phương pháp dạy học các chương mục quan trọng trong chương trình sách giáo khoa hóa học phổ thông

TRNG CAO NG S PHM TRÀ VINH
KHOA T NHIÊN








HUNH THIÊN LNG














PHNG PHÁP DY HC
CÁC CHNG MC QUAN TRNG
TRONG CHNG TRÌNH - SÁCH GIÁO KHOA
HÓA HC PH THÔNG
(HC PHN PPDH 2)

TRÀ VINH 2010

1
CHNG I
PHÂN TÍCH CHNG TRÌNH - SÁCH GIÁO KHOA
HÓA HC PH THÔNG

Mc tiêu:
Sinh viên cn hiu và nm vng:

- Nguyên tc xây dng và quan đim phát trin chng trình hóa hc ph thông.
- Cu trúc chng trình, sách giáo khoa hóa hc ph thông.
- Phân tích nhng đim mi ca chng trình, sách giáo khoa hoá hc ph thông c và
mi.
- Phân tích chng trình, sách giáo khoa hóa hc ph thông.
- Phân tích tính khoa hc, hin đi, c bn, tính thc tin, tính s phm ca chng
trình hóa hc ph thông.


A. NGUYÊN TC XÂY DNG VÀ QUAN IM PHÁT TRIN CHNG TRÌNH
HÓA HC PH THÔNG
I. Nguyên tc xây dng chng trình hóa hc ph thông
 hiu đc cu trúc chng trình hóa hc  trng ph thông chúng ta cn nm đc
các nguyên tc xây dng, phát trin chng trình hóa hc.Chng trình hóa hc ph thông đc
xây dng theo nguyên tc sau đây:bo đm tính khoa hc, tính t tng, tính s phm, tính thc
tin và giáo dc k thut tng hp, tính đc trng b môn.
1. Nguyên tc bo đm tính khoa hc (bao gm c tính c bn và tính hiu qu)
m bo tính khoa hc là nguyên tc ch yu ca vic la chn ni dung. Theo nguyên
tc này, bo đm tính c bn là phi đa vào chng trình và sách là nhng kin thc c bn
nht v Hoá hc. Bo đm tính hin đi ca chng trình và sách tc là phi đa trình đ ca
môn hc đn gn trình đ ca khoa hc, s dng trong môn hc nhng ý tng và hc thuyt
khoa hc ch yu, làm sáng t trong đó nhng phng pháp nhn thc Hoá hc và các quy lut
ca nó, đa vào môn hc nhng h thng quan đim c bn ca kin thc Hoá hc (v thành
phn, v cu to các hp cht hoá hc, v các quá trình hoá hc…), tính đúng đn và tính hin
đi ca các s kin đc la chn, quan đim bin chng đi vi vic xem xét các hin tng
hoá hc, s phát trin bin chng các kin thc.
iu kin quan trng đ thc hin nguyên tc này là tính h thng các kin thc : phân
chia trong tài liu giáo khoa nhng kin thc, k nng c s, thit lp các mi liên h gia chúng,
dùng phng pháp khái quát hoá đ din đt kin thc; tp trung các kin thc xung quanh
nhng t tng ch yu; ch ra các quy lut hoá hc nh nhng mi liên h quan trng đc hp

thành mt cách h thng các khái nim.
Nguyên tc bo đm tính khoa hc hay nguyên tc phù hp ca tài liu giáo khoa vi
khoa hc bao gm mt s nguyên tc b phn hp hn:
a. Nguyên tc v vai trò ch đo ca lý thuyt trong dy hc đc th hin  vic đa
các lý thuyt lên gn đu chng trình,  vic tng cng mc đ lý thuyt ca ni dung, tng
cng chc nng gii thích, khái quát hoá và d toán.
b. Nguyên tc tng quan hp lí ca lý thuyt và s kin phn ánh s cn thit phi la
chn có cn c các s kin, thit lp mi liên h gia các s kin và các lý thuyt vi vai trò ch
đo ca lý thuyt. Các s kin nh nhng đn v kin thc kinh nghim, cho nhng biu tng
c th ca th gii xung quanh v các cht và phn ng hoá hc, cng có vai trò to ln khi gii
quyt nhiu nhim v dy hc - giáo dc. Các s kin bo đm cho vic tip thu các lý thuyt,
hình thành khái nim hoc chng minh thành tu ca khoa hc và sn xut s có ý ngha đc
bit. Cn phân bit nhng s kin c bn, có ý ngha quan trng đ hình thành khái nim hoc đ
so sánh trong Hoá hc vi nhng s kin h tr, tm thi đòi hi phi đc thay đi tng phn
cho phù hp vi yêu cu ca tính hin đi.

2
Thit lp mi tng quan gia lý thuyt và s kin là mt nhân t quan trng đ thc
hin nguyên tc tính khoa hc. Vic nâng cao trình đ lý thuyt ca môn hc có liên quan vi s
rút gn các s kin. Khi nghiên cu mt vn đ có tính nguyên tc, s lng các s kin là ti
thiu nhng phi đ đ hiu bn cht vn đ đó. Tha các s kin s đi lc khi điu ch yu;
thiu s kin s dn đn tính hình thc, làm sai lc bc tranh hoá hc ca thiên nhiên.
c. Nguyên tc tng quan hp lý gia kin thc lý thuyt và k nng (k nng làm vic
khoa hc, k nng x lí và k nng thc hành thí nghim) giúp hình thành nng lc cho hc sinh.
2. Nguyên tc bo đm tính t tng
Ni dung môn hc mang tính giáo dc, phi góp phn thc hin mc tiêu ch yu ca
trng ph thông.
Ni dung sách giáo khoa Hoá hc PT có cha đng các s kin và các quy lut duy vt
bin chng ca s phát trin ca t nhiên và các t liu phn ánh chính sách ca ng và Nhà
nc v ci to t nhiên. Tính khoa hc ca ni dung môn hc gn lin vi tính t tng. Tính

t tng xã hi ch ngha ca ni dung môn hc đc th hin  vic làm sáng t mt cách liên
tc và c th v các t tng có tính th gii quan, các chun mc đo đc xã hi ch ngha ca
ngi lao đng  thi kì công nghip hóa, hin đi hoá, các chính sách ca ng và Nhà nc
trong lnh vc Hoá hc và công nghip hoá hc, trong vic hoá hc nn kinh t quc dân, trong
lnh vc phát trin khoa hc k thut.
Nguyên tc này cng đòi hi phi trình bày nhng điu không đúng ca các quan đim
duy tâm v thiên nhiên và xã hi, vch trn nhng chính sách phn nhân dân ca nhng nhà
nc đ quc đã s dng v khí hoá hc, v khí ht nhân, v khí vi trùng chng li nhân dân; ch
rõ s nguy him tuyên truyn dùng ma tuý đu đc thanh niên ca các th lc phn đng.
Yêu cu nâng cao mc đ t tng chính tr ca ni dung môn hc đòi hi phi đa vào
sách giáo khoa nhng quan đim ca hc thuyt Mác - Lênin, tt nhiên  trình đ phù hp vi s
hiu bit ca hc sinh, nhng trích đon t các vn kin ca ng và Nhà nc hoc t nhng
tác phm kinh đin ca ch ngha Mác - Lênin và t tng H Chí Minh.
3. Nguyên tc bo đm tính thc tin và giáo dc k thut tng hp.
Nguyên tc này xác đnh mi liên h thit thc, cht ch ca tài liu giáo khoa và cuc sng, vi
thc tin xây dng ch ngha xã hi  nc ta và vi vic chun b cho hc sinh đi vào lao đng.
 thc hin đc ti u nguyên tc này trong dy hc, môn Hoá hc phi cha đng các
ni dung sau:
a. Nhng c s ca nn sn xut hoá hc
b. H thng nhng khái nim công ngh c bn và nhng sn xut c th (các hoá phm
thông dng, các vt liu xây dng …)
c. Nhng kin thc ng dng, phn ánh mi liên h ca hoá hc vi cuc sng, ca khoa
hc vi sn xut (đc bit vi sn xut nông nghip), nhng thành tu ca chúng và phng
hng phát trin.
d. H thng nhng kin thc làm sáng t bn cht và ý ngha ca hoá hc, công nghip
hóa hc và công cuc hoá hc nn kinh t quc dân - nh là mt nhân t quan trng ca cách
mng khoa hc k thut.
e. Nhng kin thc v bo v thiên nhiên, môi trng bng phng tin hoá hc.
f. Tài liu giáo khoa cho phép gii thiu nhng ngh nghip hoá hc thông thng và
thc hin vic hng nghip.

Nhng c s ca khoa hc hin đi là nn tng đ làm rõ ni dung k thut tng hp. Ch
mt cách trình bày có h thng ni dung này mi có th làm sáng t ni dung k thut tng hp.
iu quan trng là phi s dng các phng pháp lch s và so sánh cho phép ch ra nhng thành
qu ca nn công nghip hoá hc ca nc ta và ca nn Hoá hc đã đt đc t Cách mng
tháng Tám đn nay.





3
4. Nguyên tc bo đm tính s phm
Nguyên tc bo đm tính s phm bao gm mt s nguyên tc b phn là:
a. Nguyên tc phân tán các khó khn
Nguyên tc này đt ra vic la chn và phân chia tài liu giáo khoa theo đc đim la
tui và tâm lí ca vic tip thu tài liu đó.
Theo nguyên tc này, tính phc tp ca tài liu giáo khoa phi tng lên dn dn. S tp
trung các vn đ lý thuyt vào mt ch ca chng trình s làm phc tp vic tip thu và ng
dng chúng. Vì th, nhng lý thuyt ch yu ca chng trình Hoá hc PT cn đc chia đu
theo các nm hc. Sau mi mt lý thuyt có đa vào các tài liu cho phép khng đnh s phát
trin và c th hoá các quan đim ca lý thuyt đó, dn ra nhng h qu s dng tích c lý thuyt
vào thc tin.
Hu nh tt c các lý thuyt ch yu đc đa vào phn đu chng trình. Thc t dy
hc đã ch ra rng vic đa các lý thuyt lên gn đu chng trình và viêc tng cng các vn đ
lý thuyt trong môn hc không gây khó khn mà trái li, làm d dàng vic nghiên cu giáo trình
vì nó tng cng đc s gii thích và khái quát hoá các s kin và khái nim. Nguyên tc phân
tán các khó khn đòi hi phi xp xen k nhng vn đ lý thuyt vi các tài liu thc nghim,
xen k vn đ trìu tng vi vn đ c th. Vic tip thu nhng khái nim tru tng là khó khn
và phc tp nht, nht là nu chúng ít đc cng c bng thí nghim và các phng tin trc
quan. Chng hn, các khái nim v nguyên t, phân t, electron, trng thái cúa electron trong

