Thời gian nghệ thuật trong thơ Đỗ Phủ

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Mục lục
Trang
A Phần mở đầu
1 Lý do chọn đề tài
2 Lịch sử vấn đề
3 Mục đích, phạm vi và phơng pháp nghiên cứu
B Phần nội dung
Chơng 1 Giới thiệu về khái niệm thời gian nghệ thuật
Chơng 2 Các hình thức biểu hiện của thời gian nghệ thuật trong thơ
Đỗ Phủ
2.1 Thời gian vũ trụ
2.1.1 Thời gian rộng mở trờng cửu
2.1.2 Thời gian thiên về quá khứ
2.1.3 Thời gian nhàn nhã khoan khoái
2.1.4 ý nghĩa của thời gian và trụ trong thơ Đỗ Phủ
2.2 Thời gian tiền đờng
2.2.1 Thời gian gắn với hiện thực cuộc sống
2.2.2. Thời gian hạn hẹp dồn nén
2.2.3 Thời gian vội vàng gấp gáp
2.2.4 ý ngiã thời gian đời thờng trong thơĐỗ Phủ
Chơng 3 Những nguyên nhân xuất hiện dạng thức thời gian nghệ thuật
trong thơ Đỗ Phủ
C
Phần kết luận
Lời nói đầu
Quá trình nghiên cứu và đợc sự giúp đỡ của các thầy cô giáo chúng tôi đã
hoàn thành khoá luận tốt nghiệp đại học với đề tài thời gian nghệ thuật trong
thơ Đỗ Phủ.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Tìm hiểu thời gian nghệ thuật trong thơ Đỗ Phủ dới góc độ thị pháp chúng

tôi muốn góp thêm một tiếng nói mới vào việc lý giải sự trờng tồn của thơ Đỗ
Phủ cũng nh niềm đam mê của ngời đọc đối với thơ ông.
Qua đây chúng tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đối với cô giáo
trực tiếp hớng dẫn Phan Thị Nga cùng tất cả các thầy cô trong khoa ngữ văn đã
giúp đơn chúng tôi hoàn thành khoá luận này.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Phần mở đầu
1) Lý do chọn đề tài
Trên bầu trời thi ca đời đờng có rất nhiều vài sao sáng trong đó lý Bạch,
Đỗ Phủ, Bạch c là những vì sao sáng nhất.
Có thể nói đờng là thời đại hoàng kim của thơ ca cổ điển Trung Quốc,
Trần Trọng San đã tứng nói thơ đờng không chỉ xuất sắc về mặt nội dung mà
còn ở phơng diện nghệ thuật với những đặc trng và những giá trị cổ điển của
nó. khi nói đến thơ Đờng ta không thể không nói đến Đỗ Phủ bởi ông đợc xem
là nhà thơ hiện thực lớn nhất trong nền thi ca cổ điển Trung Quốc.
Vì vậy nghiên cứu thơ Đỗ Phủ là để góp phần nghên cứu giá trị đặc sắc
của thơ đờng. Thơ đỗ phủ không chỉ có giá trị về nội dung vì tính hiện thực sâu
sắc mà còn mẫu mực về phơng diện hình thức, cho đến thời điểm hiện tại các
công trình nghên cứu thơ Đỗ Phủ tơng đối nhiều. Các tác giả đều cho thấy trong
sáng tác của Đỗ Phủ đã sử dụng một cách thành công nhiều biện pháp nghệ
thuật nhằm đem đến cho thơ mình sức hấp dẫn đối với Đỗ Phủ cùng với quan
niệm về con ngời không gian nghệ thuật và các biện pháp nghệ thuật khác thời
gian nghệ thuật là một nét thi pháp đạo nên thế giới nghệ thuật thơ Đỗ Phủ.
Thời gian nghệ thuật đã tạo thành nỗi ám ảnh, một hiện tợng mang tính quy
luật, một quan niệm trong thơ Đỗ Phủ. Nó là phơng diện quan trọng giúp ngời
đọc cảm nhận sâu sắc thơ ông.
Khảo sát thời gian nghệ thuật trong thơ sản phẩm theo chúng tôi là hớng
tiếp cận để làm rõ thêm hệ thống nghệ thuật thơ Đỗ Phủ. Qua đó giúp bạn đọc
hiểu sâu sắc hơn sự đóng góp của thơ Đỗ Phủ trên cả phơng diện nội dung lẫn
hình thức nghệ thuật cho nền thi ca cổ điển Trung Quốc.

