngoài ngày
càng tăng, thuỷ sản Việt Nam đã và đang cố gắng từng ngày đáp ứng nhu cầu tiêu dùng
của người dân trong nước và ngoài nước. Xuất hiện trên thị trường nhiều mặt hàng nội
địa mới từ các nguồn nguyên liệu mới có (ví dụ như cá tra, cá ba sa, một số loài cá biển
và hải sản.. . ). Đã có sự gần nhau đáng kể về thị hiếu và an toàn vệ sinh giữa thuỷ sản
xuất khẩu và thuỷ sản nội địa. Năm 2006, vừa qua, thuỷ sản Việt Nam đã có một dấu
mốc quan trọng trong lịch sử phát triển ngành thuỷ sản, đó là xuất khẩu thuỷ sản đã
vượt quá ngưỡng 3 tỷ đô la giá trị xuất khẩu. Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam khá vững
chắc ở vị trí 1 trong 10 nước có giá trị xuất khẩu hàng đầu thế giới và nằm trong 4
ngành hàng có giá trị xuất khẩu hơn 3 tỷ đô la năm 2006.
Để có thể giữ vững và phát triển thị trường thuỷ sản, ngành thuỷ sản nói
chung và doanh nghiệp thuỷ sản nói riêng, phải đặt ra các mục tiêu cụ thể, có các giải
pháp phát triển rõ ràng. Bên cạnh đó, các chính sách của nhà nước phải được lựa
chọn và đề ra phù hợp với tình hình thuỷ hải sản hiện nay.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
1
Đề án Kinh tế thương mại
CHƯƠNG I: NHỮNG LÍ LUẬN CƠ BẢN VỀ TIÊU THỤ

SẢN PHẨM NGÀNH THUỶ SẢN
I. Vai trò và đặc điểm của tiêu thụ sản phẩm ngành thuỷ sản
1. Vai trò của tiêu thụ sản phẩm
Tiêu thụ sản phẩm (TTSP) là một khâu quan trọng của hoạt động sản xuất
kinh doanh. Đó là quá trình thực hiện giá trị của sản phẩm, là giai đoạn làm cho sản
phẩm ra khỏi quá trình sản xuất bước vào lưu thông, đưa sản phẩm từ lĩnh vực lưu
thông sang lĩnh vực tiêu dùng. Biểu hiện giai đoạn TTSP trong quá trình sản xuất
kinh doanh theo sơ đồ sau:
Tổ chức tốt và có hiệu quả việc TTSP sẽ có tác dụng mạnh mẽ đến quá trình
sản xuất. Tiêu thụ trước hết và kịp thời những sản phẩm làm ra là một tín hiệu tốt cho
cơ sở sản xuất kinh doanh bổ sung, điều chỉnh kế hoạch sản xuất cho quá trình tiếp
theo. Giá trị sản phẩm được thực hiện cho phép cơ sở sản xuất kinh doanh sử dụng
hợp lí nguồn sản xuất, tránh ứ đọng vốn và nhanh chóng thực hiện quá trình tái sản
xuất. Thực hiện tiêu thụ nhanh chóng và kịp thời sản phẩm làm ra còn rút ngắn được
thời gian lưu kho, lưu thông và chu kì sản xuất kinh doanh của sản phẩm. Như vậy,
TTSP là cơ sở thông tin về thị trường cho người sản xuất. Ngược lại sản phẩm không
được tiêu thụ là tín hệu xấu đòi hỏi các cơ sở sản xuất kinh doanh thuỷ sản phải tìm
ra nguyên nhân (về lưu thông hay về sản xuất) để có biện pháp kịp thời cho phù hợp
với yêu cầu của thị trường.
Đối với lĩnh vực tiêu dùng, tiêu thụ tốt sản phẩm sẽ đáp ứng kịp thời, có tác
dụng điều chỉnh và hướng dẫn tiêu dùng mới, dặc biệt đối với những sản phẩm mới.
Trong nền kinh tế thị trường, sản xuất phải hướng tới tiêu dùng và lấy tiêu dùng làm
mục tiêu hoạt động sản xuất kinh doanh. TTSP đóng vai trò quan trọng hàng đầu
trong đầu mối này. Thông qua TTSP mà nắm bắt thị hiếu người tiêu dùng về số
lượng, mẫu mã, chủng loại, mặt hàng. TTSP là một hoạt động nằm trong lĩnh vực lưu
thông có nhiệm vụ chuyển tải những kết quả của lĩnh vực sản xuất sang lĩnh vực tiêu
dùng, vì vậy, TTSP kịp thời và nhanh chóng là tiền dề quan trọng thực hiện phân
phối sản phẩm và kết thúc quá trình sản xuất kinh doanh thuỷ sản.
Có thể nói rằng, TTSP quyết định đến sự tồn tại và phát triển ngành thuỷ sản.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A

2
Các yếu tố
sản xuất
Tiêu thụSản phẩm Sản xuất
Đề án Kinh tế thương mại
2. Đặc điểm TTSP thủy sản
Những đặc điểm TTSP của cơ sở sản xuất kinh doanh thuỷ sản gắn liền với
với những đặc điểm sản xuất thuỷ sản, với sản phẩm thuỷ sản và thị trường thuỷ sản.
Những đặc điểm đó là:
- Sản phẩm thuỷ sản và thị trường thuỷ sản mang tính chất vùng và khu vực.
Đặc điểm này xuất phát từ đặc điểm của sản xuất thuỷ sản gắn chặt với điều kiện tự
nhiên mang tính chất vùng và khu vực. Lợi thế so sánh và lợi thế tuyệt đối các vùng
là yếu tố rất quan trọng trong việc lựa chọn hướng sản xuất kinh doanh của cơ sở sản
xuất và tổ chức hợp lý quá trình TTSP. Đối với những sản phẩm chỉ thích ứng với
một vùng, thậm chí tiểu vùng và lợi thế tuyệt đối được coi như là những đặc điểm mà
ở vùng khác, khu vực khác không có, có thể có những hình thức và phương pháp tiêu
thụ đặc biệt. Đối với những loại sản phẩm khá phổ biến mà vùng nào cũng có thì phải
có hình thức tiêu thụ thích hợp.
- Tính chất mùa vụ của sản xuất thuỷ sản có tác động mạnh mẽ đến cung cầu
thị trường thuỷ sản và giá cả sản phẩm thuỷ sản. Sự khan hiếm dẫn đến giá cả cao
vào đầu mùa vụ, cuối vụ và sự dư thừa làm cho giá cả giảm vào chính vụ là một biểu
hiện của đặc điểm này. Việc chế biến, bảo quản và dự trữ sản phẩm để đảm bảo cung
cầu tương đối ổn định là một yêu cầu cần được chú ý trong quá trình tổ chức TTSP.
- Sản phẩm thuỷ sản rất đa đạng, phong phú và ngày càng trở thành nhu cầu
hàng ngày của mỗi người, với thị trường rất rộng lớn nên việc tổ chức TTSP phải hết
sức linh hoạt. Sản phẩm cồng kềnh, tươi sống, khó bảo quản, chuyên chở xa, vì vậy,
cần tổ chức các chợ nông thôn, các cửa hàng lưu động và nhiều hình thức linh hoạt,
thuận tiện cho người tiêu dùng, hoặc sơ chế trước khi đưa vào tiêu thụ, đồng thời
phải sử dụng các phương tiện chuyên dùng riêng khi vận chuyển, bảo quản.
- Một bộ phận hàng thuỷ sản được tiêu dùng nội bộ hoặc với tư cách là tư liệu

sản xuất, vì vậy, phải tính đến những nhu cầu đó một cách cụ thể để tổ chức tốt việc
tiêu thụ đối với thuỷ sản được coi là hàng hoá vượt ra phạm vi tiêu dùng của gia đình,
của cơ sở sản xuất kinh doanh.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
3
Đề án Kinh tế thương mại
II. Nội dung hoạt động tiêu thụ sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh thuỷ
sản
1. Nội dung hoạt động TTSP của cơ sở sản xuất kinh doanh thuỷ sản
1.1 Nghiên cứu và dự báo thị trường
Thị trường là lĩnh vực cụ thể của lưu thông hàng hoá, là tổng hợp những điều
kiện (kinh tế, kĩ thuật, tâm lý, xã hội, tự nhiên) để thực hiện giá trị hàng hóa, phản
ánh quan hệ giữa người và người trong lĩnh vực trao đổi mua bán sản phẩm hàng hoá
và dịch vụ.
Thị trường sản phẩm thuỷ sản có thể hiểu theo nghĩa hẹp hơn, đó là “ vị trí địa
lí” hay thường gọi là chợ thuỷ sản, thông qua đó người bán và người mua trực tiếp
gặp nhau, trao đổi để mua bán sản phẩm.
Thị trường sản phẩm thuỷ sản đều chứa đựng một tổng cung và một tổng cầu
về một loại sản phẩm, hàng hoá thuỷ sản nào đó và bất cứ thị trường sản phẩm thuỷ
sản nào hoạt động cũng thực hiện sự trao đổi ngang giá trị do các sản phẩm làm ra,
nó gắn sản xuất với tiêu dùng. Mọi sự trao đổi trên thị trường sản phẩm thuỷ sản đều
chịu sự tác động, chi phối của các quy luật kinh tế hàng hoá nói chung như: quy luật
giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh.
Trên thị trường sản phẩm thuỷ sản, số lượng hàng hoá bán ra thì biểu hiện
thành cung, còn số lượng hàng hoá mua vào thì biểu hiện thành cầu. Tương quan về
lượng giữa cung và cầu sản phẩm thuỷ sản phản ánh giá cả của thị trường sản phẩm
thuỷ sản. Giá cả thị trường tăng thì cung tăng và cầu giảm, giá cả thị trường giảm thì
cung giảm và cầu tăng. Giá cả thị trường là yếu tố duy nhất quyết định dung lượng
cung, cầu sản phẩm thuỷ sản trên thị trường.
Quan hệ cung cầu và giá cả của sản phẩm hàng hoá thuỷ sản tạo thành cái nôi