nguyên t, hoá tr, s ôxi hoá,
Cn lu ý rng kh nng nhn thc ca hc sinh ngày nay đã đc tng lên rõ rt. Vì vy
s nghiên cu s b v cu to nguyên t đã đc đa vào đu lp 8 và s nghiên cu thuyt
electron v cu to nguyên t đã đc đa vào đu lp 10.
Nguyên tc phân tán các khó khn có xem xét đn s vn đng ca kin thc t đn gin
v mt nhn thc đn phc tp, t quen bit gn gi đn ít quen bit hn. Tài liu hc tp quá
phc tp và không va sc s làm gim hng thú đi vi Hoá hc, sinh ra tình trng hc kém.
Nhng tài liu giáo khoa quá d dàng cng nguy him, nó gây ra bun chán và li bing ca trí
tu. S dy hc cng cn tin hành vi s phc tp tng dn.
Nguyên tc phân tán các khó khn còn xét đn mi liên h vi điu đã hc trc đây,
thit lp nhng mi liên h b môn (gia Hoá hc vi các môn hc khác) và ni b môn (gia
các phân môn Hoá hc vi nhau), khái quát hoá đúng lc và h thng hoá kin thc.
b. Nguyên tc đng thng và nguyên tc đng tâm
Cu trúc chng trình Hoá hc PT da đng thi vào nguyên tc đng thng và nguyên
tc đng tâm. ó là nhân t bo đm xây dng đc các kin thc có h thng, có liên h ln
nhau, phân chia đu tài liu giáo khoa phc tp. Kiu cu trúc này có xét đn vic m rng liên
tc, có theo giai đon và làm phc tp dn dn các tài liu lý thuyt ca chng trình Hoá hc.
c. Nguyên tc phát trin các khái nim
Nguyên tc này xét đn s phát trin va sc các khái nim quan trng nht ca toàn b
chng trình Hoá hc PT và yêu cu có liên h vi chng trình  cp hc trên và cp hc di.
Vic m rng mt cách va sc ni dung ca chúng đc thc hin phù hp vi nhn thc ca
Lênin.
Nguyên tc này đt ra vic m rng và đào sâu ni dung các khái nim, thit lp và xây
dng li các mi liên h ca chúng trong khi m rng ra nhng kin thc mi. Theo nguyên tc
này, khi chuyn t mt trình đ lý thuyt này sang trình đ khác s xy ra s đào sâu các khái
nim, s khái quát hoá và h thng hoá chúng, thit lp nhng mi liên h gia các khái nim.
Nhng khái nim riêng bit cn đc đa vào h thng lý thuyt chung hn.
d. Nguyên tc bo đm tính lch s
Theo nguyên tc này, trong ni dung hc tp cn th hin rõ ràng nhng thành tu ca
Hoá hc hin đi là kt qu ca mt chng đng dài ca s phát trin ca nó, là sn phm ca

thc tin lch s xã hi.
Mc đích ca vic s dng tài liu lch s trong môn hc là gii thiu nhng quy lut ca
nhn thc lch s, la chn vi t cách là nhng con đng lch s ti u ca s hình thành kin

4
thc, trang b cho hc sinh nhng phng pháp hot đng sáng to ca các nhà bác hc, xác
nhn và minh ho các lý thuyt và đnh lut hoá hc, xây dng các tình hung có vn đ, tích
cc hoá hot đng ca hc sinh, giáo dc t tng và đo đc cho hc sinh.
5. Nguyên tc đm bo tính đc trng b môn
Hoá hc là khoa hc thc nghim, vì vy trong dy hc Hoá hc cn coi trng thí nghim
và mt s k nng c bn, ti thiu v thí nghim Hoá hc (xem chng V. Bài 1. II, III).
Chng trình Hoá hc PT trong ci cách giáo dc (Hoá hc bt đu đc hc t lp 8,
chng trình mi lp 8 bt đu áp dng t 1988, chng trình mi lp 12 bt đu áp dng t
nm hc 1992 - 1993) đc xây dng da trên nhng nguyên tc c bn sau đây: bo đm tính
c bn, tính hin đi, tính thc tin Vit Nam và tính đc thù ca môn Hoá hc. Chng trình
Hoá hc mi THCS s áp dng đi trà t nm 2004 -2005 đc xây dng da trên các nguyên
tc đm bo tính c bn, khoa hc hin đi, thit thc và đc trng b môn.
Chng trình Hoá hc mi THPT đc chia thành 2 ban, ban c bn và ban nâng cao, s
áp dng đi trà t nm hc 2006 - 2007, đc xây dng da trên các nguyên tc đm bo tính
ph thông, c bn, có h thng, tính khoa hc, hin đi, tính thc tin và đc thù ca b môn
Hoá hc.
II. Quan đim phát trin chng trình chun môn hoá hc
1. V trí
Môn Hoá hc là môn hc trong nhóm môn Khoa hc t nhiên.
Môn Hoá hc cung cp cho HS nhng tri thc khoa hc ph thông c bn v các cht, s
bin đi các cht, mi liên h qua li gia công ngh hoá hc, môi trng và con ngi. Nhng
tri thc này rt quan trng, giúp HS có nhn thc khoa hc v th gii vt cht, góp phn phát
trin nng lc nhn thc và nng lc hành đng, hình thành nhân cách ngi lao đng mi nng
đng, sáng to.
2. Mc tiêu

Chng trình chun môn hoá hc giúp HS đt đc:
a.V kin thc
HS có đc h thng kin thc hoá hc ph thông c bn, hin đi và thit thc t đn gin
đn phc tp, gm:
Kin thc c s hoá hc chung;
Hoá hc vô c;
Hoá hc hu c.
b.V k nng
HS có đc h thng k nng hoá hc ph thông c bn và thói quen làm vic khoa hc gm
:
K nng hc tp hoá hc;
K nng thc hành hoá hc;
K nng vn dng kin thc hoá hc.
c.V thái đ
HS có thái đ tích cc nh :
Hng thú hc tp b môn hoá hc.
Ý thc trách nhim vi bn thân, vi xã hi và cng đng; phát hin và gii quyt vn đ mt
cách khách quan, trung thc trên c s phân tích khoa hc.
Ý thc vn dng nhng tri thc hoá hc đã hc vào cuc sng và vn đng ngi khác cùng
thc hin.
3. Quan đim phát trin chng trình chun môn hóa hc
Chng trình chun môn hoá hc  trng ph thông đc xây dng trên c s các quan
đim sau đây:
3.1. m bo thc hin mc tiêu ca b môn Hóa hc  trng ph thông
Mc tiêu ca b môn hoá hc phi đc quán trit và c th hoá trong chng trình
chun ca các lp  cp THCS và THPT.

5
3.2. m bo tính ph thông c bn và thc tin trên c s h thng tri thc ca khoa hc hoá
hc tng đi hin đi

H thng tri thc hoá hc c bn đc la chn bo đm:
- Kin thc, k nng hoá hc ph thông, c bn, ti thiu.
- Tính chính xác ca khoa hc hoá hc.
- S cp nht mt cách c bn vi nhng thông tin ca khoa hc hoá hc hin đi v ni
dung và phng pháp.
- Ni dung hoá hc gn vi thc tin đi sng, sn xut.
- Ni dung hoá hc đc cu trúc có h thng t đn gin đn phc tp.
3.3. m bo mt cách c bn tính đc thù ca b môn Hoá hc
- Ni dung thc hành và thí nghim hoá hc đc coi trng, là c s đ xây dng kin thc
và rèn k nng hoá hc.
- Tính cht hoá hc ca các cht đc chú ý xây dng trên c s các lí thuyt ch đo ca
hoá hc và đc kim nghim da trên c s thc nghim hoá hc.
3.4. m bo mt cách c bn đnh hng đi mi phng pháp dy hc Hoá hc theo hng
dy và hc tích cc
- H thng ni dung hoá hc c bn, ti thiu đc t chc sp xp, sao cho: GV thit
k, t chc đ HS tích cc hot đng xây dng kin thc và hình thành k nng mi, vn dng đ
gii quyt mt s vn đ thc tin đc mô phng trong các bài tp hoá hc.
- Chú ý khuyn khích GV s dng thit b dy hc, trong đó có ng dng công ngh
thông tin và truyn thông trong dy hc hoá hc.
3.5. m bo mt cách c bn đnh hng v đi mi đánh giá kt qu hc tp hoá hc ca HS
H thng câu hi và bài tp hoá hc đáp ng yêu cu đa dng, kt hp trc nghim khách
quan và t lun, lí thuyt và thc nghim hoá hc. H thng bài tp hoá hc này nhm đánh giá
kin thc, k nng hoá hc ca HS  3 mc đ bit, hiu và vn dng, phù hp vi ni dung và
phng pháp ca chng trình chun.
3.6. m bo k tha nhng thành tu ca giáo dc hoá hc trong nc và th gii
Chng trình chun môn Hoá hc ph thông bo đm tip cn nht đnh vi chng trình
hoá hc c bn  mt s nc tiên tin và khu vc v mt ni dung, phng pháp, mc đ kin
thc, k nng hoá hc ph thông. Chng trình bo đm k tha và phát huy nhng u đim ca
chng trình Hoá hc hin hành và THPT thí đim, khc phc mt s hn ch ca các chng
trình hoá hc trc đây ca Vit Nam.

3.7. m bo tính phân hoá trong chng trình hoá hc ph thông
Chng trình chun môn Hóa hc nhm đáp ng nguyn vng và phù hp vi nng lc
ca mi HS. Ngoài ni dung hoá hc ph thông c bn, ti thiu, t lp 8 đn lp 12 còn có ni
dung t chn v Hoá hc dành cho HS có nhu cu luyn tp thêm hoc tìm hiu mt lnh vc
nht đnh, hoc nâng cao kin thc hoá hc. Ni dung này góp phn giúp HS có th tip tc hc
lên cao đng, đi hc hoc bc vào cuc sng lao đng.
Ngoài chng trình chun, còn có chng trình Hoá hc nâng cao THPT dành cho HS có
nguyn vng và nng lc v khoa hc t nhiên.
III. Quan đim phát trin chng trình nâng cao môn Hóa hc
1. V trí
Môn Hoá hc là môn hc trong nhóm môn Khoa hc t nhiên.
Môn Hoá hc cung cp cho HS nhng tri thc hoá hc ph thông tng đi hoàn chnh
v các cht, s bin đi các cht, mi liên h qua li gia công ngh hoá hc, môi trng và con
ngi. Nhng tri thc này rt quan trng, giúp HS có nhn thc khoa hc v th gii vt cht,
góp phn phát trin nng lc nhn thc và nng lc hành đng, hình thành nhân cách ngi lao đng
mi nng đng, sáng to.
2. Mc tiêu
Chng trình nâng cao THPT môn hoá hc giúp HS đt đc:
2.1. V kin thc

6
HS có đc h thng kin thc hoá hc ph thông tng đi hoàn thin, hin đi và thit
thc t đn gin đn phc tp, gm:
- Kin thc c s hoá hc chung;
- Hoá hc vô c;
- Hoá hc hu c.
2.2. V k nng
HS có đc h thng k nng hoá hc ph thông c bn và tng đi thành tho, thói
quen làm vic khoa hc gm :
- K nng hc tp hoá hc;