Đỗ Phủ có nhiều bài thơ đợc chọn dạy trong trờng Trung học cơ sở và
trung học phổ thông. Việc nghiên cứu về thơ Đỗ Phủ đặc biệt là nghiên công
cứu về thời gian nghệ thuật trong thơ ông là thực sự cần thiết bổ ích đối với ngời
giảng dạy thơ Đỗ Phủ.
2) lịch sử vấn đề
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Thơ Đỗ Phủ đợc nhiều tác giả trong và ngoài nớc quan tâm nghiên cứu.
Nhng theo sự hiểu biết của chúng tôi cho thấy nay cha có công trình, đi sâu
nghiên cứu thời gian nghệ thuật trong thơ Đỗ Phủ .
Tác giả Trần Đình Sử Nguyễn Khắc Phi (về thi pháp thơ đờng NXB Đà
Nẵng 1997) đã đề cập đến nhiều dạng thức thời gian nghệ thuật trong thơ Đờng
nh: thời gian sinh mệnh cá thể, thời gian vũ trụ tự nhiên, thời gian lịch sử, thời
gian sinh hoạt, thời gian siêu nhiên. Nói chung các dạng thức thời gian này đợc
các tác giả nêu ra khá đầy đủ. Song do phạm vi nghiên cứu nên các tác gỉa
không đi sâu vào khai thác thời gian nghệ thuật trong thơ Đỗ Phủ.
ở thi pháp thơ Đờng (Nguyễn Thị Bích Hải NXB Thuận Hoá 1995) Tác
giả chia thời gian nghệ thuật trong thơ đờng ra 2 dạng thời gian vũ trụ và thời
gian đời đờng, theo tác giả vũ trụ chiếm u thế so với thời gian đồi thờng. Nhng
trong thơ Đỗ Phủ thời gian đời đờng lại chiếm u thế.
Thi pháp thơ Đờng là công trình nghiên cứu chung cho cả nền văn học cho
nên thơ Đỗ Phủ chỉ đợc nêu ra với t cách là một ví dụ cụ thể cha đợc xem là đối
tợng nghiên cứu chủ yếu.
Tóm lại do phạm vi, mục đích khác nhau nên các công trình nghiên cứu
về thời gian nghệ thuật trong thơ Đỗ Phủ cha đợc tiếp cận một cách có hệ
thống, nhng các công trình trên thực sự là những t liệu quý gợi cho chúng ta tới
hớng giải quyết vấn đề.
3) mục đích phạm vi và phơng pháp nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
ở đề tài này mục đích nghiên cứu của chúng tôi là
a, Khảo sát để chỉ ra hình thức biểu hiện của thời gian nghệ thuật trong thơ

Đỗ Phủ.
b, Từ sự khảo sát ấy tìm giá trị ý nghĩa của vấn đề thời gian nghệ thuật
trong thơ Đỗ Phủ
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Đỗ Phủ đã để lại cho đời hơn 1400 bài thơ và đợc mệnh danh là nhà thơ
hiện thực lớn nhất đời Đờng. Vì thế thơ ông là nguồn bổ sung quan trọng làm
cho thơ Đờng đạt tới đỉnh cao nhất trong nền văn học Trung Quốc cổ đại.
Nguồn bổ sung này không những về số lợng mà còn về chất lợng nữa, do trình
độ ngoại ngữ có hạn nên không thể tiếp cận các văn bản thơ Đờng, bằng chữ
Hán, chúng tôi chủ yếu tham khảo thơ Đỗ Phủ đợc truyển dịch thơ trong Đờng
tập 1 & 2 (XSB văn hoá 1962) thơ Đỗ Phủ nhà xuất bản văn hoá 1962. Thơ Đỗ
Phủ (nhợng Tổng dịch NXB văn hoá 1996 và Đỗ Phủ nhà thơ thánh với hơn một
nghìn bài thơ (Phan Ngọc NXB văn hoá thông tin)
3.3. phơng pháp nghiên cứu
Tìm hiểu vấn đề thời gian nghệ thuật trong thơ Đỗ Phủ, chúng tôi bắt đầu
từ việc khảo sát đối tợng bằng phơng pháp thống kê sau đó phân loại chúng,
kiểm tra tần số xuất hiện các kiểu thời gian từ đó đi vào phân tích khái quát.
Trong quá trình nghiên cứu để khái quát đợc những đặc sắc trong thơ Đỗ
Phủ, tránh nhận xét chung chung, chúng tôi tiến hành so sánh Đỗ Phủ với các
tác giả cùng thời với ông.
Nội dung
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Chơng 1: giới thiệu về khái niệm
-----------Thời gian nghệ thuật ----------
Thời gian là một phạm trù triết học, thời gian gắn với không gian rất mật
thiết. Sự vật hiện tợng tồn tại vận động và phát triển trong thế giới tự nhiên, con
ngời cũng tồn tại trong không thời gian vì vậy cuộc sống của con ngời gắn với
một thời gian nhất định.
Thời gian nghệ thuật là một khái niệm thuộc thi pháp học, trong tác phẩm