kinh tế của thị trường sản phẩm thuỷ sản, hay nói cách khác, đó là những yếu tố cấu
thành thi trường sản phẩm thuỷ sản. Quan hệ cung cầu trên thị trường sản phẩm thuỷ
sản là quan hệ giữa khối lượng sản phẩm hàng hoá thuỷ sản cung ứng cho thị trường
và nhu cầu có khả năng thanh toán của thị trường. Nhưng cung và cầu vận động nhờ
vào sự tác động mang tính “xúc tác” là giá cả của hàng hoá. Vì vây, nghiên cứu cung
cầu sản phẩm thuỷ sản trên thị trường phải đặt trong mối quan hệ tác động qua lại
với giá cả của sản phẩm hàng hoá trên thuỷ sản.
Thị trường sản phẩm thuỷ sản nói chung có vai trò vô cùng quan trọng đối với
sản xuất kinh doanh của ngành và cơ sở sản xuất kinh doanh thuỷ sản. thị trường sản
phẩm thuỷ sản là cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng. Nắm bắt thị trường, nghiên cứu
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
4
Đề án Kinh tế thương mại
đầy đủ và dự báo chính xác thị trường tiêu thụ giúp cho cơ sở sản xuất kinh doanh
thuỷ sản có kế hoạch và chiến lược đúng đắn trong hoạt động sản xuất kinh doanh
của mình. Vì vậy, nghiên cứu và dự báo thị trường và nội dung quan trọng trước tiên,
là việc thường xuyên phải được tiến hành trong hoạt động sản xuất kinh doanh của cơ
sở sản xuất kinh doanh.
- Nghiên cứu thị trường: Nghiên cứu thị trường nhằm xác định khả năng tiêu
thụ sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh. Trên cơ sở đó nâng cao khả năng thích
ứng với thị trường của sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh từ đó tiến hành tổ
chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh có hiệu quả theo
yêu cầu của thị trường. Nghiên cứu thị trường bao gồm việc: Nghiên cứu khả năng
thâm nhập và mở rộng thị trường của cơ sở sản xuất kinh doanh; Nghiên cứu các đối
tượng tiêu dùng sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh về cơ cấu, chất lượng, số
lượng, chủng loại, thời gian và địa điểm; Nghiên cứu cả những đối thủ cạnh tranh của
mình nghĩa là nghiên cứu không chỉ nhóm người mua mà cả nhóm người bán. Việc
nghiên cứu cả nhóm người bán tức là cả các đối thủ cạnh tranh của cơ sở sản xuất
kinh doanh cho phép tìm ra khả năng thâm nhập và mở rộng thị trường của cơ sở sản
xuất kinh doanh trong điều kiện có nhiều người bán và nhiều người mua tức là thị

trường không hoàn hảo và cạnh tranh không hoàn hảo.
Để nghiên cứu thị trường, có thể thông qua sự biến đổi giá cả của thị trường
thông qua phương pháp tiếp thị của cán bộ, nhân viên của cơ sở sản xuất kinh doanh,
tổ chức các hội nghị khách hàng, những cuộc điều tra hay thăm dò ý kiến khách
hàng… Khi nghiên cứu đối tượng khách hàng cần nghiên cứu phân loại khách hàng về
mức thu nhập của các loại khách hàng về giới tính, độ tuổi… xem xét số lượng, chất
lượng, giá cả mà mỗi loại khách hàng ưa dùng để từ đó có đối sách thích ứng với từng
loại. Khi nghiên cứu đối thủ cạnh tranh cần chú ý đến tiềm năng kinh tế, kỹ thuật và
khả nâng thâm nhập vùng thị trường của từng đối thủ cạnh tranh.
- Dự báo thị trường: trên cơ sở nghiên cứu nắm bắt thị trường để có những
giải pháp thích hợp với việc tiêu thụ sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh. Việc
dự báo đúng đắn thị trường giúp cho cơ sở sản xuất kinh doanh vạch ra hướng chiến
lược và triển vọng của mình tham gia vào thị trường, từ đó có những quyết định đúng
đắn đối với việc tiêu thụ sản phẩm trên thị trường. Về mặt thời gian dự báo thị
trường, cơ sở sản xuất kinh doanh có thể dự báo dài hạn và ngắn hạn. Dự báo dài hạn
và trung hạn giúp cho cơ sở sản xuất kinh doanh vạch ra chiến lược lâu dài của mình
trong lĩnh vực tiêu thụ sản phẩm và cả trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh. Nội dung
dự báo bao gồm: Dự báo khả năng và triển vọng về cung cầu sản phẩm đang sản xuất
và những sản phẩm mới mà cơ sở sản xuất kinh doanh có thể sản xuất; Dự báo về
khách hàng để lựa chọn khách hàng chủ lực, thường xuyên của cơ sở sản xuất kinh
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
5
Đề án Kinh tế thương mại
doanh, có thể xuất hiện những loại khách hàng mới, dự báo về cơ cấu và chủng loại
sản phẩm có triển vọng, dự báo về thời gian, không gian tiêu thụ sản phẩm và dự báo
về xu thế biến động của giá cả.
Việc nghiên cứu thị trường và dự báo thị trường một cách cụ thể, tỉ mỉ với
những phương pháp thích hợp giúp cho cơ sở sản xuất kinh doanh có những bổ sung
và quyết định đúng đắn trong việc sản xuất kinh doanh của mình. Giúp trả lời được
các câu hỏi như: Việc tham gia vào thị trường tiêu thụ sản phẩm đưa lại lợi ích gì cho

cơ sở sản xuất kinh doanh? Thị trường nào là chính? Để cải tiến và nâng cao hiệu quả
tiêu thụ sản phẩm, cơ sở sản xuất kinh doanh nên tiến hành như thế nào? Bắt đầu từ
đâu? Thu hẹp hay mở rộng khả năng sản xuất của cơ sở sản xuất kinh doanh…?
1.2 Xác định giá cả tiêu thụ
Giá cả là một phạm trù của kinh tế hàng hóa. Với chức năng là thước đo giá
trị, giá cả như là tín hiệu của nhà sản xuất, người tiêu dùng và là thông tin quan trọng
thể hiện sự biến động cung cầu trên thị trường. Giá cả trở thành công cụ quan trọng
điều khiển quan hệ cung cầu, vì vậy giá cả vừa có tác dụng kích thích sản xuất, vừa
hạn chế đối với người sản xuất và tiêu dùng, mặt khác giá cả còn là một công cụ để
phân phối lại lợi nhuận của cơ sở sản xuất kinh doanh.
Việc xác định hợp lý giá cả của cơ sở sản xuất kinh doanh bảo đảm cho cơ sở
sản xuất kinh doanh bảo tồn được vốn sản xuất và có lãi. Giá tiêu thụ sản phẩm của
cơ sở sản xuất kinh doanh được quyết định bởi tổng chi phí sản xuất và lưu thông sản
phẩm.
Giá bán sản phẩm có thể tăng do 3 nguyên nhân:
- Tăng chi phí sản xuất: tăng cầu quá mức và tăng tiền quá mức (lạm phát).
Trong trường hợp các chi phí sản xuất tăng lên như chi phí lao động, thuế, chi phí
trung gian, chi phí hành chính… thì để đảm bảo giữ nguyên lợi nhuận, người sản
xuất buộc phải tăng giá. Về nguyên tắc để đảm bảo lợi nhuận, các chi phí sản xuất
phải được chuyển vào giá bán. Song trong điều kiện có cạnh tranh không phải bất cứ
sự tăng chi phí nào cũng đều làm tăng giá cả sản phẩm.
- Ảnh hưởng của cầu làm tăng giá. Sự tăng cầu một sản phẩm nào đó dẫn đến
làm tăng năng lực sản xuất sản phẩm đó. Nếu cầu vượt quá khả năng sản xuất thì
người bán có thể tăng giá. Song do cạnh tranh nên không thể tăng giá liên tục.
- Phát hành tiền quá mức cũng làm cho giá sản phẩm tăng lên. Đây là trường
hợp nền kinh tế lâm vào thị trường lạm phát.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
6
Đề án Kinh tế thương mại
Khi xem xét và quyết định mức giá bán ra của sản phẩm, cơ sở sản xuất kinh

doanh cần phải lưu ý đến các yếu tố trên đây trong cơ chế hoạt động của giá cả và
quy định mức giá nào đảm bảo bù đắp chi phí sản xuất và đảm bảo cho cơ sở sản
xuất kinh doanh có lãi. Vì vậy phải linh hoạt điều chỉnh mức giá kịp thời nhằm nhanh
chóng tiêu thụ sản phẩm sản xuất ra. Lựa chọn thời điểm bán hàng và tiêu thụ sản
phẩm cũng là yếu tố quan trọng. Lựa chọn thời điểm bán hàng có lợi nhất (được giá)
là đảm bảo luân chuyển nhanh vốn của cơ sở sản xuất kinh doanh.
1.3. Tổ chức mạng lưới tiêu thụ sản phẩm
Là việc đưa sản phẩm thủy sản của cơ sở sản xuất kinh doanh đến người tiêu
dùng. Trong nền kinh tế thị trường khách hàng, người tiêu dùng là đối tượng phục vụ
của sản xuất vì vậy phải lựa chọn phương pháp nào để đưa sản phẩm đến người tiêu
dùng nhanh, thuận lợi nhất. Việc đưa sản phẩm đến với người tiêu dùng có thể theo
sơ đồ sau:
Như vậy có hai phương thức tiêu thụ sản phẩm chủ yếu
+ Sản phẩm có thể trực tiếp từ người sản xuất (cơ sở sản xuất kinh doanh)
đến người tiêu dùng dưới hình thức bán lẻ ở các kiốt ngay trong cơ sở sản xuất kinh
doanh, bán ở các chợ (nông thôn, thành thị) hoặc dưới hình thức bán trực tiếp đến
người tiêu dùng (bán rong). Đây là hình thức được thực hiện chủ yếu ở các dạng
biến động thủy sản và các hộ nông dân (có khối lượng hàng hóa không lớn).
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
7
Sản phẩm
- Người thu gom
- Cơ sở chế biến
- Các đại lý
- Các công ty thương mại
-----
- Bán lẻ
- Tại ki ốt của cơ sở kinh doanh
- Tại chợ
- Người bán rong