- K nng thc hành hoá hc;
- K nng vn dng kin thc hoá hc đ gii quyt mt s vn đ trong hc tp và thc
tin đi sng
2.3. V thái đ
HS có thái đ tích cc nh :
- Hng thú hc tp b môn hoá hc.
- Ý thc trách nhim vi bn thân, vi xã hi và cng đng; phát hin và gii quyt vn
đ mt cách khách quan, trung thc trên c s phân tích khoa hc.
- Ý thc vn dng nhng tri thc hoá hc đã hc vào cuc sng và vn đng ngi khác
cùng thc hin.
- Bc đu HS có đnh hng chn ngh nghip, liên quan đn hoá hc.
3. Quan đim phát trin chng trình THPT nâng cao môn hoá hc
Chng trình THPT nâng cao môn hoá hc  trng ph thông đc xây dng trên c s
các quan đim sau đây:
3.1. m bo thc hin mc tiêu ca b môn Hóa hc  trng ph thông
Mc tiêu ca b môn hoá hc, mc tiêu phân hoá THPT phi đc quán trit và c th
hoá trong chng trình hoá hc THPT nâng cao.
3.2. m bo tính ph thông có nâng cao, gn vi thc tin trên c s h thng tri thc ca
khoa hc hoá hc hin đi
H thng tri thc THPT nâng cao v hoá hc đc la chn bo đm:
- Kin thc, k nng hoá hc ph thông, c bn, tng đi hin đi và hoàn thin hn
chng trình chun .
- Tính chính xác ca khoa hc hoá hc.
- S cp nht vi nhng thông tin ca khoa hc hoá hc hin đi v ni dung và phng
pháp.
- Ni dung hoá hc gn vi thc tin đi sng, sn xut.
- Ni dung hoá hc đc cu trúc có h thng theo các mch kin thc và k nng.
3.3. m bo tính đc thù ca b môn Hoá hc
- Ni dung thc hành và thí nghim hoá hc đc coi trng hn so vi chng trình
chun, là c s quan trng đ xây dng kin thc và rèn k nng hoá hc.

- Tính cht hoá hc ca các cht đc chú ý xây dng trên c s ni dung lí thuyt c s
hoá hc chung tng đi hin đi và đc kim nghim da trên c s thc nghim hoá hc, có
lp lun khoa hc .
3.4. m bo đnh hng đi mi phng pháp dy hc Hoá hc theo hng dy và hc
tích cc và đc thù ca b môn hoá hc
- H thng ni dung hoá hc THPT nâng cao đc t chc sp xp, sao cho: GV thit k,
t chc đ HS t giác, tích cc, t lc hot đng xây dng kin thc và hình thành k nng mi,
vn dng đ gii quyt mt s vn đ thc tin đc mô phng trong các bài tp hoá hc.
- S dng thí nghim hoá hc đ nêu và gii quyt mt s vn đ đn gin, kim tra d
đoán và rút ra kt lun mt cách tng đi chính xác và khoa hc hn chng trình chun.
- Chú ý khuyn khích GV, HS s dng thit b dy hc, trong đó có ng dng công ngh
thông tin và truyn thông trong dy hc hoá hc.
3.5. m bo đnh hng v đi mi đánh giá kt qu hc tp hoá hc ca HS

7
- H thng câu hi và bài tp hoá hc đa dng, kt hp trc nghim khách quan và t
lun, lí thuyt và thc nghim hoá hc nhm đánh giá kin thc, k nng hoá hc ca HS  3
mc đ bit, hiu và vn dng phù hp vi ni dung và phng pháp ca chng trình chun.
- ánh giá nng lc t duy logic và nng lc hot đng sáng to ca HS qua mt s
nhim v c th, thí d nh nhn bit cht đc hi, x lí cht đc hi, thc hin v sinh an toàn
thc phm (th hin trong các bài tp tng hp và bài tp thc nghim).
3.6. m bo k tha nhng thành tu ca giáo dc hoá hc trong nc và th gii
Chng trình THPT nâng cao môn Hoá hc bo đm tip cn nht đnh vi chng trình
hoá hc ph thông nâng cao  mt s nc tiên tin và khu vc v mt ni dung, phng pháp,
mc đ kin thc, k nng hoá hc ph thông. Chng trình bo đm k tha và phát huy nhng
u đim ca chng trình Hoá hc hin hành và THPT thí đim ban KHTN, khc phc mt s
hn ch ca các chng trình hoá hc trc đây ca Vit nam.
3.7. m bo tính phân hoá trong chng trình hoá hc ph thông
Chng trình THPT nâng cao môn Hóa hc nhm đáp ng nguyn vng ca mt s HS
có nng lc v KHTN. Ngoài ni dung hoá hc ph thông nâng cao, còn có ni dung t chn v

Hoá hc dành cho HS có nhu cu luyn tp thêm hoc tìm hiu mt lnh vc nht đnh, hoc
nâng cao hn kin thc hoá hc. Ni dung này góp phn giúp HS có th tip tc hc lên cao
đng, đi hc hoc bc vào cuc sng lao đng.
Mc đ ni dung chng trình THPT nâng cao môn Hoá hc cao hn chng trình
THPT chun nhng thp hn mc đ ni dung ca chng trình THPT chuyên hoá hc.
B. NI DUNG VÀ K HOCH DY HC CHNG TRÌNH HÓA HC PH THÔNG
I. K hoch dy hc (chng trình chun)

Lp
S tit ( 45 phút/ 1 tit)
8 9 10 11 12
Tun
2 2 2 2 2
c nm
70 70 70 70 70
Toàn cp
THCS : 140 THPT: 210

Lp 8
2 tit/ tun x 35 tun = 70tit
S
TT
Ni dung
Lí
thuyt
Luyn
tp
Thc
hành
Ôn

tp
Kim
tra
Tng
M đu 1
1
1 Cht. Nguyên t. Phân t 10 2 2
14
2 Phn ng hoá hc 6 1 1
8
3 Mol và tính toán hoá hc 8 1 0
9
4 Oxi. Không khí 7 1 1
9
5 Hiđro. Nc. 8 2 2
12
6 Dung dch 6 1 1
8
Ôn tp hc kì 1, cui nm 3
3
Kim tra

6
6

Tng 46 8 7 3 6 70

8
Lp 9
2 tit/ tun x35 tun = 70tit

S
TT
Ni dung

Lí
thuyt
Luyn
tp
Thc
hành
Ôn tp
Kim
tra
Tng
1 Các loi hp cht vô c 13 2 2
17
2 Kim loi 7 1 1
9
3 Phi kim. S lc BTH 9 1 1
11
4 Hiđrocacbon. Nhiên liu 8 1 1

10
5 Dn xut ca HC. 10 1 2
13
Ôn tp
4
4
Kim tra

6
6
Tng 47 6 7 4 6 70

Lp 10
2 tit/ tun x35 tun = 70tit

S
TT
Ni dung
Lí
thuyt
Luyn
tp
Thc
hành
Ôn tp

Kim
tra
Tng
1 Nguyên t 7 3 0

10
2
Bng tun hoàn và đnh
lut tun hoàn các
nguyên t hoá hc
7 2 0
9
3 Liên kt hoá hc 6 2 0
8
4 Phn ng hoá hc 3 2 1
6
5 Nhóm Halogen 6 2 2
10
6 Oxi - Lu hunh 6 2 2
10
7
Tc đ phn ng và
cân bng hoá hc
3 2 1
6
Ôn tp 5
5
Kim tra

6
6

Tng 38 15 6 5 6 70
Lp 11
2 tit/ tun x35 tun = 70tit

Ni dung
Lí
thuyt
Luyn
tp
Thc
hành
Ôn
tp
Kim
tra
Tng
1 S đin li 5 1 1
7
2 Nit - Photpho 8 2 1
11
3 Cacbon - Silic 4 1 0
5
4 i cng v Hoá hc hu c 5 1 0
6
5. Hiđrocacbon no 3 1 1
5
6. Hiđrocacbon kh no 4 2 1
7
7.

Hiđrocacbon thm. Các ngun HC
trong thiên nhiên
4 1 0
5

8. Dn xut halogen - Ancol- Phenol 4 1 1
6
9 Anđehit - Xeton - Axit cacboxylic 4 2 1
7
Ôn tp 5
5
Kim tra

6
6

Tng 41 12 6 5 6 70

9
Lp 12
2 tit/ tun x35 tun = 70 tit
Ni dung
Lí
thuyt
Luyn
tp
Thc
hành
Ôn
tp
Kim
tra
Tng
1 Este - Lipit 3 1 0
4

2 Cacbohiđrat 4 1 1
6
3 Amin - Amino axit - Protein 5 1
6
4 Polime và vt liu Polime 4 1 1
6
5 i cng kim loi 8 3 1
12
6 Kim loi Kim - Kim th - Nhôm 7 2 1
10
7 St và mt s kim loi quan trng 6 2 1
9
8 Phân bit mt s cht vô c. 2 1 0
3
9
Hoá hc và vn đ kinh t xã hi
môi trng
3 0 0
3

Ôn tp đu nm.
hc kì 1, cui nm.
5
5
Kim tra

6
6
Tng 42 12 5 5 6 70
II. K hoch dy hc (chng trình nâng cao)

Lp
S tit ( 45 phút/ 1 tit)
8 9 10 11 12
Tun
2 2 2,5 2,5 2,5
c nm hc
70 70 87,5 87,5 87,5
Toàn cp
THCS : 140 THPT: 262.5

Lp 10
2,5 tit / 35 tun = 87,5 tit
S
TT
Ni dung
Lí
thuyt
Luyn
tp
Thc
hành
Ôn
tp
Kim
tra
Tng
1. Nguyên t 9 3 0
12
2.

Bng tun hoàn và đnh lut tun
hoàn các nguyên t hoá hc
9 2 1
12
3. Liên kt Hoá hc 10 3 0
13
4. Phn ng Hoá hc 4 2 1
7
5. Nhóm halogen 8 2 2
12
6. Nhóm oxi-Lu hunh 8 2 2
12
7.
Tc đ phn ng -cân bng hoá
hc.
5 2 1
8
Ôn tp
5
Kim tra
6
Tng 53 16 7
5 6 87

Lp 11
2,5 tit.x 35 tun = 87, 5 tit
Ni dung
Lí
thuyt
Luyn

tp
Thc
hành
Ôn
tp
Kim
tra
Tng
1 S đin li 8 2 1
11
2 Nhóm Nit 10 2 1
13

10
3 Nhóm Cacbon . 5 1 0
7
4 i cng v Hoá hu c 7 2 0
9
5. Hiđrocacbon no 4 1 1
6
6. Hiđrocacbon không no. 6 1 1
8
7.
Hiđrocacbon thm. Ngun
hiđrocacbon thiên nhiên
5 1 1
7
8 Dn xut halogen - Ancol-Phenol 6 2 1
9
9.