nghệ thuật đợc xây dựng bằng chất liệu đặc biệt là ngôn ngữ thông qua cảm
nhận chủ quan của nhà văn. Ngời ta có thể hình dung đợc một thời đại qua tác
phẩm văn học, vì thế để miêu tả cuộc sống của con ngời, văn học không thể
miêu tả những biểu hiện của thời gian.
Theo lý luận văn học tập 1 ( các tác giả phơng lựu Trần Đình Sử
Lê Ngọc Trà NXB giáo dục 1986) thời gian trong văn học không đồng nhất với
thời gian hiện thực, vật chất ngoài đời nhà gắn liền với thế giới tinh thần của
con ngời.
Theo từ điển nghệ thuật ngữ văn nghệ( các tác giả Lê Bá Hán Trần
Đình Sử Nguyễn Khắc Phi NXB đại học quốc gia Hà Nội 1997) thời gian
nghệ thuật đợc đo bằng nhiều thớc đo khác nhau bằng sự lặp lại đều đặn của
một hiện tợng đời sống đợc ý thức. Thời gian nghệ thuật phản ánh sự cảm thu
thời gian của con ngời trong từng thời kỳ lịch sử từng giai đoạn phát triển, nó
cũng thể hiện sự cảm thụ độc đáo của tác giả về phơng thức tồn tại của con ngời
trong thế giới nghệ thuật.
Bên cạnh những yếu tố mang tính hệ thống của tác phẩm nh không gian,
ngôn ngữ... thì thời gian cũng là một yếu tố thuộc hình thức nghệ thuật mà tác
giả có dụng ý đa vào tác phẩm, để nói lên t tơng quan điểm sáng tác hay cái
nhìn về cuộc đời.
Qua đó chúng ta có thể nhận thấy rằng thời gian nghệ thuật là hình thức
của cái nhìn nghệ thuật do nghệ thuật mang lại, một tác phẩm hay không chỉ về
nội dung mà còn phụ thuộc về hình thức, nội dung về hình thức cân xứng sẽ tạo
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
ra cho các tác phẩm có một giá trị đặc biệt, vì thế hình thức không thể là cái vỏ
của nội dung mà nó còn là yếu tố mang nghĩa.
Giáo s Trần Đình Sử ( thi pháp thơ Tố Hữu NXB giáo dục 1995) cho rằng:
thờ gian nghệ thuật trong văn học không phải đơn giản chỉ là quan điểm của tác
giả về thời gian mà là hình tợng thời gian sinh động gợi cảm, là sự cảm thụ ý
thức về thời gian đợc dùng làm hình thức nghệ thuật để phản ánh hiện thực, tổ
chức tác phẩm, theo tác giả thời gian nghệ thuật cũng có độ dài, có quãng tính

có nhịp độ, có tốc độ có ba chiều quá khứ, hiệnt tại tơng lai và có hớng vận
động không đảo ngợc theo một trật tự sau liên tục ( trang 90 sách đã hớng
dẫn).
Tác giả Nguyễn Thị Bích Hải Thi pháp thơ đờng. Cho rằng Đặc điểm
của thời gian nghệ thuật là nó luôn mang tính cảm xúc ( tâm lý) và tính quan
niệm. Do đó là hình tợng thời gian. Nó là thời gian của thế giới hình tợng vì thế
nó đầy đủ tính chủ quan, nó là thời gian cuat mthế giới hình tợng vì thế nó là
hình tợng thời gian (trang 123 sách đã dẫn).
ở đây ta thấy có sự thống nhất giữa Nguyễn Thị Bích Hải với Trần Đình Sử
khi xem thời gian nghệ thuật là hình tợng thời gian đợc sáng tạo nên trong tác
phẩm. Thời gian nghệ thuật là một phơng diện quan trọng của thi pháp học,
cùng với không gian nghệ thuật nó là phơng tiện để tác giả xây dựng thế giới
nghệ thuật của mình (tác phẩm) nó nh là một yếu tố để ngời đọc khám phá
nhằm hiểu rõ hình tợng và t tởng tình cảm của tác giả thể hiện trong tác phẩm.
Từ sự khảo sát các công trình dẫn trên chúng tôi mạo muội xin đa ra kết
luận Thời gian nghệ thuật chính là yếu tố tạo nên chỉnh thể tác phẩn, nó
chính là thời gian trong thực tại nhng đã đợc khúc xạ qua cá tính sáng tạo
của nhà văn .
Thời gian nghệ thuật là một thành tố trong tác phẩm đợc hợp với các yếu
tố khác nh không gian, ngôn từ.. làm thành hệ thống thi pháp trong một tác
phẩm hay trong một thời kỳ văn học. Nó là yếu tố góp phần lí giải nội dung của
tác phẩm và cũng là nơi để tác giả thể hiện khả năng sáng tạo của mình.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Thạch Lam miêu tả cảnh sinh hoạt đơn điệu nhằm nhận của những con ng-
ời nơi phố huyện trong quãng thời gian từ chiều tối đến đêm trong Hai đứa trẻ
để làm nổi bật những kiếp ngời mòn mỏi tù túng, qua đó tác giảt cho ngời đọc
thấy đợc cuộc tù đọng trì trệ của ngời dân trớc cách mạng tháng tám.
Với tác phẩm Chí Phèo (Nam Cao) đã xây dựng hình tợng chí trọg thời
gian cả một đời ngời đợc miêu tả qua những trang trần thuật rất đậm nét, và qua
đó tác giả lên tiếng cái xã hội Việt Nam trớc cách mạng.