Người tiêu
dùng
Bán thông qua các tổ
chức thươg mại,chế biến
Bán trực tiếp
Đề án Kinh tế thương mại
+ Sản phẩm có thể đến người tiêu dùng qua khâu tổ chức trung gian là chức
năng thương nghiệp: các đại lý, các công ty thương nghiệp và tư thương… Ở đây,
các cơ sở sản xuất kinh doanh bán buôn thủy sản cho các tổ chức thương nghiệp để
họ thực hiện bán lẻ thủy sản cho người tiêu dùng.
Hệ thống cơ sở hạ tầng TTSP thuỷ sản của Việt Nam đang từng bước phát
triển. Các chợ sản phẩm thuỷ sản đã hình thành và hoạt động sôi động. Các chợ cá
thường đi cùng với các bến hoặc cảng cá. Nói chung các chợ cá nằm trên đất liền, tuy
nhên gần đây, trên toàn quốc đã có 4 cảng cá và chợ cá ở vùng khơi mới hình thành.
Việt Nam có chợ cá độc lập hoặc tổng hợp cho các sản phẩm thuỷ sản.
Chợ bán buôn nội địa : Trước năm 2002, cả nước chưa có trung tâm kinh
doanh hay chợ bán buôn riêng biệt dành cho các sản phẩm thuỷ sản. Kinh doanh thuỷ
sản thường được tiến hành ở bến cá hoặc rải rác ở chỗ những người kinh donh thuỷ
sản. Các thành phần nghề cá không có đủ thông tin về sản lượng, khả năng tiếp cận
và tiêu thụ sản phẩm, giá cung cấp thuỷ sản không phản ánh giá thị trường thực tế.
Những người kinh doanh và tiêu dùng thuỷ sản không thể thoã mãn với các sản phẩm
kinh doanh.
Chợ và cửa hàng bán lẻ: người tiêu dùng có thể tiếp cận với sản phẩm thuỷ
sản ở các chợ khác nhau. Có thể mua được nhiều loại, dạng, số lượng và chất lượng
thuỷ sản ở các chợ tuỳ thuộc vào phạm vi và quy mô của chợ. Các chợ thường tập
trung nhiều nhất ở các thành phố và khu đô thị lớn nhằm cung cấp thực phẩm nói
chung và thuỷ sản nói riêng cho người tiêu dùng.
1.4. Tổ chức thông tin quảng cáo, giới thiệu sản phẩm của cơ sở sản xuất
kinh doanh
Hướng dẫn người tiêu dùng sử dụng sản phẩm của mình, thu hút sự chú ý của

khách hàng đối với sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh. Có thế sử dụng các
thông tin đại chúng như đài, báo, tạp chí, áp phích, tờ rơi… Quảng cáo nói lên công
dụng và tiện lợi về việc sử dụng sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh. Tùy theo
từng loại sản phẩm và đối tượng tiêu dùng mà có hình thức quảng cáo thích hợp. Bao
bì, đóng gói, mật mã và các nhãn mãn sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh cũng
là một hình thức quảng cáo có hiệu quả. Tham gia các hội chợ thương mại là một
hình thức tốt và có hiệu quả để giới thiệu sản phẩm và có thể qua hội chợ để ký hợp
đồng tiêu thụ và thu hút khách hàng.
Đối với các loại thủy sản xuất khẩu cần tích cực và chủ động trong việc tham
gia các hội chợ thương mại quốc tế
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
8
Đề án Kinh tế thương mại
Tổ chức các cửa hàng giới thiệu sản phẩm ngay trong cơ sở sản xuất kinh
doanh hay ở những thuận lợi vừa giới thiệu sản phẩm, vừa bán sản phẩm cũng là một
hình thức quảng cáo tốt. Hoặc tham gia các hội chợ, triển lãm qua đó giới thiệu sản
phẩm và ký hợp đồng tiêu thụ, tổ chức hội nghị khách hàng.
Đối với sản phẩm chế biến cần đăng ký sản phẩm của mình cả về quy cách,
nhãn mác, giúp cho cơ sở sản xuất kinh doanh đảm bảo sở hữu công nghiệp về sản
phẩm của mình. Tránh làm hàng giả và lợi dụng uy tín của những người khác.
2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hoạt động tiêu thụ sản phẩm.
Đánh giá toàn diện hoạt động bán hàng cả về khối lượng, giá trị hàng hoá bán
ra, chi phí bán hàng và kết quả hoạt động bán hàng. Đánh giá cả mặt định tính đến
định lượng, sử dụng các chỉ tiêu tuyệt đối và tương đối.
* Đánh giá kết quả hoạt động tiêu thụ sản phẩm
+ Khối lượng sản phẩm bán ra theo tổng số, chia các mặt hàng, khách hàng
thời gian, khu vực bán.
+ Doanh số và doanh thu bán theo tổng, các mặt hàng, cho khách hàng theo
thời gian và khu vực.
+ Số lượng (giá trị) hàng còn tồn kho, hàng đi trên đường chờ thanh toán.

+ Số khách hàng bán được,doanh số trên một khách hàng bình quân.
+ Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch bán hàng về khối lượng và giá trị
+ Tỷ phần thị trường của doanh nghiệp trong kỳ, tỷ phần tăng thêm (giảm đi)
trong kỳ
* Chi phí bán hàng
+ Tổng chi phí bán hàng, các khoản mục chi phí bán hàng như chi khấu hao,
chi tiền lương, chi lãi vay ngân hàng.
+ Chi phí trực tiếp và gián tiếp bán hàng, chi phí cố định, chi phí biến đổi.
+ Vốn lưu động bình quân sử dụng.
+ Số vòng quay của vốn lưu động,thời gian một vòng quay.
+ Chi phí hàng hoá tồn kho.
+ Chi phí hàng mất không thu hồi.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
9
Đề án Kinh tế thương mại
* Hiệu quả bán hàng
+ Lãi gộp, lãi thuần.
+ Mực lợi nhuận trên doanh thu, chi phí và vốn kinh doanh.
+ Đánh giá mức độ hài lòng của khách hàng về hàng hoá, về dịch vụ,về nhân
viên phục vụ.
+ Những ý kiến không hài lòng của khách hàng
III. Những nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức tiêu thụ sản phẩm của cơ sở sản
xuất kinh doanh thủy sản.
Các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức tiêu thụ sản phẩm có thể phân theo các
nhóm sau đây:
1. Nhóm nhân tố thị trường
Hiện nay các cơ sở sản xuất kinh doanh thủy sản tiến hành các hoạt động sản
xuất kinh doanh theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Tùy theo quy mô,
trình độ chuyên môn hóa, trình độ công nghệ… của từng loại cơ sở sản xuất kinh
doanh mà ảnh hưởng của thị trường có khác nhau. Mặc dù vậy, nhân tố thị trường có

ảnh hưởng rất lớn chi phối quá trình sản xuất kinh doanh của các cơ sở kinh doanh
thủy sản. Có thể xét trên 3 yếu tố sau đây của thị trường.
- Nhu cầu thị trường về thủy sản phẩm. Cầu thủy sản phụ thuộc vào thu nhập,
cơ cấu dân cư ở các vùng, các khu vực. Về nguyên lý, thu nhập của dân cư tăng lên
thì cầu cũng tăng lên, song đối với sản phẩm thủy sản khi thu nhập dân cư tăng lên
thì cầu về thủy sản có thể diễn ra theo hướng tăng lên đối với các sản phẩm có nhu
cầu thiết yếu hàng ngày của dân cư và các sản phẩm cao cấp, đồng thời giảm đối với
các sản phẩm kém phẩm chất và thấp cấp. Khi thu nhập của dân cư tăng lên thì nhu
cầu đối với lương thực thực phẩm cấp thấp giảm xuống. Cơ cấu dân cư cũng có ảnh
hưởng đến cầu. Đối với những vùng nông thôn mà cư dân nông thôn là chủ yếu, phần
lớn nhu cầu lương thực thực phẩm được tiêu dùng cho chính họ. Vì vậy, những nhu
cầu tiêu thụ sản phẩm chủ yếu họ tự do cung ứng, việc tổ chức các chợ nông thôn để
trao đổi sản phẩm tại chỗ có ý nghĩa rất quan trọng. Đối với các vùng thành thị, bao
gồm các thị trấn, thị xã các thành phố lớn hay các khu công nghiệp tập trung dân cư
phi nông sản, lớn thì nhu cầu tiêu thụ hàng ngày có số lượng lớn và chất lượng cao,
việc tổ chức các cửa hàng, các kiốt trở nên cần thiết. Các cơ sở sản xuất kinh doanh
muốn tiêu thụ tốt thủy sản phải nắm bắt được những nhu cầu trên cơ sở thu nhập của
nhân dân.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
10
Đề án Kinh tế thương mại
- Những sản phẩm mang tính chất nguyên liệu và phải thông qua chế biến, cần
có tổ chức tiêu thụ đặc biệt thông qua các hợp đồng và phải tổ chức tốt việc bảo quản
để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
- Cung cấp sản phẩm thủy sản là một yếu tố quan trọng trong cơ chế thị
trường. Các cơ sở sản xuất kinh doanh phải tìm hiểu khả năng sản xuất loại sản phẩm
mà mình sản xuất, tức là phải tìm hiểu nắm bắt các đối thủ cạnh tranh. Sản phẩm
thủy sản có tính đa dạng cả về chủng loại, số lượng, về phẩm cấp và về đối tượng
tiêu dùng, vì vậy tính không hoàn hảo của thị trường thể hiện đặc trưng của sản phẩm
thủy sản. Khi số lượng cung tăng lên làm cho giá sản phẩm giảm xuống và ngược lại.