Anđehit - Xeton -
- Axit cacboxylic
5 2 1
8
Ôn tp
4
Kim tra
6
Tng 56 14 7
4 6 87
Lp 12
2,5 tit x 35 tun = 87, 5 tit

S
TT
Ni dung
Lí
thuyt
Luyn
tp
Thc
hành
Ôn
tp
Kim
tra
Tng
1 Este - Lipit 4
1

0
5
2 Cacbohiđrat 6 2 1
9
3 Amin- Amino axit - Protein 7 1 1
9
4 Polime và vt liu Polime 4 1 0
5
5 i cng Kim loi 9 2 2
13
6
Kim loi Kim - Kim th -
Nhôm
8 2 2
12
7 Crom, st, đng. 10 2 1
13
8
Phân bit mt s cht vô c.
Chun đ dung dch.
5 1 2
8
9
Hoá hc và vn đ kinh t xã
hi môi trng
3 0 0
3
Ôn tp
4
Kim tra

6
Tng 56 12 9
4 6 87

C. CU TRÚC CHNG TRNH HOÁ HC TRNG PH THÔNG
I. Chng trình, sách giáo khoa hoá hc trng Trung hc c s.
1. Mc tiêu môn hc
Môn hoá hc  trng trung hc c s (THCS) có vai tr quan trng trong vic thc hiên
mc tiêu đào to ca nhà trng trung hc c s. Môn hc này cung cp cho hc sinh mt h
thng kin thc ph thông, c bn và thit thc đu tiên v hoá hc, hình thành  các em mt s
k nng ph thông, c bn và thói quen làm vic khoa hc, góp phn làm nn tng cho vic giáo
dc x hi ch ngha, phát trin nng lc nhn thc, nng lc hành đng, chun b cho hc sinh
hc lên và đi vào cuc sng lao đng
Chng trình môn hoá hc  trng THCS phi giúp cho hc sinh đt các mc tiêu c
th sau đây:
1.1.V kin thc
a) Hc sinh có đc mt h thng kin thc ph thông, c bn ban đu v hoá hc, bao gm:
- H thng khái nim hoá hc c bn, hc thuyt, đnh lut hoá hc: nguyên t, phân t,
đn cht, hp cht, đnh lut bo toàn khi lng, mol…

11
- Mt s cht vô c và hu c quan trng, gn gi vi đi sng và sn xut: oxi, không
khí, hiđro, nc, kim loi, phi kim, hiđrocacbon, hp cht hu c có oxi, polime…
b) Hc sinh có đc mt s kin thc c bn, k thut tng hp v nguyên liu, sn phm, quá
trình hoá hc, thit b sn xut hoá hc và môi trng.
1.2. V k nng
Hc sinh có đc mt s k nng ph thông, c bn và thói quen làm vic khoa hc, đó
là:
a) Bit cách làm vic khoa hc, bit cách hot đng đ chim lnh kin thc, bit thu
thp, phân loi, tra cu và s dng thông tin t liu, bit phân tích, tng hp, so sánh, khái quát

hoá, có thói quen hc tp và t hoc;
b) K nng c bn ti thiu làm vic vi các cht hoá hc và dng c thí nghim nh
quan sát, thc nghim;
c) Có k nng gii bài tp hoá hc và tính toán;
d) Bit vn dng kin thc đ góp phn gii quyt mt s vn đ đn gin ca cuc sng
thc tin.
1.3.V thái đ và tnh cm
a) Hc sinh có lòng ham thích hc tp hoá hc;
b) Hc sinh có nim tin v s tn ti và s bin đi ca vt cht, v kh nng nhn thc
ca con ngi, v hoá hc đã, đang và s góp phn nâng cao cht lng cuc sng;
c) Hc sinh có ý thc tuyên truyn và vn dng tin b ca khoa hc nói chung và hoá
hc nói riêng vào đi sng, sn xut  gia đnh và đa phng;
d) Hc sinh có nhng phm cht, thái đ cn thit nh cn thn, kiên trì, trung thc, t
m, chính xác, yêu chân lí khoa hc, có ý thc trách nhim vi bn thân, gia đnh và x hi đ có
th hoà nhp vi môi trng thiên nhiên và cng đng.
2. nh hng đi mi chng trình, sách giáo khoa hoá hc THCS
Chng trình, sách giáo khoa hoá hc THCS mi tp trung vào nhng vn đ có tính đnh
hng và đi mi sau đây:
a. Coi trng tính thit thc, trên c s đm bo tính c bn, khoa hc, hin đi, đc trng
b môn.
b. Coi trng vic hình thành và phát trin nng lc trí tu cho hc sinh. c bit là nng
lc t duy, nng lc hành đng.
c. Coi trng vic đi mi phng pháp dy hc.
d. Coi trng thc hành thí nghim.
e. Coi trng vic luyn tp và rèn k nng cho hc sinh, đc bit là k nng làm vic khoa
hc nói chung và k nng hoá hc nói riêng.
g. Coi trng yêu cu kim tra, đánh giá v nng lc thc hành vn dng tng hp kin thc
và thí nghim hoá hc.
h. Chú ý thc hin yêu cu gim ti.
i. Chú ý m gia đi trà và phân hoá.

k. Chú ý cp nht hoá kin thc môn hc, b sung kin thc thit yu ca thi đi.
l. Chú ý đm bo mi liên h liên môn.
3. Nhng đim đi mi ca chng trình hoá hc THCS
3.1. Nhng đim đi mi ca chng trình và sách Hoá 8.
a) Coi trng:- Coi trng tính thit thc, trên c s đm bo tính c bn, khoa hc hin đi,
đc trng b môn. Nhng kin thc mà hc sinh chim lnh đc phi là nhng kin thc c bn
có th áp dng đc vào trong thc t cuc sng và lao đng.
- Coi trng vic hình thành và phát trin tim lc trí tê cho hc sinh, đc bit là nng lc
t duy, nng lc hành đng.
- Coi trng vic đi mi phng pháp dy và hc.
Khi dy hoá hc theo chng trình mi, thy cô giáo cn th hin rõ vai trò là ngi t
chc cho hc sinh hot đng mt cách ch đng sáng to nh quan sát, thc nghim, tìm tòi,

12
tho lun nhóm …, qua đó hc sinh t chim lnh kin thc. Nhiu bài hoá hc đã đc xây
dng da trên c s ca thí nghim hoá hc hoc mô hình, hình v, d kin thc tin.
Nhiu vn đ khoa hc trong sách giáo khoa mi đc trình bày theo phng pháp nghiên
cu hoc phng pháp nghiên cu tìm tòi tng phn (phng pháp khám phá). Ngi giáo viên
cn tp luyn cho hc sinh bit s dng các thí nghim, các đ dùng trc quan hoc các t liu
đ t rút ra nhng kt lun khoa hc cn thit. Giáo viên chú ý đnh hng, t chc hot đng
hc tp, qua đó giúp hc sinh t lc khám phá nhng kin thc mi to điu kin cho hc sinh
không ch lnh hi đc ni dung kin thc mà còn nm đc phng pháp đi ti kin thc đó.
Thông qua phng pháp dy hc nh vy s rèn luyn đc cho hc sinh phng pháp hc,
trong đó quan trng là nng lc t hc. Ngày nay, dy phng pháp hc không ch là mt cách
nâng cao hiu qu hy hc mà còn tr thành mc tiêu dy hc.
Phng pháp suy lý qui np thng đc s dng, đc bit  đu cp.  đây, thng đ
cp mt s cht hoá hc c th trc khi đi vào nhng lí thuyt chung. ng thi phng pháp
suy lí din dch cng đc s dng tng dn theo thi gian hc tp hoá hc.
Gi luyn tp, thí nghim, ôn tp đc tng thêm to điu kin cho hc sinh tp vn dng
kin thc, rèn luyn k nng thc hành, rèn luyn k nng t chim lnh kin thc mi.

- Coi trng thc hành thí nghim: Tng s lng thí nghim đa vào các bài hc trong
sách giáo khoa, chú ý các thí nghim do hc sinh t tin hành, chú ý chn nhng thí nghim và
đ dùng trc quan đòi hi nhng dng c đn gin và các hóa cht d kim, giá thành h to
điu kin cho giáo viên  hu ht các trng hc có th thc hin đc. Tng s bài thc hành
thí nghim, thí d  lp 8 tng s bài thc hành t 3 ( sách giáo khoa c) lên 7 bài ( sách giáo
khoa mi).
- Coi trng vic luyn tp và rèn luyn k nng cho hc sinh, đc bit là k nng làm vic
khoa hc nói chung và k nng hoá hc nói riêng. ã tng s gi luyn tp, ôn tp  lp 8 t 3
lên 10 tit. K nng khoa hc đc hình thành dn dn khi hc vt lí, sinh hc lp 6, 7 và đc
cng c phát trin khi hc hoá hc  lp 8. ó là nhng k nng c bn ca quá trình thc
nghim khoa hc nhà quan sát, đo đc, thu thp s liu, lp bng thông kê, tra cu s liu, x lí
s liu … Chú ý rèn luyn k nng và thói quen t hc cho hc sinh. Phn vn dng và luyn tp
đc thc hin ngay c trong tng bài lí thuyt. Ni dung các bài luyn tp đc xác đnh thng
nht v cu trúc.
- Coi trng yêu cu kim tra, đánh giá v nng lc thc hành vn dng tng hp kin thc
và thí nghim hoá hc đ buc hc sinh không ch hc thuc lí thuyt hoc ch dng li  nhng
hiu bit lí thuyt. Coi trng đánh giá s phát trin tim lc trí tu và nng lc t hc ca hc
sinh.
b) 4 chú ý:- Chú ý thc hin yêu cu gim ti: Nh đc tng gi  lp 8 nên đã chuyn
mt phn chng trình  lp 9 c đa xung lp 8, thêm gi cho các khái nim c bn, trong đó
ch yu là tng thi gian cho yêu cu thc hành luyn tp, ôn tp.
- Chú ý mi quan h gia đi trà và phân hoá. Sách giáo khoa đc biên son phc v cho
hc sinh đi trà là ch yu. i vi hc sinh khá gii và nhng ni có điu kin, đã có mt s bài
đc thêm và đa vào giáo trình t chn phn vn dng lí thuyt cu to nguyên t đ nghiên cu
các bài v hoá tr, phn ng oxi hoá - kh, tính cht các kim loi và phi kim, h thng tun hoàn
các nguyên t hoá hc, liên kt hoá hc trong cht vô c. Sau này khi các giáo viên hoá hc 
trng THCS đc bi dng thêm, nhng vn đ này s đc chn lc đa thành đi trà.
- Chú ý cp nht hoá kin thc môn hc, b sung kin thc thit yu ca thi đi mang tính
toàn cu hoc khu vc hay quc gia nh vn đ môi trng, các cht đc cho con ngi.
- Chú ý đm bo mi liên h liên môn gia hoá hc vi các môn vt lí, sinh hc và công

ngh. ã tn dng kin thc v cu to nguyên t  giáo trình vt lí, đng thi đm bo tính liên
thông vi cp tiu hc (đc bit là môn khoa hc) và vi cp trung hc ph thông.