Thời gian nghệ thuật là một dạng thức thời gian luôn vận động nó không
bị đóng khung ở một giới hạn nhất định nào, nó có thể là thời gian nào cũng gắn
liền với một quan niệm, t tởng của tác giả về cuộc sống hiện thực.
Chúng tôi đồng ý với tác giả Nguyễn Thị Bích Hải khi cho rằng thời gian
nghệ thuật trong thơ đờng biểu hiện 2 dạng thức thời gian vũ trụ và thời gian đời
thờng.
Thế nào là thời gian vũ trụ
Vũ: không gian tứ phơng
Trụ: là khái niệm gọi chung thời gian ( cổ vàng kim lai vệ chi trụ xa
qua nay gọi là trụ)
Lâu nay ngời ta chấp nhận không gian vũ trụ bởi nói không gian vũ trụ là
khoảng không đó đợc bắt đầu từ thiên nhiên và theo thói qen quan niệm vũ trụ
ta khái niện vũ trụ ta khái niệm chỉ khộg gian mà không nghĩ nó bao hàm cả
thời gian. Nhng có cái gì đó không tồn tại trong không gian là và thời gian đâu.
Họ quan niệm nh vậy bởi vì khi nói đế không gian là cái hữu hình còn thời gian
là cái vô hình cái không gian nhìn thấy đợc. Hêrcat đã nói không ai hai lần tắm
trên một dòng sông quả là thời gian đang trôi đấy thôi.
Thời gian vũ trụ đợc xây dựng trên quy luật liên tởng của tâm lý hay theo
một hệ thống đợc thể hiện bằng quan hệ đặc biệt là quan hệ với con ngời, thời
gian đó luôn gắn lliền với ý thức về thời gian tồn tại cuả con ngời kiểu thời gian
mang tính đặc trng và chiếm u thế rõ rệt trong thơ đờng là thời gian vũ trụ.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Nh vậy nói đến thời gian vũ trụ trong thơ đờng cũng là nói đến t thế của
con ngời vũ trụ, con ngời cảm thấy đời mình chỉ là một khoảng khắc tạm bợ,
cuộc đời bị đóng khungbởi thời gian ngắn ngủi trăn năm, vì thế họ luôn hớng
về quá khứ mà hoài cổ, hoài ức kỷ niệm đã trôi qua thời gian vũ trụ trong thơ đ-
ờng, đợc rộng mở trờng cửu. Từ thời gian này con ngời có thể hội lộ những tình
cảm xúc của mình và vì thế thiên về tâm tởng cũnglà một dạng thức thời gian vũ
trụ nghệ thuật là sự giải thoát, là khát vọng tự do... triết học và thi ca trung
quốc tìm lối thoát trong thời gian vũ trụ vĩnh hằng (về thi pháp thơ đờng Trần

Đình Sử Nguyễn Khắc Phi nhà xuất bản Đà Nẵng 1997 trang 11)
Thời gian đời đờng
Khi nói đến thời gian trong một tác phẩm văn học nghĩa là ta đang nói đến
hoàn cảnh cụ thể gắn với cuộc sống của con ngời với thời đại nhất định nào đó.
Thời gian đã trở thành một yếu tố trong hệ thống các yếu tố của một tác phẩm
thì đều phải trải qua cảm nhận của tâm hồn tác giả. Ngoài thời gian hoài cổ
thiên về hoài cổ thể hiện t thế nhàn nhã đang hợp đồng đang sống, mọi suy
nghĩ trăn trở, mọi sự ngỡng vọng đều xuất phát từ đây. thời gian đó chính là thời
gian đời thờng.
Dạng thức này rất gắn bó gần gũi với con ngời. Thời gian đến trong cao
giao là thời gian diễn xớng, thời gian để con ngời nghỉ ngơi đốt đuốc chơi
đêm sau một ngày làm việc mệt nhọc.
Trong thơ đờng thời gian đời thờng không chiếm u thế nh thời gian vũ trụ
nhng lại đóng một vai trò quan trọng đặc biệt. Nó xuất hiện vào lúc sự hoà
điệu của thế giới nghệ thuật đờng thi bị phá vỡ khi con ngời xã hội với t cách là
một thần dân xuất hiện con ngời đợc phản ánh trong quan hệ đối lập mâu thuẫn
với những thế lực áp bức họ (thi pháp thơ Đờng Nguyễn Thị Bích hỉa NXB
Thuận Hoá 1995 trang 104).
Lúc này con ngời không còn điều kiện để trầm t mặc tởng hay hớng về quá
khứ mà hoài niệm những kỷ niệm đẹp đẽ và hớng tới tơng lai để thoả thích bay
bổng trong trời đất nữa. Bao quanh con ngời chínhlà cuộc sống đời thờng, thời
hiện đại với những sự kiện diễn ra gấp gáp tấp lập...
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Khác với những nhà thơ thời sơ thịnh Đờng thời gian nghệ thuật trong thơ
Đỗ Phủ và một số nhà thơ thời Trung văn Đờng phải sống cảnh loạn li nớc mất
nhà tan tần số thời gian đời thờng xuất hiện rất nhiều. Điều đó chứng tỏ thời
gian đời thờng không tách khỏi khuynh hớng thơ phản ánh hiện thực chiến
tranh.
Tóm lại thời gian đời thờng chính là thời gian mà ở đó con ngời đang sống
đang hợp đồng suy nghĩ, trăn trở, mọi cái nhìn về thời gian khác đều bắt nguồn