Để tổ chức tốt việc tiêu thụ sản phẩm, các cơ sở sản xuất kinh doanh phải hiểu rõ
được đối thủ cạnh tranh của mình về mặt số lượng, chất lượng sản phẩm và đối
tượng khách hàng.
- Khi nghiên cứu về cung cầu sản phẩm, các cơ sở sản xuất kinh doanh một
mặt phải xem xét lại khả năng sản xuất kinh doanh của mình đối với sản phẩm, mặt
khác phải tìm hiểu kỹ các khả năng sản xuất của các sản phẩm mà mình sản xuất trên
thị trường. Đặc biệt cầu chú ý đến cải tiến và nâng cao chất lượng, mẫu mã, chủng
loại sản phẩm. Khi xem xét cung sản phẩm nhiều khi phải chú ý đến mấy yếu tố ảnh
hưởng đến cung sản phẩm sau dây: giá cả sản phẩm bao gồm giá cả sản phẩm đang
sản xuất, sản phẩm thay thế bổ sung và giá cả các đầu vào, trình độ kỹ thuật và ứng
dụng công nghệ vào sản xuất, môi trường tự nhiên và cơ chế chính sách đang được
thực hiện, đồng thời phải chú ý đến cả các áp lực của cầu.
- Giá cả là 1 yếu tố quan trọng, là thước đo sự cần bằng cung – cầu trong nền
kinh tế thị trường. Giá cả tăng cho thấy sản phẩm đó đang khan hiếm, cầu lớn hơn cung
và ngược lại. Tuy nhiên khi xem xét yếu tố giá cả cần chú ý đến các loại sản phẩm:
+ Loại sản phẩm cao cấp thông thường giá cả tăng lên thì cầu lại giảm.
+ Loại sản phẩm thay thế: khi giá cả của các loại sản phẩm này tăng lên thì
cầu của sản phẩm thay thế có thể tăng lên.
+ Loại sản phẩm bổ sung là những sản phẩm mà khi sử dụng sản phẩm này
phải sử dụng kèm theo loại sản phẩm khác.
2. Nhóm nhân tố về cơ sở vật chất – Kỹ thuật và công nghệ của sản xuất
và tiêu thụ sản phẩm.
Các nhân tố về cơ sở vật chất-kỹ thuật và công nghệ bao gồm hệ thống cơ sở
hạ tầng như đường sá giao thông, phương tiện vận tải, hệ thống bến cảng kho bãi, hệ
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
11
Đề án Kinh tế thương mại
thống thông tin liên lạc…hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong việc lưu thông
nhanh chóng kịp thời, đảm bảo an toàn cho việc tiêu thụ sản phẩm.
- Các nhân tố về kỹ thuật và công nghệ sản xuất và tiêu thụ đặc biệt quan

trọng trong việc tăng khả năng tiếp cận và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm của
cơ sở sản xuất kinh doanh.
- Hệ thống chế biến với những dây chuyền công nghệ tiên tiến sẽ làm tăng thêm
giá trị của sản phẩm. Các sản phẩm thủy sản trước khi đi vào chế biến theo kỹ thuật
tiên tiến cũng cần được qua các giai đoạn sơ chế lúc đầu. Công nghệ chế biến, công
nghệ sau thu hoạch của sản phẩm thủy sản vừa tránh được sự hao hụt, mất mát trong
quá trình quy hoạch, vừa tăng thêm chất lượng và giá trị sản phẩm. Đối với công nghệ
chế biến còn tạo nên những sản phẩm tiêu dùng mới và đổi mới tập quán tiêu dùng
truyền thống, kích thích và mở rộng tính đa dạng trong tiêu dùng thủy sản.
3. Nhóm nhân tố về chính sách vĩ mô
Nhóm nhân tố này thể hiện vai trò tác động của nhà nước đến thị trường thủy
sản. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường các cơ sở sản xuất kinh doanh hoạt động
sản xuất kinh doanh bị chi phối bởi các quy luật như cung cầu, giá cả… song tác
động của nhà nước đến thị trường có ý nghĩa to lớn và giúp cho các cơ sở sản xuất
kinh doanh hoạt động có hiệu quả, các chính sách vĩ mô của nhà nước có liên quan
đến tiêu thụ sản phẩm của cơ sở sản xuất kinh doanh thủy sản bao gồm:
- Chính sách nhiều thành phần kinh tế. Trong thủy sản nông thôn hiện nay
nhiều thành phần kinh tế tham gia như: Kinh tế quốc doanh, kinh tế hợp tác, kinh tế
hộ nông dân, kinh tế trang trại, kinh tế tư nhân… Điều đó nói lên rằng, cung cấp sản
phẩm thủy sản do nhiều tác nhân tham gia, nó cũng thể hiện tính không hoàn hảo của
thị trường thủy sản nghĩa là cùng một loại sản phẩm có nhiều người bán trên thị
trường. Việc quy định vị trí, vai trò của các thành phần kinh tế trong nền kinh tế là
quan trọng nhằm đảm bảo tính ổn định của sản xuất.
- Chính sách tiêu dùng: chính sách tiêu dùng thủy sản hướng vào việc khuyến
khích tiêu dùng các thủy sản trong nước, tạo nên những thói quen và tập quán mới
trong việc tiêu dùng các sản phẩm mới và đã qua chế biến. Mặt khác chính sách tiêu
dùng có liên quan đến việc tăng thu nhập cho các tầng lớp dân cư, kể cả dân cư thủy
sản và phi thủy sản, thành thị. Chính sách tiêu dùng nhằm vào việc nâng cao đời sống
của nhân dân, tăng thu nhập cho các tầng lớp dân cư trên cơ sở đó tăng sức mua của
nhân dân.

- Chính sách đầu tư và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào thủy sản: đầu tư trước
hết vào việc xây dựng và cải tạo hệ thống cơ sở hạ tầng như hệ thống điện, đường
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
12
Đề án Kinh tế thương mại
giao thông nông thôn và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, thực hiện
việc chuyển đổi cơ cấu thủy sản, nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa.
- Chính sách giá cả, bảo trợ sản xuất và tiêu dùng.
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, khả năng tiêu thụ sản phẩm của cơ sở
sản xuất kinh doanh phụ thuộc vào năng lực tổ chức của cán bộ quản lý cơ sở sản
xuất kinh doanh, nghệ thuật và khả năng tiếp thị, marketing, tổ chức hệ thống tiêu thụ
sản phẩm cho người tiêu dùng… vì vậy việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản
lý mà trước hết là đội ngũ cán bộ làm công tác tiêu thụ sản phẩm là hết sức quan
trọng.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
13
Đề án Kinh tế thương mại
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TTSP THUỶ SẢN NƯỚC TA
SAU KHI GIA NHẬP WTO
I. Đăc điểm kinh tế - kĩ thuật và quá trình phát triển của ngành Thuỷ sản.
1. Vị trí, vai trò của ngành Thuỷ sản đối với nền kinh tề Việt Nam.
Nông nghiệp hiểu theo nghĩa rộng bao gồm các ngành trồng trọt, chăn nuôi,
lâm nghiệp và thuỷ sản.Như vậy nói đến ngành thuỷ sản, người ta nói đến ba khía
cạnh chủ yếu sau đây:
- Ngành thuỷ sản là một bộ phận hay còn gọi là một phân ngành của nông
nghiệp, bởi vì ngành thuỷ sản có những đặc điểm cơ bản của nông nghiệp nói chung.
Tư liệu sản xuất chủ yếu của ngành thuỷ sản là mặt nước; đối tượng lao động là
những sinh vật thuỷ sinh; kết quả sản xuất của ngành là những sinh vật, những kết
quả sinh học. Mặc dù có những đặc điểm tương tự của nông nghiệp, ngành thuỷ sản
vẫn có tính độc lập tương đối về kinh tế, kỹ thuật và môi trường. Tính độc lập tương