13
So sánh ni dung chng trình hoá hc lp 8 c và mi:

S TT Chng trình lp 8 c
S
tit
Chng trình lp 8 mi
S
tit
Chng I
Nguyên t. Phân t
1. Cht
2. Hn hp
3. S bin đi ca cht
4. Nguyên t hoá hoc
5. Nguyên t
6. n cht và hp cht. Phân
t
7. Tng kt chng I
8. Bài thc hành 1
8
1
1

1
1
1
1

1
1
Cht. Nguyên t. Phân t
1. Cht
2. Bài thc hành 1
3. Nguyên t. Ng t hoá hc
4. n cht và hp cht. Phân t
5. Bài thc hành 2
6. Bài luyn tp 1
7. Công thc hoá hc
8. Hoá tr
9. Bài luyn tp 2
15
2
1
1
2
1
1
1
2
1
Chng
II
Công thc hoá hc và PTHH

1. Công thc hoá hc
2. Hoá tr
3. nh lut bo toàn khi
lng. Phng trình hoá hc
4. Luyn tp
5. Mol. Công thc bin đi
gia khi lng và lng cht
6. Tính theo công thc hoá hc
và phng trình hoá hc
7.Ôn tp. Kim tra hc kì I
9
1
1

1
1
1

2

2
Phn ng hoá hc
1. S bin đi cht
2. Phn ng hoá hc
3. Bài thc hành 3
4. nh lut bo toàn khi lng
5. Phng trình hoá hc
6. Bài luyn tp 3

10

1
2
1
1
2
1
Chng
III
Ôxi. S cháy
1. Oxi
2. Ôxit. S ôxi hoá
3. ng dng. iu ch ôxi
5. Không khí và s cháy
6. Th tích mol ca cht khí
7. Luyn tp
8. Bài thc hành 2
8
1
1
1
1
1

1
1
Mol và tính toán hoá hc
1. Mol
2. Chuyn đi gia khi lng, th
tích và lng cht
3. T khi ca cht khí

4. Tính theo công thc hoá hc
5. Tính theo phng trình hoá hc
6. Bài luyn tp 4
10
1

2
1
2
2
1
Chng
IV
Hiđro. Nc
1. Hiđro. Tính cht vt lí ca
hiđro. iu ch hiđro
2. Tính cht hoá hc ca hiđro
3. Phn ng ôxi hoá – kh
4. Nc. Bo v ngun nc
tránh ô nhim
5. Bài thc hành 3
6.Ôn tp.Kim tra HK II
8
1

1

1
2
1

2
Ôxi. Không khí
1. Tính cht ca ôxi
2. S ôxi hoá. Phn ng hoá hp.
ng dng ca ôxi
3. Oxit
4. iu ch khí ôxi. Phn ng phân
hu
5. Không khí. S cháy
6. Bài luyn tp 5
7. Bài thc hành 4
10
2
1

1
1

2
1
1
Chng
V


Hiđro. Nc
1. Tính cht. ng dng ca hiđro
2. Phn ng ôxi hoá – kh
3. iu ch khí hiđro. Phn ng th
4. Bài luyn tp 6

5. Bài thc hành 5
6. Nc
7. Axit. Baz. Mui
13
2
1
1
1
1
2
2

14
8. Bài luyn tp
9. Bài thc hành 6
1
1
Chng
VI


Dung dch
1. Dung dch
2.  tan ca mt cht trong nc
3. Nng đ dung dch
4. Pha ch dung dch
5. Bài luyn tp 8
6. Bài thc hành 7
7. Ôn tp. Kim tra hc kì
11

1
1
2
2
1
1
3
- So sánh ni dung chng trình hoá hc lp 9 c và mi (tng t nh lp 8 sinh viên t
so sánh)
4. ánh giá v nhng đi mi ni dung chng trình môn hoá hc trng THCS
a. Thay đi cu trúc ni dung chng trình
ó là s thay đi v s chng, tên chng, ni dung các chng các bài
b. Thay đi ni dung ca chng trình
- Tng ni dung luyn tp và thc hành đc bit là lp 8 Vì đây là nm đu tiên hc sinh
đc hc Hoá hc

Lp 8 (tit) Lp 9 (tit)
C Mi C Mi
Luyn tp 3 8 7 9
Thc hành 3 7 4 7
Kim tra 2 5 4 6
- Thêm mt s ni dung mi:
STT Ni dung V trí
1
Nguyên t đc cu to bi ht nhân và các electron chuyn đng
xung quanh ht nhân thành tng lp.
Chng 1 lp 8
2 Nguyên t hóa hc – nhng nguyên t có cùng đin tích ht nhân. Chng 1 lp 8
3 T khi cht khí Chng 3 lp 8
4 Oxit trung tính Chng 1 lp 9

5 Lu hunh đioxit Chng 1 lp 9
6 Axit Clohiđric Chng 1 lp 9
7 Canxi hiđroxit Chng 1 lp 9
8 Mt s mui quan trng: NaCl, KNO
3
Chng 1 lp 9
9 Cu to ca bng tun hoàn dng dài (s dng s đn v đin tích
ht nhân)
Chng 3 lp 9

c. Quan nim v ni dung hóa hc đã đc đi mi
Ni dung hóa hc gm 3 thành t là:
- Kin thc v cht, tính cht ca các cht, ng dng và điu ch các cht; ni dung có
liên quan nh tác hi ca cht và bo v môi trng sng.
- Các k nng: Mt h thng k nng đ đc đt ra ngay trong mc tiêu ca b môn hóa
hc, các k nng cn thit giúp hc sinh phát hin, khám phá, xây dng kin thc mi trên c s
nhng kin thc đ bit.
- Thái đ tích cc: Nhng kin thc, k nng lnh hi phi đc xut phát t thái đ tích
cc và cn phi bin thành thái đ tích cc th hin trong hc tp trong cuc sng hng ngày.
d. Cách trình bày ni dung trong sách giáo khoa có mt s đim mi
Nhiu ni dung trong sách giáo khoa hóa hc lp 8 và lp 9 đc trình bày theo hng đ
giúp hc sinh hc tp tích cc nh:
+ Nghiên cu thí nghim đ rút ra kt lun v tính cht hóa hc.
+ T các thông tin c th rút ra kt lun v tính cht ca mt loi cht c th

15
+ T vic quan sát hình v, s đ rút ra kin thc v ng dng ca cht.
+ T tính cht chung suy lun đ d đoán tính cht ca cht c th và làm thí nghim hoc
da vào các thông tin đ bit đ kim tra d đoán và kt lun.
Ni dung bài luyn tp cng đ đc trình bày trong sách hc sinh theo hng h thng

hóa các kin thc cn nh và vn dng các kin thc đó qua vic gii các bài tp đnh tính và
đnh lng.
Ni dung bài thc hành gm các bài tp hc sinh đ bit trong gi hc lí thuyt và có thêm
bài tp thc nghim đ hc sinh vn dng kin thc.
5. Nhng đim mi và khó trong sách giáo khoa hoá hc THCS
Sách giáo khoa hoá hc 8 mi có mt s thay đi so vi sách giáo khoa c:
1) Trình t hai khái nim nguyên t (A) và nguyên t hoá hc (E):
Sách giáo khoa c: E  A
Sách giáo khoa mi: A  E
nh ngha nguyên t hoá hc là đnh ngha mi da trên đnh ngha nguyên t.
2) S phân loi thành kim loi và phi kim, Vì phi da vào tính cht vt lí nên khác vi
sách c là đc đ cp  mc đn cht. Nguyên t s là kim loi hay phi kim tu theo đn cht
tng ng là kim loi hay phi kim
3) Khái nim v cht khác vi sách giáo khoa c là:
- Có nói ti t vt liu.
- Nói rõ hn v tính cht vt lí và hoá hc
- Không có bài riêng v hn hp, khái nim hn hp đt trong mc cht tinh khit
4) Khái nim nguyên t hoàn toàn mi, gm ba mc: nguyên t là g, ht nhân nguyên t,
lp electron
5) Khái nim Nguyn t khi khác vi sách c: ch ra NTK là khi lng tng đi gia
các nguyên t không nói là đi lng đc trng cho mi nguyên t
6) Khái nim đn cht, hp cht có mt s đim mi: đc đim cu to, trong phân t gm
mt s nguyên t liên kt vi nhau
7) Bài Công thc hoá hc khác vi sách c, chuyn ni dung đnh lut thành phn không
đi ra bài đc thêm.
8) Do đnh ngha phân t đ khác so vi sách giáo khoa c nên khi xét ý ngha ca công
thc hoá hc phi ngoi tr đn cht kim loi và mt s phi kim;
9) V hoá tr, khác vi sách giáo khoa c là có nói ti hoá tr ca nhóm nguyên t, thun
li cho vic luyn tp v công thc hoá hc.
10) V phn ng hoá hc, sách giáo khoa mi trình bày tp hp  mt chng cùng vi

các khái nim liên quan. sách giáo khoa mi không nói điu kin phn ng.
11) V s bin đi cht, khác vi sách c:
- Khi xét hin tng vt lí nói: còn gi nguyên là cht ban đu
- Thêm thí nghim biu din vi hn hp bt st và lu hunh
12) V du hiu có phn ng hoá hc xy ra sách c không có mc này. Trong
sách giáo khoa mi cn c vào hai mt bin đi ca cht: v mt tiu phân và na
lng nên đy đ và chính xác hn
13) V phng trình hoá hc, khác vi sách c:
- Gii thiu k hn v các bc thành lp phng trình hoá hc.
- Có nói ti nhóm nguyên t
- Nói rõ và đy đ hn v ý ngha ca phng trình hoá hc
- V cách ghi thay du (=) bng mi tên () đ ch chiu hng ca phn ng, nên s đ
ca phn ng phi đ mi tên nhng là mi tên ri ( ).
14) nh lut bo toàn khi lng tách riêng thành mt bài.
15) Mol và tính toán hoá hc đc tp hp li thành mt chng bao gm các kin thc 
lp 8 và các k nng tính toán theo công thc và phng trình hoá hc. im khó là phi rèn
luyn cho hc sinh thành tho vic chuyn đi gia s mol, khi lng và th tích cht khí và

16
nhn thc v t l khi lng theo công thc hoá hc vi t l s mol các cht theo phng trình
phn ng.
16) Khái nim phn ng oxi hoá-kh đc phát trin cao hn sách giáo khoa c là yu t
dn đn khái nim và s liên h các khái nim đ chun b cho hc sinh tip thu bn cht mi
theo quan đim electron
17) Chng Dung dch là chng hoàn toàn mi đc đa t sách giáo khoa lp 9 xung.
im khó là phi hình thành các khái nim: đ tan, dung dch bo hoà, dung dch cha bo hoà,
nng đ dung dch và cách pha ch dung dch. Sau đó mi là k nng tính toán theo dung dch và
thc hành pha ch dung dch theo yêu cu.