từ đây. Thời gian đời thờng trong tác phẩm văn học gắn chặt với con ngời thời
đại mà nó xuất hiện thông qua cảm nhận của nhà văn trớc cuộc đời đầy biến
động, nó cũng là phơng tiện để tác giả xây dựng thế giới nghệ thuật của mình và
thể hiện quan điểm t tởng của mình.
Chơng 2: các hình thức biểu hiện của thời gian nghệ
thuật trong thơ Đỗ Phủ.
Qua khảo sát các tác phẩm của ông chúng tôi thấy thời gian nghệ thuật
trong thơ Đỗ Phủ gồm có 2 kiểu đã nói trên, thời gian vũ trụ và thời gian đời th-
ờng.
2.1. thời gian vũ trụ
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Khi nói đến thời gian vũ trụ có nghĩa là chúng ta đề cập đến con ngời vũ
trụ, con ngời đợc bao bọc bởi không gian nhất định và trong đó con ngời thể
hiện những cảm xúc của mình với một t thế mang tầm vũ trụ. Đi vào khám phá
thơ Đỗ Phủ chúng tôi thấy thời gian mang tầm vũ trụ xuất hiện trong các bài
thơ của ông oví tần số lớn. Theo sự khảo sát của chúng tôi qua 2 tập thơ Đờng
thơ Đỗ Phủ Nhợng Tống dịch và - Đỗ Phủ nhà thơ.
Thánh với hơn 1000 bài thơ NXB văn hoá thông tin 2001 có.....................
bài chứa yếu tố thời gian vũ trụ chiếm tỷ lệ .......% trong thơ Đỗ Phủ. Vì điều
kiện và phạm vi nghiên cứu cho nên việc phân chia thời gian vũ trụ và thời gian
đời thờng trong thơ Đỗ Phủ chỉ đạt đến mức tơng đối. Nhng qua khảo sát về các
dạng thức thời gian thì những con số trên cũng phản ánh một hiện tợng lặp lại
có tính quy luật một cán ảnh nghệ thuật thời gian vũ trụ trong thơ Đỗ Phủ đợc
biểu hiện dới ba dạng thức. Thời gian rộng mở trờng cửu, thời gian thiên về quá
khứ và thời gian nhàn nhã khoan khoái.
*********************
Không cùng ấy và khát vọng chiến lĩnh thời gian trong con ngời là vô
cùng, vô tận.
Thời gian hiện về quá khứ
2.1.2. Sự thiên về thời gian quá khứ trong thơ Đỗ Phủ đợc thể hiện ửo niềm