đối về kinh tế biểu hiện chỗ trong ngành thuỷ sản người ta rất khó phân biệt rạch ròi
về quyền sở hữu, quản lý và sử dụng thuỷ vực và các nguồn lợi thuỷ sản, nhất là đối
với các lưu vực con sông, cửa biển, vùng vịnh hay vùng biển. Do vậy trong các hình
thức tổ chức sản xuất, sự hiệp tác thường được coi trọng. Về mặt kỹ thật, tính độc lập
tương đối thể hiện ở chỗ ngành thủy sản cũng đòi hỏi phải có một hệ thống cơ sở vật
chất kỹ thật riêng phục vụ cho nuôi trồng hay đánh bắt. Về môi trường, hoạt động
của ngành thuỷ sản cũng có thể tự gây ô nhiễm cho môi trường nước, lại cũng có thể
làm các thuỷ vực và nguồn lợi thuỷ sản bị ô nhiễm hay huỷ hoại do hoạt động ngành
khác gây ra. Do vậy, sự phát triển hài hoà giữa thuỷ sản với trồng trọt, chăn nuôi và
lâm nghiệp trên từng vùng sinh thái là điều kiện phát triển bền vững của nông nghiệp
nói chung.
- Những hoạt động phát triển của ngành thủy sản gồm nuôi trồng và đánh bắt
thuỷ sản. Tuỳ điều kiện cụ thể của mỗi vùng và mỗi địa phương về mặt nước và
nguồn lợi thuỷ sản mà địa phương đó coi trọng hoạt động nuôi trồng, đánh bắt kết
hợp phát triển một cách hài hoà các hoạt động nói trên.
- Ngành thuỷ sản là một ngành hàng có tính chất liên ngành cao. Khi trình độ
phát triển và nhu cầu xã hội còn thấp, sản xuất ngành thuỷ sản có quy mô nhỏ, sản
phẩm ít nên chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trực tiếp dưới dạng sản phẩm tươi. Khi
quy mô sản xuất tăng lên, nhu cầu tiêu dùng của xã hội đa dạng và phức tạp thì chế
biến phần lớn các sản phẩm đòi hỏi phát triển mạnh mẽ các ngành chuyên môn hoá
hẹp như: công nghiệp dánh bắt cá biển, cơ khí chế tạo và sữa chữa tàu thuyền, công
nghiệp sản xuất thức ăn cho nuôi trồng thuỷ sản, công nghiệp chế biến thuỷ sản.. .
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
14
Đề án Kinh tế thương mại
Đối với hầu hết các nước, ngành thuỷ sản có vai trò quan trọng trong nền kinh
tế, đặc biệt đối với những nước có vùng biển và vùng nước nội địa phong phú. Việt
Nam là nước có mặt biển rộng hơn 3200 km bờ biển, có nhiều hồ và sông suối trong
đất liền. Phát triển ngành thuỷ sản có vị trí quan trọng trong nền kinh tế nước ta, thể
hiện trên các mặt sau đây:

1.1 Ngành thuỷ sản cung cấp những sản phẩm thực phẩm quý cho tiêu dùng
của dân cư, cung cấp nguyên liệu cho phát triển một số ngành khác, tạo việc làm, xoá
đói giảm nghèo.
- Các kết quả nghiên cứu của các chuyên gia về dinh dưỡng đã khẳng định hầu
hết các loại thuỷ sản đều là loại thực phẩm giàu đạm, dễ tiêu hoá, phù hợp với sinh lý
dinh dưỡng ở mọi lứa tuổi. Càng ngày thuỷ sản càng được tin tưởng như một loại
thực phẩm ít gây bệnh tật (tim mạch, béo phì, ung thư.. .) và ít chịu ảnh hưởng của ô
nhiễm hơn. Xét về thành phần dinh dưỡng cho thấy: so với các loại thịt, các loại thực
phẩm là thuỷ sản có chứa ít chất mỡ hơn, nhiều khoáng hơn nhưng chất đạm cũng
khá cao. Ví dụ trong thịt bò, tỷ lệ tính theo phần trăm đạm là 16,2 – 19,2%, của mỡ là
11 – 28%, chất khoáng là0,8 – 1,0%, cũng tương tự theo tỷ lệ nói trên trong cá thu tỷ
lệ có thứ tự là: 18,6%, 0,4% và 1,2%; ở cá mối là: 16,4%, 1,6 – 2,3% và 1,2%; ở cá
hồng là: 17,8%,5,9% và1,4%. v.v.. . Theo công bố mới đây của FAO, thời kì 1995 –
1997, tổng sản lượng thuỷ sản thế giới đạt bình quân mỗi năm 119,4 triệu tấn. Phần
sản lượng không được làm thực phẩm cho người là 29,23 triệu tấn, phần sử dụng làm
thực phẩm cho người là 90,17 triệu tấn. Với số dân là 5,74 tỷ người, mức tiêu thụ
thuỷ sản bình quân đầu người mỗi năm ở các nước công nghiệp: 28,4 kg, ở các nước
thu nhập thấp thiếu thực phẩm là 13,1 kg/ người/năm, ở các nước có nền kinh tế
chuyển đổi: 10,2 kg/người/ năm. Ở khu vực Đông Á và Đông Nam Á, con số trên ở
Hồng Kông 56,6 kg, Malaixia 55,7 kg, Hàn quốc 51,2 kg, Đài loan 37,3 kg, Việt Nam
16,9 kg và thấp nhất ở Lào 8,9 kg. Trong năm 2001, mức tiêu thụ bình quân la 19,4
kg, cao hơn mức tiêu thụ bình quân thịt lợn 17,1 kg/ người và thịt gia cầm là 3,9
kg/người. Cũng giống như một số nước châu Á khác, thu nhập tăng đã khiến người
dân có xu hướng chuyển sang tiêu dùng nhiều hơn mặt hàng thuỷ sản. Có thể nói
ngành thuỷ sản có đóng góp không nhỏ trong việc bảo đảm an ninh lương thực quốc
gia.
_ Ngành thuỷ sản cung cấp một phần thức ăn cho chăn nuôi, đặc biệt cho chế
biến thức ăn nuôi công nghiệp. Bột cá và các phế phẩm, phụ phẩm thuỷ sản chế biến
là nguồn thức ăn giàu đạm được sử dụng làm thức ăn hoặc để chế biến làm thức ăn
phục vụ chăn nuôi gia súc, gia cầm. Theo tính toán của FAO, hàng năm có khoảng

trên 25% sản lượng thuỷ sản được sử dụng trực tiếp vào chế biến thức ăn chăn nuôi.
Ở nước ta, nhu cầu sử dụng bột cá cho chế biến thức ăn gia súc ngày càng tăng. Năm
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
15
Đề án Kinh tế thương mại
1996, các cơ sở sản xuất thức ăn gia súc nước ta sản xuất được 10.000 tấn bột cá làm
thức ăn chăn nuôi và đến năm 2000 con số này đạt gần 40.000 tấn.
_Ngành thuỷ sản cung cấp nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và
một số ngành công nghiệp khác. Nguồn nguyên liệu cung cấp cho công nghiệp chế
biến gồm tôm, cá, nhuyễn thể, rông biển.. . Các nguyên liệu thuỷ sản còn đựoc sử
dụng làm nguyen liệu cho ngành công nghiệp dược phẩm, mỹ nghệ, v.v.. .
_ Ngành thuỷ sản với sự phát triển nhanh của mình đã tạo ra hàng loạt viêc
làm và thu hút một lực lượng lao động đông đảo tham gia vào tất cả các công đoạn
sản xuất, làm giảm sức ép của nạn thiếu việc làm trên pham vi cả nước. Số lao động
của ngành thuỷ sản tăng liê tục từ 3,12 triệu người (năm 1996) lên khoảng 3,8 triệu
người năm 2001 (kể cả lao đông thời vụ), như vậy, mỗi năm tăng thêm 100 nghìn
người. Tỷ lệ tăng bình quân số lao động thường xuyên của ngành thuỷ sản là 2,4%
năm, cao hơn mức tăng binh quân của cả nước (2% / năm). Đặc biệt do sản xuất của
nhều lĩnh vực như khai thác, nuôi trồng thuỷ sản chủ yếu là ở quy mô gia đình nên đã
trở thành nguồn thu hút mọi lưc lượng lao động, tạo nên nguồn thu nhập quan trộng
góp phần vào sự nghiệp xoá đối giảm nghèo. Các hoạt động phục vụ như vá lưới,
cung cấp thực phẩm, tiêu thụ sản phẩm.. . chủ yếu do lao động nữ thực hiện, dã tạo
ra thu nhập đáng kể, cải thiện vị thế kinh tế của người phụ nữ, đặc biệt là ở các vùng
nông thôn, miền núi. Riêng trong hoạt động bán lẻ thuỷ sản, nữ giới chiếm tỉ lệ lên
đến 90%.
1.2 Ngành thuỷ sản phát triển sẽ có đóng góp quan trọng trong tăng trưởng của
toàn ngành nông, lâm, ngư nghiệp nói chung.
Ngành thuỷ sản là ngành kinh tế có khả năng tạo ra nhiều giá trị gia tăng. Vì
vậy, phát triển mạnh ngành thuỷ sản, đặc biệt phát triển công nghiệp chế biến thuỷ
sản, sẽ góp phân thúc đẩy tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp.