Sách giáo khoa hoá hc 9 mi có mt s thay đi so vi sách giáo khoa c:

Sách giáo khoa c Sách giáo khoa mi
Chng I. Dung dch và nng đ

Chng II. Các loi hp cht vô c
Ni dung tm hiu:
Phn 1:
Nhng vn đ chung ca mi loi cht gm:
nh ngha, cách lp công thc hoá hc ca
hp cht, cách gi tên, s phân loi, tính cht
hoá hc.
Phn 2:
Gii thiu 1 cht tiêu biu cho mi loi hp
cht:
- Oxit: CaO

- Axit: H
2
SO
4
- Baz: NaOH
Tm hiu v tính cht vt lí, tính cht hoá hoc,
ng dng, điu ch
Chng III. Kim loi và phi kim
Kim loi:
- Tính cht ca kim loi: tính cht vt lí, tính
cht hoá hc, dy hot đng hoá hc ca kim
loi
- Các kim loi c th: Al, Fe
- S n mòn kim loi

Phi kim:
- Tính cht ca phi kim
- Các phi kim c th: Cl,C, Si
S lc v H thng tun hoàn:
- Bng dng ngn
- Nguyên tc sp xp: Khi lng nguyên t
tng dn
- S bin đi v công thc oxit và hoá tr







ã chuyn xung lp 8 thành chng VI
Chng I. Các loi hp cht vô c
Ni dung tm hiu:
Phn 1:
Nhng vn đ chung ca mi loi cht: Tính
cht hoá hc


Phn 2:
Gii thiu 2 cht tiêu biu cho mi loi hp
cht:
- Oxit: CaO và SO
2
- Axit: HCl và H
2

SO
4
- Baz: NaOH và Ca(OH)
2

- Mui: NaCl và KNO
3
Tìm hiu v tính cht vt lí, tính cht hoá hoc,
ng dng, điu ch
Chng II. Kim loi
Nhng tính cht chung ca kim loi:
- Tính cht vt lí chung ca kim loi
- Tính cht hoá hc chung ca kim loi
- Dy hot đng hoá hc ca kim loi
Mt s kim loi quan trng: Al, Fe
- Tác dng vi phi kim, axit, mui
- iu ch bng phng pháp đin phân
- Không tìm hiu các hp cht st
Chng III. Phi kim. S lc v bng tun
hoàn các nguyên t hoá hc
Nhng tính cht chung ca phi kim:
- Tính cht vt lí chung ca phi kim
- Tính cht hoá hc chung ca phi kim
Mt s phi kim quan trng: Cl, C, Si
- iu ch Clo trong công nghip bng
phng pháp đin phân
S lc v Bng tun hoàn các nguyên t hoá
hc:
- Nguyên tc sp xp: iên tích ht nhân
nguyên t tng dn

- Cu to bng tun hoàn: Ô nguyên t, Chu k

17




Chng IV. Hp cht hu c
- Tính cht hoá hc ca etilen:
. Phn ng vi oxi
. Tác dng vi brom

- Axetilen và benzen:
. Phn ng cháy ca benzen
.Benzen không tác dng vi nc brom


- Du m và khí thiên nhiên

- Hp cht hu c cha oxi, nit:
Sp xp theo đ mc, mi cht 1 tit nh
ru etylic, axit axetic…
các nguyên t, Nhóm nguyên t
- S bin đi tun hoàn v cu to nguyên t
và tínhcht ca các nguyên t
- Ý ngha ca bng tun hoàn
Chng IV. Hiđrocacbon. Nhiên liu
- Tính cht hoá hc ca etilen:
. Phn ng cháy
. Phn ng vi dung dch brom

. Phn ng trùng hp
- Axetilen
- Benzen: Phn ng cháy ca benzen
.Benzen không phn ng cng vi brom
. Benzen tham gia phn ng th vi nc
brom
- Du m và khí thiên nhiên
- Nhiên liu
Chng V. Dn xut ca hiđrocacbon.
Polime
- Mi hp cht nh ru etylic, axit
axetic…đc sp xp thành mt bài hc hoàn
chnh
- Thêm bài Mi liên h gia etilen, ru
etylic và axit axetic
- Thi lng ca chng là 16 tit

II. Chng trình, sách giáo khoa hoá hc trng Trung hc ph thông
1. Mc tiêu môn hc
Môn hóa hc ban c s trng Trung hc ph thông(THPT)cung cp cho hc sinh h
thng húa hc ph thông, c bn, hin đi và thit thc t đn gin đn phc tp. H thng k
nng hóa hc ph thông, c bn, mt s thói quen làm vic khoa hc hóa hc. Nng lc nhn thc
v cc cht và s bin đi ca chúng, nng lc vn dng kin thc, nng lc tin hành các hat đng
trên c s khoa hc hóa hc.
Môn Hoá hc ban nâng cao trng Trung hc ph thông(THPT) cung cp cho hc sinh
h thng kin thc ph thông c bn, hin đi, thit thc, có nâng cao v Hoá hc. Ni dung ch
yu bao gm cu to cht, s bin đi ca các cht, ng dng và tác hi ca các cht trong đi
sng, sn xut và môi trng, giúp hc sinh có hc vn ph thông tng đi toàn din đ có th
tip tc hc lên và có th gii quyt mt s vn đ có liên quan đn hoá hc trong cuc sng và
sn xut.

Chng trình môn hoá hc  trng THPT phi giúp cho hc sinh đt các mc tiêu c
th sau đây:
1.1.V kin thc: Phát trin, hoàn thin nhng kin thc hoá hc  cp THCS, cung cp mt h
thng kin thc hoá hc ph thông c bn, hin đi, thit thc có nâng cao  mc đ thích hp
gm:
- Hoá hc đi cng. Các lí thuyt ch đo làm c s đ hc tâp, nghiên cu v hoá hc
nh: cu to nguyên t, đnh lut tun hoàn các nguyên t hoá hc, liên kt hoá hc, phn ng
hoá hc, tc đ phn ng, cân bng hoá hc, s đin li, thuyt cu to hoá hc, đi cng v kim
loi.v.v
- Hoá hc vô c. Vn dng các lí thuyt ch đo nêu trên đ nghiên cu các nhóm
nguyên t, nhng nguyên t đin hình và các hp cht có nhiu ng dng quan trng, gn gi
trong thc t đi sng, sn xut hoá hc, nhóm halogen, nhóm oxi, nhóm nit, nhóm cacbon,
nhóm kim loi kim, kim loi kim th, nhôm, crôm, st, đng, v.v khái quát v nhóm, các
nguyên t trong nhóm và nhng hp cht ca chúng

18
- Hoá hc hu c: Vn dng các lí thuyt ch đo nêu trên đ nghiên cu các hp cht
hu c c th, mt s dy đng đng hoc loi hp cht hu c tiêu biu có nhiu ng dng gn
gi trong đi sng sn xut: ankan, anken, ankin, ankađien, aren, ancol, phenol, andehit, xeton,
axit cacboxylic, este, lipit, glucoz, saccaroz, tinh bt, xenluloz, protein, polime và vt liu
polime
- Mt s vn đ. Phân tích hoá hc: phng pháp phân bit và nhn bit các cht thông
dng; Hoá hc và vn đ kinh t, x hi, môi trng
1.2.V k nng:
Tip tc hình thành và phát trin các k nng b môn hoá hc, k nng gii quyt vn đ
đ phát trin nng lc nhn thc và nng lc hành đng cho hc sinh nh: quan sát thí nghim,
phân tích, d đoán, kt lun và kim tra kt qu; bit làm vic vi sách giáo khoa và tài liu tham
kho, bit làm mt s thí nghim đc lp và theo nhóm nh đ; bit lp k hoch gii mt bài tp
hoá hc; bit vn dng đ gii quyt mt vn đ đn gin trong cuc sng có liên quan đn hoá
hc

1.3.V thái đ.
Tip tc hình thành và phát trin  hc sinh thái đ tích cc nh hng thú hc tp b môn
hoá hc; có  thc vn dng nhng kin thc đ hc đ gii quyt mt s vn đ có liên quan
đn hoá hc trong cuc sng, sn xut; rèn luyn tính cn thn, nhn nhn và gii quyt vn đ
mt cách khách quan, trung thc trên c s phân tích khoa hc
2. nh hng đi mi chng trình, sách giáo khoa hoá hc THPT
Chng trình môn hoá hc THPT đc xây dng theo nhng đnh hng và nguyên tc
chung nh sau:
a. Xut phát t mc tiêu đào to ca cp hc và ca tng Ban chun và nâng cao
b. m bo yêu cu k tha chng trình môn hoá hc THPT hin hành và chng trình
trung hc Chuyên ban thí đim
c. m bo tính h thng và chnh th trong vic hoàn thin, phát trin ni dung hc vn
ph thông
d. Tip tc đm bo yêu cu c bn, hin đi, sát thc tin và đc thù ca b môn Hoá hc
e. m bo tính s phm, yêu cu phân hoá
g. Góp phn thc hin yêu cu đi mi phng pháp dy hc, coi trng vai trò ca thí
nghim, thc hành và đi mi đánh giá kt qu hc tp.
3. Nhng đim đi mi ca chng trình hoá hc THPT
a) Khi 10:
* Bng so sánh ni dung chng trình khi 10 c và mi (ban c bn):

Chng Lp 10 c
(66 tit)
Lp 10 mi, ban c bn
( 70 tit)
1 Cu to nguyên t Nguyên t
2 Liên kt hoá hc.
nh lut tun hoàn
Bng tun hoàn các nguyên t hoá
hc và đnh lut tun hoàn.

3 Phn ng oxi hoá - kh Liên kt hóa hc
4 Nhóm halogen Phn ng oxi hoá - kh
5 Oxi - Lu hunh.
Lý thuyt v phn ng hóa hc
Nhóm halogen
6 Oxi - Lu hunh
7 Tc đ phn ng và cân bng hoá
hc.
Nhn xét:
- S gi dy ca CT mi (Ban c bn) nhiu hn so vi CT c 4 tit.
- Chng 2 và chng 5 ca lp 10 c chuyn sang lp 10 (Ban c bn) đc tách ra
thành hai chng. ây là hai chng cha lý thuyt ch đo, vic tách các chng này ra nhm

19
gim bt ni dung khó và dài trong mt chng  to điu kin cho HS có thi gian luyn tp,
cng c các kin thc khó đó mt cách thng xuyên hn.
- Lp 10 c b ni dung "Tc đ phn ng" thì  lp 10 mi ni dung này đc b sung
vào chng 7. Mc dù phn này khá tru tng đi vi hc sinh nhng vic nghiên cu ni dung
này là vô cùng cn thit vì: sau khi hc ni dung này hc sinh s hiu đc nhiu vn đ rt thit
thc, thc t, quan trng v ng dng ca "Tc đ phn ng" nh: Các cht đt nh ci, than
có kích thc nh s cháy to hn, vic tng hiu sut ca phn ng tng hp NH
3
s làm gim
giá phân bón Vi tt c nhng điu đó s góp phn làm tng nim yêu mn ca hc sinh đi
vi môn Hoá hc.