hoài cổ hồi ức, ( hồi tởng kỷ niệm) không phải ngẫu nhiên mà tác giả đa vào tác
phẩm nghệ thuật của mình loại thời gian này, mà qua những biểu hienẹ của nó
ta thể hiện trong đó một cách nhìn về cuộc sống của nhà văn.
Tiêu biểu cho dạng thức thời gian về quá khứ trong thơ Đỗ Phủ có các bài
ức tích, thủ tớng, kính tặng quan tủ thừ họ vi 20 vần, ăn tiệc trị nhà nơng xứ
quân Bạch, nhớ ngôi nhà cũ bên sông gắm, thu hứng... thể hiện nỗi lòng thi
nhân. Đỗ Phủ cũng nh nhiều nhà thơ đời đờng khác với quá khứ luôn tôn trọng
ngỡng vọng. ông làm những bài thơ hoài cổ.
Quay về với thời cổ xa để mà ngỡng vọng nó để mà thẩm định, định giá
hiện tại, ông lấy cổ xa làm thớc đo cho nó.
Phải trớc lúc tuổi trẻ
Sớm sự khoa thi xuân
Sách đọc vỡ muôn quyển
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Hạ bút nh có thần
Đỗ Phủ đã từng tự hào về về mình nh thế trong xã hội có mấy ai học rộng
hiểu nhiều nh Đỗ Phủ mà ông chỉ so đọ với ngời sa
Thơ sánh sức tào thực
Phú ngang tài tử vân
(tặng quan tả thừa họ vi 20 vần)
Tào thực, Dơng Hùng đã đợc ca ngợi nhiều thế kỷ nay, đợc muôn ngời biết
tới, còn mình tài năng. sánh đọc vỡ môn quyển, Hạ bút nh có thần đang đợc
nhiều ngời ngợi ca khen và biết tới nhng chỉ là những tháng năm này thôi, còn
mai đây biết có còn đợc nh họ?
ở chỗ khác Đỗ Phủ lại ví mình với các bậc hiền thần xa
Đất Đỗ lăng có chàng áo vải
Tuổi càng già càng dại càng khờ
Ví mình với Tắc Tiết xa
Bạc đầu chịu kiếp sống thừa chua cay.
Tác giả hoài cổ, so đọ mình với ngời xa là muốn lu giữ mình trong đó,

muốn lu giữ hình bóng mình vào trong hậu thế. Khi nhắ đến những bậc cổ
nahan chính là Đỗ Phủ muốn ngời sau nhớ đến mình nh mình đã nêu gơng
những bậc cổ nhân.
Khi Lý Bạch nói:
Khuất bình từ phú huyền nhật nguyệt
Sở nơng đài tạ không sơn khâu
Từ phú của khuất nguyện vẫn treo cao cùng mặt trời
Lâu đài ma sở đã thành núi gò trơ trọi
Thì hậu thế đã viết:
Lý Đỗ văn chơng tại
Quang diễn vạn trợng trờng
(văn chơng lý Đỗ còn ánh sáng chiếu muôn trợng)
Hậu thếa đã nhắc đến họ, đã nhắc đến tài năng của họ, khi Đỗ Phủ viết về
Lý Bạch.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Thiên thu vạn trế danh
Tịch mịch thân hậu sự
(mộng Lý Bạch)
Danh tiếng để lại nghìn vạn văn
Thì cũng chỉ là việc âm thầm sau khi đã qua đời.
Qua hai câu thơ trên chúng ta thấy vị thánh thơ đã tiên tri về sự bất tử của
vị tiên thơ Lý Bạch.
Nếu nói hoài cổ là quay về quá khứ vè những con ngời lu danh hậu thế thì
đại thi hào Nguyễn Du cũng đã từng viết.
Bất tri tam bách s niên hậu
Thiên hạ hà nhân khấp tế nh
Và đó cũng là một nỗi băn khoăn mong mỏi hậu thế nhớ đến lúc này đây
sau 200 năm, nàng Tiểu Thanh mất thì Nguyễn Du đã nhớ tới nàng. Nguyễn Du
băn khoăn 300 năm sua liệu có ai nhớ đến mình không. Đó là khát vọng là
mong muốn của những con ngời ý thức đợc sự hiện diện của mình trong cuộc

sống này mà nh bà lão Igiecghin một nhân vật trong tác phẩm của Gonki đã
từng nói.
Khi con ngời khao khát lập chiến công thì bao giờ ngời đó cũng biết và
tìm đợc chỗ làm nên những chuyện đó... cuộc sống bao giờ cũng có chỗ để lập
nên chiến công...nếu hiểu cuộc sống bao giời cũng muốn lu lại bóng dáng mình
sau khi mình không còn trên cuộc đời này nữa và Đỗ Phủ của cúng ta cũng
vậy. ông cũng là con ngời ý thức đợc cuộc sống nàu. Khi con ngời vũ trụ ý thức
đợc mình cảm thấy mình là trung tâm vũ trụ cho dù là nhỏ bé cô độc, thì họ ý
thức đợc mình đang sống giữa quá khứ và tơng lai, hiện tại là nhịp cầu nối giữa
quá khứ và tơng lai nhng chỉ có quá khứ là đã biết còn tơng lai thì mù mịt mơ
hồ họ hoài vọng mãi về quá khứ chính là để khoa khát một tơng lai tốt đẹp,
Đỗ Phủ cũng nh tất cả các thi nhân đời đờng đều sùng bái quá khứ, tôn trọng tin
yêu quá khứ đối với họ không phải là phủ nhận hện tại và tơng lai của mình.
Xã hội đời Đờng du là cực thịnh đi chăng lữa thì cũng vẫn có bất công mà
hiện tại chiến tranh sảy ra liên miên dân chúng đói nghèo và chết đói, theo
thống kê sau loạn dân số chỉ còn lại 2/10 ý thức đợc điều đó Đỗ Phủ đã viết
những bài thơ hoài vọng quá khứ nhắc đến tên các vị anh hùng nh thục tớng,
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Hàn Tín Tạ an, những ngời lập lên nhiều chiến công, giúp vua trị quốc bình
thiên hạ.
Đền thờ thừa tớng dạo chơi
Thành gấm trông sang trắc rợp trời
Cái lá oanh hùng hoài tiếng đẹp
Rọi thiền cổ biếc đỏ màu tơi
Đón mời ba sạp ghi ơn chúa
Giúp rạp hai triều hết dạ tôi
Giặc đánh cha tan thân vội chết
Anh hùng đầm áo lệ muôn đời
(Nhợng Tống Lịch)
Đỗ Phủ đã ca ngợi tài năng của khổng Minh, vị anh hùng đã giúp cha con