Để đánh giá vai trò của các khu vực, ngành kinh tế, người ta thường sử dụng
hai chỉ tiêu chủ yếu, đó là tốc độ tăng trưởng của từng ngành, khu vực và tỷ trọng của
từng ngành, từng khu vực trong toàn bộ nền kinh tế. Khi sử dung hai chỉ tiêu nêu
trên, cần chú ý hai trường hợp: tốc độ tăng trưởng cao nhưng tỷ trọng nhỏ hoặc nếu
tỷ trọng lớn nhưng tốc độ tăng trưởng thấp thì mức độ đóng góp vào tốc độ tăng
trưởng chung là thấp. Ngày nay, người ta đưa ra phương pháp đánh giá mới, đó là tỷ
trọng đóng góp của từng ngành, từng khu vực vào tốc độ tăng trưởng chung. Phương
pháp này cho phép đồng thời xét đến sự tác động theo cả hai chỉ tiêu tốc độ tăng
trưởng và tỷ trọng của từng ngành, khu vực trong tốc độ tăng trưởng chung. Do vậy,
chỉ tiêu đóng góp vào sự tăng trưởng của từng ngành, từng khu vực cho thấy rõ hơn,
lượng hoá được vai trò của từng ngành, từng khu vực trong nền kinh tế.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
16
Đề án Kinh tế thương mại
Trong những năm qua, tỷ trọng đóng góp của khu vực nông, lâm, ngư nghiệp
vào tốc độ tăng trưởng chung có xu hướng giảm dần và hiện chỉ còn đóng góp trên
dưới 10%. Nguyên nhân chủ yếu là tỷ trọng của nông, lâm, thuỷ sản trong GDP
giảm, từ 24,53% năm 2000 xuống còn 21,65% trong năm 2003. Đây là xu hướng phù
hợp với quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. trong khi tỷ
trọng đóng góp của ngành nông, lâm, thuỷ sản giảm, thì tỷ trọng đóng góp vào tăng
trưởng của ngành thuỷ sản lại tăng lên,từ11,4% năm 2001 lên 13,0% trong năm 2003.
Tỷ trọng đóng góp vào tăng trưởng của các khu vực và các ngành
Năm 2000 Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003
Tốc
độ
tăng
%
Tốc độ
tăng
%

Tốc độ
tăng
%
Tốc
độ
tăng
%
1. Đóng góp vào tăng trưởng
GDP
Tổng số 6,79 100 6,89 100 7,04 100 7,10 100
- Nông, lâm, thuỷ sản 1,10 16,2 0,60 10,0 0,91 12,9 0,64 9,0
- Công nghiệp, xây dựng 3,47 51,5 3,68 53,4 3,45 49,0 3,81 53,7
- Thương mại dịch vụ 2,22 32,7 2,52 36,6 2,68 38,1 2,65 37,3
2. Đóng góp vào tăng trưởng
nông, lâm, thuỷ sản
Tổng số - - 2,98 100 4,06 100 2,97 100
- Nông nghiệp - - 2,53 84,8 3,44 84,7 2,48 83,5
- Lâm nghiệp - - 0,12 3,9 0,15 3,8 0,11 3,6
- Thuỷ sản 0,34 11,3 0,47 11,5 0,39 13,0
Nguồn: Tổng cục thống kê
Những năm qua Nhà nước đã xác định ngành thuỷ sản là một trong nhưng
ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia. Theo số liệu thống kê, ngành thuỷ sản giai
đoạn 1995 – 2006 tăng từ 6.664 tỷ đồng lên trên 3,3 tỉ USD. Trong các hoạt động của
ngành, khai thác thuỷ sản giữ vị trí rất quan trọng. Sản lượng khai thác hải sản trong
10 năm gần đây tăng liên tục với tốc độ tăng bình quân hằng năm khoảng 7.7% ( giai
đoạn 1991 – 1995) và 10% (giai đoạn 1996 – 2003).
Nuôi trồng thuỷ sản đang ngày càng có vai trò quan trọng hơn khai thác hải
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
17
Đề án Kinh tế thương mại

sản cả về sản lương, chất luợng cũng như chủ động trong sản xuất. Điều này tất yếu
dẫn đến sự chuyển đổi về cơ cấu sản xuất- ưu tiên phát triển các họt động kinh tế mũi
nhọn, đem lại hiệu quả kinh tế cao.
Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển nuôi trồng thuỷ sản ở khắp mọi
miền đất nước cả về nuôi biển, nuôi nước lợ và nuôi nước ngot. Đến năm 2003, đã sử
dụng 612.778 ha nước măn, lợ và 254.835 ha nước ngọt dể nuôi thuỷ sản. Trong đó,
đối tượng nuôi chủ lực là tôm với diện tích 580.465 ha.
Bên cạnh nhưng tiềm năng đã biết, Việt Nam còn có những tiềm năng mới
được xác định có thể sử dụng để nuôi trồng thuỷ sản như sử dụngvật liệu chống thấm
để xây dựng công trình nuôi trên các vùng đất cát hoang hoá, chuyển đổi mục đích sử
dụng các diện tích trồng lúa, làm muối kém hiệu quả sang nuôi trồng thuỷ sản.. .
Nuôi biển là môt hướng mở khác cho ngành thuỷ sản, đã có bước khởi động ngoạn
mục với các loại tôm hùm, cá giò, cá mú, cá tráp, trai ngọc,. . với các hình thức nuôi
lồng, bè. Nuôi nước ngot có bước chuyển mạnh từ sản xuất nhỏ tự túc sang sản xuất
hàng hoá lớn, điển hình là việc phát triển nuôi cá basa, cá tra xuất khẩu đem giá trị
kinh tế cao;Nuôi đặc sản được mở rộng; Sự xuất hiện hàng loạt trang trại nuôi chuyên
canh ( hoặc canh tác tổng hợp nhưng lấy nuôi trồng thuỷ sản làm hạt nhân) chuyển
đổi phương thức nuôi quảng canh, quảng canh cải tiến sang bán thâm canh va thâm
canh đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá nônh
nghiệp, nông thôn.
Ngành thuỷ sản có tốc độ tăng trưởng rất nhanh so với các ngành kinh tế
khác. Tỷ trọng GDP của ngành Thuỷ sản trong tổng GDP toàn quốc liên tục tăng, từ
2,9% ( năm 1995) lên 3,4% (năm 2000) và đạt 3,93% vào năm 2003.
Từ cuối thập kỷ 80 đến năm 2000, ngành thuỷ sản dã có những bước tiến
không ngừng. Các chỉ tiêu chủ yếu đề ra trong chiến lược Phát triển kinh tế xã hội
ngành thuỷ sản thời kì 1991 – 2000 dã được hoàn thành vượt mức:
Chỉ tiêu Đơn vị Kế hoạch Thực hiện
Tổng sản lượng thuỷ sản
Trong đó
- Sản lượng khai thác hải sản

tấn
-
1.600.000
1.000.0000
2.174.784
1.454.784
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
18
Đề án Kinh tế thương mại
- Sản lượng nuôi trồng thuỷ sản - 600.000 720.000
Kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản Triệu USD 900-1000 1.478,6
Thu hút lao động thuỷ sản Nghìn người 3.000 3.400
Nguồn: Tổng cục thống kê
Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu thuỷ sản tương đương với các ngành công
nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Điều đó chứng tỏ ngành thuỷ sản đang dần chuyển từ
sản xuất,mang nặng tính nông nghiệp sang sản xuất kinh doanh theo hướng công
nghiệp hoá.
Giá trị xuất khẩu ( Triệu USD)
Năm Toàn Công nghiệp - Nông – Lâm – Thủy sản
Tổng số Riêng Thủy sản
1996 7.255,9 4.214,1 3.041,8 670,0
1997 9.185,0 5.952,0 3.233,0 776,5
1998 9.360,3 6.036,0 3.324,3 858,6
1999 11.540,0 8.627,8 2.912,2 976,1
2000 14.308,0 10.186,8 4.121,2 1.478,5
2001 15.100,0 10.090,4 5.009,6 1.816,4
Tốc độ tăng
trưởng bình
quân
13,0 14,9 9,5 14,6

Nguồn: Niên giám thống kê Nông – Lâm – Thủy sản
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
19
Đề án Kinh tế thương mại
1.3 Tham gia vào xuất khẩu, thu ngoại tệ cho đất nước, mở rộng quan hệ
thương mại quốc tế.
Đối với những nước có tiềm năng về thuỷ vực và nguồn lợi thuỷ sản, phát
triển ngành thuỷ sản tạo ra nguồn hàng xuất khẩu có giá trị, tăng thu ngoại tệ cho đất
nước.
Trong nhiều năm qua, ngành thuỷ sản nước ta đã từng bước phát triển và đóng
góp quan trọng vào hoạt động xuất khẩu của dất nước. Năm 1980, sản lượng thuỷ sản
cả nước đạt 558,66ngàn tấn, trong đó xuất khẩu 2,72 ngàn tấn, đạt hía trị kimngạch
11,3 triệu USD. Đến năm 2001, các con số tương tự đạt: sản lượng là 2.226,9 ngàn
tấn (tăng gần 4 lần), xuất khẩu là 358,833 ngàn tấn ( tăng gần 132 lần), đạt giá trị kim
ngạch là 1760 triệu USD (tăng 155 lần). Năm 2003, mặc dù ngành thuỷ sản nước ta
phải đối mặt với những diễn biến phức tạp của thị trường thế giới, những rào cản
thương mại của một số nước, nhưng giá trị kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản vẫn đạt 2,3
tỷ USD (bằng 1,3 lần so với năm 2000), trong đó xuất khẩu tôm đạt trên 1 tỷ USD đã
khẳng định vị trí xuất khẩu tôm trên thị trường thế giới và trong nghề nuôi trồng thuỷ
sản nước ta. Đối với các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu trong ngành thuỷ sản, đến
nay đã có những bước tiến quan trọng trong việc đổi mới công nghệ, nâng cao sức
cạnh tranh. Đã có 100 doanh nghiệp được EU công nhận dủ điều kiện an toàn vệ
sinh, hơn 120 doanh nghiệp được cấp phép vào thị trường Mỹ. Các doanh nghiệp
cũng từng bước nâng cao năng lực xúc tiến thương mại để đi vào thị trường mới. Đối
với toàn ngành thuỷ sản, đã có nhưng tiến bộ đáng kể về gắn kêt thị trường ngoài
nước (về số lượng, chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm) với thực tiễn sản xuất kinh
doanh chế biến, nuôi trồng, khai thác với phát triển cơ sở hậu cần dịch vụ; gắn kết
giữa khâu chế biến xuất khẩu với yêu cầu vệ sinh trong nuôi trồn, bảo quản và khai
thác sản phẩm; gắn kết giữa khâu ché biến xuất khẩu với chế biến phục vụnhu cầu thị
trường nội địa. Hiện nay sản phẩm thuỷ sản Việt Nam đã xuất khẩu tới 75 nước và