* Bng so sánh ni dung chng trình khi 10 ban c bn và ban nâng cao:
CB: 2 tit/ tun x35 tun = 70tit
NC: 2.5 tit/ tun x35 tun = 87.5tit

S
TT
Ni dung Lí thuyt Luyn tp Thc hành Ôn tp Kim tra
Tng
NC CB NC CB NC CB NC CB NC CB NC CB
1 Nguyên t 9 7 3 3 0 0
12 10
2 Bng TH và đnh lut
TH các ngt HH
9 7 2 2 1 0
12 9
3 Liên kt hoá hc 10 6 3 2 0 0
13 8
4 Phn ng hoá hc 4 3 2 2 1 1
7 6
5 Nhóm Halogen 8 6 2 2 2 2
12 10
6 Oxi - Lu hunh 8 6 2 2 2 2
12 10
7 Tc đ phn ng và
cân bng hoá hc
5 3 2 2 1 1
8 6
Ôn tp 5 5
5 5
Kim tra

6 6
6 6

Tng
53 38 16 15 7 6 5 5 6 6 87 70
Nhn xét:
- Thi lng ca hai ban có s khác nhau: CB:70 tit/nm; NC 87 tit/nm
- S gi lý thuyt ca ban nâng cao cao hn nhiu so vi ban c bn. iu này là hp lý vì:
khi 10 tp chung khá nhiu lý thuyt ch đo, mà HS hc ban nâng cao là nhng HS s đi sâu,
hc nhiu v HH  các lp tip sau. Do đó HS  ban nâng cao cn đc hc nhiu, luyn tp
nhiu v lý thuyt ch đo đ to điu kin cho vic hc và t hc ca các em đc d dàng hn.
- S gi luyn tp, thc hành khác nhau không nhiu.
* Bng so sánh phân loi gi hc khi 10:
Loi gi hc CT c
(66 tit)
CT c bn
(70 tit)
CT nâng cao
(87 tit)
Lý thuyt 37 (56,06%) 38 (54,28%) 53 (60,92%)
Luyn tp 11 (16,67%) 15 (21,42%) 16 (18,39%)
Thc hành 2 (3,03%) 6 (8,57%) 7(8,04%)
Ôn tp 10 (15,15%) 5 (7,14%) 5 (5,74%)
Kim tra 6 (9,09%) 6 (8,57%) 6 (6,89%)

Nhn xét
: So sánh gia chng trình c và mi ta thy:
- S gi lý thuyt tng lên.
- S gi luyn tp đc ci thin, tng t 11 tit  CT c lên đn 15, 16 tit  CT mi.
- Gi thc hành đc ci thin đáng k, tng t 2 tit  CT c lên 6 tit  ban c bn (tng
gp 3 ln) và 7 tit  ban nâng cao (tng 3,5 ln)do đó làm gim s mt cân đi gia t l gi
lý thuyt/thc hành: CT c 37/2 = 16,5 (c trung bình 16,5 gi lý thuyt mi có 1 gi thc

hành), CT c bn 38/6 = 6,33 (trung bình 6,33 gi lý thuyt có 1 gi thc hành) và CT nâng cao
53/7 = 7,57 (trung bình 7,57 gi lý thuyt có 1 gi thc hành).
- Gi ôn tp gim t 10 tit  CT c xung còn 5 tit  c hai ban. CT c b trí s gi luyn
tp ít, và sp xp sau mi chng thng có t 1-2 tit ôn tp sau đó là kim tra 1 tit (tng s
gi Luyn tp + Ôn tp = 21 tit). iu này là không hp lý vì vi vic sp xp s gi luyn tp

20
ít nên HS ít có thi gian cng c thng xuyên các kin thc, k nng mt cách đu đn trong
toàn chng và xp 2 tit ôn tp  cui chng  dn phn ln thi gian luyn tp v cui
chng sau đó là kim tra 1 tit s gây sc ép cho tâm lý HS. Tt c nhng nhc đim đó đu
đc khc phc  CT mi bng cách: tng thi gian luyn tp đng thi gim thi gian ôn tp
(tng S gi Luyn tp + Ôn tp = 20 ( ban c bn), 21 ( ban nâng cao) không thay đi nhiu
so vi CT c).
b) Lp 11
* Bng so sánh ni dung chng trình khi 11 c và mi (ban c bn):
Chng CT c (66 tit) CT mi (Ban c bn) (70 tit)
1 S đin ly S đin ly
2 Nit - Pht pho Nit - Pht pho
3 i cng v hoá hc hu c Cacbon - Silíc
4 Hiđrocacbon no i cng v hoá hc hu c
5 Hiđrocacbon không no Hiđrocacbon no
6 Hiđrocacbon thm. Hiđrocacbon không no
7 Ngun hiđrocacbon trong thiên
nhiên.
Hiđrocacbon thm. Ngun hiđrocacbon
trong thiên nhiên.
8 Dn xut Halogen - Ancol - Phenol
9 Anđehít - Xêton - Axit cacboxylic

Nhn xét:

- S gi dy ca CT mi (Ban c bn) nhiu hn so vi CT c 4 tit.
- CT mi đc b sung chng Cacbon - Silic, và ni dung phn Dn xut halogen. Phn
Ancol, Phenol, Xêton, Axit cacboxylic ca CT lp 12 c đc đa vào chng trình lp 11 mi
đ giành thi gian nghiên cu mt s vn đ mang tính thc tin, tính thi s cao nh: Phân tích
hoá hc, Hoá hc và vn đ Kinh t - Xã hi - Môi trng  lp 12 CT mi.
* Bng so sánh ni dung chng trình khi 11 ban c bn và ban nâng cao:
2 tit/ tun x35 tun = 70tit
2.5 tit/ tun x35 tun = 87.5tit
Ch
ng
Ni dung
Lí thuyt Luyn tp Thc hành Ôn tp Kim tra
Tng
CB NC CB NC CB NC
CB
NC
CB
NC CB NC
1 S đin li 5 8 1 2 1 1
7 11
2 Nit - Photpho 8 10 2 2 1 1
11 13
3 Cacbon - Silic 4 5 1 1 0 0
5 7
4
i cng v Hoá hc hu
c
5
7 1 2 0 0
6 9

5 Hiđrocacbon no 3 4 1 1 1 1
5 6
6 Hiđrocacbon không no 4 6 2 1 1 1
7 8
7

Hiđrocacbon thm.
Các ngun hiđrocacbon trong
thiên nhiên
4

5 1 1 0 1
5 7
8
Dn xut halogen - Ancol-
Phenol
4
6
1

2 1 1
6 9
9
Anđehit - Xeton - Axit
cacboxylic
4
5 2 2 1 1

7

8

Ôn tp đu nm, hc kì 1,
cui nm

5 4
5 4
Kim tra

6 6
6 6

Tng 41
56 12 14 6
7
5
4
6
6
70 88
Nhn xét:
- Thi lng ca hai ban có s khác nhau: CB:70 tit/nm; NC 88 tit/nm
- S gi lý thuyt ca ban nâng cao (56 tit) cao hn nhiu so vi ban c bn (41 tit).
- S gi luyn tp, thc hành khác nhau không nhiu.


21
* Bng so sánh phân loi gi hc khi 11:

Loi gi

Lp 11 c
(66 tit)
Ban c bn
(70 tit)
Ban nâng cao
(88 tit)
Lý thuyt 38 (57,57%) 38 (58,57%) 56 (63,64%)
Luyn tp 6 (9,09%) 15 (17,14%) 14 (15,91%)
Thc hành 5(7,57%) 6 (8,57%) 7(7,95%)
Ôn tp 11 (16,67%) 5 (7,14%) 4 (4,54%)
Kim tra 6 (9,09%) 6 (8,57%) 6 (6,82%)

Nhn xét
: So sánh gia chng trình c và mi ta thy:
- S gi lý thuyt ca ban nâng cao tng lên khá nhiu (t 38 tit  CT c lên 56 tit  ban
nâng cao).
- S gi luyn tp đc ci thin, tng t 6 tit  CT c lên đn 15, 14 tit  CT mi (s gi
luyn tp tng gp hn 2 ln so vi CT c).
- Gi thc hành đc ci thin không nhiu (tng t 5 tit  CT c lên 6, 7 tit  CT mi)
- Gi ôn tp gim mnh t 11 tit  CT c xung còn 5 tit  ban c bn và 4 tit  ban nâng
cao, do  CT mi s gi Luyn tp đc tng mnh và đc b trí ri rác trong toàn chng 
to điu kin cho hc sinh ôn tp kin thc mi, cng c các k nng thng xuyên hn, gim
sc ép cho hc sinh v cui chng

c) Khi 12.
* Bng so sánh ni dung chng trình khi 12 c và mi (ban c bn):

Chng
CT c
(66 tit)

CT mi (ban c bn)
(70 tit)
1 Ru – Phenol – Amin Este – Lipit
2 Andehit – axit Cacboxylic – Este Cacbon hidrat
3 Glixerin – Lipit Amin - Amino axit – Protein
4 Gluxit Polime và vt liu polime
5 Amino axit – Protit i cng v kim loi
6 Hp cht cao phân t và vt liu polime KL kim – KL kim th – Nhôm
7 i cng v kim loi St và mt s kim loi quan trng
8 Kim loi Nhóm IA, IIA, IIIA Phân bit mt s cht vô c
9 St Hoá hc và vn đ KT – XH - MT
Nhn xét:
- S gi dy ca CT mi (Ban c bn) nhiu hn so vi CT c 4 tit.
- CT mi đc b sung ni dung "Mt s kim loi quan trng" (hc sinh đc nghiên cu
các kim loi quan trng, gn gi nh: Crôm, ng, Niken, thic, chì ) và chng "Phân bit
mt s cht vô c", "Hoá hc và các vn đ Kinh t - Xã hi - Môi trng" góp phn cho hc
sinh thy mi quan h cht ch gia hoá hc vi đi sng, kinh t và môi trng đng thi giáo
dc ý thc bo v các ngun tài nguyên thiên nhiên, ý thc bo v môi trng - mt trong nhng
vn đ thi s mang tính toàn cu hin nay.
* Bng so sánh ni dung chng trình khi 12 ban c bn và ban nâng cao:
2 tit/ tun x35 tun = 70tit
2.5 tit/ tun x35 tun = 87.5tit
Ch
ng
Ni dung
Lí thuyt Luyn tp Thc hành Ôn tp Kim tra
Tng
CB NC CB NC CB NC CB NC CB NC CB NC
1
Este - Lipit

3
4
1 1 0
0 4 5
2 Cacbohiđrat 4 6 1 2 1
1 6 9
3
Amin - Amino axit -
Protein
5
7 1 1
1 6 9

22
4
Polime và vt liu
Polime
4
4 1 1 1
0 6 5
5 i cng kim loi 8 9 3 2 1
2 12 13
6
Kim loi Kim - Kim
th - Nhôm
7
8
2

2 1

2 10 12
7
St + hp cht
(Và Cr +
Cu)

6
10
2

2 1
2 9 13
8
Phân bit mt s cht vô
c
(Chun đ dd)
2 5 1 1 0
1 3 8
9
Hoá hc và vn đ KT -
XH - MT
3

3
0

0 0
0 3 3
Ôn tp 5 4
5 4

Kim tra

6 6
6 6
Tng 42 56 12 12 5 12 5 4 6 6 70 87
Nhn xét:
- Chng trình ban nâng cao nhiu hn ban c bn 17 tit và đc b sung mt s ni dung
sâu và tng đi khó đi vi hc sinh nh "Phân bit mt s hp cht vô c" trong đó có "Chun
đ dung dch"
- S gi thc hành ca ban nâng cao (12 tit) nhiu hn ban c bn (5 tit) gp 2,5 ln trong
khi đó s gi Ôn tp, kim tra khác nhau không nhiu.
* Bng so sánh phân loi gi hc khi 12.
Loi gi
CT c
(66 tit)
CT c bn
(70 tit)
CT nâng cao
(87 tit)
Lý thuyt 46 (76,67%) 42 (60%) 56 (63,64%)
Luyn tp 2 (3,03%) 12 (17,14%) 12 (13,79%)
Thc hành 4 (6,06%) 5 (7,14%) 9 (10,34%)
Ôn tp 8 (12,12%) 5 (7,14%) 4 (4,60%)
Kim tra 6 (9,09%) 6 (8,57%) 6 (6,90%)
Nhn xét: So sánh gia chng trình c và mi ta thy:
- S gi tit hc ca CT mi tng lên so vi CT c.
- S khác bit đáng k nht là gi Luyn tp, tng t 2 tit ( CT c) lên 12 tit  c hai ban
(tng 6 ln!).
- S gi thc hành cng đc ci thin, đc bit vi ban nâng cao, s gi thc hành tng 2,5
ln (tng t 4 tit ( CT c) lên 9 tit ( CT nâng cao)).