lu Bị giữ vững (tiên chủvà hậu củ) lơng truyền gia cát lợng là ngời thông minh
ông ở ẩn và sau khi đợc Lu Bị mời ra giúp đỡ.
ông hết lòng phò tá chủ và đợc đời sau ca ngợi trong một bài khác Đỗ Phủ
lại di ngợc về quá khứ nhớ đến những con ngời tài giỏi.
Hán vơng xa đuổi theo hàng tín
Thơng sinh lo nhắc đến tạ an
Bọn ta phiêu bạt lầm than
Gian nan thế sự giờ bàn với ai?
Kẻ lữ khách đợc mời dự tiệc
Lòng tha lơng nhớ tiếc tạm vơi
Bất tài mục lữa đành thôi
Nằm với bùn đất mặc đời vùi chôn.
(Ăn tiệc tại nhà vơng sứ quân)
Những con ngời tài giỏi ngày sa đáng lý ra thì danh đa bị mai một, nhng
nhờ có vua sáng biết dùng tài mà lập nên công lao hiểm hách. Hàn tín xa khi
Hán vơng thua trận, các tớng đều bỏ trốn hết. Tiêu hà nghe tin Hàn tín bỏ trốn
đuổi theo tìn hán vơng nghe lời tiêu Hà dùng Hàn tín kết quả lấy đợc thiên hạ.
Tạ An ở Đông Sơn đơng thời nói Tạ An không ra, thơng sinh ra sau? nhà vua
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
dùng Tạ An, kết quả nhà tấn đánh bại Bồ Kiên. Đó là những cái tích swa về
những ngời anh hùng đợ vua sáng trọng dụng, còn Đỗ Phủ bây giờ thì sao? Cái
kho lợc theo của họ Đỗ tài kinh bang của Tạ An đánh vùi trong bùn lầy. Qua lại
vùng cổ đến thế khổng tử cho rằng bản thân ông chẳng làm gì thêm cho truyền
thốngtôi chỉ thuật chứ không sáng tạo, tôi vọng những vẻ đẹp đã q ua của
những ngời anh hùng trong lịch sử bởi vì ở thời đại ông không có chỗ đứng cho
những con ngời tài năng có trí nh ông.
Bên cạnh sự hoài cổ vè những anh hùng Đỗ Phủ còn hoài cổ về sắc đẹp của
mĩ nhân, Nguyễn Thị Bích Hải viết: con ngời vẫn thích cái mới, thi nhân có đa
tình mơ cách mấy cũng chỉ có thể yêu cô gái nhà bên, yêu những con ngời cùng
thời với mình chứ làm sao yêu đợc những mĩ nhân nh chiêu quân, Tây Phi nh-

ng với thơ đờng thì cái cũ nó đã đợc kiểm nghiệm băng thời gian, giá trị của nó
đã đợc thẩm định rõ ràng.
Ngàn khe muôn núi đổ kinh môn
Sinh trởng minh phi sớm hãy còn
Đề tía một xa liền bãi bắc
Mồ xanh riêng để gửi trờ hôm
Trong tranh thấy thoáng qua gơng mặt
Dới nguyệt về chăng có mảnh hồn
(Vịnh chiêu quân)
Nang chiêu quân sinh đẹp nhng về không đợc yêu mà bị gả cho Hung Nô,
nhà vua sau khi biết nàng đẹp thì chỉ thấy mặt nàng trong bức vẽ mà thôi. Bây
giờ nàng chiêu Xuân không còn nữa, chỉ còn lại nấm mồ xanh cỏ nhng vẻ đẹp
của nang hồn dới nguyệt vẫn còn đâu đây. Điều này chứng tỏ ngời Trung Hoa
trong đó có thi nhân Đỗ Phủ đều sùng bái cổ xa.
Cuộc đời này có nhiều tang thơng dâu bể, nhà thơ lồng bớc những biến
thiên, họ muốn níu giữ quá khứ để nguôi đi những nỗi đau hiện tại. Vì thế hoài
cổ xuất hiện nhiều trong thơ của Đỗ Phủ là nh vậy. Nhng thời gian quá khứ
trong thơ Đỗ Phủ không chỉ đợc thể hiện bằng thời gian hoài cổ mà còn bằng
thời gian ký ức kỉ niệm hoài cổ là thời gian quá khứ xa xăm còn hồi tởng lý ức
là quá khứ gần đây.
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Một thao tác thờng thấy trong thơ đờng là biến thời gian thành ký ức, một
cuộc chia tay cũng nhanh chóng trở thành kỷ niệm.
Em ra đi đón vợ con
Cuối thu lo liệu hãy còn về quê
Giờ đây đom đóm tứ bề
Có theo chim nhạn cùng về hay không
Nhìn về đông, Tây Giang chảy miết
Em xuống nam, Cửa Bắc mở nhìn
Chọn nơi yên tĩnh an nhàn