vùng lãnh thổ trên thế giới nhưng quy mô thị trường còn nhỏ bé, kể cả thị trường Mỹ,
Nhật Bản, EU.. . Vì vậy cần tiếp tục mở rộng các thị trường này. Muốn vậy, cần đảm
bảo ổn định và chủ động về sản lượng, an toàn vệ sinh và chât lượng sản phẩm xuất
khẩu. Do đó, việc gắn kết phát triển nguyên liệu với chế biến xuất khẩu một cách
chặt chẽ là đòi hỏi bất buộc của phát triển bền vững ngành thuỷ sản trong những năm
tới.
Từ đầu những năm 1980, ngành thuỷ sản đã đi đầu trong cả nước về mở rộng
quan hệ thương mại sang nhưng khu vực thị trường mới trên thế giới. Năm 1996,
ngành thuỷ sản mới chỉ có quan hệ thương mại với 30 nước và vùng lãnh thổ trên thế
giới. Đến năm 2001, quan hệ này đã được mở rộng ra 60 nước và vùng lãnh thổ, năm
2003 là 75 nước và vùng lãnh thổ.
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
20
Đề án Kinh tế thương mại
Đối với các nước và vùng lãnh thổ có quan hệ thương mại, ngành thuỷ sản đã
tạo dựng được uy tín lớn. Những nước công nghiệp phát triển như Mỹ, Nhật, và các
nước khối EU đã chấp nhận làm bạn hàng lớn và thường xuyên của ngành. Năm
2003, xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam vào bốn thị trường chính là Mỹ, Nhật Bản,
EU và Trung quốc chiếm trên 75% tổng kim ngạch, phần còn lại trải rộng ra gần 60
nước và vùng lãnh thổ.
Có thể thấy rằng sự mở rộng mối quan hệ thương mại quốc tế của ngành thuỷ
sản đã góp phần mở ra những con đường mới và mang lại nhiều bài học kinh nghiệm
dể nền kinh tế Việt Nam hộ nhập ngày càng sâu rộng hơn vào khu vực và thế giới.
1.4 Phát triển ngành thuỷ sản góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội đất
nước.
Với nhiều lợi thế đặc biệt về mặt nước và nguồn lợi thuỷ sản, phát triển mạnh
mẽ ngành thuỷ sản nước ta sẽ góp phần phát triển kinh tế- xã hội đất nước nói chung
và kinh tế - xã hội nông thôn nói riêng. Về măt kinh tế, ở những địa phương thuộc
duyên hải Trung bộ hoặc Tây Nam bô, phát triển thuỷ sản là con đường làm giàu của
các chủ trang trại nuôi trồng thuỷ sản, các chủ tàu đánh cá. Ở các địa phương không

có tiềm năng về biển, đặc biệt vùng nông thôn ngoại thành phát triển chăn nuôi thuỷ
đặc sản là chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và nông thôn cho hiệu quả cao. Về
mặt xã hội, ở các vùng nghèo, vùng sâu, vùng cao, phát triển chăn nuôi thuỷ sản ao
hồ, sông suối tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho đồng bào đân tộc; trợ giúp
cho việc xoá bỏ tập quán du canh du cư của đồng bào. Việc sản xuất và tiêu dùng các
sản phẩm thuỷ sản tại chỗ ở các vùng này còn góp phần trực tiếp cải thiện dinh
dưỡng bữa ăn, làm tăng sức khoẻ của người lớn và giảm suy dinh dưỡng trẻ em.
Ngoài ra, phát triển các trạm tàu khai thác thuỷ sản xã bờ còn góp phần tăng cường
an ninh quốc phòng cho vùng biên giới biển đảo của Tổ quốc. Đối với,một số vùng
biển, vùng ngập nước ven biển hay trong đất liền, phát triển thuỷ sản cũng góp phần
vào phát triển ngành du lich, đặc biệt là du lịch sinh thái, du lịch văn hoá.
2. Đăc điểm kinh tế - kỹ thuật của ngành thuỷ sản.
2.1 Đối tượng sản xuất là các sinh vật sống trông nước
Các loại động thực vật sống trong nước là đối tượng sản xuất của ngành thuỷ
sản. Môi trường nước mặt cho sản xuất thuỷ sản gồm có biển và các mặt nước trong
nội địa. những sinh vật sống trong môi trường nước, với tính cách là đối tượng lao
động của ngành thuỷ sản, có một số điểm đang lưu ý như sau:
_ Về trữ lượng, khó xác định một cách chính xác trữ lượng thuỷ sản có trong
một ao hồ hay ngư trường. Đặc biệt ở các vùng mặt nước rộng lớn, các sinh vật có
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
21
Đề án Kinh tế thương mại
thẻ di chuyển tự do trong ngư trường hoặc di cư từ vùng này đến vùng khác không
phụ thuộc vào ranh giới hành chính. Hướng di chuyển của các luồng tôm cá chịu tác
động của nhiều nhân tố như thời tiết khí hậu, dòng chảy và đặc biệt là nguồn thức ăn
tự nhiên. Để bảo vệ, tái tạo và khai thác có hiệu quả các nguồn lơi thuỷ sản, một mặt
cần phải chia rannh giới mặt nước, mặt biển, vùng biển giữa các địa phương hay các
quốc gia nhưng mật khác cũng cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các địa phương hay
các nước trong nuôi trồng, đánh bắt thuỷan. Đối với từng địa phương hay từng quốc
gia, nếu không ngăn chăn có hiệu quả các phương pháp khai thác lạc hậu hoặc làm

huỷ diệt các sinh vật trong nước có thể dẫn đến cạn kiệt nguồn thức ăn tự nhiên, do
vậy có thể làm thay đổi nơi cư trú của tôm, cá hoặc hướng di chuyển của các loài
thuỷ sản khác, dẫn đến làm nghèo nàn hay can kiệt nguồn lợi thuỷ sản.
_ Các loài sinh vật trong nước sinh trưởng và phát triển chịu sự tác động nhiều
của điều kiện thời tiết, khí hậu, dòng chảy, địa hình, thuỷ văn.. . Trong nuôi trồng
thuỷ sản, cần tạo những điều kiện thuận lợi cho sinh trưởng và phát triển cao của các
loại thuỷ sản như: tạo dòng chảy bằng máy bơm, tạo oxy bằng quạt sục nước.Trong
hoạt động khai thác, đánh bắt hải sản, tính mùa vụ của từng loại thuỷ sản như sinh
sản theo mùa, di cư theo mùa phụ thuộc vào thời tiết khí hậu, điều kiện thuỷ văn đã
tạo nên tính phức tạp về mùa vụ cả về không gian lẫn thời gian. Điều này đã tạo nên
cơ sở khách quan của việc hình thành và phát triển nhiều ngành nghề khai thác khác
nhau của ngư dân.
_ Các sản phẩm thuỷ sản sau khi thu hoạch hoặc đánh bắt đều rất dễ ươn thối,
hư hỏng vì chúng đều là những sinh vật đã tách khỏi môi trường sống. Để tránh tổn
thất trong sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm đòi hỏi phải có sự liên kết chặt
chẽ giữa các khâu từ khai thác, nuôi trồng đến chế biến và kinh doanh tiêu thụ sản
phẩm; từ khai thác đến đầu tư tái tạo nguồn lợi, đầu tư cơ sở hạ tầng dịch vụ một
cách đồng bộ.
- Cần có những nghiên cứu cơ bản dể nắm vững quy luật sinh trưởng và phát
triển của từng giống, loài thuỷ sản như quy luật sinh sản, sinh trưởng, di cư, quy luật
cạnh tranh quần đoàn, các tập tính ăn hay tự vệ.. . Trên cơ sở đó triển khai thực hiện
các biện pháp nuôi trồng, khai thác phù hợp với yêu cầu nâng cao hiệu quả kinh tế,
bảo vệ và phát triển nguồn lợi,bảo đảm phát triểnbền vững của ngành.
2.2 Thuỷ vực là tư liệu sản xuất chủ yếu không thể thay thế
Các loại mặt nước bao gồm: sông, hồ, ao, mặt nước ruộng, cửa sông, biển.. .
gọi chung là thuỷ vực được sử dụng vào nuôi trồng và đánh bắt thuỷ sản. Tương tự
như ruộng đất sử dụng vào sản xuất nông nghiệp, thuỷ vực là tư liệu sản xuất đặc
biệt, chủ yếu không thể thay thế của ngành thuỷ sản. Không có thuỷ vực sẽ không có
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
22