- Tng t nh khi 10, 11. Do tng s gi luyn tp và đc b trí ri rác trong toàn
chng nên ta thy s gi ôn tp  CT mi đã gim so vi CT c (gim 2 ln).
4. Phân tích cu trúc chng trình Hoá hc ph thông
Chng trình hoá hc ph thông đc xây dng theo các nguyên tc đ đm bo tính khoa
hc, hin đi, c bn, tính thc tin và tính s phm. c th hin nh sau:
1) Chng trình hoá hc ph thông đc xây dng theo mt logic cht ch, các kin thc,
khái nim hoá hc đc hình thành và phát trin mt cách liên tc, ngày càng phc tp tin gn
đn nhng kin thc, qui lut hin đi.
Ví d: S phát trin khái nim cht, phn ng hoá hc, lý thuyt c s ca chng trình cu
to nguyên t, phân t, liên kt hoá hc, cu to các hp cht…
2) Chng trình hoá hc ph thng đc xây dng t hai h thng kin thc v cht và phn
ng hoá hc. Hai khái nim này đc phát trin song song và h tr ln nhau da trên c s các
kin thc lý thuyt ch đo ca chng trình
Ví d: Cht - nguyên t- nguyên t – đn cht, hp cht… Phn ng hoá hc to ra cht mi
t cht ban đu: s thay đi, sp xp ca các nguyên t trong phân t
3) Chng trình xây dng ch yu theo nguyên tc đng thng, các kin thc, khái nim
đc hình thành mt ln không trình bày lp li, nhng đc phát trin b sung dn qua nhiu s
kin khác. ng thi có mt s kin thc khái nim đc xây dng theo nguyên tc đng tâm đ

23
đm bo s phát trin ca khái nim, kin thc hoá hc trên c s các lí thuyt khác nhau đ dm
bo s phù hp vi trình đ nhn thc ca hc sinh.
Ví d: V các kin thc đng thng nh các hc thuyt, các đnh lut hoá hc…; các kin
thc đng tâm nh kim loi, phi kim, hp cht vô c, hu c…
4) Trong toàn b chng trình, các kin thc v các hc thuyt c s, đnh lut hoá hc và
các khái nim hoá hc v phn ng hoá hoc, các cht đ đc b trí, sp xp xen k nhau đm
bo vai tr ch đo lý thuyt và tính hiu qu ca quá trình nhn thc, phát trin khái nim
Ví d: Phân tích s phát trin khái nim cht, phn ng hoá hc và các kin thc b tr cho
s phát trin ca hai khái nim này.
T cu trúc ni dung chng trình hoá hc THCS cho thy:

a. Chng trình đ đ cp đn nhng ni dung c bn, ch yu nht ca hoá hc nh:
- Các khái nim hoá hc c bn ban đu v cht, nguyên t, nguyên t hoá hc, phn ng
hoá hoc, các đnh lut lý thuyt m đu v hoá hc
- Kin thc c bn v các loi hp cht vô c, kim loi, phi kim thông dng, quan trng và
mi liên h gia chúng
- Khái nim c bn v hoá hu c và mt s hp cht hu c c bn có nhiu ng dng
trong thc t
- Các kin thc c bn v k thut tng hp mang tính hng nghip, giáo dc môi trng
cho hc sinh
Ví d: Tính cht ca axit, baz, mui, các hp cht ca kim loi, phi kim, các hp cht hu
c; Sn xut các cht trong công nghip, x l sn phm, cht thi….
b. Chng trình hoá hc THCS ly ni dung thuyt nguyên t làm c s l thuyt. T đó
gii thích cho các kin thc v cht, phn ng hoá hc
Ví d: Gii thích bn cht phn ng hoá hc là quá trình bin đi cht này thành cht khác
và ch có liên kt gia các nguyên t thay đi làm cho phân t này bin đi thành phân t khác
c. Chng trình đc xây dng theo nguyên tc đng thng có tính cht c bn, đn gin
và toàn din
- Tính cht đn gin th hin bng s la chn các s kin đa vào chng trình là đn gin,
d gp, gn gi vi hc sinh đ hình thành khái nim
Ví d: a ra các vt th t nhiên, các vt th nhân to gn gi trong cuc sng đ nói cht
có  khp ni,  đâu có vt th là  đó có cht. Các cht đu đc to nên t nguyên t. Các cht
nh oxi, không khí, nc.
- Các khái nim hoá hc đc nghiên cu nhng ni dung c bn nht
Ví d: Cht (to nên t nguyên t hoá hc): đn cht (to nên t mt nguyên t) gm kim
loi, phi kim và hp cht (to nên t hai nguyên t tr lên) gm hp cht vô c, hp cht hu c
- Tính toàn din ca chng trình th hin  s nghiên cu đy đ các dng đn cht, hp
cht vô c, hu c c bn, quan trng t đó mà hình thành khái nim phân loi cht, các loi
phn ng hoá hc. Mi cht đc nghiên cu đy đ v thành phn phân t, tính cht lí hc, hoá
hc, ng dng, điu ch.
Ví d: Nghiên cu kim loi, phi kim, oxit, axit, baz, mui, hiđrocacbon, các dn xut ca

hiđrocacbon…
d. Chng trình đ cung cp cho hc sinh h thng k nng hoá hc c bn ban đu mt
cách toàn din v k nng thc hành, s dng dng c, hoá cht, phng pháp gii các dng bài
tp hoá hc có liên quan đn quá trình bin đi hoá hc.
Ví d: Tng s lng các thí nghim nghiên cu trong các bài hc, các bài thc hành giúp
cho hc sinh có điu kin làm quen dng c hoá cht, rèn k nng thí nghim, hình thành phng
pháp hc tp t lc, tích cc…

T cu trúc ni dung chng trình hoá hc THPT cho thy:
a. Chng trình đ chú trng đn các kin thc lý thuyt ch đo, hin đi làm c s cho
vic nghiên cu, gii thích, d đoán lý thuyt đng thi đm bo vai tr ch đo ca lý thuyt
trong toàn b chng trình.

24
- Ni dung lý thuyt đc tp trung vào phn đu ca chng trình nhm trang b cho hc
sinh c s lý thuyt làm đim ta cho vic nghiên cu các nhóm nguyên t và các loi hp cht
hu c
Ví d: V trí thuyt cu to nguyên t, s đin li, thuyt cu to hoá hc …đc hc  đu
chng trình ca các lp 10, 11, 12
- Ni dung ca phn lý thuyt đc trình bày  mc đ khoa hc hin đi, đm bo cho hc
sinh tìm hiu đc bn cht ca hin tng hoá hc
b. H thng kin thc v cht mang tính toàn din, đm bo cho hc sinh có đ d kin đ
hiu, vn dng đc lý thuyt ch đo đng thi còn đ hoàn thin, m rng các ni dung lý
thuyt v khái nim cht và s bin đi ca cht
Ví d: - Vn dng lý thuyt ch đo nghiên cu các cht
- Nghiên cu các cht, nhóm nguyên t hoàn thin khái nim v các dng liên kt hoá hc,
phn ng oxi hoá - kh …
c. Chng trình đc cu to ch yu theo đng thng, song còn có mt s ni dung có cu
trúc đng tâm vi chng trình hoá hc THCS. Các kin thc lý thuyt đc nghiên cu theo
đng thng, mt s khái nim, cht đc nghiên cu đng tâm mang tính cht m rng, phát

trin khái nim trên c s lý thuyt ch đo ca chng trình.
Ví d: Thuyt electron, liên kt hoá hc, cu to nguyên t…nghiên cu theo đng thng;
các phi kim, kim loi, các cht vô c, các cht hu c đc nghiên cu theo hng đng tâm m
rng
d. Các kin thc lý thuyt và các ni dung v cht c th đc sp xp xen k nhau đm bo
logic phát trin ca kin thc và tính va sc trong hot đng nhn thc ca hc sinh
Ví d: Các hc thuyt hc trc, xen k các nhóm nguyên t
e. Các k nng hoá hc c bn ca hc sinh đc hoàn thin qua ni dung các bài hc: S
dng ngôn ng hoá hc, k nng d đoán, gii thích l thuyt, k nng thc hành gii các loi
bài tp hoá hc…
5. Sách giáo khoa hoá hc ph thông
5.1. Chc nng vai trò ca sách giáo khoa
- Cung cp cho hc sinh h thng kin thc c bn, hin đi bao gm: khái nim, đnh lut,
qui tc, nhng s kin, nhng hin tng…ca khoa hc hoá hc  mc đ ph thông
- Góp phn hình thành cho hc sinh phng pháp hc tp tích cc, kh nng t hc, t
nghiên cu, hình thành và phát trin k nng thc hành thí nghim, làm bài tp
- Giúp hc sinh có th t kim tra, t đánh giá kt qu hc tp, t tra cu, tham kho kin
thc. Sách giáo khoa đc coi là công c tin cy, có tính thuyt phc cao đi vi hc sinh, giúp
tm kim thông tin chính xác, phù hp vi trình đ nhn thc ca hc sinh.
- Sách giáo khoa giúp giáo viên đnh hng đ ci tin đi mi phng pháp dy hc, biên
son bài dy, t chc điu khin hot đng hc tp và đánh giá hc sinh
5.2. Nhng đi mi ca sách giáo khoa
a. V cách trình bày.
Sách giáo khoa hoá hc ph thông mi có s kt hp cht ch và cân đi t l t liu,
thông tin trong bài hc di dng kênh ch và kênh hình, trong đó kênh hình đc coi trng hn
v s lng và cht lng
- Trình bày mi chng gm có:
+ s th t chng, tên chng, tranh hoc nh tng trng cho ni dung chính ca chng,
tóm tt nhng ni dung c bn ca chng,
+ th t các bài hc trong chng,

+ cui mi chng thng là bài luyn tp nhm giúp hc sinh cng c nhng kin thc và
k nng c bn ca chng,
+ kt thúc mi chng là bài thc hành nhm rèn luyn k nng thí nghim hoá hc và hình
thành phng pháp nghiên cu hoá hc.
- Trong mi bài hc gm có:
+ s th t ca bài, s tit cho mi bài và tên bài hc