Rợu đây nâng chén cố nhân xin mời
(Tiễn em là Quan về Làm đền đón vợ)
Bài thơ miêu tả sự chuẩn bị về quê đón vợ con của ngời en Đỗ. Bài thơ tiễn
em trong một không gian tĩnh mịch, hai ngời còn đối diện nhau đây nhng Rợu
đây nâng chén cố nhân xin mời Đỗ đã xem em nh cố nhân, ngời bạn thân cũ,
bằng cách xa buổi tiễn đa vào trong quá khứ, coi em mình nh cố nhân để buổi
tiễn đa trở thành một kỷ niệm một quá khứ xa đợc lu giữ trong lòng tác giả lý
bạch khi tiễn Mạnh Hạo Nhiên đã viết.
Mạnh Hạo Hiên là ngời bạn cũ rất thân, bạn nhng phải là cố nhân thì mới
quý. Đó là quan niệm của ngời Trung Ho cũng nh quan niệm của các thi nhân
đời Đờng.
Thời gian hồi tởng kỷ niệm thơ Đỗ Phủ còn biểu hiện ở những bài thơ nhớ
quê hơng,nhớ anh em, nhớ bạnh cũ... quê hơng mới xa đây thôi mà khi con ng-
ời ở xa nó con ngời coi quê hơng là cố hơng thì mới quý và yêu nó.
Vờn xa nhà cổ nơi mô?
Nam cầu muôn dặm bắc hồ trăm hoa
Từng hiên ông trớc quay ra
Quen xơng một dặm cây già chơi vơi
Trắng phau núi tuyết ngất trờ
Vàng soi thành gấm rọi soi bóng tà
Bao nhiêu phong cảnh mặn mà
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Quay về lòng những sót xa bồi hồi
(nhớ ngôi nhà cũ bên sông gấm phan Ngọc dịch)
Tác giả là ngời yêu quê hơng tha thiết, khi xa quê đến một nơi mới ông
nhớ tới cảnh vật nơi quê mình đã sống và khi xa quê đến một nơi mới thấy xót
xa bồi hồi. Chúng ta thấy trong bài thơ không có một từ nào nói đến thời gian
nhng ta vẫn cảm nhận đợc thời gian hồi tởng kỷ niệm, thời gian này giứp cho
nhân vật trữ tình có thể biểu hiện đợc tâm trạng của mình trong đó và chính vì
thế nỗi nhớ quê hơng đợc biểu hiện rõ ràng hơ.

Nỗi nhớ quê hơng còn thể hiện rõ nét trong chùm thơ thu hứng trong bài
thu hứng số 1 tác giả viết
Ngọc lộ điêu thơng phong phụ lâm
Vu sơn vu giáp khí tiêu sâm
Gian gian ba lãng kiêm thiên dũng
Tái thợng phong vân tiếp địa âm
Tùng cúc lỡng khuê tha nhật lệ
Cô chu nhất hệ cố viên tâm
Hàn y xứ xứ thôi đao xích
Dạch đế thành cao cấp mộ châm
Hạt nơng ngọc, rừng phong xơ xác
Núi vu sơn giáp khí tiêu điều
Súng trên ông nhảy vọt lên trời cao.
Mây cửa ải ùn theo lan mặt đất
Nhìn khóm cúc hai lần rơi nớc mắt
Chiếc thuyền côi buộc chặt mối tình nhà
áo rét may giục giã trớc dao khua
Tiếng đập vải rộn vang chiều Bạch Đế
(Phan Ngọc dịch)
năm 765 Đỗ Phủ rời thành đô về Tân An va năm 766 ông tới Quỳ con châu
ông đã trải qua những cuộc viễn du thật dài, nhng rất tiếc đây không phải cuộc
chơ du ngoạn danh lam thắng cảnh mà là đi lãng mạn chạy loạn ở vùng Quỳ