Đề án Kinh tế thương mại
sản xuất thuỷ sản.
Tuy nhiên, nước là yếu tố quan trọng đối với mọi ngành kinh tế, thậm chí điều
kiện của sự sống. Do vậy thuỷ vực có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác
nhau của con người như để điều hoà môi trường, đáp ứng nhu cầu giao thông thuỷ,
du lich sinh thái sông nước v.v.. . Thông thưòng, thuỷ vực được sử dụng theo hướng
đa mục tiêu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng của chúng. Ví dụ các ao hồ chứa nước
thường dược sử dụng để nuôi cá kết hợp trữ nước tưới phục vụ nông nghiệp; các con
sông có thể phục vụ giao thông thuỷ, nuôi cá lồng bè ở ven sông, cung cấp nước cho
sinh hoạt và sản xuất của cư dân v.v.. . Để sử dụng có hiệu quả và bảo vệ thuỷ vực
trong ngành thuỷ sản cần chú ý những vấn đề sau:
- Thực hiện qui hoạch các loại hình thuỷ vực và xác định hướng sử dụng thuỷ
vực cho ngành thuỷ sản. trong quy hoạch cần chú ý những thuỷ vực có mục đích sử
dụng chính vào nuôi trồng thuỷ sản cần kết hợp với các hướng kinh doanh khác; còn
những thuỷ vực đươc quy hoạch cho mục đích phát triển giao thông, thuỷ điên.. . là
chình thì cần kết hợp hợp lý với việc phát triển thuỷ sản để nâng cao hiệu quả sử
dụng thuỷ vực.
- Chú trọng việc bảo vệ môi trường nước, kể cả nước biển. Thực hiện những
biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn moi nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước.
Mặt khác, phải thường xuyên cải tạo thuỷ vực, tăng nguồn dinh dưỡng cho các thuỷ
sản sinh vật nhằm nâng cao năng suất sinh học của thuỷ vực. Đây là điều kiện thực
hiện thâm canh tăng năng suất các sinhvật nuôi trồng, điều kiện sử dụng thuỷ vực
trong ngành thuỷ sản theo hướng thâm canh.
- Sử dụng thuỷ vực một cách tiết kiệm, đặc biệt cần hạn chế chuyển đổi mục
đích sử dụng thuỷ vực là các ao, hồ, các thùng đấu.. . sang đất xây dựng cơ bản hay
mục đích khác.
2.3 Ngành thuỷ sản là ngành sản xuất vật chất có tính hỗn hợp, tính liên
ngành cao
Với tính cách là một ngành sản xuất vật chất, ngành thuỷ sản bao gồm nhiều
hoạt động sản xuất cụ thể có tính chất tương đối khác nhau nhưng có mối liên quan

chặt chẽ với nhau như: khai thác, nuôi trồng, chế biến và cá dịch vụ thuỷ sản. Khi
trình độ lực lượng sản xuất thấp kếm, các hoạt động sản xuất cụ thể nói trên chưa có
sự tách biệt rõ ràng, thậm chí còn lồng vào nhau. Trong điều kiện như vậy, khối
lượng sản phẩm sản xuất ra còn ít với chất lượng thấp và chủ yếu đáp ứng nhu cầu thị
trường nhỏ hẹp. Ngày nay, dưới tác dộng mạnh mẽ của sự phát triển lực lượng sản
xuất và phân công lao động xã hội làm cho các hoạt động sản xuất thuỷ sản được
chuyên môn hoá ngày càng cao. Các hoạt động chuyen môn hoá khai thác, nuôi
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
23
Đề án Kinh tế thương mại
trồng, chế biến và dịch vụ thuỷ sản có trình độ và quy mô phát triển tuỳ thuộc nhu
cầu thị trường và mỗi hoạt động lại dựa trên nền tảng nhất định về cơ sở vật chất kỹ
thuật và phương pháp công nghệ, tạo thành những ngành chuyên môn hoá hẹp có tinh
chất độc lập tương đối. Tuy vậy, do đặc điểm sản xuất và tiêu dùng các sản phẩm
thuỷ sản, tính liên kết vốn có của hoạt đông khai thác, nuôi trồng, chế biến và dịch vụ
thuỷ sản lại đòi hỏi phải gắn bó các ngành chuyên môn hoá hẹp nói trên trong một thể
thống nhất, ở trình độ cao hơn mang tính liên ngành. Như vậy tính hỗn hợp và tính
liên ngành cao của các hoạt động sản xuất vật chất tương đối khác nhau gồm nuôi
trồng, khai thác, chế biến và dịch vụ là đặc điểm của ngành thuỷ sản.Tính hỗn hợp và
tính liên ngành cao của các hoạt động sản xuất có tính chất tương đối khác nhau làm
cho ngành thuỷ sản vừa có tính chất của một ngành sản xuất công nghiệp, vừa có tính
chất của sản xuất nông nghiệp. Vì vậy, việc quản lý vĩ mô cũng như quản lý kinh
doanh trong ngành thuỷ sản mang tính hỗn hợp.
Tính hỗn hợp và tính liên ngành cao của những hoạt động sản xuất có tính
chất khác nhau như nói ở trên tạo thành cơ cấu sản xuất của ngành thuỷ sản. Cơ cấu
sản xuất ngành thuỷ sản (hay còn gọi là cơ cấu ngành) là tập hợp các bộ phận những
hoạt động sản xuất thuỷ sản tương tự nhauvà mối quan hệ tương tác giữa các bộ phận
đó hợp thành hệ thống sản xuất kinh doanh thuỷ sản. Cơ cấu ngành thuỷ sản được
hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của lực lượng sản xuất, phân công lao
động xã hội và chuyên môn hoá sản xuất, hình thành nên hai bộ phận sản xuất chủ

yếu là nuôi trồng thuỷ sản và công nghiệp thuỷ sản với những chức năng khác nhau:
+ Nuôi trồng thuỷ sản: bộ phận sản xuất có tính chất nông nghiệp, thường
được gọi là ngành nuôi trồng thuỷ sản, có chức năng duy trì, bổ sung tái tạo và phát
triển nguồn lợi thuỷ sản để cung cấp sản phẩm trực tiếp cho tiêu dùng, xuất khẩu và
nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và các ngành khác nhau.
+ Công nghiệp thuỷ sản: bộ phận sản xuất có tính chất công nghiệp bao gồm
khai thác và chế biến thuỷ sản. Những hoạt động này có nhiệm vụ khai thác nguồn
lợi thuỷ sản và chế biến chúng thành các sản phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã
hội và xuất khẩu.
+ Ngoài ra, để phục vụ cho sản xuất kinh doanh còn có các hoạt động sản xuất
phụ trợ và phục vụ khác như: đóng mới và sữa chữa tàu thuyền, sản xuất nước đá,
sản xuất bao bì, ngư cụ v.v… Tất cả các hoạt động sản xuất phụ trợ và phục vụ nói
trên cùng với nuôi trồng và công nghiệp thuỷ sản có mối quan hệ chặt chẽ với nhau
tạo thành cơ cấu ngành thuỷ sản, Cơ cấu ngành thuỷ sản Việt Nam có thể được minh
hoạ đơn giản như sau:
Các ngành chuyên môn hoá hẹp trong cơ cấu ngành thuỷ sản Việt Nam
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
24
Đề án Kinh tế thương mại
Ngành công nghiệp thuỷ sản
Ngành khai thác
Ngành chế
biến
Các ngành phụ trợ và phục
vụ
-Nuôi thuỷ sản
nước ngọt
-Khai thác các sản
phẩm nuôi trồng
-Chế biến

đông lạnh
-Đóng sửa tàu thuyền
-Sản xuất sửa chữa ngư cụ
-Nuôi trồng
nước lợ
-Chế biến đồ
hộp
-Dịch vụ vận chuyển
-Dịch vụ cảng, kho lạnh
-Nuôi trồng hải
sản
-Đánh bắt hải sản -Chế biến
hàng khô
-Sản xuất nước đá
-Sản xuất bao bì
-Chế biến
nước mắm
-Sản xuất thức ăn cho nuôi
trồng
2. 4. Sản xuất kinh doanh thuỷ sản đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn, độ rủi ro
cao
Hầu hết các hoạt động nuôi trồng, đánh bắt, chế biến thuỷ sản đều đòi hỏi đầu
tư ban đầu tương đối lớn. Trong hoạt động nuôi trồng, nếu không kể đến nuôi cá
trong ao hồ có sẵn, nuôi cá ruộng,nuôi lồng ở sông suối thì hầu hết các hoạt động đầu
tư nuôi thuỷ sản đều cần vốn lớn như: đào ao thả cá trên đất canh tác hiệu quả thấp
được chuyển đổi mục đích sử dụng; đầu tư cải tạo đầm nuôi thuỷ sản ở ven biển, cửa
sông v.v... Trong hoạt động đánh bắt, nhất là đánh bắt xa bờ đòi hỏi vốn đầu đóng tàu
mới tàu thuyền lên tới hàng tỷ đồng. Nhu cầu đầu tư vốn ban đầu tương đối lớn cho
phát triển của các hoạt động kinh tế như trên là vượt khả năng tự tích luỹ và đầu tư
của từng chủ thể kinh tế trong ngành thuỷ sản, đặc biệt là khả năng của hộ. Do vậy,

dể phát triển thuỷ sản, Nhà nước phải xây dựng và thực hiện chính sách cho vay vốn
theo các chương trình phát triển riêng của ngành này như: cho vay trong chương trình
khai thác xa bờ, tín dụng đầu tư xây dựng các cơ sở hậu cần dich vụ nghề cá theo quy
hoạch v.v.. .
Sản xuất nuôi trồng đánh bắt thuỷ sản phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên
nhất là điều kiện thuỷ văn; bão, lũ. Đối với những nước như nước ta có bờ biển dài,
diễn biến bão lũ phức tạp, nhiều trận bão lũ lớn đã gây thiệt hại nặng cho nuôi trồng
thuỷ sản cả một vùng hay một địa phương. Trong nhiều trường hợp, thiên tai có thể
gây thiệt hại đến cả tính mạng ngư dân, nhất là ngư dân làm nghề đánh bắt ngoài
khơi. Để hạn chế tối đa những hậu quả có thể gây ra do thiên tai và khắc phục những
Hoàng Thị Thu Hiền Lớp: Thương mại 46A
25